Hôm nay,  

Du Tử Lê, Màu-Xanh-Vàng-Phai

12/08/201100:00:00(Xem: 5729)

Du Tử Lê, Màu-Xanh-Vàng-Phai

du_tu_le_tho_hoa-large-contentMột số tranh tiêu biểu của Du Tử Lê.

Đặng Phú Phong

Du Tử Lê, làm thơ, chẻ chữ, ghép chữ, rồi bây giờ ghép chữ (thơ) với màu. Chữ biến màu, màu hóa chữ. Bàng bạc nhưng cuốn hút. Xa xăm nhưng cận kề. Gợi cảm. Đó là cảm xúc của tôi sau khi xem khoảng 20 bức tranh của ông.
Cảm xúc đó vẫn còn nguyên vẹn trong tôi, khi viết bài nầy.
Người nghệ sĩ chân chính, tài năng là những người luôn luôn có nhiều đam mê, khát vọng. Suốt đời, họ, lúc nào cũng cảm thấy chưa đủ. Mằn mò, mải mê tìm kiếm cái đẹp, cho mình, cho đời.
Họ làm nghệ thuật với toàn vẹn yêu thích nó, vì nó. Du Tử Lê không ngoại lệ. Ông đã làm giàu cho văn học Việt Nam bằng một gia tài (chưa hết) thơ văn khá đồ sộ. Bây giờ Du Tử Lê còn muốn đóng góp thêm qua nghệ thuật tạo hình.
Chữ tìm chữ. Màu gọi màu. Du Tử Lê đang ở trong cõi “Chữ-gọi-màu-màu tìm-chữ.” Những trăn trở, suy, nghiệm mà cõi thơ của Du Tử Lê không, hay chưa thanh thõa, được ông đưa vào hội họa. Nhưng nếu nói như vậy thì cũng oan cho ông. Thật ra Du Tử Lê đã đến với hôi họa ngay từ những bài thơ ký tên Du Tử Lê xuất hiện khoảng 1957. Trong tập “Thơ Du Tử Lê 1”, xuất bản tháng 3,1964, ở “Bài Huyền Châu” ông vẽ những: “kè đá xanh tiếng quạ biển xa vời”, “cánh dơi nào quắp hồn tôi về động”, “chiều du ca đuổi bắt bóng điêu tàn”, và, ông gọi đích danh là tranh trừu tượng: “em trừu tượng như những ngày rét mướt”. Toàn thể bài thơ khiến ta liên tưởng đến sự đánh đố giữa thực tại và trừu tượng.
Hay, trong bài “Tình Yêu Thành Phố” dùng toàn những từ ngữ mạnh bạo, những hình ảnh nồng cháy (của thời bấy giờ) và những màu sắc rất thật ( pure colors):
du_tu_le_thi_hoa-large-content“Vì đêm thành phố là đôi mắt buồn của người thiếu phụ
Đường Bàn cờ muôn lối – hẻm Nguyễn Tri Phương rối tơ
Hàng cây cao vút ven bờ
Như những cột giáo đường lờ mờ ánh sáng
Tôi yêu thành phố với những chiều vàng lá rụng
Về chiều thành phố là bộ ngực nở căng của người thiếu nữ
Bụi tung bay mỏi mắt thế nhân
Thành phố bùng lên muôn màu quyến rũ
Khi ánh sáng nhạt dần
Những âm thanh cuồn cuộn xô nhau trên đường nhựa
Căn nhà xanh, vàng mở toang từng cánh cửa
Và những người con gái trong thành phố
Tóc ngắn uốn, nõn nà khuôn cổ
Áo vạn màu phất phới hoa bay.”
Để rồi cuối bài ông hé lộ, tình yêu của ông là sự thèm thuồng dã thú: “Cúi hôn em lòng dã thú thèm thuồng.”
Bài thơ làm ta hình dung đến những bức tranh theo Trường phái Dã Thú (Fauvism). Trong khoảng hơn 20 tập thơ của Du Tử Lê có thật nhiều những bài thơ là những bức tranh như thế.
Nếu coi những bài thơ của Du Tử Lê là hạt giống tranh , những dòng chữ vừa mạnh mẽ vừa bay bướm trên đồ gốm mà Du Tử Lê đã thực hiện cách đây khoảng hơn 10 năm là mầm thì những bức tranh ông đang vẽ hiện giờ chính là những cây non đang khoe lá.
du_tu_le_tho_hoa__2_-large-contentThơ văn cũng như hội họa của Du Tử Lê không trường lớp chính quy, nhưng cả hai phía đều là sự khám phá và tìm thấy.

“Tìm thấy” trong thơ của Du Tử Lê, như Lê Huy Oanh trong một bài viết trên Tạp chí Văn Học tháng 1 năm 1974, là chủ trương chia lại nhịp thơ lục bát . Trước Du Tử Lê thơ lục bát chia theo nhịp 2 đều hay nhịp chẵn (1). Du Tử Lê tìm và thấy âm điệu mới cho thơ lục bát bằng cách thay nhịp chỏi hay nhịp lẻ. Thổi một sinh khí mới cho điệu lục bát chừng như đã bắt đầu nhạt đi hương vị vì đơn điệu. Nhiều người trong giới phê bình văn học, giới báo chí như Nguyễn Hưng Quốc, Bùi Bảo Trúc… cũng có ý kiến tương đồng với Lê Huy Oanh.
“Tìm thấy” trong thơ Du Tử Lê là chẻ chữ, ghép chữ. Những dấu hỏi không hẳn là nghi vấn. Những đổi mới từ hình thức đến nội dung để đến được với nhiều lứa tuổi, nhiều tầng lớp người đọc.
“Tìm thấy” là “…có những câu thơ thành ngôn ngữ hằng ngày… .” như nhà bỉnh bút Đỗ Quý Toàn đã viết (2).
“Tìm thấy” trong thơ Du Tử Lê còn nhiều nhiều hơn nữa, nhưng đây không phải chủ đề của bài viết này.
“Khám phá” trong hội họa của Du Tử Lê qua cái nhìn của tôi: Cây cọ, con dao của Du Tử Lê có khuynh hướng đi theo chiều dọc. Chiều dọc là trên dưới, âm dương, là sự giao thoa của trời và đất để tạo ra cuộc sống. Trong tranh của Du Tử Lê, nó còn ý nghĩa của sự kết hợp hài hòa giữa các màu nóng lạnh tương phản như xanh và đỏ, tím với vàng… . Du Tử Lê dùng màu xanh khá nhiều cho tranh của ông. Trong thư gửi cho người viết, ông tâm sự:“...Tôi đang loay hoay đi tìm một mầu xanh, khác hơn mầu xanh của những họa sĩ chuyên nghiệp, nổi tiếng. Đó là ‘Màu xanh lá mạ.’ Có thể tôi thất bại. Nhưng nó sẽ là mầu xanh chủ đạo trong tranh của tôi, chí ít cũng nhiều tháng tới..."
Nguyễn Trung, Đinh Cường, Cao bá Minh và Nguyễn Đình Thuần là những họa sĩ có những màu xanh rất đẹp, rất tài tình. Tôi gọi màu xanh của Nguyễn Trung là Màu-xanh-vô-cùng. Màu Xanh của Đinh Cường : Màu-xanh-miên-viễn . Màu Xanh của Cao Bá Minh : Màu-xanh-ký ức. Màu Xanh Nguyễn Đình Thuần: Màu-xanh-thạch-nhũ. Và, Màu Xanh của Du Tử Lê tôi gọi là Màu-xanh-vàng-phai. Trước Du Tử Lê là Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, trước nữa là Thi sĩ Bùi Giáng là những nghệ sĩ lớn đã không cần trường lớp, ung dung bước thẳng vào thế giới hội họa. Nhưng tranh của hai người nghệ sĩ này đã để lại dấu ấn lung linh sắc mầu cho nghệ thuật và sự yêu, thích của giới thưởng ngoạn. Còn Du Tử Lê thì sao"
du_tu_le_thi_hoa__3_-large-contentCâu hỏi rơi vào hư vô"
Câu hỏi như một đánh động"
Hay, câu hỏi như một lời chờ xem"
Riêng với tôi. Du Tử Lê, chỉ mới cầm cọ và đang tìm kiếm, tuy nhiên ông đã cho chúng ta những bức tranh giàu màu sắc, đầy ấn tượng , và nhất là hơi thơ bát ngát, khi lãng đãng , khi trầm tích trong tranh. Đó sẽ là sức sống bền bỉ cho tranh của ông. Du Tử Lê còn tiến triển nhiều hơn nữa, ít nhất, sẽ có một cõi riêng của Du Tử Lê trong hội họa.
Đặng Phú Phong.
(Aug. 10. 2011)
Chú thích:
(1) dutule.com
(2) BNS Ngày Nay, số 608 ngày 15-11-07.

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
1234567Trang sauTrang cuối

“Ý thức xã hội mới Việt Nam “là toàn bộ những tư tưởng, quan điểm, những tình cảm, tâm trạng, truyền thống tốt đẹp, v.v. của cộng đồng dân tộc Việt Nam, mà hạt nhân là chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phản ánh lợi ích căn bản của nhân dân nhằm phục vụ sự nghiệp xây dựng, bảo vệ xã hội mới”. Nói như thế là cuồng tín, vọng ngoại và phản bội ước vọng đi lên của dân tộc...

Nhiều sự việc thay đổi kể từ thập niên 1970 khi Richard Nixon và Mao Trạch Đông nghĩ ra công thức “một Trung Quốc” cho sự dị biệt của họ đối với quy chế Đài Loan. Nhưng nếu kết hợp với các biện pháp khác để tăng cường việc răn đe chống lại bất kỳ hành động xâm lược bất ngờ nào, chính sách này trong 50 năm qua vẫn có thể giúp cho việc gìn giữ hòa bình. Liệu Trung Quốc có thể cố tấn công Đài Loan vào năm 2027 không? Philip Davidson, Tư lệnh mãn nhiệm của Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ, nghĩ như vậy hồi năm 2021 và gần đây ông đã tái khẳng định việc đánh giá của mình. Nhưng liệu Hoa Kỳ và Trung Quốc có định sẵn cho cuộc chiến trên hòn đảo này không, đó là một vấn đề khác. Trong khi nguy hiểm là có thật, một kết quả như vậy không phải là không thể tránh khỏi.

Khi nhận xét về chính trị tại Việt Nam, không những các quan sát viên quốc tế mà ngay cả nhân dân đều băn khoăn trước câu hỏi: dưới chế độ CSVN, cả quân đội lẫn công an đều là những công cụ bảo vệ cho đảng và chế độ, nhưng tại sao thế lực của công an và đại tướng công an Tô Lâm lại hoàn toàn lấn át quân đội như thế?

Có nhiều chỉ dấu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã “lọt vào mắt xanh” Trung Quốc để giữ chức Tổng Bí thư đảng CSVN thay ông Nguyễn Phú Trọng nghỉ hưu. Những tín hiệu khích lệ đã vây quanh ông Huệ, 66 tuổi, sau khi ông hoàn tất chuyến thăm Trung Quốc từ 7 đến 12/04/2024.

“Hủ cộng”, tôi có thể hợm mình tuyên bố, với sự chứng thực của Google, là do tôi khai sinh trong khi mấy lời cảm thán tiếp nối là của Tố Hữu khi nhà thơ này, nhân chuyến thăm viếng Cuba, đã tiện lời mắng Mỹ: “Ô hay, bay vẫn ngu hoài vậy!” Gọi “khai sinh” cho hách chứ, kỳ thực, chỉ đơn thuần là học hỏi, kế thừa: sau “hủ nho”, “hủ tây” thì đến “hủ cộng”. “Hủ nho”, theo Việt Nam Tự Điển của Hội Khai Trí Tiến Đức, là “nhà nho gàn nát”, chỉ giới Nho học cố chấp, từng bị những thành phần duy tân, đặc biệt là nhóm Tự Lực Văn Đoàn, nhạo báng sâu cay vào thập niên 1930. Nếu “hủ nho” phổ biến cả thế kỷ nay rồi thì “hủ tây”, có lẽ, chỉ được mỗi mình cụ Hồ Tá Bang sử dụng trong vòng thân hữu, gia đình. Hồ Tá Bang là một trong những nhà Duy Tân nổi bật vào đầu thế kỷ 20, chủ trương cải cách theo Tây phương nhưng, có lẽ, do không ngửi được bọn mê tín Tây phương nên mới có giọng khinh thường: "Chúng nó trước hủ nho giờ lại hủ tây!" [1]

Mới đấy mà đã 20 năm kể từ khi đảng CSVN cho ra đời Nghị quyết 36 về “Công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài” (26/03/2004-26/03/2024). Nhưng đâu là nguyên nhân chưa có “đoàn kết trong-ngoài” để hòa giải, hòa hợp dân tộc?

Cả Hiến Pháp 2013 và Luật Công An Nhân Dân năm 2018 đều quy định công an nhân dân là lực lượng bảo đảm an toàn cho nhân dân và chống tội phạm. Tại sao trên thực tế nhân dân Việt lại sợ hãi công an CSVN hơn sợ cọp?

Càng gần các Hội nghị Trung ương bàn về vấn đề Nhân sự khóa đảng XIV 2026-2031, nội bộ đảng CSVN đã lộ ra vấn đề đảng viên tiếp tay tuyên truyền chống đảng. Ngoài ra còn có hiện tượng đảng viên, kể cả cấp lãnh đạo chủ chốt đã làm ngơ, quay mặt với những chống phá Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Cộng sản Hồ Chí Minh...

Hí viện Crocus City Hall, cách Kremlin 20 km, hôm 22 tháng O3/2024, đang có buổi trình diển nhạc rock, bị tấn công bằng súng và bom làm chết 143 người tham dự và nhiều người bị thương cho thấy hệ thống an ninh của Poutine bất lực. Trước khi khủng bố xảy ra, tình báo Mỹ đã thông báo nhưng Poutine không tin, trái lại, còn cho là Mỹ kiếm chuyện khiêu khích...

Khi Việt Nam nỗ lực thích ứng với môi trường quốc tế ngày càng cạnh tranh hơn, giới lãnh đạo đất nước đã tự hào về “chính sách ngoại cây giao tre” đa chiều của mình. Được Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN), thúc đẩy từ giữa thập niên 2010, ý tưởng là bằng cách cân bằng mối quan hệ của Việt Nam với các cường quốc – không đứng về bên nào, tự chủ và thể hiện sự linh hoạt – nó có thể duy trì sự trung gian và lợi ích của mình, đồng thời tận dụng các cơ hội kinh tế do tình trạng cạnh tranh của các đại cường tạo ra
1234567Trang sauTrang cuối
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.