Hôm nay,  

Trần Duy Đức Và Đêm Nhạc Với Bằng Hữu - Phan Tấn Hải

25/07/201100:00:00(Xem: 7943)
Trần Duy Đức Và Đêm Nhạc Với Bằng Hữu

tran_duy_duc_july_2011-large-contentTrần Duy Đức ngẩn ngơ nhìn nắng chiều.(Ảnh VB)

Phan Tấn Hải

Đó là điều nhiều người chờ đợi đã lâu: Đêm Nhạc Thính Phòng Trần Duy Đức & Bằng Hữu... Một đêm nhạc của những tiếng mưa buồn trên núi rừng Pleiku, của những tiếng chim gọi nhau ở nơi không thể hiểu, và của những tiếng đàn cổ từ tình thân bằng hữu tiền kiếp...
Tôi không hiểu về nhạc lý, thực sự không hiểu một nốt nhạc nào, nhưng tôi thâm cảm được những cách Trần Duy Đức đam mê âm nhạc. Như một định mệnh, như cú sét ái tình một lần gặp, nhấc cây đàn lên dạo vài nốt, và rồi mãĩ mãi không rời. Cũng như khi một họa sĩ ngẩn ngơ suốt cả ngày khi gặp một màu sắc bất ngờ, hay như khi một nhà thơ trở nên trầm mặc suốt cả tháng chỉ để nghĩ về hai hay ba câu thơ, Trần Duy Đức có thể suốt cả ngày đêm chỉ lắng nghe những dòng nhạc trong tâm tưởng của anh, như những trầm lắng từ một ca khúc vọng lại từ các âm vực tiền kiếp. Thực như thế, ngay cả trong giấc ngủ, Trần Duy Đức cũng không rời âm nhạc, như anh từng tâm sự như thế.
Hiếm có người mê nhạc như Trần Duy Đức. Sinh năm 1953 tại Phú Nhuận, Sài Gòn, anh đã tự học nhạc và chơi đàn guitar. Tuy vậy, trước khi cầm đàn, trong thời còn ở bậc tiểu học, anh mê vẽ: năm lớp nhất (bây giờ gọi là lớp 5), học ở trường Võ Tánh ở Phú Nhuận, Trần Duy Đức vẽ một tấm tranh người mẹ nằm võng, và được giảỉ nhất hội họa toàn trường. Được thầy cô khuyến khích học vẽ, nhưng rồi một lần gặp cây đàn guitar, và cậu bé đã say mê tự học.
Năm 10 tuổi, Trần Duy Đức đã biết đàn đệm cho các chị trong xóm hát. Năm 16 tuổi, anh đã soạn ca khúc. Đam mê âm nhạc như thế, nhưng ở Việt Nam lại không có cơ hội học nhạc. Chỉ tới khi sang Hoa Kỳ, Trần Duy Đức mới ghi danh học các lớp sáng tác ca khúc tại Golden West College và Santa Ana College.
Trần Duy Đức kể rằng, cơ duyên học sáng tác nhạc đã cho anh gặp một số bạn âm nhạc. Một bạn học cùng lớp là nhạc sĩ Hoàng Khai Nhan, người có nhiều bản tình ca nổi tiếng và cũng là một nhiếp ảnh gia xuất sắc. Cũng chính Hoàng Khai Nhan đã chụp các tấm ảnh để sử dụng cho bích chương của “Đêm Nhạc Thính Phòng Trần Duy Đức & Bằng Hữu.” Và cũng chính Hoàng Khai Nhan là người thiết kế cho tấm bích chương cho đêm nhạc.
Trần Duy Đức đã đưa cho tôi xem cuốn sách giáo khoa về sáng tác ca khúc, có tên là “Music Notation” (Văn Phạm Viết Nhạc) của Mark McGrain, trong đó, theo lời Đức, là để viết nhạc theo quy ước quốc tế, để nước nào nhìn vào bản nhạc cũng hiểu. Màu giấy đã ố vàng, mép giấy đã cong... nhưng anh vẫn giữ bên cạnh nhiều cuốn khác để nhớ một thời học nhạc nơi lưu vong.
Trần Duy Đức kể rằng, anh may mắn được học nhạc tại Hoa Kỳ. Trong đó có những lớp rất gay go, như mỗi lần làm bài quiz thường lệ, thầy giáo đưa ra một bài thơ ngắn, và các sinh viên phải ngay tại chỗ phố nhạc bài thơ này – tùy theo thể nhạc mà thầy giaó yêu cầu.
Thí dụ, một bài thơ về cảnh đời sống nông thôn Mỹ, thì phải phổ thành một ca khúc theo thể nhạc country music – ngay trong lớp, không cần đàn, mà phảỉ viết ngay xuống giấy cho ra bản nhạc.
Những nhân vật theo học các lớp viết ca khúc -- gọi là các lớp songwriting – cũng có nhiều nghệ sĩ dị thường.
Trần Duy Đức kể, ngồi bên cạnh anh là một ông già Mỹ da trắng. Ông cụ cho biết cụ đã 70 tuổi, là nhạc sĩ vĩ cầm (violon) trong một dàn nhạc 50 năm. Ông cụ nói, bây giờ mới học songwriting vì muốn viết ca khúc, vì không học thì không thể biết.
Một bạn học cùng lớp, cũng ngồi bên Trần Duy Đức, là một cô nàng Mỹ da đen, đã tốt nghiệp 4 năm ở New York, tại một trường dạy nhạc về môn xướng âm, gọi là thanh nhạc. Và bây giờ cô vào học cũng vì muốn viết ca khúc.
Trần Duy Đức kể, từ đó anh đã liên tục vào các thư viện trong vùng Santa Ana, mượn và đọc các sách về âm nhạc ngày đêm, hiểu thêm về tinh hoa âm nhạc thế giới. Anh từ đó cũng tự học thêm đàn keyboard để soạn hoà âm, phối khí cho các ca khúc.
Anh kể, anh may mắn ở Mỹ, được học và được nghe nhiều, được biết và được nghiên cứu tinh hoa âm nhạc của nhiều dân tộc. Anh nói, nhạc ở Việt Nam có ngũ cung; Hoa Kỳ cũng có thang âm ngũ cung, nhưng khác biệt. Trần Duy Đức nói, dù vậy, học về văn phạm âm nhạc là một chuyện, nhưng mỗi nhạc sĩ có thành công hay không chỉ là nhờ hồn nhạc, bởi vì có những tiến sĩ âm nhạc nhưng vẫn không sáng tác nhạc được. Trong khi đó, Trịnh Công Sơn không cần văn bằng quốc tế nào, mà vẫn có các ca khúc xuất sắc.

tran_duy_duc_khanh_ly-large-contentCa sĩ Khánh Ly, nhạc sĩ Trần Duy Đức.(Ảnh Hoàng Khai Nhan)

Trần Duy Đức gần như suốt ngày sống với âm nhạc. Đây cũng là một yếu tố đã làm sức khỏe anh suy yếu. Đức thường khi ngồi trước máy điện toán viết nhạc, say mê quên giờ giấc, tới khi thấy ngoài trời sáng, chim bắt đầu hót thì mới giựt mình. Và cũng có khi, thao thức với những dòng nhạc mà không ngủ được, cho tới khi chợt ngủ quên bẵng đi.
Nhưng Trần Duy Đức kể rằng, bất cứ khi nào anh nằm xuống, nhắm mắt lạị, là trong đầu vang lên cả một khúc hòa tấu, y hệt như dàn nhạc đệm cho một cuốn phim. Do vậy, kể cả trong giấc ngủ, nhạc vẫn tràn ngập trong anh toàn thân.

Anh kể, có khi một số kỷ niệm thơ ấu quay trở lại, để trở thành một phần âm nhạc của anh. Thí dụ, Trần Duy Đức kể, trong ca khúc “Nếu Có Yêu Tôi” do anh phổ thơ Ngô Tịnh Yên, anh thực ra chỉ mượn vài ý và còn phần lớn là anh viết lại, trong đó anh có dùng nhóm chữ “rộn ràng nỗi đau.” Trần Duy Đức kể, vì trong đầu anh vẫn nhớ hoài câu “nỗi buồn rực rỡ” của nhà văn Nhã Ca viết trong một truyện ngắn mà anh đã đọc thời xưa thât xưa, trước 1975. Nhưng làm sao “nỗi buồn rực rỡ” chuyển hóa thành “rộn ràng nỗi đau” cũng là chuyện lạ, mà lại cách biệt cả nhiều thập niên.
Trần Duy Đức nói rằng anh soạn các ca khúc có khi làm rất nhanh, như trường hợp làm bản “Nếu Có Yêu Tôi” chỉ mất khoảng 20 phút, nhưng cũng có ca khúc anh mất tới nhiều tháng, hay cả năm, vì có khi làm dở dang, là ngưng lại một thời gian.
Đức kể rằng, lúc đó nhà thơ Ngô Tịnh Yên dọn nhà, nhờ Trần Duy Đức chở giùm các tủ sách từ nhà cũng sang nhà mới. Chỗ này cần mở ngoặc, Trần Duy Đức là người tốt bụng, nên thường được bằng hữu giang hồ nhờ giúp các chuyện linh tinh. Trước đó mấy ngày, Ngô Tịnh Yên có làm bài thơ nhan đề “Dịu Dàng Nỗi Đau,” và lúc đó in ra giấy cho Đức đọc.
Vừa nhìn bài thơ xong, Đức trong khi lái xe về, chỉ lấy ý bài thơ, và thêm lời vào, để trở thành ca khúc “Nếu Có Yêu Tôi.” Đức nói, về tới nhà là ngồi xuống, lấy giấy bút ra viết, chỉ mất 20 phút là xong bản nhạc. Đó là may mắn, còn nhiều bản nhạc khác mất thời gian nhiều hơn.
Thoạt tiên, tôi biết tới Trần Duy Đức như một nhạc sĩ tốt bụng. Nơi căn nhà cũ của Đức ở đường Hazard, gần góc Harbor, từng là nơi trú ngụ của thi sĩ triết gia Phạm Công Thiện, của nhà thơ Du Tử Lê... Tôi vẫn còn nhớ một vài lần, khi nhà văn Mai Thảo còn sống, bằng hữu giang hồ tới nhà Đức ngồi uống rượu là thường. Với những lần chở nhà văn Mai Thảo tới uống rượu, tôi đã quen với ngõ vào nhà Đức, kể cả những ổ gà nơi ngõ hẽm, khi gặp mùa mưa là phiền lắm.
Nhà thơ Phạm Công Thiện khi còn ở trong nhà Đức hồi thập niên 1990s, sau khi nhiều lần lắng nghe nhạc Trần Duy Đức, đã hứa là “sẽ viết một bài về nhạc Trần Duy Đức hay nhất từ trước tới giờ.” Tuy nhiên, bây giờ nhà thơ Phạm Công Thiện đã viên tịch rồi, mà chưa kịp viết gì.
Trần Duy Đức bây giờ trầm ngâm hơn thời xa xưa đó, thời bằng hữu văn nghệ cả chục người ngồi uống rượu nơi nhà Đức. Đêm “Nhạc Thính Phòng Trần Duy Đức & Bằng Hữu” vào cuối tháng 8-2011 này không phải do Trần Duy Đức tổ chức, bởi vì anh đang thời kỳ dưỡng bệnh và “không muốn phiền lòng nhiều người trong lúc anh tịnh dưỡng,” do vậy Ban Tổ Chức thực ra là bằng hữu văn nghệ quý mến rủ nhau làm. Trong nhiều bạn văn nghệ đó, có nhạc sĩ Hoàng Khai Nhan, người cùng đi học sáng tác năm xưa và là người đã chụp ảnh Trần Duy Đức, và thiết kế bích chương cho đêm nhạc.
Có thể nói gọn một lời về nhạc Trần Duy Đức hay không"
Nơi đây, xin trích lời của nhà thơ Du Tử Lê:
"Trong một bài viết năm 2003, tôi đã ghi lại (đúng vậy, gần một thập niên trước, tôi đã viết một bài về nhạc Trần Duy Đức) một số hình ảnh như sau:
“...Có lẽ những nét lạ lẫm dị thường trong Đức là do ảnh hưởng từ một tiền kiếp nào đó, theo nhận xét của một số bằng hữu. Nhà văn Lê Hà Nam, trong bài viết "Trần Duy Đức, Con Chim Đến Từ Núi Lạ Ngứa Cổ Hót Chơi" hồi năm 1992, đã ghi nhận:
"Tiếng cổ cầm Koto của người Phù Tang thời dựng nước vuốt theo từng nốt nhạc Trần Duy Đức, như sóng bạc đầu trên âm hưởng quần đảo, nghìn xưa. Phạm Công Thiện, có lần kể, một đạo sĩ Mỹ, bạn anh, từ Tây Tạng trở về, gặp Trần Duy Đức, đã buột miệng tiết lộ với anh rằng tiền kiếp Trần Duy Đức vốn là đạo sĩ của dòng tu khổ hạnh ở Kyoto. Dòng tu lâu đời nhất của xứ Thần Mặt Trời, tới nay, vẫn còn trên những đỉnh núi tuyết..."..."(hết trích)
Câu hỏi để lại nơi đây là, nhạc của Trần Duy Đức có phải lạ lẫm dị thường như ảnh hưởng từ tiền kiếp (theo lời Du Tử Lê), hay có đúng là tiếng cổ cầm Koto (theo lời Lê Hà Nam), hay là đang chờ một bài viết từ đỉnh cao núi tuyết (theo lời Phạm Công Thiện hứa)...
Xin trang trọng cùng mời tham dự Đêm Nhạc Thính Phòng Trần Duy Đức & Bằng Hữu.
GHI CHÚ:
Đêm nhạc được bảo trợ bởi Hội Ái Hữu Phố Núi Pleiku, bắt đầu từ lúc 6:30pm Chủ Nhật 28-8-2011. Xin mời tới sớm từ 6:00pm. Tại quán Emerald Bay, 5015 W Edinger Ave. Ste V., Santa Ana, California. Có góp mặt của nhiều văn nghệ sĩ để cùng ôn lại những kỷ niệm với Trần Duy Đức. Ca sĩ: Anh Dũng, Như Mai, Ninh Cát Loan Châu, Hương Thơ… và những ca sĩ nổi danh đã từng hát nhạc TDĐ. Nhạc sĩ: Nguyễn Đình Toàn, Vũ Thành An, Hoàng Khai Nhan và Trần Duy Đức... Thi Sĩ: Tô Thùy Yên, Ngô Tịnh Yên, Nguyễn Nam An… MC và Điều Hợp Chương Trình: Như Hảo, và Phan Dụy. Ban nhạc: Do nhạc sĩ Lê Ngọc đảm trách.
Vé có 3 hạng: 25$, VIP 50$, Bảo trợ 100$. Vé bán ở Tú Quỳnh (714) 531-4284, Emerald Bay Restaurant (714) 775-5161; Nguyệt Hạnh (714) 220-7091.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
“Ý thức xã hội mới Việt Nam “là toàn bộ những tư tưởng, quan điểm, những tình cảm, tâm trạng, truyền thống tốt đẹp, v.v. của cộng đồng dân tộc Việt Nam, mà hạt nhân là chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phản ánh lợi ích căn bản của nhân dân nhằm phục vụ sự nghiệp xây dựng, bảo vệ xã hội mới”. Nói như thế là cuồng tín, vọng ngoại và phản bội ước vọng đi lên của dân tộc...
Nhiều sự việc thay đổi kể từ thập niên 1970 khi Richard Nixon và Mao Trạch Đông nghĩ ra công thức “một Trung Quốc” cho sự dị biệt của họ đối với quy chế Đài Loan. Nhưng nếu kết hợp với các biện pháp khác để tăng cường việc răn đe chống lại bất kỳ hành động xâm lược bất ngờ nào, chính sách này trong 50 năm qua vẫn có thể giúp cho việc gìn giữ hòa bình. Liệu Trung Quốc có thể cố tấn công Đài Loan vào năm 2027 không? Philip Davidson, Tư lệnh mãn nhiệm của Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ, nghĩ như vậy hồi năm 2021 và gần đây ông đã tái khẳng định việc đánh giá của mình. Nhưng liệu Hoa Kỳ và Trung Quốc có định sẵn cho cuộc chiến trên hòn đảo này không, đó là một vấn đề khác. Trong khi nguy hiểm là có thật, một kết quả như vậy không phải là không thể tránh khỏi.
Khi nhận xét về chính trị tại Việt Nam, không những các quan sát viên quốc tế mà ngay cả nhân dân đều băn khoăn trước câu hỏi: dưới chế độ CSVN, cả quân đội lẫn công an đều là những công cụ bảo vệ cho đảng và chế độ, nhưng tại sao thế lực của công an và đại tướng công an Tô Lâm lại hoàn toàn lấn át quân đội như thế?
Có nhiều chỉ dấu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã “lọt vào mắt xanh” Trung Quốc để giữ chức Tổng Bí thư đảng CSVN thay ông Nguyễn Phú Trọng nghỉ hưu. Những tín hiệu khích lệ đã vây quanh ông Huệ, 66 tuổi, sau khi ông hoàn tất chuyến thăm Trung Quốc từ 7 đến 12/04/2024.
“Hủ cộng”, tôi có thể hợm mình tuyên bố, với sự chứng thực của Google, là do tôi khai sinh trong khi mấy lời cảm thán tiếp nối là của Tố Hữu khi nhà thơ này, nhân chuyến thăm viếng Cuba, đã tiện lời mắng Mỹ: “Ô hay, bay vẫn ngu hoài vậy!” Gọi “khai sinh” cho hách chứ, kỳ thực, chỉ đơn thuần là học hỏi, kế thừa: sau “hủ nho”, “hủ tây” thì đến “hủ cộng”. “Hủ nho”, theo Việt Nam Tự Điển của Hội Khai Trí Tiến Đức, là “nhà nho gàn nát”, chỉ giới Nho học cố chấp, từng bị những thành phần duy tân, đặc biệt là nhóm Tự Lực Văn Đoàn, nhạo báng sâu cay vào thập niên 1930. Nếu “hủ nho” phổ biến cả thế kỷ nay rồi thì “hủ tây”, có lẽ, chỉ được mỗi mình cụ Hồ Tá Bang sử dụng trong vòng thân hữu, gia đình. Hồ Tá Bang là một trong những nhà Duy Tân nổi bật vào đầu thế kỷ 20, chủ trương cải cách theo Tây phương nhưng, có lẽ, do không ngửi được bọn mê tín Tây phương nên mới có giọng khinh thường: "Chúng nó trước hủ nho giờ lại hủ tây!" [1]
Mới đấy mà đã 20 năm kể từ khi đảng CSVN cho ra đời Nghị quyết 36 về “Công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài” (26/03/2004-26/03/2024). Nhưng đâu là nguyên nhân chưa có “đoàn kết trong-ngoài” để hòa giải, hòa hợp dân tộc?
Cả Hiến Pháp 2013 và Luật Công An Nhân Dân năm 2018 đều quy định công an nhân dân là lực lượng bảo đảm an toàn cho nhân dân và chống tội phạm. Tại sao trên thực tế nhân dân Việt lại sợ hãi công an CSVN hơn sợ cọp?
Càng gần các Hội nghị Trung ương bàn về vấn đề Nhân sự khóa đảng XIV 2026-2031, nội bộ đảng CSVN đã lộ ra vấn đề đảng viên tiếp tay tuyên truyền chống đảng. Ngoài ra còn có hiện tượng đảng viên, kể cả cấp lãnh đạo chủ chốt đã làm ngơ, quay mặt với những chống phá Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Cộng sản Hồ Chí Minh...
Hí viện Crocus City Hall, cách Kremlin 20 km, hôm 22 tháng O3/2024, đang có buổi trình diển nhạc rock, bị tấn công bằng súng và bom làm chết 143 người tham dự và nhiều người bị thương cho thấy hệ thống an ninh của Poutine bất lực. Trước khi khủng bố xảy ra, tình báo Mỹ đã thông báo nhưng Poutine không tin, trái lại, còn cho là Mỹ kiếm chuyện khiêu khích...
Khi Việt Nam nỗ lực thích ứng với môi trường quốc tế ngày càng cạnh tranh hơn, giới lãnh đạo đất nước đã tự hào về “chính sách ngoại cây giao tre” đa chiều của mình. Được Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN), thúc đẩy từ giữa thập niên 2010, ý tưởng là bằng cách cân bằng mối quan hệ của Việt Nam với các cường quốc – không đứng về bên nào, tự chủ và thể hiện sự linh hoạt – nó có thể duy trì sự trung gian và lợi ích của mình, đồng thời tận dụng các cơ hội kinh tế do tình trạng cạnh tranh của các đại cường tạo ra
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.