Y Tế Toàn Dân Ap Dụng Tại Nhật
Ls Nguyễn Quang Trung
Hiện nay tại Nhật, hệ thống y tế cho toàn dân được thực hiện chỉ tốn một nửa số tiền so sánh với hệ thống y tế tại Hoa kỳ, nhưng kết quả lại có phần tốt đẹp hơn. Làm thế nào mà một hệ thống y tế như vậy được thực hiện"
Cái hay của hệ thống y tế tại Nhật
Dân Nhật trung bình đi khám bác sĩ 10 lần trở lên trong một năm, gấp 4 lần hơn dân Hoa kỳ. Họ có thể chọn lựa bác sĩ căn bản (primary doctor) hay chuyên ngành (specialist). Đặc biệt hơn là hầu hết họ có thể đến gặp bác sĩ ngay trong ngày. Nhờ vậy dân Nhật sống lâu hơn hết và có số tử vong trẻ em thấp nhất.
Để có thể cung cấp y tế cho tất cả mọi người, chính phủ Nhật đã kiểm soát chặt chẽ tiền chi phí cho y tế. Cứ 2 năm chính phủ lại đặt lại giá cả để trả cho tiền khám bệnh, thuốc men và cấm ngặt những giá cả cao hơn.
Vì thế cho nên các bác sĩ tại Nhật thua kém các bác sĩ tại Hoa kỳ rất xa về tiền kiếm được hàng năm. Tiền chi phí quản trị cũng rất thấp vì các công ty bảo hiểm không có quyền đặt ra tiêu chuẩn trả tiền khám bệnh. Các công ty này bị ngăn không được kiếm lợi (profit) khi cung cấp dịch vụ y tế.
Dân Nhật theo thói quen lại thích ở lại nhà thương để được chăm sóc lâu hơn. Thí dụ một sản phụ rất thông thường ở lại nhà thương sau khi sanh từ 5, 6 ngày trở lên. Trong khi tại Hoa kỳ, một người mẹ vừa sinh con xong chỉ vọn vẹn 1 hay 2 ngày sau là phải xuất viện. Ngay cả những trường hợp khám bệnh thường tình họ cũng ở lại nhà thương để “dưỡng bệnh”. Để đối phó với tình trạng này, số giường bệnh của các nhà thương trên toàn quốc nhiều 3 lần hơn tại Hoa kỳ cho từng một người dân.
Tuy vậy, số tiền mỗi một người dân Nhật phải đóng bảo hiểm hàng năm lại ít hơn tại Hoa kỳ rất nhiều. Những người nào đi làm tại Nhật thì phải trả khoảng $2,000 một năm cộng thêm tiền công ty cung cấp bằng số tiền phải đóng là $2,000 để có được bảo hiểm. Trong khi đó, trung bình người đi làm tại Hoa kỳ phải đóng trên $3,300 một năm và công ty của họ phải trả thêm từ $10,000 trở lên để mua bảo hiểm cho nhân viên.
Những người làm tự túc (self-employed) hay không có việc làm thì chỉ trả khoảng $1,600 một năm. Nhưng họ phải trả 30% tiền cước phí (co-payment) với điều kiện không quá $850 trong vòng một tháng. Nếu hơn con số trên thì chỉ phải trả 1% tiền phụ trội.
Để ngừa các bệnh trầm trọng hơn, dịch vụ khám bệnh hàng năm được khuyến khích và cung cấp đều đặng cho trẻ em như trong mùa cúm hay cho phụ nữ để tránh ung thư.
Dân Nhật cũng nhận thức là hệ thống y tế tốt không chưa đủ để cho họ được khoẻ mạnh nếu không chú ý về ăn uống và đời sống hàng ngày. Hiện nay, chính phủ Nhật còn bắt ai bị bệnh nặng cân phải đi gặp các vị cố vấn về y tế để thay đổi đời sống của họ.
Các điều lo âu chưa giải quyết được.
Với một hệ thống y tế tốt, dân Nhật sống lâu hơn nên đến năm 2050 sẽ có 40% dân số trên 65 tuổi. Với tuổi già, các bệnh trầm trọng sẽ tốn tiền hơn để chữa trị. Số người bị bệnh quên lãng (Alzheimer) hay ung thư gia tăng rất nhanh. Theo như tổ chức nghiên cứu McKinsey & Co. thì nhu cầu y tế sẽ tăng gấp 3 lần trong vòng 25 năm tới.
Kinh tế của Nhật cũng không gia tăng hay có chiều hướng đi chậm dần nên số người đi làm ở lứa tuổi thành niên lại giảm đi, không tạo thêm được nguồn tiền mới cung cấp vào tổng số tiền chi phí về y tế. Chính phủ Nhật đang lo nếu không thay đổi kịp thời thì hệ thống y tế sẽ tốn gấp đôi trong vòng 10 năm nữa. Oái ăm, là ngân sách y tế lại chạy theo kịp đà chi phí của Hoa kỳ, một điều mà họ không bao giờ muốn xẩy ra.
Các bác sĩ chuyên ngành lại thường hay bỏ ngành chuyên môn sau khi đã làm cho các nhà thương một khoảng thời gian. Lý do tại các nhà thương họ phải làm từ 80 tiếng một tuần trở lên nhưng lương căn bản chỉ khoảng $100,000 một năm. Sau khi rời nhà thương các bác sĩ chuyên ngành chỉ cần cung cấp dịch vụ khám bệnh tổng quát tại phòng mạch riêng của họ cũng có thể kiếm gấp đôi số tiền kể trên. Kết quả, là số bác sĩ chuyên ngành như sãn phụ khoa, gây mê hay cấp cứu càng lúc càng giảm đi không đủ để lo cho số bệnh nhân tại các bệnh viện.
Chính phủ Nhật lại cũng không thể kiểm soát thời gian dân Nhật muốn ở lại “dưỡng bệnh” tại các nhà thương khiến cho số lượng giường mặc dầu rất nhiều vẫn không cung cấp đủ. Một trường hợp thảm thương đã xẩy ra năm ngoái là một sãn phụ bị mất sau khi 7 nhà thương không cho nhập viện mặc dầu đã nói là bị đau đầu. Người phụ nữ này chết vì máu chảy trong đầu nhưng không được chẩn bệnh kịp thời sau khi vừa sanh con xong.
Các nhà thương Nhật thường chỉ tính khoảng $10 một đêm để ở lại nhưng không có dịch vụ 24 tiếng chăm sóc như tại Hoa kỳ. Hiện nay, khoảng 50% các nhà thương đều bị thiếu hụt tiền thu vào.
Một trong những tính chất đăc biệt của nước Nhật giúp cho việc thực thi y tế toàn dân thành công là đất nước Nhật được xem như một sắc tộc không như tại Hoa kỳ là đa sắc tộc. Bên cạnh đó, chính quyền Nhật từ hơn 50 năm qua đều do một đảng cầm quyền nên không có chính trị đối lập như tại Hoa kỳ với tính cách lưỡng đảng. Dĩ nhiên, mỗi một đất nước có ưu điểm và khuyến điểm để thực thi chính sách theo nhu cầu của toàn dân. Người Hoa kỳ có câu “cỏ nhà hang xóm thường XANH hơn cỏ nhà mình”, ý nói nhìn xem hoàn cảnh của người khác thì thấy tốt đẹp hơn của mình nhưng có thực hiện được không thì phải xem lại.
(Trích các tài liệu của McKinsey & Co, WashingtonPost, NPR)