Geshe-La, Hạt Mầm Tây Tạng Thiện Duyên Với Phật Tử Việt Nam
(Trích báo xuân Việt Báo Tết Đinh Hợi)
Cảm được lời thỉnh nguyện và phong cách đức độ của Geshe-la,
nhiều người Mỹ nổi tiếng đã quy y Phật pháp và lên tiếng cho dân Tây Tạng
 |
Đức Đạt Lai Lạt Ma và Hòa Thượng Geshe Tsultim Gyeltsen tại Long Beach. |
Geshe là đẳng trật tương đương với Hoà thượng tại Đông Á, hay, theo lối duy lý Tây phương, tương đương với học vị Tiến sĩ về Phật học của các vị cao tăng. Phật tử thương kính, gọi vị Hoà thượng 84 tuổi tại Long Beach là Geshe La. Tiếp vĩ ngữ "La" đặt sau tên gọi hay danh hiệu Geshe là để bày tỏ lòng quý trọng.
Geshe Tsultim Gyeltsen là vị cao tăng có công đức rất lớn trong việc quảng bá Phật giáo Tây Tạng và ảnh hưởng rất rộng trong việc vận động dư luận Hoa Kỳ. và đặc biệt có thiện duyên với Phật giáo Việt Nam.
* Từ Đầu Nguồn Sông Mekong
"Ngôi làng tôi sinh ra chỉ cách nơi sông Mekong phát sinh có chừng cây số. Hồi còn bé, tôi vẫn thường ra chơi ở mạch sông đó". Thầy tâm sư.
Từ nguyên ủy, Geshe-la đã có mối duyên với Việt Nam. Con sông Mekong nối liền Tây Tạng với Việt Nam, nhưng phải qua một không gian đại nghiệp do Trung Quốc kiểm soát và khai thác!
Dưới thế danh là Jamphel Yeshe, Geshe-la đã vào chùa từ năm lên bảy. Thầy mất chín năm học kinh điển, Sutra và Tantra, và học phép biện chứng Phật giáo, rồi mới dự tính lên tu viện Sera gần Thủ đô Lhasa để đạt học vị Geshe của dòng Gelugpa.
|
Geshe-la trong ni viện Gaden Choling tại miền nam Ấn Độ. |
Geshe-la sinh năm 1924 tại tỉnh Kham ở miền Đông Tây Tạng.
Con đường từ quê nhà lên kinh đô không dễ đi. Phải mất hơn một tháng, vượt 25 đèo mới tới Lhasa. Gần đến nơi, lần đầu tiên thấy tu viện Gaden hùng vĩ trên đỉnh đồi, Thầy bỗng ràn rụa nước mắt cảm ngộ. Hôm ấy lại là ngày thành đạo của vị Thánh Tăng Lạt Ma Tsongkhapa (Lạt Ma Tông Khách Ba) lừng danh lịch sử Phật giáo.
Được coi là hóa thân của đức Bồ tát Văn Thù Sư Lợi, đức Lạt Ma Tsongkhapa là nhà cải cách Phật giáo của thế kỷ 14, đã xây dựng bảo tháp và nền móng của các tu viện Drepung, Sera và Gaden và sáng lập tông phái Gelugpa của Phật giáo Tây Tạng.
Từ ngài Tsongkhapa, tiến trình tu học của Tỳ kheo là phải nghiên cứu năm ngành "Ngũ minh" và kiểm nghiệm qua Thiền định. Hành trình tu tập của tăng ni Tây Tạng ngày nay dựa rất nhiều vào những chỉ dạy của vị Thánh tăng ấy.
Hôm đó, như được sự mặc khải, Tu viện trưởng Kyabje Zong Rinpoche đã giữ Thầy ở lại và thọ giới cùng Ngài. Geshe-la học đạo mất hai chục năm trong trường Shartse của Tu viện Gaden, cho đến năm 36 tuổi. Đấy là khi bùng nổ biến cố pháp nạn năm Kỷ Hợi 1959.
Ngày 10 tháng Ba năm 1959, dân chúng Tây Tạng nổi dậy và Lhasa bị xâm chiếm. Trong chùa Gaden, Geshe Gyeltsen nghe tin đức Đạt Lai Lạt Ma đã phải rời Tây Tạng. Cùng sáu vị tăng khác, Thầy dâng lời khấn nguyện và nửa đêm vượt Hy Mã Lạp Sơn tìm đường qua Ấn. Trong số hai chục ngàn vị cao tăng của ba Tu viện lớn nhất Tây Tạng là Gaden, Sera và Drepung (đều do đức Tsongkhapa thành lập mấy trăm năm trước), chỉ có một số ít như Geshe Gyeltsen là thoát ra ngoài.
Với chừng năm mươi vị cao tăng của mỗi Tu viện trên, Geshe Gyeltsen đã trú ngụ tại Dalhousie trên miền Bắc đất Ấn để tiếp tục học thêm hai năm. Kỳ khảo hạch lần này tổ chức tại Dharamsala, dưới sự chứng giám của đức Đạt Lai Lạt Ma và của hai vị thầy đã hướng dẫn Geshe-la, là Kyabje Ling Rinpoche và Kyabje Trijang Rinpoche.
Thầy tốt nghiệp tối ưu, trở thành Lharampa Geshe.
Cần nói thêm là muốn được thành một Geshe thì các thầy phải thấm nhuần năm ngành học là Bát nhã ba la mật (Prajnaparamita), Trung quán luận (Madhyamika), Giới luật (Vinaya), A tỳ đạt ma luận (Abidharma) và Lý luận căn bản (Pramana Vidya).
Thấm nhuần ở đây là phải nhập tâm, bằng Tạng ngữ, trong vài chục năm tu tập gian nan, hầu có thể ứng đối tranh luận trong mọi tình huống về mọi chủ đề trong các cuộc khảo hạch thường xuyên và từ đó đi hoằng pháp cho nhân thế. Đã vậy, từ thấp lên cao, học vị Geshe còn có bốn cấp là Dorampa, Lingtse, Tsorampa và cao nhất là Lharampa. Trung bình thì từ cấp Dorampa lên Lharampa, các thầy phải mất chừng sáu năm tu đạo.
Hai năm sau, Geshe-la được đức Đạt Lai Lạt Ma gửi đi giáo dục cho dân Tây Tạng lưu vong, vận động thế giới cho đất nước Tây Tạng và truyền bá đạo Phật.
Năm 1963, quãng đường hoằng pháp của Geshe-la khởi sự tại Sussex của nước Anh, nơi Thầy đem theo 22 trẻ em Tây Tạng, đa số là cô nhi, và hướng dẫn các em về Tạng ngữ, văn hoá và giáo lý đạo Phật. Ngôi vườn ươm cây đầu tiên tại Anh nay bắt đầu kết trái.
* Từ Anh Quốc tới Hoa Kỳ
Richard Gere đến với Phật giáo Tây Tạng
Năm 1976, Geshe-la qua Mỹ làm Giáo sư về Tạng ngữ và Thiền quán tại các Đại học University of Southern California (USC), University of California in Santa Barbara (UC Santa Barbara) và University of California in Los Angeles (UCLA). Năm 1978, Thầy lập ra một trung tâm Phật giáo Tây Tạng, được chính đức Đạt Lai Lạt Ma ban cho danh hiệu là Thubten Dhargye Ling, Đất Hoằng Pháp.
Tại mảnh đất quý này ở Long Beach, Geshe-la hướng dẫn các lớp Thiền quán và giảng dạy Phật pháp cho mọi người. Ngoài việc giảng huấn và thuyết pháp, Thầy còn viết sách và mở ra nhiều trung tâm tại miền Bắc California, Colorado, Texas, New Mexico và cả xứ Đan Mạch, đồng thời vận động hợp tác với các Giáo hội Phật giáo tại miền Nam California. Môn sinh Thầy đào tạo trong ngần ấy năm hiện đã có mặt và hoạt động trên toàn thế giới.
Cho đến nay, các cuốn sách ghi lại lời giảng của Thầy bằng Anh ngữ đã được phổ biến sâu rộng trong giới Phật học là “Keys to Great Enlightenment, Miror of Wisdom” và mới nhất là “The Foundation of All Good Qualities”, cuốn sách Thày giảng về 14 bài kệ của vị Thánh tăng Lạt Ma Tsongkhapa. Ba cuốn đều do Tu viện Thubten Dhargye Ling xuất bản và phổ biến miễn phí cho những người muốn học đạo.
Geshe-la cũng đặc biệt quan tâm đến các vấn đề xã hội và tích cực hỗ trợ các dự án nhân đạo như mở trường mù tại Ấn Độ hay lập nơi cư trú của các vị sư cao niên trong chùa Gaden được dựng lại ở miền Nam xứ này. Công đức của Thầy đã thấm nhuần nhiều nơi và đạo đức của Thầy đã cảm hóa nhiều người.
Đối với đất nước và quyền tự trị của dân Tây Tạng, Geshe-la là một nhân vật tích cực tranh đấu và vận động trong xã hội Hoa Kỳ và ở nhiều nơi khác trên thế giới.
Cảm được lời thỉnh nguyện và phong cách đức độ của Geshe-la, nhiều người Mỹ nổi tiếng đã quy y Phật pháp và lên tiếng cho dân Tây Tạng. Đặc biệt, giới phim ảnh của Hollywood đã hướng ống kính vào đề tài Tây Tạng. Nhiều cuốn phim giá trị như Sprit Tibet, Red Corner đã được thực hiện và phổ biến rộng rãi.
Một Phật tử nổi tiếng tại Hoa Kỳ là tài tử Richard Gere. Thừa lệnh đức Đạt Lai Lạt Ma, ngôi sao điện ảnh này đã cùng Giáo sư Robert Thurman và nhà soạn nhạc Philip Glass lập ra Tibet House để bảo tồn và phát huy văn hoá và tôn giáo Tây Tạng. Robert Thurman đi tu năm 24 tuổi (1965), hiện là Giáo sư Đại học Columbia về Ấn Độ và Tây Tạng, và Chủ tịch của Tibet House. Ông cũng là thân phụ của nữ tài tử Uma Thurman.
Người ta còn nhớ đến Richard Gere vì ông gây chấn động khi dùng diễn đàn của lễ trao giải Oscar để lên tiếng cho Tây Tạng. Ông ở trong Hội đồng Quản trị của tổ chức Campaign for Tibet, đã yểm trợ việc phát triển tu viện Gaden của Tây Tạng tại Ấn Độ.
Geshe-la cũng đã được Richard Gere và gia đình đề nghị góp tiền mở mang chùa Long Beach cho khang trang hơn mà Thầy từ chối, muốn dùng nguồn yểm trợ của mọi người để giúp đỡ các tu viện hay bảo trợ cho các buổi thuyết giảng của đức Đạt Lai Lạt ma. Phần mình, Geshe-la sống đạm bạc tại Long Beach và đi không ngừng, thuyết pháp ở nhiều nơi, nơi nào cũng gieo trồng việc thiện, ý lành.
Với giới trí thức, thượng lưu hay nghệ sĩ Hoa Kỳ, Geshe-la là khuôn mặt đáng kính trọng nên người ta không ngạc nhiên khi thấy năm ngoái, đức Đạt Lai Lạt Ma từ miền Nam California qua New York đã lại quay về Long Beach tham dự Hội nghị về Phụ nữ do Đệ nhất Phu nhân California là bà Maria Schwarzenegger tổ chức hồi tháng Chín năm ngoái tại Convention Center. Với chủ đề "Một buổi chiều từ bi", hội nghị thành công rực rỡ vì quy tụ 11 ngàn người đến nghe mà vé bán sạch trong nội 72 giờ.
* Thiện Duyên Với Phật Tử Việt Nam
Caption: Chan dung Hoa thuong Thich Thin n.jpg
Chân dung Hoà Thượng Thích Thiên Ân
Geshe-la, hạt mầm quí của Phật Giáo Tây Tạng” -theo cách gọi của Đức Đạt Lai Lạt Ma- có tình bạn và thiện duyên đặc biệt với Phật giáo Việt Nam.
Năm 1977, trong khi làm giáo sư thỉnh giảng tại Đại học U.C. Santa Barbara, Geshe-La đã gặp một nhà sư Việt Nam đang là Giáo sư của Đại học UCLA tại Los Angeles và được ông mời về ở chung phòng trong một chung cư nhỏ gần Hollywood.
Trẻ hơn Geshe La hai tuổi, nhà sư đó là Hoà thượng Thích Thiên Ân, người mà Phật tử Hoa Kỳ rất ngưỡng mộ và là người có nhiều công đức cứu giúp người Việt tỵ nạn qua Mỹ sau biến cố 1975. Nhiều vị sư Hoa Kỳ ngày nay là đệ tử của thầy và không thể quên con người đặc biệt này.
Hoà thượng Thích Thiên Ân là Giáo sư tốt nghiệp Tiến sĩ tại Đại học Waseda của Nhật. Năm 1966, thầy từ Việt Nam qua Mỹ trong chương trình trao đổi giáo dục với Đại học UCLA để giảng dạy về Ngôn ngữ và Triết học Đông phương. Ngoài việc giảng huấn, thầy là một thiền sư có uy tín thuộc dòng Thiền Lâm Tế, và đã trứ tác nhiều sách quảng bá Phật giáo bằng Anh ngữ. Thầy được mời ở lại Hoa Kỳ và lập ra ngôi chùa Việt Nam đầu tiên từ năm 1970.
Thiền viện “International Buddhist Meditation Center,” do Hoà Thượng Thiên Ân lập ra đã là nơi dừng chân đầu tiên của Geshe La. Vị cao tăng Tây Tạng rất thường tới ngôi chùa Việt Nam đầu tiên trên đất Hoa Kỳ, tại đường Vermont của thành phố Los Angeles.
Từ ngày ấy, đúng 30 năm về trước, hai vị cao tăng Việt Nam và Tây Tạng trở thành thâm giao cho đến khi Hoà thượng Thiên Ân viên tịch, năm 1980. Mối kỳ duyên của Phật giáo Việt-Tạng đã keo sơn từ đó.
Khi đức Đạt Lai Lạt Ma tới Los Angeles lần đầu, Ngài đã đến thăm và dùng ngọ trai trong ngôi chùa đầu tiên của Phật tử Việt Nam tại Hoa Kỳ để bày tỏ lòng thâm cảm với Phật giáo Việt Nam về sự hợp tác ban đầu đó.
Khi Hoà thượng Mãn Giác, người kế vị Hoà Thượng Thiên Ân làm trụ trì Chùa Việt Nam, viên tịch năm ngoái, Geshe-la tham gia vào Ủy ban Chứng minh Tang lễ.
Ngày nay, trong tu viện Long Beach, các khóa giảng của Geshe-la đều có phiên dịch sang Việt ngữ cho người Việt cùng theo.
Với Phật giáo Việt Nam, Geshe-la có mối ân tình sâu đậm, được đức Đạt Lai Lạt Ma trân quý. Năm 2000, Geshe-la bảo trợ ngày Tương hội với chư tăng ni Việt Nam tại Nam California và thỉnh đức Đạt Lai Lạt Ma tham dự. Trong dịp này, đức Đạt Lai Lạt Ma cũng đã tiếp xúc và dùng ngọ trai với tăng ni Việt Nam.
Năm xưa, Geshe-la cũng sớm nhìn ra căn tu của một cậu bé Việt Nam và hướng dẫn bước đầu để trở thành vị sư Tây Tạng đầu tiên sinh tại Mỹ, có cha mẹ Việt Nam, được thọ giới tại Ấn Độ với đức Đạt Lai Lạt Ma. Đó là nhà sư trẻ Kusho Tenzin Drodon.
Từ năm Kỷ Hợi 1959 đến nay, pháp nạn của Tây Tạng khiến báu vật của văn hoá và tôn giáo xứ này được tung ra khắp nơi trên thế giới. Nhưng cũng từ đấy, một viên kim cương của Phật giáo Tây Tạng đã chiếu tới Hoa Kỳ, ánh từ quang còn tỏa sáng đến nhiều Phật tử Việt Nam.
Gửi ý kiến của bạn
