Hôm nay,  

Đọc Phạm Quốc Bảo Với “khuất Rồi Mấy Bóng Chim Di”

13/12/201000:00:00(Xem: 11758)

Đọc Phạm Quốc Bảo Với “Khuất Rồi Mấy Bóng Chim Di”

Đặng Phú Phong
Tôi thích cái tựa của cuốn sách. Chất thơ lồng lộng  trong sáu chữ: Khuất Rồi Mấy Bóng Chim Di. Một thi tập" Một tuyển tập truyện ngắn với những tình tiết lãng mạn đầy thi vị" Chúng ta hãy lần theo trang sách. . .
Ngay trước Lời Ngỏ tác giả  đã viết:
Cá nhân tôi
sống được đến  từng tuổi nầy
chả còn mong ước gì nữa cả
ngoài ý thích được nhẩn nha
tâm sự với nhau.
Nhẩn nha tâm sự với nhau. Nhẩn nha là tà tà, là lúc nói, lúc im lặng. Là từ từ, không vội. Cười vài tiếng ứ hự. Chứ sao ! Nhẩn nha là thở vài hơi thuốc cho khói bay tung lên rồi vờn quanh theo những câu chuyện đầu Ngô mình Sở. Nhẩn nha là đi vòng vòng, đi chữ chi. Huơ cái tay, lắc cái vai. Ừ, phải một cốc cafe vào buổi sáng hay một vài ly nồng nồng vào buổi chiều hay  vài chung trà vào buổi tối cho nó tròn  trọn , nữa chứ. Nhẩn nha với bạn. Mặc kệ thiên hạ đang bon chen ngoài kia.
Chuyện đầu tiên mà Phạm Quốc Bảo nhẩn nha với chúng ta là về một người bạn đã quá vãng của anh. Nhạc sĩ  Du ca Trần Đình Quân. Nhạc sĩ Quân có một ca khúc mang tên “Hát Để Nhớ Đời.” Trong đó có câu “Hát để nhớ đời, không phải hát để quên đời” vậy mà Nhạc sĩ Quân  lại bị bệnh quên (Alzheimer). Đây là bi kịch giữa tác giả và tác phẩm.  Sự vong thân của tác giả nằm ngay trong từng tác phẩm của mình. Phạm Quốc Bảo đã làm nhẹ cái bi kịch ấy bằng lối  viết giản dị. Như kể.
Cũng với cách viết như kể, như nói ấy, tác giả đưa người đọc vào “Một Thời Để  Nhớ”, “Đã Vào Thu Chưa”. Một thời hăng say với lý tưởng khi còn là sinh viên, đem hết khả năng để giới thiệu với nước bạn Nhật, văn hóa  của dân tộc mình. Một thời đi dạy học chỉ với hai bộ áo bằng vải popeline trắng và quần kaki Nam Định mà đã thấy là khá rồi. Tác giả đã khéo léo đưa ra sự khiếm khuyết của một nền giáo dục còn sơ khai, tùy tiện của những vị thầy qua một kỳ thi vấn đáp. Cái ngớ ngẩn của một nhà thơ khi tự hỏi đã vào thu chưa khi có dịp thăm Seattle đã biến thành những tìm hiểu  khoa học về tại sao lá trở thành vàng, đỏ. Về những cảnh báo cho sự thay đổi khí hậu tòan cầu. Cuối cùng lại nhớ đến những bài thơ về mùa thu đượm hơi hướm chất thiền.
Sang đến truyện “Tùy” thì rõ ràng cái “ nhẩn nha” của Phạm Quốc Bảo được đẩy lên cao hơn hết trong cuốn tùy bút này. Truyện , chỉ là những lời đối thoại  đầu cua tai nheo của hai người bạn. Từ chuyện hỏi thăm nhau về bệnh cúm, qua đến chuyện tim mạch rồi mổ xẻ. Chuyện ...ăn cá chép qua chuyện hút thuốc rồi cuối cùng là chuyện” tùy ông lựa chọn”. Cái khéo ở đây của tác giả là dẫn dắt nguời đọc từ chuyện này sang chuyện nọ bằng những câu nối rất tự nhiên để không ai có thì giờ ngẩn đi một chút khi lạc sang chuyện khác. Những câu đối thoại được viết rất bình thường, rất đời thường, không  chải chuốc, sửa sọan để trở thành một truyện ngắn cô đọng. Tuy là đối thoại đầu cua tai nheo, nhưng nội dung lại liền lạc để nói về sức khỏe của con người mà phần trách nhiệm tùy thuộc ở chính mình. Có thể hiểu tác giả chính là một trong hai người bạn đang đối thoại này và cũng chính là một người thứ ba lắng nghe câu chuyện.
Trong “Mấy Ghi Nhớ Từ Chuyến Âu Du”, hai phần đầu tác giả kể lại chuyến Âu du  của mình để  đưa nguời đọc vào phần thứ 3, phần chính, nhằm thố lộ tâm sự,  cùng người đọc “ tham gia chung trong một bầu không gian thân mật gần gũi” Tâm sự về sự cách biệt , thiếu cảm thông giữa người Việt ở nước ngoài và người Việt trong nước chỉ vì sự cai trị độc tài của đảng Cộng sản. Rồi hòan cảnh đẩy đưa, từ lúc chân ướt chân ráo trên đất Mỹ, tác giả vừa đi học vừa đi rửa bát, chùi cầu tiêu, rồi làm báo tiếng Việt và sống bằng nghề báo cho đến hôm nay. Luận về cái “dại” cái “khôn” trong việc  tìm kiếm cho mình một nghề nghiệp, Phạm Quốc Bảo tâm sự:”...Có lẽ cho đến bây giờ, tôi chưa thấy mình có thể “khôn” như ý muốn nói chung, hay như nội dung dẫn giải của người khác được...” và  tác giả , trong suốt cuộc đời “ chỉ tìm cái dại” vì cảm thấy mình may mắn và hạnh phúc” với cách sống “ nhu cầu tiêu dùng bao giờ cũng tùy thuộc vào mức lợi tức”. Vậy là hạnh phúc , là “khôn” quá cỡ đi  rồi!
Không biết đây có phải là sự cố ý sắp xếp hay không, mà sau khi bàn về khôn, dại, tác giả lại đưa cái tựa “Hãy Sống Và Thưởng Thức Đời Sống” liền theo sau. Trong đó tác giả bàn về  hai cái chết của hai nghệ sĩ nổi tiếng là Farrah Fawcett, nổi tiếng trong bộ phim truyền hình Charlie’s Angels vào cuối thập niên 70 Michael Jacson, ông vua nhạc Pop. Dưới cái nhìn vô tư, tinh tế và những dẫn chứng, tác giả giúp nguời đọc hiểu biết  thêm về hai nghệ sĩ này. Cuối cùng ông muợn hai câu thơ Kiều để nói lên cảm tuởng của mình:
“Có tài mà cậy chi tài
Chữ tài liền với chữ tai một vần”.
Phần “Góp Vài Liên Tưởng Thú Vị Về Tục Ngữ - Ca dao”. Bằng giọng văn vừa phải, nhã nhặn, tác giả thẳng thắn góp ý với tác giả Đàm Trung Pháp qua bài viết”Mối tương đồng lý thú giữa  tục ngữ Việt Nam và tục ngữ nước ngoài”. Tôi cũng xin phép đồng ý với Phạm Quốc Bảo với 3 chữ “mà” trong câu:
“Đi đâu mà vội mà vàng
Mà vấp phải đá mà quàng phải dây.”
Đây là  một  bài viết khá thú vị cho những ai thích tìm hiểu về ca dao tục ngữ.


Từ chuyện ca dao tục ngữ, Phạm Quốc Bảo tiến thêm một bước nữa, đi đến văn hóa Đông, Tây. Trong bài “ Đông Tây & Chất Của Sức Sống Trường Tồn” nhân một bài viết mới nhất của Richard Chang phản biện lại một câu nói khá phổ biến của tác giả  người Anh, được giải thưởng Nobel, Rudyard Kippling(1865-19360):
“Đông  là Đông, Tây là Tây và Đông – Tây không bao giờ gặp nhau” (East is East, West is westand never the twain shall meet). Richard  Chang cho rằng, 1800 năm trứoc Tây lịch, Con Đường Tơ Lụa (Silk Road) đã giúp dân cư ở Đông và Tây giao du, giao thương với nhau. Rõ ràng”Được lời (Richard Chang) như cởi tấc lòng “(của họ Phạm) mà bao lâu nay ông ấp ủ. Sẵn dịp, tác giả đã viết một mạch về những điều bất đồng của mình: “Sớm  hay muộn gì Đông Tây cũng gặp nhau”: “Diễn trình sống còn độc đáo của con người” ;”Gặp gỡ, cọ xát để tiến bộ”; “ Gặp gỡ để giải tỏa những trì trệ” và “ Giới hạn của ý nhĩa gặp gỡ”. Những tư tuởng chất chứa trong những tiêu đề trên được Phạm Quốc Bảo trình bày khá mạch lạc và vững vàng. Tác giả tỏ ra rất nhuần nhuyễn , sắc sảo trong lối văn bình luận nầy.
Sang đến bài “Tai Nghe Thuận Hay Thuận Tai” tác giả đem câu nói trong sách Luận Ngữ của cụ Khổng ra mà bình. Tử viết: “Ngô thập hựu ngũ nhi chí vu học, tam thập nhi lập,tứ thập nhi bất hoặc, ngũ thập nhi tri thiên mệnh, lục thập nhi nhĩ thuận, thất thập nhi tùng tâm sở dục bất du củ” (Khổng tử nói rằng : Hồi độ mười lăm tuổi tôi chú tâm vào việc học, ba mươi tuổi thì cái học có căn bản vững vàng, bốn mươi thì không còn nghi ngờ gì nữa, năm mươi biết được mệnh trời, sáu muơi tuổi thì tai nghe mọi điều đều thấy thuận cả, bảy mươi thì cứ  theo tâm mà  muốn thì  không sai đi đâu cả.).
 Tác giả đã bình luận câu có tính cách khuôn thước nầy dựa theo những tiêu chí tự mình đưa ra như “ Khuôn mẫu phải hiểu một cách linh độngvà tương đối đúng” và phải “ Phát khởi từ con người là chính” để có được một “Mẫu sống hợp thời ở nước ta”. Với cách nhìn khóang  đạt nhưng dựa trên sự hiểu biết về triết Đông, Phạm Quốc Bảo đã mở rộng tư tuởng trên của Khổng Tử, đưa đến một sự chấp nhận đựơc cho nhiều người hằng suy tư về cuộc sống.
 Tác giả đã đưa vào bài viết những ý nhị trong lối nhìn vấn đề, qua những từ ngữ “ nhẩn nha” giúp người đọc thấy vui vui, đôi lúc không khỏi mỉm cườùi.
Tôi dành  bài thứ mười  trong 11 bài viết trong cuốn sách để nói sau cùng là do có chút ý muốn góp với tác giả. Tựa chuyện này cũng chính là tên của của tập hồi ký Khuất Rồi  Mấy Bóng  Chim Di. Chuyện chia làm ba phần. Hai phần đầu nói về những người bạn của anh đã quá vãng như Họa sĩ Ngô Bảo, Nhà báo Nguyễn Thượng Hiệp, Nghệ sĩ Thanh Hùng và Nhà Thơ Hữu Loan, một nhân cách lớn của Việt Nam.  Từ sự khuất bóng của những người này, tác giả nhảy sang những com chim di ở phần ba. Thật đúng là nhẩn nha . Những “bóng chim di” cách đây  cả triệu năm , từ Phi Châu bay qua Nam Á, Âu Châu để rồi lan ra khắp hòan cầu. Rồi chiếc tàu Mayflower. Rồi những con chim Việt phải bay đi hoặc phải tha hương trên chính quê  mình. Chuyện kể nghe sao buồn quá đỗi.
Trong phần hai, tác giả có chép một bài thơ và nói rằng “Nếu có chỗ nào sai sót, ai đấy biết rõ hơn và đúng hơn xin chỉ bảo dùm”. Cũng giống như tác giả, tôi yêu thích bài thơ này vô cùng, nên chỉ nhẩm đôi ba lần là thuộc lòng cho đến bây giờ kể từ gần cuối thập niên 60. Theo chỗ tôi biết thì bài thơ nầy có tên là Tống Giang Vận Hành , tác giả là Thị Nại Am viết qua nhân vật Tống Giang trong truyện Thủy Hử. Khi ông viết về cuộc đời Tống Giang, lúc Tống Giang bị đi đày, may gặp viên quan cai ngục (sau này cũng trở thành một trong 108 anh hùng Lương Sơn Bạc) là Thần hành thái bảo Đái Tôn cảm mến, ưu đãi, cho đi lại thoải mái. Một hôm Tống Giang  ra quán, uống ruợu ngà ngà say, mượn bút mực , viết thơ lên vách. Bài thơ như sau (dịch):
Trên núi cao có con thần điểu
Ba thu qua bặt  không tiếng kêu
Ngày hận mây trời che khuất bóng
Đêm hờn thỏ lặn trải thềm rêu
*
A ha, thần điểu còn nương náu
Chờ ngày thét vỡ núi khe sâu
Vỗ cánh xé tan bầu kinh khuyết
Vươn đầu đảo lộn cõi Giang Châu
*
Ta hận trò dâu bể
Ta hờn chuyện thương đau
Thần điểu ví chăng rời núi hiểm
Mặt nước Tầm Dương máu đỏ ngầu
*
Ngày xưa rạch núi có Hòang Sào
Ngày nay nghĩa sĩ buồn tiêu tao
Hỏa hớn chia đường theo mây bạc
Anh hùng thẹn tủi bóng trăng sao
*
Tầm Dương sóng réo
Đá dựng mài dao
Phương đông có khách rèn chính khí
Đại nghĩa ngang trời gió cuốn cao.
 Bài thơ tôi thuộc này so với bài thơ của  Phạm Quốc Bảo chép có đôi chỗ không giống nhau, nhưng tinh thần thì chẳng khác nhau mấy.Tuy nhiên tôi cũng chép ra để  độc giả rộng đường. Bản dịch này là của  cụ Á Nam Trần Tuấn Khải. (Dịch giả Nguyễn Tôn Nhan đồng ý với tôi và  hứa  sẽ chép, gửi cho tôi nguyên tác của bài thơ trên).
Ngoài mười một bài viết, cuốn sách còn có thêm phần phụ lục về thơ cũa Nguyễn Công Trứ, Hữu Loan, Hồ Xuân Hương, những bài viết liên quan với Nhà thơ Hữu Loan. Một bài viết cho con khá cảm động  của Blogger Mẹ Nấm. Và cuối cùng là hồi ức của tác giả về cuộc triển lãm “Our Beloved Land, Việt Nam” tại Tokyo năm 67 của một số sinh viên Nam Việt Nam, trong đó có Phạm Quốc Bảo., giúp cho  những kẻ đi sau có tài liệu về cuộc triểm lãm mang đầy tinh thần quốc gia của các bậc đàn anh.
 Thôi, chúng ta cũng vừa nhẩn nha đủ với tác giả vậy. Chuyện gì rồi cũng phải đi đến hồi kết cục. Phải không , thưa Ông Nhẩn Nha"
Đặng Phú Phong

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trong tháng Hai vừa qua, cái chết đau thương, lẫm liệt của nhà đối kháng người Nga Alexei Navalny trong tù đã gây sầu thảm, phẫn nộ cho toàn cộng đồng tiến bộ nhân loại. Đối với người Việt Nam tiến bộ, nỗi đau lại càng sâu thêm khi trong ngày cuối cùng của tháng Hai, ngày 29, nhà cầm quyền độc tài Hà Nội bắt đi cùng lúc hai nhà đấu tranh kiên cường...
Ít lâu nay, vấn đề “bảo vệ an ninh quốc gia” được nói nhiều ở Việt Nam, nhưng có phải vì tổ quốc lâm nguy, hay đảng muốn được bảo vệ để tồn tại?
Xuất hiện gần đây trong chiến dịch tranh cử tổng thống, Donald Trump, ứng cử viên đảng Cộng hòa, đã lên tiếng đe dọa là sẽ không bảo vệ cho các đồng minh thuộc khối NATO trong trường hợp bị Nga tấn công. Ý kiến này đã dấy lên một cuộc tranh luận sôi nổi tại châu Âu, vì có liên quan đến việc răn đe Nga và ba kịch bản chính được đề cập đến khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào năm 2025 là liệu Liên Âu có nên trang bị vũ khí hạt nhân chăng, Pháp có thể tích cực tham gia không và Đức nên có tác động nào.
Tôi không biết chính xác là Văn Trí đã đặt chân đến Đà Lạt tự lúc nào nhưng cứ theo như ca từ trong nhạc phẩm Hoài Thu của ông thì Cao Nguyên Lâm Viên ngày ấy vẫn hoang vu lắm. Ngoài “núi rừng thâm xuyên”, với “lá vàng rơi đầy miên man”, cùng “bầy nai ngơ ngác” (bên “hồ thu xanh biếc”) thì dường như không còn chi khác nữa! Từ Sài Gòn, khi tôi được bố mẹ “bế” lên thành phố vắng vẻ và mù sương này (vào khoảng giữa thập niên 1950) thì Đà Lạt đã bị đô thị hóa ít nhiều. Nơi đây không còn những “bầy nai ngơ ngác” nữa. Voi, cọp, heo rừng, beo, báo, gấu, khỉ, vượn, nhím, mển, gà rừng, công, trĩ, hươu, nai, trăn, rắn, sóc, cáo, chồn… cũng đều đã biệt tăm. Người Thượng cũng ở cách xa, nơi miền sơn cước.
Vi hiến có nghĩa là “vi phạm” hay đi ngược lại những gì Hiến Pháp (HP) quy định. HP không có gì là cao siêu hay quá bí ẩn. Hiến Pháp trong bản chất chỉ là một bộ luật. Sự khác biệt chỉ là: HP là một bộ luật nền tảng hay nôm na là “luật mẹ”. Không những không cá nhân hay hữu thể pháp lý nào trong xã hội, kể cả hành pháp (tức chính phủ) được quyền vi phạm HP, mà không một luật pháp nào của lập pháp (tức quốc hội) được quyền vi phạm HP cả...
Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ tiếp tục đi theo đường mòn Chủ nghĩa đã lu mờ trong thưc tế và thất bại trong hành động tại Đại hội đảng kỳ 14 vào tháng 1 năm 2026. Khẳng định này của ông Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư đảng là bằng chứng cho tính chai lỳ, chậm tiến và lạc hậu, không phải của riêng ông mà toàn đảng...
Thứ Bảy 24/2/2024 đánh dấu hai năm kể từ khi Nga phát động cuộc chiến tranh xâm lược toàn diện nước Ukraine. Cuộc xung đột đang lâm vào tình trạng bế tắc và ngày càng tàn khốc. Nhân dịp này ông Nick Schifrin, một phát thanh viên của kênh truyền hình PBS, đã tổ chức một buổi thảo luận bàn tròn về hiện tình của cuộc chiến, nó có thể đi đến đâu và chính sách của Hoa Kỳ đối với Ukraine sẽ ra sao. Hiện diện trong buổi thảo luận có các ông Michael Kofman, John Mearsheimer và bà Rebeccah Heinrichs...
Đôi lời từ tác giả: “Sẽ có nhiều người không thích bài viết này. Họ sẽ cảm thấy bị công kích và rằng thật bất công. Phản ứng càng mạnh mẽ càng cho thấy nỗi sợ hãi về chủng tộc đã cắm rễ sâu vào nền chính trị Hoa Kỳ, và sẽ tồn tại mãi.” Tầm quan trọng của vấn đề chủng tộc trong nền chính trị của chúng ta được thể hiện rõ ràng qua chiến dịch tranh cử tổng thống hiện tại. Khẩu hiệu (slogan) đình đám nhất là từ chiến dịch tranh cử của Donald Trump: “MAGA” – Make America Great Again (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại). Ý của slogan này là Hoa Kỳ đã từng rất vĩ đại, nhưng đã và đang đánh mất hào quang của mình.
Sau 11 năm chống Tham nhũng (2013-2024) nhưng Tham nhũng cứ trơ ra cười vào mũi Đảng là tại sao?
Thời gian gần đây, những người thương vay khóc mướn ở Việt Nam thường đem vấn đề Chủ nghĩa Xã hội và đảng có quyền một mình lãnh đạo ra hù họa dư luận. Tuy nhiên, càng vênh váo và cù nhầy bao nhiêu lại càng lâm vào thế bí. Những bài viết không trả lời được câu hỏi: Ai đã trao quyền lãnh đạo cho Đảng, và tại sao Đảng sợ Dân chủ đến thế?
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.