Lịch Sử: Nguyên Tử Năng Iran Và Giải Nobel/Hoà Bình-2009
Đào Như
Phải công bình mà nói, thoạt tiên, sự lan tràn vũ khí hạt nhân trên thế giới đều có nguồn gốc từ Hoa Kỳ. Điều đó cũng dễ hiểu vì Hoa Kỳ là quốc gia đầu tiên trên thế giới đắc thủ vũ khí hạt nhân. Phần lớn Hoa Kỳ chủ động trong vấn đề này. Nhưng đôi khi Hoa kỳ cũng bị động-như trường hợp Klaus Fuchs-nhà bác học nguyên tử của Viện Nguyên Tử Năng Hoa Kỳ ở Los Alamo, vào những năm 1947-48, Fuchs đã lén lút trao thông tin về công nghê hạt nhân của Hoa Kỳ cho Liên Xô, (tên Nga trước 1991) tăng thêm tốc độ hoàn thành cuộc thử nghiệm bom hạt nhân đầu tiên của Liên Xô, Joe-1/First Lightning, vào tháng 8 năm 1949 tại Kazakhastan. Mười năm sau đó, 1959, chính Klaus Fuchs, sau khị được thả tù, đã chỉ dạy cho nhà vật lý của Trung Quốc tại Dresden, Đông Đức, về công nghệ hạt nhân của Hoa Kỳ, đã đóng góp công sức không phải là nhỏ cho việc thử nghiệm thành công bom nguyên tử của Trung Quốc 5 năm sau đó, tháng 10 năm 1964 tại Lop Nur.
Phần lớn các quốc gia khác và nhất là Iran đắc thủ công nghệ hạt nhân từ Hoa Kỳ theo một quá trình hoàn toàn khác hẳn với Liên Xô và Trung Quốc:
1950s-
Những lò phản ứng hạt nhân đầu tiên của Iran là do Hoa Kỳ viện trợ dưới thời Tổng thống Eisenhower. Vào thời điểm ấy, Hoa Kỳ xem Iran như một đồng minh chí cốt (vital ally) cũng chỉ vì lợi ích của Hoa Kỳ. Hoa kỳ đang cần khối vàng-đen-loãng, dầu hỏa, của Iran.
1970s-
Nhưng viện trợ của Hoa Kỳ với tốc độ ‘cầm chừng’ không thỏa mãn nhu cầu của Iran. Và lúc đó có một nguồn tin‘rỉ tai’ khắp mọi nơi nhất là tại Trung Đông, Do Thái vừa đắc thủ vũ khí hạt nhân với sự “đồng lõa và làm ngơ” của Chính phủ Hoa kỳ, dưới thời Richard Nixon, hồi năm 1968. Iran liền quyết tâm tìm đến nguồn giúp đở của các quốc gia Tây phương khác: Đức và Pháp. Đức và Pháp đã nhiệt tình nhảy vào tăng cường xây dựng công nghệ hạt nhân cho Iran. Cũng như Hoa Kỳ, nhiệt tình của Pháp và Đức được nung nấu bằng sư khát khao khối dầu lửa khổng lồ của Iran.
1979-
Cuộc cách mạng lịch sử của Teheran năm 1979, từ chế độ Vương quyền Iran chuyển sang chế độ Thần quyền-Các Shah bị lật đổ, Giáo chủ Ayatollah Khomeini lên nắm chính quyền-chấm dứt sự họp tác nguyên tử năng của Mỹ, Pháp, và Đức.
1988-
Sau chiến tranh với Iraq, Iran thấy cần thiết phát triển công nghệ hạt nhân vì thế các lò phản ứng hạt nhân của Iran được lịnh bắt đầu hoạt động lại.
1991-
Trong Cuộc Chiến Vùng Vịnh, LHQ đã phá vỡ kế hoạch của Iraq trong việc chế tạo vũ khí hủy diệt hàng loạt. Từ lúc ấy, vì ý thức được giấc mơ vũ khí hạt nhân của Iraq, Iran cố gắng tối đa phát triển nhanh khả năng hạt nhân của mình để phòng bị cho tương lai.
1995-
Iran tìm đến Nga và ký nhiều thỏa ước nguyên tử với Nga. Đây là giai đoạn có tính bứt phá phát triển công nghệ nguyên tử của Iran…
Và sau đó là những va chạm với Tây phương và Mỹ.
2002-
August: Dân Iran, tị nạn chính trị ở hải ngoại, tố cáo Iran đang làm giàu Uranium tại Natanz
Dec: Hoa Kỳ tố cáo Iran vi phạm hiệp định nguyên tử với Mỹ. Và tố cáo Iran đang theo đuổi truy tìm công nghệ chế tạo vũ khí hạt nhân
2003-
February: Cơ Quan Nguyên Tử Năng, Internal Atomic Energy Agency, IAEA, của LHQ đến Iran để thanh tra Trung tâm Nguyên tử Năng tại Natanz và Arak
June: Cơ quan IAEA trong bản phúc trình tố cáo Iran không chịu ký vào bản Qui Chế Cấm Tràn Lan và Phát Triển Vũ Khí Hạt Nhân- Nuclear Non Proliferation Treaty- NPT-.
2004-
Nov: Iran hứa với đại diện Âu Châu Thống Nhất-EU-sẽ ngưng hoạt động của các nhà máy nguyên tử năng
2005-
Sept 2: Cơ quan IAEA tố cáo Iran lại xây nhà máy nguyên tử mới tại Isfahan
2006-
Jan10: Iran phá hủy dấu hiệu niêm phong của IAEA tại nhà máy Natanz và mở cửa nhà máy này tái hoạt động.
Feb 4: IAEA cảnh báo khả năng nguyên tử của Iran với HĐBA-LHQ
Feb 5: Iran hoàn toàn từ chối không chấp nhận sự thanh tra của IAEA.
April 11: Iran tuyên bố đã tinh luyện được uranium dưới nồng độ thắp (low enriched uranium),
Và cơ quan IAEA cảnh báo: đó là một bước tiến mới nguy hiểm của Iran cho nền an ninh thế giới
June 5: Javier Solana đại diện EU trao cho Iran một gói hồ sơ khích lệ-Package of incentives-Iran sẽ được đãi ngộ cao quý và được những quyền lợi to lớn nếu Iran ngưng làm giàu và tinh luyện uranium-
Aug 31: IAEA tố cáo Iran vẫn tiếp tục làm giàu và tinh luyện uranium
Dec 23: HBA-LHQ quyết định cấm vận Iran và ra thời hạn Iran trong 60 ngày Iran phải ngưng làm giàu và tinh luyện uranium.
Iran cực lực phản đối và cho đó là điều lệ ngang ngược không hợp pháp lý (illegal)
2007-
March 24: HDBA-LHQ chấp thuận kế hoạch cấm vận Iran Kinh tế và Vũ Khí
Apr 18: IAEA tố cáo Iran xây dựng nhà nguyên tử máy ngầm dưới đất
May 23: IAEA tố cáo Iran vẫn tiếp tục làm giàu và tinh luyện uranium
Aug 21: IAEA cho hay Iran đồng ý trả lời một số câu hỏi của LHQ về vũ khí hạt nhân của Iran
Oct 20: Saeedi Jalili lên thay thế Ali Larijani (ông này về hưu) trong chức năng Chủ tịch Cơ Quan Nguyên Tử Năng của Iran.
Oct 24: Hoa Kỳ lại ra lệnh cấm vận Iran và tố cáo Quân-Đội-Cách-Mạng Iran đang sử dụng vũ khí giết người hàng loạt
Nov 2nd: Anh, Pháp, Đức, Nga, Hoa Kỳ và Trung Quốc-‘Nhóm 6’- đồng ý đến vòng đàm phán lần thứ 3
Nov 15: IAEA báo cáo Iran có những bước tiến đáng kể trong minh bạch hóa hồ sơ hạt nhân. Nhưng họ vẫn chưa biết được Iran có ý đồ chế tạo vũ khí hạt nhân hay không"
Nov 30: Trong buổi họp tại London, đại diện EU tỏ ý thất vọng trong việc đàm phán vớì Iran về hồ sơ hạt nhân
Dec 1st: Trong buổi họp tại Paris, các cường quốc châu Âu lại không nhất trí về phương cách trừng phạt Iran.
Dec 3rd: Nguồn tin tình báo Hoa Kỳ cho hay là Iran đã ngưng ý đồ chế tạo vũ khí hạt nhân từ
năm 2003.
2008-
Mar 3rd: HDBA đồng ý áp dụng biện pháp cấm vận lần thứ ba để trừng phạt Iran
May 14: Ngoại trưởng Nga tuyên bố vấn đề đàm phán với Iran sẽ do ‘Nhóm 6’ đảm nhận. Hoa Kỳ phù nhận vì cho rằng biện pháp chế tài Iran của HDBA đã được LHQ công nhận
May 16: IAEA tố cáo Iran đang xây dựng phi đạn có mang đầu đạn nguyên tử
June 1st: Phản ứng lại lời tố cáo trên của IAEA, Teheran tuyên bố sẽ giới hạn việc tiếp xúc với IAEA.
June 14: Solana, đại diện EU lại có mặt tại Teheran, đưa ra những hứa hẹn về kinh tế và những vấn đề khác nữa nếu Teheran từ bỏ hồ sơ hạt nhân.
July 10: Iran phóng thử nghiệm thành công 9 phi đạn missles trong vùng Vịnh
July 19: Iran gạt bỏ chuyện ngưng làm giàu uranium tại hội nghị Geneva trước mặt Đại sứ Mỹ
Aug 2nd: Đã quá thời hạn đợi chờ Iran đáp lại những đề nghị của ‘Nhóm 6’.
Sept 12: IAEA lại tố cáo Iran ngăn cản không cho họ được tìm hiểu Iran có ý đồ chế tạo bom hạt nhân hay không"
2009-
Feb 5: Nga tuyên bố đang xây dựng lò phản ứng hạt nhân cho Iran, ở Bushehr, sẽ hoàn tất cuối năm 2009.
Feb 19: IAEA chứng minh rằng Iran hiện có rất nhiều uranium ở nồng độ thắp-low enriched uranium- Các nhà bác học nguyên tử Iran dự tính biến số lượng uranium này thành uranium với nồng đô cao-high enriched uranium-để tăng cường nguyên tử năng của Iran.
Mar 20: Tân Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama kêu gọi Iran đàm thoại trên căn bản bình đẳng và kính trọng lẫn nhau.
Teheran chấp nhận lời đề nghị rất thận trọng và chờ đợi những bước tiến cụ thể.
Apr 9: Tổng thống Iran, Ahmadinajad, tuyên bố Iran nắm được kỹ thuật tinh luyện hạt nhân-Nuclear Fuel Cycle- và sẽ có những thử nghiệm mới nữa. Và Teheran cũng cho hay vừa mới khánh thành nhà máy hạt nhân mới ở Isharan.
June 5: IAEA báo cáo hiện Iran có tới 7231 máy ly tâm để làm giàu uranium
June 12: Ahmadinajad tái đắc cử Tổng thống Iran .
Aug 21: Iran cho phép phái bộ IAEAvào thanh tra trung tâm Nước Nặng ARAK và trung tâm nguyên tử làm giàu uranium, Natanz. Kết quả cuộc thanh tra là phái bộ IAEA nhất trí là không có sự tăng trưởng số lượng uranium từ hồi cuối tháng 5.
Aug 28: IAEA báo cáo Iran đã giảm thiểu làm giàu uranium. Nhưng Iran đã tăng cường số máy ly tâm uranium hơn 1000 máy. Như vậy hiện tại Iran có hơn 8231 máy ly tâm uranium.
Sep 9: Iran từ chối ‘gói đàm phán’ của “Nhóm 6”
Sept17: Ahmadinajad, Tổng thống Iran, tuyên bố Iran không bao giờ từ bỏ kế hoạch nguyên tử của Iran để làm vừa lòng các nước Tây phương.
Sept25: Tổ chức IAEA báo cáo Iran đã nói với họ là trung tâm nguyên tử năng làm giàu uranium thứ hai vừa được xây dựng ở Qom. Tổng thống Obama nói: Các quốc gia Anh, Pháp và Đức vừa xác nhận tin tình báo cho hay là trung tâm này đã được xây dựng thầm kín và hoạt động nhiều năm rồi.
Sept. 29: Iran thử nghiệm thành công nhiều phi đạn chiến lược tầm gần và tầm xa-ballistic missles
Sept 30: Iran tuyên bố sẽ không đàm phán với bất cứ ai về quyền phát triển khả năng hạt nhân của Iran.
Oct 1st: Cuộc đàm phán giữa Iran và ‘Nhóm 6’ nước tại Geneva- Switzerland. Đồng thời cũng
có tin là cuộc đàm phán song phương giữa Hoa Kỳ và Iran tại Geneva cùng ngày.
Tổng thống Obama tuyên bố các cuộc đàm phán này là những diễn tiến tích cực (construc- tive beginning).
Vài ngày sau, Ngoại Trưởng Hoa Kỳ, Bà Hillary Clinton, tuyên bố cuộc hội đàm phán với Iran hôm Oct 1st tương đối thành công và đạt được 3 thỏa thuận:
1- Iran đồng ý với ‘Nhóm 6’ một thời lượng đủ để cho ‘Nhóm 6’ theo dõi và thẩm định những cam kết của Iran.
2- Iran cho phép IAEA mang những thanh Uranium tinh chế của Iran ra nước ngoài để chế biến. (vì IAEA nghi là những thanh uranium mà Iran hiện có, có thể là những thanh uranium thuôc loại high enriched uranium, có thể chế tạo vũ khí hạt nhân. Nếu quả như vậy thì những thanh Uranium này của Iran cần phải được cải tạo chế biến trở lại low enriched uranium chỉ có thể cung cấp năng lương phụng sự hoà bình-Đây là chú thích thêm của tác giả- ĐN)
3- Cho phép IAEA thực hiện cưộc thanh tra những cơ sở hạt nhân của Iran.
Sáng ngày 5/Oct bộ Ngoại giao Nga tiết lộ: ‘Nhóm 6’ cũng đạt một thỏa thuận trong buổi đàm phán vừa rồi tại Geneva hôm Oct 1st, là sẽ giúp Iran tinh luyện uranium hiệu năng hơn, bằng cách tăng cường công nghệ hạt nhân của các lò phản ứng hạt nhân của Iran. Nhưng cũng có tin là đề xuất này chưa được chung quyết.
Cuộc đàm phán song phương và đa phương giữa Iran và Hoa Kỳ và giữa Iran với ‘Nhóm 6’ còn nhiều thử thách đang chờ đợi ở phía trước trong những ngày sắp đến tại những buổi họp tại Thủ đô Austria, Vienna.
Những diễn tiến chúng ta vừa tìm hiểu như trên, từ những năm 1950s cho đến ngày1tháng 10-2009 là sự va chạm không ngừng giữa Iran với một số quốc gia nhất định của châu Âu: Đức, Pháp, Anh và Hoa Kỳ. Trong suốt hơn 50 năm qua, Iran và các quốc gia trên đối đầu với nhau. Iran muốn trao đổi dầu hỏa trong việc chiếm lĩnh cho bằng được công nghệ hạt nhân, hầu chế tạo vũ khí hạt nhân để bảo vệ lãnh thổ và quyền lợi của tổ quốc họ. Nhóm 6, Tây phương và Mỹ, quyết tâm không cho Iran và thế giới đắc thủ vũ khí hạt nhân hầu để giữ thế thượng phong về quân sự (military supremacy) để mãi mãi có thể áp đảo để mua dầu hỏa của Iran và thế giới với giá rẻ mạt. Iran và Nhóm 6, đối đầu với nhau vì những lợi ích riêng tư của quốc gia họ của bè nhóm họ. Ấy thế mà cả thế giới cũng bị lôi cuốn vào sự tranh chấp ấy, ngay cả tổ chức LHQ. Vì các quốc gia Đức, Anh, Pháp, Mỹ, Nga, Trung Quốc đều là những cường quốc có lực lượng nguyên tử, họ lại là những hội viên thường trực của HĐBA-LHQ. Trong suốt nửa thế kỷ hơn chưa bao giờ có việc một thành viên HĐBA-LHQ nào bị thay thế hay bị cảnh cáo...Đó là một việc phi lý mà nhân loại cần phải cảnh giác. Đó là một chế độ chuyên chính tồn tại ngay trong tổ chức LHQ, một vết nhơ đã làm ô uế bộ mặt của thế giới Toàn Cầu Hóa hôm nay.
Khi tôi viết đến những dòng này lúc 7:30 sáng thứ Sáu ngày 9/10 tại Chicago, cũng là lúc kênh truyền thông CNN loan tin Hoàng gia Thụy Điển vừa trao tặng Tổng thống Hoa Kỳ, Barack H. Obama giải Nobel-Hòa bình năm 2009. Cả nhân loại hân hoan đón nhận nguồn tin này với tất cả tin yêu sâu sắc và lòng tự hào về Tổng thống Barack H. Obama. Nhân loại khắp các châu lục đều gửi đến Tổng thống Obama những lời chúc tụng chọn lọc nhất, cao quí nhất và lòng tự hào của họ về tư tưởng xây dựng hòa bình trong việc lãnh đạo Thế giới và nước Mỹ của Tổng thống Barack Obama. Mikhail Gorbachev, cựu Tổng thống đầu tiên và duy nhất của Liên Xô, Wangari Mathaii, người Kennya, nhà hoạt đông môi trường chính trị, và ngay cả những nhà lãnh đạo đang đối đầu với nhau: Bộ trưởng quốc phòng Israel, cũng như nhà đàm phán Palestine, Saeb Erekat…đều gửi những lời chúc mừng và ngợi ca đến Tổng thống Obama. Ông Erekat tin rằng Giải Nobel Hòa Bình cho Tổng thống Obama sẽ củng cố chính nghĩa Hoà bình giữa Do Thái và
Palestine. Tổng thống Israel, Shimon Peres phát biểu:
“Tại Jerusalem, nơi đây tiếng chuông vừa ngân lên với một Hy vọng mới và một cảm giác về Chúa Trời trên Thiên đường và một người-mang-đức-tin-trên-Trái-đất cùng hành động phù hợp và hành động với quyết tâm nhầm kiến tạo một thực tế mới. Kính thưa Tổng thống tôi xin thành thật chúc mừng ông. Chúng tôi tự hào và tự hào về ông…” …
Riêng Tổng thống Barack Obama, với đức độ khiêm cung thường có, Tổng thống Obama phát biểu:
“Tôi sẽ nhận giải Nobel Hòa bình 2009 như một lời kêu gọi hành động-I will accept this award as a call for action”
Đến đây chúng tôi muốn nhắc lại một trong những lời chúc tụng gửi đến Tổng thống Barack Obama có lời chúc tụng của nhà bác học nguyên tử, Mohamed ElBaradei, người Ai-Cập, Tổng giám đốc của tổ chức IAEA, người đã từng đoạt giải Nobel Hoà bình, và cũng là người trong những năm qua luôn luôn dẫn đầu phái bộ IAEA trong việc thanh tra các trung tâm công nghệ hạt nhân của Iran, từ Vienna ông ElBaradei kêu gọi thế giới:
“Tổng thống Barack Obama là nhà lãnh đạo kiệt xuất của nhân loại trông cố gắng vô biên ông đã chận đứng sự lan tràn vũ khí hạt nhân…Trong thời gian tại vị chưa tròn một năm, Tổng thống Obama đã thay đổi tầm nhìn giữa nhân loại với nhân loại, đã thay đổi tầm nhìn của chúng ta về Thế giới mà chúng ta đang sống. Tổng thống Obama đã thắp sáng lại hy vọng về một nền hoà bình bền vững…Tổng thống Obama cho nhân loại thấy ý chí sắt đá của ông trong quyết tâm giải quyết cho bằng được những va chạm trên thế giới bằng đối thoại với tinh thần tương kính, bình đẳng…”
Vâng, chúng ta hy vọng, trong tinh thần nhận giải Nobel Hòa bình năm 2009 như lời kêu gọi hành động, Tổng thống Barack Obama sẽ giải quyết vấn đề nguyên tử năng của Iran trong khung cảnh vì lợi ích chung của nhân loại, vì nhân quyền cho mỗi mái nhà, vì hòa bình, thịnh vượng cho mọi dân tộc, vì độc lập, tự do và dân chủ cho mỗi quốc gia trên thế giới, chứ không phải chỉ vì quyền lợi riêng của Hoa Kỳ, hay của phe nhóm Đức, Nga, Pháp, Anh, Trung Quốc…Có như thế, nhất định nhân loại sẽ tự hào về ông và sẽ dành cho ông những trang sử lớn ./.
Đào Như
BS Đào Trọng Thể
10-10-09
thetrongdao2000@yahoo.com
Gửi ý kiến của bạn
