Tìm Một Giải Thích
Vũ Linh
...sẽ phải lui vài bước, đặc biệt là trong chương trình cải tổ y tế...
Cuộc bầu cử giữa mùa vừa qua đã đảo lộn chính trường Mỹ gần như tuyệt đối. Với Hạ Viện lọt vào tay đối lập Cộng Hòa, và Thượng Viện rơi vào thế lửng lơ ngang ngửa giữa hai đảng, TT Obama không còn cơ hội tung ra những “thay đổi” quy mô mà ông hứa hẹn và mong muốn nữa.
Nếu đủ uyển chuyển, ông sẽ thành công theo kiểu TT Clinton trước đây, tức là tiếp tục lãnh đạo một cách “tà tà”, với các chương trình tương đối ôn hòa, có thể không lắt nhắt như các chương trình của Clinton, nhưng chắc chắn không còn vĩ đại, đổi đời như hai năm qua, để rồi tổng thống sẽ có nhiều hy vọng đắc cử lại vào năm 2012.
Dĩ nhiên là phe Cộng Hòa không ngồi yên nhìn TT Obama “tà tà” tái đắc cử như vậy, mà sẽ có phản ứng. Những điều mà các dân biểu Cộng Hòa kiểm soát Hạ Viện có thể làm là:
- đưa ra những dự luật cực kỳ bảo thủ, như giảm thuế đồng loạt, giải thể loại cơ quan Nhà Nước có tiếng vô bổ hay ăn hại công quỹ như Sở Bưu Điện (US Postal Servives), hay cải tổ quy mô các định chế như Qũy An Sinh, Medicare, Medicaid, các cơ quan tín dụng gia cư như Fanny Mae và Freddie Mac;
- điều chỉnh quy mô luật cải tổ y tế, làm chậm lại những thay đổi, cắt giảm bớt trợ cấp của Nhà Nước, giới hạn việc bắt buộc tất cả mọi người phải có bảo hiểm, nhân danh quyền tự do lựa chọn của công dân (hiện nay khoảng 20 tiểu bang đã kiện chính phủ liên bang ra tòa vì vấn đề này);
- cắt giảm những “quà cáp” được lồng vào các luật để lấy phiếu của các dân biểu, nhất là các dân biểu Dân Chủ;
- ngăn cản việc ân xá và hợp thức hóa di dân bất hợp pháp để không cho phe Dân Chủ có thêm được cả chục triệu phiếu của những người này.
Bất cứ dự luật nào đề ra cũng phải qua hai cửa ải: thượng viện là nơi mà Dân Chủ vẫn còn nắm đa số, và quyền phủ quyết của tổng thống. Nếu khối Dân Chủ tại Thượng Viện và TT Obama chấp nhận những dự luật Cộng Hoà này thì họ sẽ mất hậu thuẫn của phe cấp tiến, là khối cử tri cơ bản của họ. Ngược lại không chấp nhận thì sẽ bị tố là phớt lờ “ý dân”, được phản ánh qua việc đảng Cộng Hòa chiếm được gần 65 ghế tại Hạ Viện, một chiến thắng lớn nhất từ năm 1946.
Trong cái thế “tiến thoái lưỡng nan”, TT Obama sẽ bị bó tay. Một vài tờ báo cho rằng TT Obama đã trở thành “vịt què” (lame duck), một danh từ dùng để chỉ việc một tổng thống bất lực ngồi chờ ngày mãn nhiệm. Thông thường, một tổng thống trở thành “vịt què” trong một hay hai năm cuối của nhiệm kỳ thứ nhì, khi sắp hết hy vọng tiếp tục làm tổng thống và ảnh hưởng cũng như uy quyền cá nhân đã mất hết.
TT Obama là người cực kỳ thông minh mà cũng có tham vọng rất lớn, chắc chắn sẽ không chấp nhận làm “vịt què” sớm như vậy. Dù sao thì ông cũng bị trói tay trói chân rất nhiều, khó còn khả năng “tả xông hữa đột” như chỗ không người nữa, mà sẽ phải chấp nhận sự hiện diện rất mạnh của đối lập, theo ý muốn của dân Mỹ.
Tại sao lại đi đến tình trạng này" Làm sao giải thích việc một tổng thống đắc cử với nhiều phiếu nhất lịch sử Mỹ, được hậu thuẫn cao nhất trong lịch sử khi tuyên thệ nhậm chức, được nhiều người tin tưởng như vậy, mà lại có thể rớt đài, mất hậu thuẫn một cách mau chóng như vậy"
Truyền thông trong thời gian qua dĩ nhiên đã tràn ngập những lời giải thích. Ta hãy thử xét qua.
Trước hết là lời giải thích của chính tổng thống. TT Obama đích thân nhìn nhận ông đã bị thua đậm (shellacking) và không ngờ có thể thua nặng như vậy. Ông cũng cho là không có gì sai lầm trong chính sách, vấn đề chỉ là “thông tin” (communication). Ông cho rằng những vấn đề sách lược thật ra phức tạp, phải nói là quá phức tạp, người dân không hiểu rõ trong khi ông đã thất bại không giải thích được rõ ràng cho họ.
Lời giải thích của tổng thống đưa ra nhiều vấn đề không ổn. Hình như tổng thống không nắm vững tình hình thời sự và ý muốn của người dân.
Trước hết, trong ít ra là ba tháng trước bầu cử, tất cả các thăm dò của tất cả các cơ quan truyền thông đều tiên đoán Cộng Hòa sẽ đại thắng hoặc vì dân chúng bất mãn hay vì lo sợ chính sách của đảng Dân Chủ, làm sao TT Obama có thể nói là “không ngờ”" TT Bush từng luôn luôn tuyên bố ông không đọc báo và không cần biết thăm dò dư luận, nhưng TT Obama ngược lại là người luôn luôn tuyên bố ông theo dõi rất kỹ “ý dân”. Hiển nhiên khó có thể nói TT Obama “bất ngờ” trước kết quả bầu cử.
TT Obama cho rằng các chính sách quốc thái dân an thường quá phức tạp, người dân không hiểu được. Đó chỉ phản ảnh cái mà kẻ viết này đã bàn qua: thái độ trịch thượng của giới cấp tiến, luôn luôn cho rằng mình tuyệt đối đúng, nếu có ai không đồng ý thì chỉ vì người đó không đủ hiểu biết. Cứ cho rằng đây là đúng sự thật đi, thì trách nhiệm của người lãnh đạo có phải là phải làm sao giải thích cho dân ngu khu đen hiểu không"
TT Obama nhìn nhận đây là vấn đề thông tin, tức là ông thất bại không giải thích cho dân hiểu đầy đủ. Lời giải thích này dường như cũng không ổn. TT Obama nổi tiếng và đắc cử tổng thống nhờ khả năng thiên phú là giao cảm được với quần chúng, nói chuyện và tạo cảm thông được với quần chúng, trái với ông già lẩm cẩm McCain, hay là cái bà bị mang tiếng lanh lợi ứng biến là Hillary. Làm sao tự nhiên cái khả năng đó lại biến mất" Ông cũng được sự hậu thuẫn gần như tuyệt đối của khối truyền thông dòng chính, suốt ngày rao giảng sách lược và viễn kiến của tổng thống trên các báo lớn, các đài phát thanh và truyền hình lớn. Làm sao tự nhiên dân chúng lại có thể bất ngờ không nghe, không đọc hay không tin những tin tức và bình luận này nữa, để đến độ tổng thống phải nói là dân chúng không hiểu ông đang làm gì"
Phe cấp tiến cực đoan thì lại có lời giải thích hơi khác. Họ không nhìn nhận là đã thua, mà cho rằng kết quả bầu cử chẳng có gì đáng ngạc nhiên và tất cả đã nằm trong tính toán, kế sách của TT Obama. Tuy TT Obama đắc cử và kéo theo sự đại thắng của đảng Dân Chủ, nhưng ông cũng hiểu cái thế thượng phong đó không thọ và khối Dân Chủ sẽ mất thế đó trong cuộc bầu giữa mùa. Do đó, điều quan trọng là phải nhân lúc đang còn thế thượng phong tuyệt đối mà thông qua những đạo luật cải đổi xã hội cần thiết. Sau đó nếu có mất vài ghế hay mất thế đa số tại quốc hội, thì chuyện đã rồi, tổng thống cũng đã cho thông qua được các cuộc cải tổ quy mô cần thiết về kinh tế - qua stimulus kích cầu kinh tế - về y tế, và về tài chánh.
Lý luận này tuy có thể đúng nhưng vẫn nặng mùi ngụy biện. Hơn thế nữa, nếu thực sự đó là tính toán của TT Obama thì nó phản ánh tính ích kỷ của tổng thống, muốn thực hiện ý định của mình bất chấp việc hàng loạt đồng minh Dân Chủ sẽ mất job như kết quả bầu cử đã cho thấy. Lý luận này cũng cho thấy TT Obama chỉ cần làm đúng ba chuyện rồi sẵn sàng làm “vịt què” trong hai hay sáu năm còn lại. Không giống như cá tính của tổng thống mà chúng ta đã biết.
Phe bảo thủ cực đoan trong khối Tea Party thì cho kết quả bầu cử là thành quả của cuộc tranh đấu của họ là chống sưu cao thuế nặng và chống Nhà Nước “vú em”. Không ai chối cãi được sức mạnh mới nổi của phong trào này, nhưng thực tế là phong trào cũng gặp nhiều thất bại quan trọng cho khối bảo thủ. Chẳng hạn như chuyện khối bảo thủ Cộng Hòa đã nắm chắc phần thắng trong cuộc tranh cử nghị sĩ tại Delaware rồi, nhưng vì Cộng Hòa qua sức mạnh của Tea Party đưa ra một bà ứng viên non nớt, quá khích, và ít kinh nghiệm tranh cử, nói năng vung vít, nên Dân Chủ chiến thắng với một ứng viên vô danh, vô sắc và vô vị. Hay chẳng hạn như ở Nevada khi đương kim nghị sĩ Harry Reid, cũng là lãnh tụ khối đa số Dân Chủ tại Thượng Viện bị coi như vô vọng tái đắc cử, bất ngờ lại được lưu nhiệm khi Cộng Hòa, dưới áp lực của Tea Party đã đưa một ứng viên tương đối yếu bước ra tranh cử. Cái mạnh của Tea Party là đã khiến ông Harry Reid xém mất job, chỉ thắng khít khao chống một người hoàn toàn vô danh, nhưng cái mạnh đó chưa đủ, đến độ ông Reid lại đắc cử lại.
Những giải thích trên dường như đều không thoả đáng lắm. Lời giải thích nghe được nhất có lẽ đến từ phía Cộng Hòa tương đối ôn hòa.
Theo khối này, thì cuộc bầu cử hiển nhiên là cuộc trưng cầu dân ý về các chính sách của TT Obama, không hơn không kém. Và dưới khía cạnh này, “ý dân” rất là rõ. Họ quả là sợ hãi trước chương trình quá cực đoan, quá vĩ đại, quá tốn kém, và quá phiêu lưu (vì chẳng ai biết sẽ đưa đến hậu quả như thế nào) của TT Obama.
Cái không may lớn cho TT Obama là cùng lúc ông đang phát động kế hoạch mang nước Mỹ về phía tả, mà nhiều cơ quan truyền thông gọi là theo gương Âu Châu, thì cũng là lúc các nước Âu Châu lại lâm vào khủng hoảng lớn.
Một Hy Lạp với nguy cơ phá sản cả nước khiến cho Liên Hiệp Âu Châu, Mỹ và ngay cả… Trung Quốc, cũng phải nhẩy vào cứu vớt, để rồi phải chấp nhận một chính sách thắt lưng buộc bụng quy mô, với hàng triệu công chức mất việc, hàng trăm chương trình an sinh xã hội bị cắt bỏ. Rồi đến đồng minh quan trọng nhất, Anh Quốc, tung kế hoạch cứu nguy kinh tế bằng cách sa thải cả nửa triệu công chức. Rồi đến phiên nước Pháp, với cả triệu công nhân viên tràn ngập xuống đường biểu tình, đình công bãi thị, chỉ vì Nhà Nước tăng tuổi hưu trí từ 60 lên 62 tuổi.
Người dân Mỹ nhìn vào những biến chuyển đó, và không tránh được việc đặt câu hỏi: có phải đó là tương lai của nước Mỹ dưới chính quyền Obama không" Âu Châu như vậy thì có gì hay ho mà TT Obama lại muốn bắt chước" TT Obama có ý thức được hướng đi của ông sẽ mang lại hậu quả gì không" Hỏi tức là trả lời, và trả lời qua lá phiếu ngày 2 tháng 11 vừa qua.
Tuy là trưng cầu dân ý về tổng thống, nhưng họ chưa làm được gì trực tiếp đối với tổng thống vì nhiệm kỳ tổng thống còn hai năm nữa. Chỉ còn một cách, được ghi rõ trong Hiến Pháp cũng như đã thể hiện bao lần trong lịch sử Mỹ: đó là trao quyền lập pháp cho phe đối lập để ngăn chận bớt những bước tiến “nhẩy vọt” của TT Obama và phe cấp tiến.
Thông điệp đó, dù TT Obama hiểu được hay không, cũng đưa đến kết quả cụ thể là những bước nhẩy vọt đó sẽ chấm dứt. Nếu may mắn hơn, có thể Nhà Nước sẽ phải lui vài bước, đặc biệt là trong chương trình cải tổ y tế. (14-11-10)
Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: Vulinh11@gmail.com. Bài của tác giả được đăng mỗi Thứ Ba trên Việt Báo.
Gửi ý kiến của bạn
