Georgia Ra Ma
Nguyễn Xuân Nghĩa
Nhiều Chính phủ thân Mỹ sẽ đổ...
Người viết đã dự đoán như vậy về các chính quyền tại Trung Âu và Đông Âu sau khi Tổng thống Barack Obama đắc cử và tiến hành đường lối hoà hoãn với Liên bang Nga. Chuyện ấy đã thành sự thật cho Nội các của Thủ tướng Mirek Topolanek tại Cộng hòa Tiệp (Szech Republic). Và có thể tái diễn nay mai tại Cộng hoà Georgia.
Chúng ta biết rằng các Chính phủ của Iceland và Hungary (Hung Gia Lợi) đã đổ vì vụ khủng hoảng tài chánh. Và các chính quyền của Hy Lạp tại miền Nam hay ba nước Cộng hoà Baltic tại miền Bắc đều lung lay. Trận bão kinh tế đã thổi lên làn sóng bất mãn nên các chính quyền có bị bất tín nhiệm thì cũng là sự thường.
Nhưng, Nội các của Thủ tướng Mirek Topolanek bị Quốc hội Tiệp bỏ phiếu bất tín nhiệm hôm 24 tháng Ba không chỉ vì khủng hoảng kinh tế.
(Nhân đây, xin lại có vài lời nhắc về lịch sử không đến nỗi xa: Tiệp Khắc Czechoslovakia là một quốc gia hiện hữu từ 1918 đến 1992. Sau cuộc Cách mạng nhung năm 1989, xứ này thoát khỏi ách Xô viết và giành lại độc lập khi Liên Xô tan rã và kịch tác gia Vaclv Havel đã từ nhà tù bước ra thành Tổng thống dân cử đầu tiên. Sau đó, người dân Tiệp Khác đã thoả thuận chia đôi một cách hoà bình và lịch sự - chứ không qua máu lửa như Cộng hoà Liên bang Nam Tư: từ mùng một tháng Giêng năm 1993 - hơn sáu năm rồi, Cộng hoà Tiệp ra đời. Bên kia là Cộng hoà Slovakia có dân số hơn năm triệu người và thủ đô là Bratislava.
Thứ nhì, Cộng hoà Pháp là một thành viên sáng lập của Minh ước Bắc Đại tây dương NATO từ đầu tháng Tư năm 1949 (cùng Hoa Kỳ, Canada và chín nước Tây Âu khác). Năm 1966, Tổng thống Charles de Gaulle lại rút Pháp ra khỏi bộ chỉ huy quân sự của NATO và vì vậy, trụ sở NATO phải dời từ Paris qua Bruxelles của Bỉ. Sau khi đắc cử, từ tháng Sáu năm 2007, Tổng thống Nicolas Sarkozy trở thành một vị Tổng thống thân Mỹ nhất kể từ de Gaulle, Francois Mitterrand tới vị tiền nhiệm và cùng đảng của Sarkozy là Jacques Chirac. Năm nay, Pháp chính thức quay trở lại NATO và vì vậy, Pháp và Đức là hai đồng chủ tịch, cùng tổ chức Thượng đỉnh NATO vừa qua, tại Strasbourg (Pháp) và Baden-Baden (Đức) khiến Tổng thống Barack Oabma phải tham dự ở cả hai nước. Sự phân hoá của phe đối lập bên cánh tả (đảng Xã hội, và các đảng cực tả khác) và cả sự khéo léo của Sarkozy khiến Chính quyền thuộc khuynh hướng trung hữu của ông vẫn còn mạnh. Xin đóng lại ngoặc đơn và trở lại chuyện Tiệp, hay "Cộng hoà Séc", nói như người Hà Nội!...)
Từ mùng một tháng Giêng năm nay, Cộng hoà Tiệp là Chủ tịch luân phiên của Liên hiệp Âu Châu trong sáu tháng (sau Pháp) và sẽ bàn giao cho Thụy Điển vào cuối tháng Sáu này. Bây giờ, đang là Chủ tịch Liên Âu và chuẩn bị Thượng đỉnh của Âu Châu với Hoa Kỳ tại Prague Castle trong hai ngày năm và sáu tháng Tư thì chính phủ đổ! Quá phiền phức và mất mặt.
Tổng thống Vaclav Klaus đề nghị duy trì Thủ tướng Topolakek trong vai trò xử lý cho tới khi hoàn tất Thượng đỉnh và tối mùng năm, Quốc hội Tiệp đã bỏ phiếu đề cử ông Jan Fisher, một chuyên gia cầm đầu Cục Thống kê, làm Thủ tướng và đề nghị Tổng thống Klaus bổ nhiệm Chính phủ mới vào mùng chín tới đây. Nội các Fisher sẽ cầm quyền cho tới kỳ bầu cử Quôc hội mới vào hai ngày chín và 10 của thánh 10 tới đây.
Tổng thống Vaclav Klaus - Thủ tướng ngày xưa dưới thời Tổng thống Vaclav Havel - là người hoài nghi khả năng thống nhất và hội nhập Âu Châu. Ông còn hoài nghi... Hoa Kỳ khi Tổng thống George W. Bush đề nghị thiết lập hệ thống ballisitic missile defense BMD tại Cộng hoà Tiệp và Ba Lan. Đa số dân Tiệp - từ 72 đến 80% - cũng nghĩ như vậy. Ngược lại, Thủ tướng Topolaned thì tin vào lời cam kết của Hoa Kỳ và mong rằng hệ thống phòng thủ bằng hoả tiễn đạn đạo ấy có thể bảo vệ được xứ sở nếu như bị Liên bang Nga uy hiếp hay tấn công. Khi có lính Mỹ trên lãnh thổ, dù chỉ để bảo vệ dàn radar của hệ thống BMD, thì xứ Tiệp cũng có thể khỏi thấy chiến xa Nga trở lại.
Vì vậy, Chính quyền ông vận động Quốc hội phê chuẩn, ngược với quan điểm của dân chúng. Rồi ông lỡ trớn khi Nghị sĩ Barack Obama đắc cử Tổng thống. Ông Obama có chủ trương khác với cả Liên bang Nga và Iran, còn bắn tiếng cho biết là Mỹ có thể xét lại kế hoạch BMD nếu Nga can gián được Iran là không chế tạo võ khí nguyên tử. Nôm na là ông từ bỏ lập trường cứng rắn của Bush và đem chuyện bảo vệ hay không các nước Đông Âu vào bàn cờ thương thảo với Nga và với cả Iran.
Ưu tiên của Tổng thống Mỹ là chiến trường A Phú Hãn và vì vậy, ông cần tới sự hợp tác của Nga và Iran để tìm đường tiếp vận cho các đơn vị tác chiến tại A Phú Hãn. Đồng minh Đông Âu bỗng được thả nổi, hay bị bỏ rơi. Và Mirek Topolanek bị rớt đài!
Ông không là người đơn độc. Tổng thống Michail Saaskashvili sắp gặp cảnh ngộ đó tại Cộng hoà Georia
***
Saaskashvili là nhân vật không thể nào Tây phương hơn tại các nước Đông Âu, vì tốt nghiệp các đại học Pháp Mỹ và có vợ người Hoà Lan. Ông là một lãnh tụ của phong trào dân chủ năm 2003, cuộc Cách mạng Hồng đã đưa xứ này ngả hẳn theo Tây phương, với hy vọng gia nhập Liên Âu và là thành viên của Minh ước NATO, như Tổng thống Bush đề nghị.
Vững tin vào chính trị dân chủ, kinh tế tự do và sự bảo vệ của các "đồng minh" Tây phương, ông có lập trường cứng rắn với Liên bang Nga. Đấy là một cái tội. Tội khiêu khích. Ngày tám tháng Tám năm ngoái, Liên bang Nga đưa quân vào hai khu vực Abkhazia và South Ossetia trong mạn Bắc của lãnh thổ Georgia "vì bị Chính quyền Saaskashvili khiêu khích và vì dân cư hai vùng đó đòi độc lập mà bị chính quyền Tbilisi đàn áp."
Thời ấy, khi thấy Nghị sĩ Obama ba ngày đưa ra ba lập trường khác nhau về vụ Georgia bị tấn công, Thủ tướng Vladimir Putin - lãnh tụ thật và công trình sư của sự quật khởi của Liên bang Nga - thấy là mình tính không sai. Khi Obama đắc cử Tổng thống, Putin thấy chắc như bắp!
Quả nhiên là Hoa Kỳ xuống giọng. Minh ước NATO sẽ nối lại đối thoại với Liên bang Nga, ngược với quan điểm của ba nước hội viên vùng Baltic, do Lithuania nêu ra, và bị gạt ra ngoài. Georgia được Ngoại trưởng Hillary Clinton khuyên giải là nên tập sống chung với Liên bang Nga chứ đừng có vọng động - trong khi chiến xa Nga vẫn còn ở tại Abkhazia và South Ossetia.
Tổng thống Obama còn gửi mật thư cho Tổng thống Dmitri Medvedev của Nga với đề nghị thương thảo về hệ thống phòng thủ BMD với chuyện Iran - và bị Medvedev từ khước trước khi vào thượng đỉnh song phương với Obama nhân hội nghị của nhóm G20.
Bây giờ, Liên bang Nga bèn nhấn tới.
***
Ngày chín tháng Tư là lễ kỷ niệm một cuộc nổi dậy của dân Georgia chống... Liên Xô năm 1989. Nhiều đảng phái Georgia đã muốn nhân cơ hội xuống đường biểu tình đòi Saaskashvili phải từ chức. Kinh tế thời chiến ngay giữa cơn khủng hoảng Đông Âu khiến thất nghiệp lên tới 9% là một lẽ. Lẽ kia là vì lập trường quá cứng rắn của Saaskashvili với Liên bang Nga, trong khi các nước Tây Âu như Pháp hay Đức thì vẫn dửng dưng và Hoa Kỳ thì đã xoay chuyển lập trường!
Ngoài 17 đảng phái và nhiều nhân vật trước đây vẫn ủng hộ Tổng thống - kể cả Chủ tịch Hạ viện Ninno Burjanadze hay Đại sứ của Tbilisi tại Liên hiệp quốc Irakli Alasania -, còn có lãnh tụ của hai địa phương đang muốn... tự trị tại miền Nam. Đó là Adjara - khu vực chiến lược tiếp giáp với Hắc hải trổ xuống Turkey - và Samtskhe-Javakheti. Ngẫu nhiên sao, Liên bang Nga lại có ảnh hưởng rất mạnh trong hai khu vực ấy. Và ngẫu nhiên sao, báo chí Nga loan tin trước đó một ngày rằng Tổng thống Saaskashvili đã thuê dịch vụ đấm bóp của một nàng Kiều rất đẹp tại Mỹ!
Hôm đầu biểu tình thì có vài chục ngàn, chủ yếu tại thủ đô Tbilisi, nhưng biểu tình vẫn tiếp tục và có thể lan rộng. Không ai ngạc nhiên nếu Liên bang Nga có kín đáo nhúng tay vào nội vụ và đẩy lui cuộc Cách mạng Hồng năm 2003. Mikhail Saaskashvili có thể đổ và một chính quyền... "hoà giải hoà hợp" sẽ thành hình, để đẹp lòng Nga Mỹ.
Sau đó, đến lượt những ai nữa"