Hôm nay,  

Hoa Kỳ Trở Lại

24/07/200900:00:00(Xem: 9144)

Hoa Kỳ Trở Lại

Nguyễn Xuân Nghĩa

Chuyện âm ỉ mới hơn ầm ĩ...

Hội nghị cấp Ngoại trưởng (AMM) kỳ thứ 43 của Hiệp hội 10 Quốc gia Đông Nam Á AESAN rồi Hội nghị thứ 16 của Diễn đàn An ninh Khu vực ASEAN (ASEAN Regional Forum hay ARF) đã kết thúc sau hai ngày hội họp - 22 và 23 Tháng Bảy - tại Phuket thuộc Thái Lan. Vừa tới thủ đô Bangkok, Ngoại trưởng Hillary Clinton đã tuyên bố đầy kịch tính.
Rằng "Hoa Kỳ trở lại Đông Nam Á".
Như mọi khi, truyền thông Hoa Kỳ đã loan truyền tin tức với sự hồ hởi. Chúng ta hãy tạm bịt tai để khỏi nghe tiếng vỗ tay mà nhìn vào thực chất của chuyện trở lại....
***
Trong hơn bảy năm bận rộn với cuộc chiến chống khủng bố Hồi giáo và hai chiến trường nóng là Iraq và Afghanistan, Chính quyền George W. quả là đã quay lưng lại Đông Nam Á. Và, như chính quyền tiền nhiệm của ông Bill Clinton, không giải quyết được hồ sơ nguyên tử của Bắc Hàn tại Đông Bắc Á. Hai lần liền, Ngoại trưởng Condoleezza Rice còn không tham dự hôị nghị cấp bộ trưởng của ASEAN. Khoảng trống ấy đã được Trung Quốc lấp đầy, và đang gây vấn đề cho các quốc gia trong khu vực. Vì vậy, việc Chính quyền Barack Obama trở lại Đông Nam Á là điều tốt đẹp cho an ninh của khu vực để phần nào cân bằng lại tương quan lực lượng quá bất lợi cho quyền lợi của Hoa Kỳ và các nước đồng minh.
Cuộc điều trần của Tiểu ban Á châu Thái bình dương trong Ủy ban Ngoại giao Thượng viện do Nghị sĩ Jim Webb triệu tập hôm 15 có nhắc tới tương quan lực lượng bất lợi đó.
Truyền thông Việt Nam đã phần nào tường thuật cuộc điều trần ấy - chỉ một phần thôi. Ngoài lời phát biểu của Nghị sĩ Webb, Chủ tịch Tiểu ban, còn có phần trình bày của hai viên chức cao cấp của bộ Ngoại giao và Quốc phòng cùng ba học giả khác. Chúng ta nên chịu khó tìm hiểu thêm về nội dung của những điều đã được công khai nói tới.
Bây giờ, Hoa Kỳ trở lại như thế nào"
Bộ Ngoại giao Mỹ quyết định sẽ lập một sứ quán đại diện Hoa Kỳ bên trụ sở của ASEAN tại thủ đô Jakarta của Indonesia. Có còn hơn không, dù Hoa Kỳ còn nhiều đường dây liên lạc trực tiếp với các thành viên cột trụ của ASEAN. Quyết định đáng chủ ý hơn thế là việc Ngoại trưởng Clinton đại diện Hoa Kỳ ký giấy tham gia vào Thỏa ước Hữu nghị và Hợp tác với ASEAN (Treaty of Amity and Cooperation - TAC). Thỏa ước này được truyền thông quốc tế tung lên trời xanh, như một dấu hiệu chắc nịch về sự trở lại của Hoa Kỳ.
Sự thật không đơn giản như vậy nếu ta biết Thỏa ước đó là gì.
Nó là một trò vui ngoại giao kiểu Á châu không hơn không kém. Được năm thành viên sáng lập ASEAN đưa ra hồi Tháng Hai năm 1976 (gần một năm sau khi Việt Nam Cộng Hoà tiêu vong), nó quy định là các nước ký kết có chủ quyền riêng mà không ai được xâm phạm hay phá hoại, sẽ tôn trọng lẫn nhau, không xen lấn vào nội bộ của nhau và giải quyết các mâu thuẫn bằng phương pháp hoà bình theo tinh thần Hiến chương Liên hiệp quốc.
Trong khung cảnh "hậu-75" khi Hoa Kỳ đã tháo chạy thì các nước Đông Nam Á chỉ còn cách phòng thủ tiêu cực đó, nhất là khi đã chứng kiến những gì xảy ra tại Việt Nam, Kampuchia (tên gọi lúc đó của Cam Bốt) và Lào...
Sau này, khi Chiến tranh lạnh kết thúc, Thỏa ước TAC mới mở rộng cho các quốc gia ngoài ASEAN và riêng ASEAN còn đón nhận các thành viên mới, nay đã thành mồ côi vì Liên Xô tan rã, là ba nước Đông Dương Việt, Mên, Lào, rồi cả Miến Điện. Kế đó, từ năm 2003, ASEAN mời thêm nhiều đại gia khác, như Trung Quốc, Ấn Độ, rồi Nhật Bản, Pakistan, Liên bang Nga, Úc, Tân Tây Lan, Mông Cổ, Pháp, v.v... Trò đùa dị hợm nhất là cả Bắc Hàn Cộng sản củng ký kết thỏa ước, cách đây đúng một năm.
Ngày 23 hôm qua, Hoa Kỳ và Liên hiệp Âu châu mới gia nhập cuộc vui vô hại và bất lực ấy sau khi ASEAN tu chính thêm lần nữa để đón nhận một nhóm quốc gia (Liên Âu) thay vì chỉ từng nước. Tổng cộng bây giờ đã có 10 hội viên ASEAN và 17 thành viên khác gia nhập "câu lạc bộ TAC". Có gọi là "tắc" cũng không sai!
Hoa Kỳ sở dĩ không ký thỏa ước này vì biết rõ nội dung vô thưởng vô phạt và điều khoản dị hợm là đã ký rồi thì "không xen lấn vào nội bộ của nhau". Tức là không tiện nêu vấn đề về vi phạm nhân quyền của loại thành viên ASEAN như Miến Điện, hay Việt Nam, hoặc một hội viên của câu lạc bộ TAC, là Bắc Hàn với trò chơi nguyên tử. Hoặc Trung Quốc - nhất là Trung Quốc.


Thế thì vì sao bây giờ Ngoại trưởng Hillary Clinton lại đặt bút xuống một thỏa ước không có khả năng cưỡng hành và chỉ có giá trị như cái áo giáp bằng giấy"
***
Sau đây lý do vì sao đã ký và sự thể phũ phàng là ký mà như không!
Trước hết là vì lý do tượng trưng, tuyên truyền, nhằm khẳng định sự thiết tha gắn bó của nước Mỹ với các quốc gia Đông Nam Á. Giành thắng lợi biểu kiến như vậy cũng phù hợp với nghệ thuật Obama: vận dụng ngoại giao một cách thông minh thay vì quyết định đơn phương theo kiểu Bush. Họ gọi đó là "soft power" - cột bằng nhiều sợi dây mềm thì có khi cũng chặt, còn hơn là dùng dây xích kiểu "made in USA" như ông Bush.
Thứ hai là lý do pháp lý: vì chỉ các thành viên của câu lạc bộ này mới tham dự Thượng đỉnh Đông Á (của ASEAN và các nước quan trọng như Nhật Bản, Ấn Độ, Nam Hàn, Úc Đại Lợi, Tân Tây Lan và... Trung Quốc).
Hoa Kỳ không thể vắng mặt trong một thượng đỉnh quốc tế có sự tham dự của Trung Quốc. Dù thượng đỉnh chỉ là cơ hội chụp hình và ra tuyên bố chung rất vu vơ mà không có hành động cụ thể nối tiếp thì cũng không thể để Trung Quốc tiện thiện khai thác được.
Nhưng, khi đồng ý ký kết và vừa ký xong rồi, Hoa Kỳ vẫn lập tức... ngồi xổm - xin lỗi Hillary - lên điều bốn của Thỏa ước TAC. Ngoại trưởng Mỹ nêu vấn đề về nạn độc tài quân phiệt Miến Điện, về việc Bắc Hàn có thể phổ biến võ khí tàn sát cho Miến Điện và... đề nghị ASEAN trục xuất Miến Điện! Tất nhiên là các nước ASEAN không chịu và nước chủ nhà đăng cai tổ chức là Thái Lan phải lật đật phản đối ngay trong ngày 22!
Chúng ta nên rất vui với cách Hoa Kỳ trở lại như vậy!
Về với ASEAN nhưng không nhất thiết thay đổi chánh sách của mình. Viên chức ngoại giao đã điều trần trước Tiểu ban của Nghị sĩ Webb hôm 15 - Phó Phụ tá Ngoại trưởng Scot Marciel - còn trực tiếp gặp phái bộ Miến Điện do Ngoại trưởng Miến dẫn đầu để trong cuộc họp kéo dài 90 phút nói thẳng ra quan điểm của Hoa Kỳ. Trong đó có cây kẹo ngọt là "sẽ cải thiện quan hệ" nếu chế độ quân phiệt trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi và đối thoại với đối lập. Kèm theo cái búa nếu chế độ lại giao du với Bắc Hàn và phổ biến võ khí nguyên tử.
Không biết là đôi bên có nói riêng về ảnh hưởng của Trung Quốc chăng, nhưng tất nhiên lãnh đạo Miến Điện được hiểu về chuyện nhạy cảm đó.
Vì vậy, Hoa Kỳ có thể ký kết mọi tờ giấy hữu nghị để làm đẹp lòng thiên hạ, chứ vẫn không tự cột tay vì tờ giấy lộn đó. Úc Đại Lợi cũng thế, đã ký Thoả ước TAC từ Tháng 12 năm 2005 mà vẫn trừng phạt chế độ quân phiệt Miến Điện.
Nhưng việc Hoa Kỳ trở lại Đông Nam Á không chỉ thu gọn vào văn kiện nhạt nhẽo đó - dù truyền thông có tung hô ca ngợi. Có chuyện đáng chú ý mà truyền thông Mỹ đã - theo truyền thống mù lòa cố hữu - bỏ sang một bên.
Đó là sông Mekong.
***
Bên lề Hội nghị của diễn đàn an ninh ARF, ngày 23, Ngoại trưởng Hoa Kỳ đã gặp Ngoại trưởng của bốn quốc gia nằm trên lưu vực sông Mekong, là Thái Lan, Lào, Cam Bốt và Việt Nam. Nội dung thảo luận là làm sao Hoa Kỳ có thể góp phần phát triển khu vực này.
Ta không quên là Trung Quốc không chỉ bành trướng ngoài Đông hải và ngày càng chi phối nội tình của Lào - một chư hầu chính yếu của Hà Nội - sau khi đã tranh thủ hậu thuẫn của Chính quyền Hun Sen từ năm 1996. Trung Quốc đang khống chế Đông hải và thọc sâu xuống Đông Dương trong khi triệt để khai thác thượng nguồn sông Mekong và còn tìm đường thông thương từ Vân Nam tới thẳng Ấn Độ dương.
Bây giờ, Hoa Kỳ lại muốn kề vai phát triển khu vực này!
Chuyện ấy đáng chú ý vì từ tháng Sáu, Hoa Kỳ đã thay đổi chánh sách với Miên và Lào: hai quốc gia này hết nằm trong sổ đen vì không có kinh tế thị trường. Nhờ vậy, từ nay sẽ được Ngân hàng Xuất nhập cảng Hoa Kỳ tài trợ. Khi quay trở lại Đông Nam Á, nước Mỹ muốn góp phần phát triển Miên và Lào không vì quyền lợi - kinh tế hai xứ này không có sức nặng như hai thành viên kia là Thái Lan và Việt Nam. Mà vì lý do khác...
Như Thái Lan rồi Việt Nam, kinh tế Miên Lào sẽ tăng trưởng mạnh nhờ được giàng vào đầu máy kinh tế - và thị trường nhập cảng - của Hoa Kỳ. Điều ấy sẽ là một cám dỗ cho quốc gia thứ tư đang rửa chân trên dòng Mekong, là Miến Điện.
Và khiến Trung Quốc ở đầu nguồn sẽ tần ngần... Hoa Kỳ đã trở lại.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Chỉ ba tháng sau khi Việt Nam nâng cấp quan hệ với Mỹ lên cấp cao nhất trong hệ thống phân cấp ngoại giao trong chuyến thăm của Tổng thống Biden, người ta thấy Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc đã trở thành nhà lãnh đạo thế giới mới nhất tăng cường quan hệ với Việt Nam với chuyến thăm Hà Nội trong tuần này...
Chuyến thăm Việt Nam hai ngày của Tổng Bí thư Đảng, Chủ tịch nước Cộng sản Trung Quốc, Tập Cận Bình đã để lại nhiều hệ lụy cho nhân dân Việt Nam hơn bao giờ hết. Bằng chứng này được thể hiện trong Tuyên bố chung ngày 13/12/2023 theo đó họ Tập thay quan điểm “cộng đồng chung vận mệnh” bằng “xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai” cho hai nước...
Sự ra đi của nhà tư tưởng và thực hành xuất sắc về chính sách đối ngoại của Mỹ đánh dấu một kỷ nguyên kết thúc. Trong suốt sự nghiệp lâu dài và có ảnh hưởng phi thường của mình, Henry Kissinger đã xây dựng một di sản mà người Mỹ sẽ khôn ngoan chú ý trong kỷ nguyên mới của nền chính trị cường quốc và sự xáo trộn trong toàn cầu. Thật khó để tưởng tượng rằng thế giới mà không có Henry Kissinger, không chỉ đơn giản vì ông sống đến 100 tuổi, mà vì ông chiếm một vị trí có ảnh hưởng và đôi khi chế ngự trong chính sách đối ngoại và quan hệ quốc tế của Mỹ trong hơn nửa thế kỷ.
“Tham nhũng kinh tế” ở Việt Nam đã trở thành “quốc nạn”, nhưng “tham nhũng quyền lực” do chính đảng viên gây ra để thu tóm quyền cai trị mới khiến Đảng lo sợ. Đó là nội dung đang được phổ biến học tập để đề phòng và bảo vệ chế độ do Ban Nội chính Trung ương công bố...
“Trong năm 2023 còn nhiều vấn đề đáng lo ngại, gây bất an cho xã hội. Các tội phạm trên các lĩnh vực tiếp tục gia tăng toàn quốc xảy ra 48.100 vụ phạm tội và trật tự xã hội tăng 18%.”
Việt Nam đang thương lượng mua chiến đấu cơ F-16 của Mỹ để tăng cường bảo vệ an ninh trước đe dọa ngày một lên cao của Trung Quốc ở Biển Đông. Tin này được truyền miệng ở Hoa Thịnh Đốn, tiếp theo sau chuyến thăm Việt Nam 2 ngày 10-11 tháng 9/2023 của Tổng thống Joe Biden. Tuy nhiên, các viên chức thẩm quyền của đôi bên không tiết lộ số lượng F-16 mà Việt Nam có thể mua với giá 30 triệu dollars một chiếc...
Số năm tháng tôi nằm trong tù chắc ít hơn thời gian mà nhà thơ Nguyễn Chí Thiện ngồi trong nhà mét (W.C) và có lẽ cũng chỉ bằng thời gian ngủ trưa của nhà văn Vũ Thư Hiên, ở trại Bất Bạt, Sơn Tây. Bởi vậy, sau khi đọc tác phẩm Hỏa Lò và Đêm Giữa Ban Ngày của hai ông (rồi đọc thêm Chuyện Kể Năm 2000 của Bùi Ngọc Tấn, Thung Lũng Tử Thần của Vũ Ánh, và Trại Kiên Giam của Nguyễn Chí Thiệp) thì tôi tự hứa là không bao giờ viết lách gì vể chuyện nhà tù, trại tù hay người tù nào cả.
Càng gần đến Đại hội đảng toàn quốc khóa XIV (2026-2031), đảng Cộng sản Việt Nam (CSVN) càng ra sức kiên định 4 nguyên tắc được coi là “có ý nghĩa sống còn đối với chế độ.”
Trời mưa thì buồn. Trời nắng thì vui. Mưa nhiều quá gây lụt lội, trở thành thảm cảnh. Nắng quá độ gây khô hạn, cháy mùa màng, gây đói khổ. Gọi là thiên tai. Có nghĩa thảm họa do trời gây ra. Hoặc chữ “thiên” đại diện cho thiên nhiên. Nhưng gần đây, vấn nạn khí hậu biến đổi, gây ra nhiều “thiên tai” có thể gọi lại là “thiên nhân tai,” vì con người góp phần lớn tạo ra khốn khổ cho nhau. “Thiên nhân tai,” nghe lạ mà có đúng không? Nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu là hiệu ứng nhà kính. Một số loại khí trong bầu khí quyển bao quanh trái đất hoạt động hơi giống như gương kính trong nhà kính, giữ nhiệt của mặt trời và ngăn nó trở lại không gian, gây ra hiện tượng nóng lên cho toàn cầu. Nhiều loại khí nhà kính này xuất hiện một cách tự nhiên, nhưng các hoạt động của con người đang làm tăng nồng độ của một số loại khí này trong khí quyển, cụ thể là: Cacbon dioxit (CO2), khí mê-tan, nitơ oxit, khí florua
Tuy lịch sử không nói đến, nhưng nếu chịu khó lục lọi đây đó, người ta sẽ tìm ra một giai thoại khá thú vị về việc bản Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam được Hồ Chí Minh soạn thảo và đọc trong buổi lễ trước công chúng tại vườn hoa Ba Đình (nay là Quảng trường Ba Đình) ngày 2 tháng 9 năm 1945. Theo tường thuật của nhà báo Hồng Hà trên báo Cứu Quốc của Việt Minh, ông Nguyễn Hữu Đang là người đọc chương trình buổi lễ và giới thiệu Chính phủ Lâm thời cùng chủ tịch Chính phủ đọc Tuyên ngôn Độc lập. Ông Nguyễn Hữu Đang là Trưởng ban Tổ chức Lễ đài, ông chính là người đứng trước micro giới thiệu: “Thưa đồng bào... Đây là Chủ tịch Chính phủ Lâm thời Hồ Chí Minh.” Nói xong, ông lùi lại, nhường micro cho Hồ Chí Minh.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.