LÒNG TỪ BI LÀ NỀN TẢNG CỦA HẠNH PHÚC CON NGƯỜI (2)
Nguyên tác: Đức Đạt Lai Lạt Ma
Chuyển ngữ: H.T.Thích Trí Chơn
Trích từ cuốn sách:“Book of Love and Compassion”
(tiếp theo)
Vấn đề là làm sao phát triển lòng từ bi. Thực sự chúng ta có thể phát triển tâm từ bi bình đẳng không phân biệt được không" Câu trả lời của tôi là quý vị chắc chắn có thể. Tôi tin rằng bản chất của con người là hiền lành và có tình thương, mặc dù nhiều người trong quá khứ cũng như hiện tại, đều nghĩ rằng căn bản của con người là tàn ác. Bây giờ tôi xin giải thích điểm này.
Vào lúc thụ thai, khi chúng ta còn trong tử cung của người mẹ, tình thương và trạng thái tinh thần an ổn của bà mẹ rất cần thiết cho sự phát triển của bào thai. Nếu tâm của người mẹ phiền muộn, âu lo thì ảnh hưởng rất tai hại đến thai nhi. Bởi lẽ đó là lúc sự sống mới bắt đầu hình thành!
Ngay cả trạng thái tinh thần của cha mẹ vào lúc thụ thai cũng rất quan trọng. Chẳng hạn, nếu thai nhi hình thành qua sự cưởng hiếp ngoài ý muốn thì đó là một điều khủng khiếp. Muốn sự thụ thai xảy ra thích đáng, cần có tình yêu chân thật và sự kính trọng lẫn nhau giữa đôi nam nữ chứ không phải xuất phát từ lòng cuồng dục. Nếu yêu nhau do sự tình cờ gặp gỡ thì chưa đủ mà đôi bạn đời cần phải hiểu biết rõ và thành thực thương yêu nhau, vì đây là nền tảng của hạnh phúc hôn nhân. Hơn nữa, cuộc sống gia đình cần kéo dài đến trọn đời hay ít ra chung sống với nhau càng được lâu dài càng tốt. Bởi lẽ cuộc sống lứa đôi thực sự bắt đầu từ đó.
Theo nền khoa học y khoa hiện đại, khoảng vài tuần sau khi ra chào đời, bộ óc em bé đang phát triển. Trong thời gian này các nhà bác học bảo rằng, sự tiếp xúc, va chạm thể xác là yếu tố cần thiết đến sự phát triển thích đáng cho bộ óc đứa trẻ. Điều này chứng tỏ cho thấy rằng sự tăng trưởng về thân thể của em bé đòi hỏi đến tình thương của người khác.
Sau khi sanh, một trong các hành động đầu tiên của người mẹ là cho con sữa, và phần việc đứa trẻ là bú. Sữa thường được xem như biểu tượng của lòng từ bi. Không có sữa thì em bé không sống được. Qua diễn tiến về hành động bú sữa của hài nhi cho thấy sự gần gũi giữa bà mẹ và đứa con. Nếu thiếu sự thân thiết, gắn bó thì em bé sẽ không tìm vú mẹ và nếu bà mẹ ghét bỏ đứa trẻ thì sữa cũng không dễ dàng chảy ra được. Cho nên sữa xuất hiện gắn liền với tình thương. Điều này có nghĩa là hành động đầu tiên trong cuộc đời em bé là bú sữa, và đó là biểu tượng của lòng từ bi.
Người ta nhận thấy rằng những trẻ con lớn lên trong các gia đình ngập tràn tình yêu thương sẽ có sự phát triển tốt về sức khỏe và học vấn ở nhà trường. Ngược lại, những em bé nào thiếu sự chăm sóc của tình thương con người sẽ gặp nhiều khó khăn trong sự tăng trưởng về thể xác lẫn tinh thần. Các đứa trẻ này, khi lớn lên, chúng cũng cảm thấy khó khăn khi bày tỏ lòng yêu thương kẻ khác và như vậy là một đại thảm họa.
Bây giờ chúng ta hãy xét đến giờ phút cuối cùng của đời người là sự chết. Ngay cả vào lúc từ trần, mặc dù người sắp mất không còn có thể nhận được lợi ích gì từ nơi các bạn bè, nhưng trong giờ phút lâm chung, tâm của họ cảm thấy an lạc nếu có nhiều thân hữu đến viếng thăm. Cho nên, suốt cuộc đời từ lúc mới sinh ra cho đến ngày vĩnh viễn từ giả cõi trần, tình thương của con người đóng một vai trò rất quan trọng.
Sự tiếp nhận tình thương không những chỉ giúp cho tâm mình an lạc và thanh tịnh mà còn ảnh hưởng tốt đến sức khỏe thân thể của chúng ta. Trái lại, sự hận thù và ganh ghét sẽ khiến tâm của quý vị bị rối loạn, đảo điên và gây tai hại, ảnh hưởng xấu đến thể xác của các bạn. Ngay cả thân thể của quý vị cũng cần đến tâm an lạc và không thích hợp với sự loạn động. Điều này cho thấy sự mong ước có tâm an bình nằm sẵn trong máu huyết của chúng ta.
Cho nên, tuy có một số người không đồng ý, tôi nghĩ rằng mặc dù bản chất xâm lăng tàn ác là một phần trong cuộc sống của các bạn nhưng sức mạnh ưu thế trong đời sống vẫn là tình thương của con người. Do đó, quý vị có thể làm vững chắc thêm đức tính tốt căn bản ấy mà nó là bản chất của nhân loại.
Chúng ta có thể thực hiện lòng từ bi qua sự thông minh của lý trí. Nếu tôi giúp đỡ và bày tỏ lòng thương yêu một người nào đó thì chính tôi sẽ nhận được sự lợi ích từ việc làm phúc đức ấy. Trái lại, nếu tôi làm hại người khác, thì tự nhiên tôi sẽ gặp khó khăn. Tôi thường nói đùa rằng nếu quý vị thực sự muốn ích kỷ thì nên ích kỷ một cách sáng suốt tốt hơn là ích kỷ với sự ngu muội. Sự thông minh có thể giúp điều chỉnh thái độ của quý vị trong vấn đề này. Nếu chúng ta biết sử dụng nó tốt đẹp, các bạn có thể có được sự sáng suốt để hành động vì lợi ích cho chính bản thân bằng cách hướng dẫn đời mình theo phương pháp sống đầy lòng từ bi.
Do đó, tôi không nghĩ rằng tánh ích kỷ là sai lầm. Tự thương mình là chủ yếu. Nếu quý vị không yêu thương chính mình, làm sao bạn có thể thương yêu kẻ khác" Hình như khi người ta đề cập đến lòng từ bi thì có nghĩa rằng kẻ đó không còn quan tâm hay nói cách khác, là cần phải hy sinh những quyền lợi của bản thân chúng ta. Nhưng điều ấy không hẳn có nghĩa như vậy, mà thực ra, tình thương chân thật trước tiên nhằm nghĩ đến phúc lợi của chính mình.
Có hai loại bản ngã. Một là cái ta chủ trương làm hại kẻ khác, sẽ dẫn qúy vị đến khổ đau. Thứ hai là cái ta được xây dựng trên sự quyết tâm, sức mạnh của ý chí và đức tính tự tin mà “bản ngã” này rất cần thiết. Nếu không có nó, làm sao có thể phát triển được niềm tự tin mà các bạn cần đến để thành tựu được bất cứ công tác lợi ích nào cho mọi người trong đời sống"
Lòng ganh ghét là một đức tính xấu, phá hoại sự hòa hợp. Làm sao chúng ta có thể diệt trừ được nó" Thường khi sự tức giận hay phẫn nộ là nguyên nhân khiến con người sanh tâm đố kỵ. Cơn giận dữ dấy lên như là phản ứng của sự bức xúc và lần hồi nó phát triển biến thành lòng ganh ghét. Điều trước tiên các bạn nên biết rằng sự tức giận là một ác tính xấu xa. Người ta thường nghĩ tâm thù hận là một phần trong cuộc sống của chúng ta, do vậy tốt hơn bạn nên bày tỏ điều ấy ra ngoài, nhưng tôi tin rằng đó là một ý tưởng sai lầm. Và cách hay nhất tôi khuyên quý vị là cần kiểm soát, khống chế sự tức giận để lần lần, năm này qua năm khác, dứt trừ hẳn tánh xấu này trong tương lai. Theo kinh nghiệm của tôi, muốn có kết quả tốt khi nào quý vị nhận thấy rõ nuôi dưỡng tâm hận thù là tai hại cho nên cần phải hủy diệt nó đi.
Khi sắp nỗi cơn giận dữ, bạn có thể tự mình kiềm chế để nhìn thấy mục đích sự căm giận của các bạn dưới nhiều khía cạnh khác nhau. Bất cứ cá nhân hay hoàn cảnh nào gây nên sự tức giận căn bản cũng đều chỉ có ý nghĩa tương đối. Nếu xét từ quan điểm này, khiến quý vị cảm thấy bực tức, nhưng theo nhận thức khác, bạn lại khám phá ra điều lợi ích tốt đẹp. Ví dụ trường hợp chúng tôi bị mất quê hương và trở thành những người dân tị nạn. Nếu nhìn vấn đề theo cảnh huống này, chúng tôi cảm thấy rất buồn khổ và thất bại, nhưng xét về mặt khác, chúng tôi nhờ vậy mà có cơ hội được gặp gỡ các người bạn mới của nhiều tôn giáo đến từ khắp nơi trên thế giới và vân vân. Với nhận thức linh động và tùy duyên khi nhìn mọi việc xảy ra như thế sẽ giúp chúng ta tu tập, vượt qua mọi khó khăn, để có được sự an lạc.
Cũng có những trường hợp khi bị ốm đau chẳng hạn nếu các bạn càng lo nghĩ nhiều đến cơn bịnh thì quý vị cảm thấy bịnh càng nặng thêm. Trong hoàn cảnh như vậy, cách tốt đẹp và hữu ích nhất là nên so sánh trường hợp bịnh tình của quý vị với những người đang mắc bệnh nặng hơn và vân vân. Nhờ thế mà bạn tự mình cảm thấy được an ủi phần nào. Nơi đây một lần nữa, chúng ta cần nhận thức rõ tính cách tương đối trong hoàn cảnh của quý vị. Nếu so sánh bịnh trạng của bạn với một bệnh nhân đau nặng hơn thì tức khắc bạn sẽ thấy sự đau khổ của mình sẽ được giảm bớt đi.
Tương tự khi gặp các vấn đề khó khăn xảy ra trong cuộc sống, nếu chúng ta quá lo lắng thì sự khổ nhọc sẽ trở nên trầm trọng và lớn lao hơn. Ngược lại, nếu chúng ta giữ tâm bình thản, không mấy chú ý, nghĩ tưởng đến chúng thì các khó khăn đó có thể sẽ giảm bớt và trở thành vô nghĩa. Với các phương pháp này và bằng sự phát triển cái tâm an nhiên, tự tại, không một chút âu lo, quý vị có thể dứt trừ mọi trở ngại khi phải đối đầu với những khó khăn. Cho nên chúng ta thấy rằng sự tinh tấn và cố gắng thường xuyên là rất cần thiết. Trong khi ấy bạn cũng nên mở rộng lòng từ bi và phát triển các thiện tánh của quý vị. Nhờ vậy mà một con người xấu có thể chuyển đổi thành con người tốt.
Hơn nữa, nếu bạn có đức tin tôn giáo thì rất hữu ích khi quý vị làm tăng trưởng thêm các thiện tính trên. Chẳng hạn sách Phúc Âm dạy chúng ta đưa má phải cho người khác đánh, điều này chứng tỏ rõ ràng sự thực hành lòng khoan dung. Theo tôi, bức thông điệp chính yếu của sách Phúc Âm là tình yêu thương tất cả nhân loại và lý do khiến các bạn phát triển lòng bác ái này là vì chúng ta kính yêu đức Chúa. Tôi hiểu đây cũng là ý nghĩa của lòng từ bi bao la. Những lời dạy trong Phúc Âm có khả năng mở rộng và làm tăng trưởng mạnh mẽ các thiện tánh của quý vị. Phật giáo cũng trình bày và hướng dẫn con người nhằm đến cùng một mục đích như thế. Trước tiên, chúng ta cần nhận thức xem mọi chúng sanh đều bình đẳng và sự sống của kẻ khác là quý báu như của chính mình. Do đó, các bạn nên bày tỏ lòng thương yêu đối với tất cả mọi người.
Còn trường hợp đối với người không có tín ngưỡng thì sao" Bạn tin hay không tin theo tôn giáo là quyền của cá nhân. Quý vị có thể hướng dẫn tốt đẹp đời sống của mình mà không cần phải theo một đạo giáo nào. Nhưng khi bạn không còn tin tưởng bất cứ tôn giáo nào, quý vị cũng không nên khinh thường giá trị các đức tính tốt của con người. Bao lâu chúng ta còn là con người và thành viên của xã hội con người, các bạn vẫn cần đến tình thương của con người. Nếu thiếu tình thương quý vị sẽ không có hạnh phúc. Vì tất cả chúng ta muốn được hạnh phúc cũng như muốn có gia đình và bạn bè hạnh phúc, do đó quý vị cần phải phát triển tình thương và lòng từ bi. Điều quan trọng là nên biết rằng có hai loại đời sống tinh thần, một là nếp sống có tín ngưỡng và hai là không có đức tin tôn giáo. Nếu là trường hợp sau thì chúng ta đơn giản nên cố gắng luyện tập để trở thành một con người có lòng từ bi bao la, biết thương yêu mọi người.
Quý vị cũng nên nhớ rằng khi chúng ta tu tập hạnh từ bi, tức khắc hành động của các bạn sẽ trở nên bất bạo động. Bất bạo động không phải là một danh từ xả giao mà là sự thể hiện lòng từ bi trong hành động. Khi tâm bạn chứa chất hận thù thì hành động của quý vị sẽ thường xuyên bạo động, trái lại nếu tâm chúng ta từ bi thì hành động của các bạn sẽ luôn luôn là bất bạo động. (còn tiếp)
Gửi ý kiến của bạn
