Hôm nay,  

Hoa Kỳ, Một Đế Quốc Hoang Mang

18/12/201000:00:00(Xem: 17491)

Hoa Kỳ, Một Đế Quốc Hoang Mang

Nguyễn Xuân Nghĩa

Một nước Cộng hoà với sự cám dỗ trở thành Đế quốc...
Hoa Kỳ là một nước Cộng hoà, theo thể chế dân chủ kết hợp nhiều tiểu bang và sắc tộc sống chung trên một lãnh thổ vuông vức an lành của liên bang, mà không bị lân bang nào đe dọa. Nước Cộng hoà này lại rất trẻ, mới chỉ 235 tuổi, nhưng cũng là nền dân chủ cổ xưa nhất so với các quốc gia dân chủ chỉ có hiến pháp như hiện nay sau nước Mỹ khá lâu.
Mâu thuẫn đầu tiên của Hoa Kỳ là trong thế kỷ 20, nền Cộng hoà này phát triển rất nhanh và trở nên cường quốc hùng mạnh nhất, với ảnh hưởng bao trùm lên nhiều khu vực và quốc gia khác của địa cầu.
Hoa Kỳ là một nước Cộng hoà bị cám dỗ trở thành Đế quốc, là có khả năng chính trị và địa dư của một đại cường có thể khống chế nhiều nước khác. Được bầu lên theo thể thức dân chủ, Tổng thống Hoa Kỳ đôi khi còn có quyền lực hơn nhiều Hoàng đế của các Đế quốc thời xưa.
Nhiều quốc gia khác đã gọi Hoa Kỳ là Cộng hoà Đế quốc - the Imperial Republic - tiến tình đã thấy khi nền Cộng Hoà La Mã trở thành Đế Quốc La Mã. Khi ta nghe dân Mỹ - từ lãnh đạo trở xuống - nói rằng "Hoa Kỳ phải lãnh đạo thế giới" thì đó là sự cám dỗ của tinh thần Đế quốc cho một nước Cộng Hoà.
Trong thâm tâm, các quốc gia hay dân tộc khác không ưa gì chữ "lãnh đạo" ấy! Ai khiến Mỹ cứ xía vào chuyện thiên hạ" Các chế độ độc tài thì kết luận ngay từ đầu, từ thế kỷ trước, rằng Hoa Kỳ là một Đế quốc. Đánh "Mỹ đế" cho Quốc tế Cộng sản còn là nghĩa vụ của nhiều thế hệ!
Khi thế kỷ 21 mở ra thì lần đầu tiên mà lãnh thổ Mỹ, ở nơi then chốt nhất là trong lục địa, lại bị khủng bố tấn công: vụ 9-11. Mà khủng bố tấn công vào đầu não quân sự là Ngũ giác đài ở thủ đô chính trị và đầu não tài chánh là New York. Vì vậy, biến cố năm 2001 khiến Hoa Kỳ thực sự hành xử như một Đế quốc. Một cách bất đắc dĩ mà triệt để.
Hoa Kỳ khai chiến khắp nơi, dưới hình thức đa diện, chứ không chỉ quân sự như tại A Phú Hãn và Iraq. Lý luận dữ dội và ngang ngược ở đây là xứ nào chứa chấp khủng bổ thì là kẻ thù, và an ninh của Hoa Kỳ cùng việc truy lùng khủng bố là tiêu chuẩn bạn/thù. Gần mươi năm trước, tuyệt đại đa số dân Mỹ hoàn toàn ủng hộ lý luận đó của Tổng thống George W. Bush, một nhân vật ôn hoà khi tranh cử và còn nói rằng nước Mỹ phải khiêm nhượng hơn chứ đừng áp đặt giá trị của mình lên các xứ khác!
Mâu thuẫn thứ hai là đa số dân Mỹ lại không hiểu được rằng vì vậy mà nước Mỹ phản ứng và hành xử như Đế quốc! Một Cộng hoà Đế quốc" Một Tổng thống Đại đế"
Thực ra, nhiều tổng thống Mỹ đã quyền biến như vậy và có làm thay đổi bộ mặt thế giới mà chính dân Mỹ lại ít biết. F. D. Roosevelt và Ronald Reagan là hai thí dụ xuất sắc nhất. Roosevelt liên kết với Liên Xô để đánh gục Đức quốc xã rồi chia đôi Âu châu. Ông hy sinh phân nửa Âu châu ở miền Đông và cho binh đội Mỹ có mặt tại phân nửa miền Tây, như các Lữ đoàn Viễn chinh của Đế quốc La Mã, để bảo vệ được một thứ Pax Americana trong gần nửa thế kỷ. Reagan vượt qua hàng rào phản chiến của Tây Âu và bày ra cuộc chạy đua khiến Đế quốc Xô viết hụt hơi tan rã, Chiến tranh lạnh kết thúc. Người ta cứ tưởng hai ông Tổng thống này đàng hoàng tử tế, chứ không gian hùng như Richard Nixon!
Với đa số người dân, làm gì mà Hoa Kỳ lại có tâm địa hắc ám như vậy vì là quốc gia đầy từ tâm đã hào hiệp viện trợ hay cứu giúp mọi người. Là điều cũng hoàn toàn đúng. Kỹ nghệ lớn nhất của nước Mỹ không là chiến tranh mà là từ thiện! Tung tiền ngăn chặn bệnh Liêt kháng (AIDS) tung hoành tại Phi Châu là một thành tích của ông Cao bồi Texas, Tổng thống Bush!
Hãy nhớ lại là trong năm Canh Dần vừa qua, thế giới bị rất nhiều thiên tai mà Hoa Kỳ luôn luôn dẫn đầu việc cứu trợ. Rất nhanh và rất nhiều. Hình ảnh hàng không mẫu hạm Carl Vinson vượt sóng Carribe vào cứu nạn nhân động đất tại Haiti vào đầu năm 2010 là biểu tượng của một Đế quốc... có từ tâm!
Cho nên, nhìn trong trường kỳ thì giữa hai ngả đường, là một siêu cường Cộng hoà hay một Đế quốc, dân Mỹ vẫn chưa dứt khoát được.
Thế rồi tai họa kinh tế ập xuống khi cuộc chiến chưa tàn.
Trong hai năm 2008-2009, kinh tế Hoa Kỳ bị suy trầm nặng nhất kể từ cuộc Tổng khủng hoảng thời 1929-1933. Và năm qua vẫn chưa ra khỏi khốn đốn. Hơn 15 triệu dân thất nghiệp, trong đó sáu triệu người tìm việc từ hơn sáu tháng mà chưa ra, sau khi đã thấy các tổ hợp tài chánh lớn nhất sụp đổ, tổ hợp xe hơi GM xém vỡ nợ và mấy ngàn tỷ đô la được bơm ra từ hai vòi nước, của Ngân hàng Trung ương và Ngân sách Quốc gia. Mà chưa có kết quả. Trong khi ngân sách khiếm hụt nặng hơn và gánh nợ nần thì đã vượt khỏi tầm nhìn của mọi người.
Sau hai năm hốt hoảng là một năm bàng hoàng!
Mọi thành phần dân chúng bây giờ, từ tỷ phú tổng quản trị đến nhà đầu tư cò con, từ các gia đình vặt mũi bỏ mồm đến người đang kiếm việc, đều nhìn thấy rất nhiều rủi ro trước mắt. Người người đều tìm cách hạn chế chi tiêu để trả nợ và do dự rất lâu khi phải quyết định bung ra làm ăn vì những bất trắc trước mặt. Các doanh nghiệp đang ngồi trên một núi hiện kim trị giá nhiều ngàn tỷ đô la mà không dám đầu tư - và vì vậy, vẫn chưa tuyển lại người. Liều lĩnh lắm thì thuê người theo kiểu bán thời, vừa dễ sa thải vừa nhẹ gánh an sinh, phúc lợi hay bảo hiểm.


Thành phần lạc quan tin tưởng rằng lợi tức năm tới sẽ khá hơn năm nay chỉ là thiểu số, chừng 25%.
Nhìn trong trường kỳ thì quốc gia quá trẻ này có hai phản ứng trái ngược, mà lại dễ hiểu.
Dân Mỹ vững tin vào định mệnh ưu việt của một quốc gia giàu mạnh nhất nên lạc quan cho rằng Hoa Kỳ có thể làm được mọi chuyện. Và người nào trên thế giới cũng chỉ mong thành người Mỹ, kiên nhẫn xếp hàng xin giấy nhập cảnh vào Mỹ. "Giấc mơ Hoa Kỳ" là giấc mơ toàn cầu, thế hệ di dân thứ hai là có thể thành triệu phú, hay phi hành gia vuốt mặt nguyệt cầu. Vì vậy, họ sẵn sàng chấp nhận cho quốc gia ra tay cứu khổn phò nguy ở mọi điểm nóng trên thế giới, có khi bị đả kích là Đế quốc mà không hiểu vì sao.
Nhưng cũng dân Mỹ đó, khi gặp chuyện bất ngờ thì hốt hoảng tự hỏi "why me""
Các dân tộc khác đều đã có thể bị ngoại xâm hay khủng bố - nhiều lần - và nếu trôi lăn trong khủng hoảng kinh tế thì thắt lưng buộc bụng, rau cháo có nhau. Người Mỹ thì chưa trải qua những thế kỷ u ám đó. Vì vậy, sau cơn hốt hoảng thì chính người Mỹ lạc quan hôm qua lại trở thành người Mỹ bi quan hôm nay. Một sự bi quan phổ biến, từ giới có tiền và dám đánh cược với thị trường là các nhà đầu tư, đến những người trước đây vẫn tin vào chính nghĩa "tế khổn phò nguy" về đối ngoại.
Là tình trạng bây giờ, với thí dụ có ý nghĩa về kinh tế và chính trị.
Sau cả trăm năm đề cao tự do ngoại thương (mậu dịch) là giải pháp kinh tế lý tưởng cho mọi quốc gia, cho kẻ mua lẫn người bán, đa số dân Mỹ ngày nay bỗng hoài nghi và thủ thế bằng phản ứng "bảo hộ mậu dịch". Yêu nước Mỹ thì phải mua hàng của Mỹ, để tạo ra công ăn việc làm cho người Mỹ. Viên kỹ sư tại Ấn Độ đang trả lời thân chủ Mỹ của một doanh nghiệp Mỹ là người đã cướp mất việc làm của một kỹ sư Mỹ! Các chính khách mau mắn nhảy vào khai thác tinh thần thụt lùi đó, ra cái điều quan ngại cho quyền lợi của người dân.
Từ đó mới có "Quốc sách Xuất cảng", được Tổng thống Hoa Kỳ thông báo hồi đầu năm 2010 trong bài diễn văn về Tình hình Liên bang và khởi động từ Tháng Ba: xuất cảng là nhiệm vụ chiến lược của chính phủ. Ngoài chức năng cố hữu của bộ Thương mại, Hội đồng Thương mại Quốc tế hay Ngân hàng Xuất nhập cảng ExImbank, v.v... các phủ bộ như Hội đồng An ninh Quốc gia bên Tổng thống hay cả bộ Ngoại giao từ nay cũng phải góp phần đẩy mạnh xuất cảng. Bành trướng thị trường không là tính toán tự phát của các doanh nghiệp mà thuộc trách nhiệm của chính trường, của nhà nước. Rất màu sắc Trung Quốc.
Hậu quả"
Xưa nay, Hoa Kỳ dùng ngoại thương làm đòn bẩy để tranh thủ lòng người. Quốc gia nào có lập trường ngoại giao thân hữu với nước Mỹ sẽ dễ làm ăn buôn bán, nhất là bán cho một thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới. Hoa Kỳ đã giúp hai đối thủ cũ là Đức và Nhật theo hướng đó, và cũng dùng ngoại thương làm đòn bẩy với cả các quốc gia Cộng sản. Đế quốc đầy từ tâm mua hàng của thiên hạ để mua phiếu các nước khi cần giải quyết thiên hạ sự.
Bây giờ, Đế quốc ngập nợ và hốt hoảng này sẽ... tranh ăn với thiên hạ. Mua ít hơn và bán nhiều hơn để còn trả nợ và tìm việc cho dân thất nghiệp. Phản ứng bi quan khiến ngoại thương từ nay sẽ chi phối ngoại giao. Chuyện phân định bạn thù lại có thêm một tiêu chuẩn mới.
Nghĩa là Hoa Kỳ là một quốc gia đang lâm chiến, lại hoang mang về chuyện bạc tiền và sẽ trải qua nhiều năm xoay trở giữa một chuỗi mâu thuẫn - như một vòng luẩn quẩn.
Tương lai"
Không phải là kết quả tranh cử năm 2012 sẽ làm thay đổi tình hình vì chính là dân Mỹ mới quyết định về lá phiếu căn cứ trên cảm quan của họ. Tâm lý hoảng loạn năm 2008 mới dẫn tới việc cử tri chọn lựa một tay mơ là Nghị sĩ Barack Obama. Hai năm sau khi lèo lái con thuyền quốc gia bơi lòng vòng trong bão tổ, Obama có tỷ lệ ủng hộ còn thấp hơn Tổng thống sặc mùi Đế quốc là George W. Bush vào lúc thất thế. Vì tâm trạng bàng hoàng của dân Mỹ.
Điều gì sẽ cứu nước Mỹ" Người viết mà biết được thì đã... khỏi viết mà đi làm việc khác!
Nhưng, nước Mỹ tuyệt vời này có cho chúng ta một cái quyền, là tha hồ phát biểu! Nên xin dự đoán một trong hai chuyện. Hoa Kỳ có thể rũ cơn bàng hoàng bải hoải hiện nay nếu... lại bị tấn công lần nữa. Nghĩa là đang lâm chiến lại còn gặp một cuộc chiến khác.
Hoà bình và chậm rãi hơn, nước Mỹ có thể bớt hoang mang khi kinh tế hồi phục mạnh hơn mọi dự báo và các doanh nghiệp lại vùng ra đầu tư và dám lấy rủi ro. Ai cũng có thể mong muốn kịch bản thái hòa này, nhưng nên e sợ giả thuyết thứ nhất.
Vì thế giới không chỉ có Hoa Kỳ. Nhiều quốc gia khác cũng có thể nhân khi dân Mỹ bần thần mà chơi bạo! Suy đi nghĩ lại, ta không mấy lạc quan về viễn ảnh 2011, năm Mão có khi còn dữ hơn năm Dần! Và nước Mỹ càng dễ trôi vào con dốc Đế quốc... trong khi gánh nợ vẫn chưa nguôi vì đã vay mượn quá nhiều khi lạc quan, rồi còn vay mạnh hơn khi bi quan!

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Tổng Bí thư đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng đang phải đối mặt với cuộc tranh chấp nội bộ trong kế hoạch tìm người kế nhiệm lãnh đạo khóa đảng XIV, nhiệm kỳ 2026-31. Những tranh chấp này được giữ kín để tránh hoang mang nội bộ. Chúng bộc phát ngay tại các Đại hội đảng địa phương và các ban đảng từ tháng 10 năm 2023...
Cuộc bầu cử tổng thống lần thứ 8 tại Đài Loan đã được tổ chức vào ngày 13/1 với kết quả là ông Lại Thành Đức Phó chủ tịch Đảng Dân tiến (Democratic Progressive Party, DPP) thắng cử...
Chúng ta đang làm nhân chứng cho một cuộc bầu cử kỳ quặc và đa sự chưa từng xảy ra trong lịch sử đầu phiếu ở Hoa Kỳ. Có thể nói, không chỉ lịch sử, mà rộng lớn hơn, chính là "sự cố" văn hóa chưa từng thấy. Bước vào năm 2024, sự tranh đua giữa hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ càng gay go, khốc liệt với âm mưu, độc kế, thủ đoạn, ám toán, bôi nhọ, mánh mung, để xem ai sẽ là chủ nhân của ngôi Nhà Trắng trong bốn năm tới. Tất cả những ý nghĩ, hành vi đó đều gôm vào chính sách, chiến lược và chiến thuật vận động bầu cử. Bạn đọc sẽ có dịp theo dõi các thầy bàn người Mỹ và thầy bàn người Việt (trong và ngoài nước) phong phú hóa, hư cấu hóa, ảo tưởng hóa về việc bầu cử, tạo ra câu chuyện nửa thực, nửa hư, thú vị, bất ngờ với giận dữ và thất vọng, sung sướng và buồn bã, rung đùi và cụng ly, nguyền rủa và chửi bới, vân vân. Thông thường những luận lý, âm mưu, phê phán, dự đoán đó… được mổ xẻ qua kiến thức và kinh nghiệm tây phương, nơi có hàng ngàn sách vở nghiên cứu chính trường, chính đạo,
Chúng ta đang bước vào năm bầu cử. Năm 2024 sẽ có một cuộc bầu cử có tính quyết liệt, vì các lựa chọn chắc chắn sẽ gây tranh cãi trong nội bộ cộng đồng gốc Việt, trong các gia đình người Việt, giữa các lựa chọn về cấp tiến và bảo thủ, giữa các thế hệ trẻ và già ở hải ngoại. Và chắc chắn là bầu cử tháng 11/2024 tại Hoa Kỳ sẽ ảnh hưởng tới cuộc chiến Trung Đông, cuộc chiến ở Ukraine, và ở cả Đài Loan. Tác động như thế nào, chúng ta khó đo lường hết tất cả các ảnh hưởng. Trong đó, một tác động lớn là từ tin giả, nói kiểu Mỹ là Fake News, tức là tin không thật.
Tôi rất thích khoa nhân chủng nhưng không có cơ may đến trường để được truyền thụ một cách bài bản về ngành học thú vị này. Hoàn cảnh sống, nói nào ngay, cũng không mấy thích hợp cho nhu cầu tự học. Suốt ngày (và suốt đời) tôi chỉ loanh quanh hàng quán nơi mà những kẻ hay lê la thường nói rất nhiều, dù sự hiểu biết của họ vốn không được bao nhiêu. Ngoài giới hạn về kiến thức, mấy ông bạn đồng ẩm còn có cái tật rất hay tranh cãi (và luôn cãi chầy cãi cối) nên mọi thông tin, từ bàn nhậu, đều không được khả xác hay khả tín gì cho lắm.
“Tham nhũng chính trị, lệch lạc tư tưởng, băng hoại đạo đức và hủ bại về lối sống. Đây là những kẻ thù rất nguy hiểm của Đảng, cần phải loại bỏ.” Tạp chí Xây Dựng Đảng (XDĐ) đã báo động như thế trong bài viết ngày 26/11/2023...
Đảng Cộng sản Việt Nam (CSVN) nhìn nhận tình trạng “trẻ hóa” trong suy thoái “tư tưởng chính trị ” và “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” đang gây khó khăn cho công tác “xây dựng, chỉnh đốn đảng”...
Năm 2024 là năm bầu cử, một năm gay go thử thách, và đề tài yêu ghét dù muốn hay không muốn đã trở lại trên các trang báo, trong các buổi tranh luận trong gia đình, ngoài xã hội. Chúc bàn tiệc trong năm của quý vị rôm rả những câu chuyện, những cuộc đối thoại bổ ích hai chiều, những thay đổi tốt đẹp. Và xin cảm ơn quý thân hữu, thân chủ đã hỗ trợ, gắn bó cùng hành trình với Việt Báo trong hơn 31 năm qua. Sau cùng là lời tri ân đến các độc giả Việt Báo: chính quý vị, những người đọc khó tính là thành trì giúp Việt Báo trở thành một tờ báo uy tín, chuyên nghiệp.
Năm 2023 tiến vào những ngày cuối cùng, nó sẽ đi qua và không bao giờ trở lại. Lịch sử sẽ đi qua nhưng những việc làm của con người sẽ tồn tại với sự khôn ngoan và ngu ngốc của đa số. Cụm từ ‘con-người-đa-số’ chỉ định ý muốn chung của đa số người. Và ‘con-người-thiểu-số’ đành phải tuân theo. Trò sinh hoạt dân chủ luôn luôn là con dao hai lưỡi có hiệu quả tùy thuộc sở thích của con người đa số. Sở thích? Một thứ tạo ra tốt lành hoặc khổ nạn. Đúng ra là cả hai, nhưng có một trong hai sẽ lớn hơn, đôi khi, lớn gấp bội phần. Nếu khổ nạn quá lớn thì cuộc sống chung sẽ thay đổi, có khi lâm vào mức tồi tệ. Chẳng hạn như trường hợp nước Đức dưới thời Hitler. Ý muốn của con người đa số đam mê nồng nhiệt ý muốn của Hitler. Cho ông ta cơ hội dẫn đầu một quốc gia quyền lực, tạo ra hiệu quả cuộc chiến thế giới thứ hai. Hậu quả tàn khốc đó do ai? Hitler? Đúng một phần.
“Tự diễn biến, tự chuyển hóa” trong Lực lượng vũ trang nhân dân là mối lo hàng đầu của đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay. Bằng chứng này đã được Tổng Bí thư đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng đưa ra tại Hội nghị Đảng ủy Công an ngày 20/12/2023 tại Hà Nội, và trong nội dung các bài viết trên báo chí chính thống của nhà nước liên quan đến Quân đội...
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.