Hôm nay,  

Hoa Kỳ, Một Đế Quốc Hoang Mang

18/12/201000:00:00(Xem: 17495)

Hoa Kỳ, Một Đế Quốc Hoang Mang

Nguyễn Xuân Nghĩa

Một nước Cộng hoà với sự cám dỗ trở thành Đế quốc...
Hoa Kỳ là một nước Cộng hoà, theo thể chế dân chủ kết hợp nhiều tiểu bang và sắc tộc sống chung trên một lãnh thổ vuông vức an lành của liên bang, mà không bị lân bang nào đe dọa. Nước Cộng hoà này lại rất trẻ, mới chỉ 235 tuổi, nhưng cũng là nền dân chủ cổ xưa nhất so với các quốc gia dân chủ chỉ có hiến pháp như hiện nay sau nước Mỹ khá lâu.
Mâu thuẫn đầu tiên của Hoa Kỳ là trong thế kỷ 20, nền Cộng hoà này phát triển rất nhanh và trở nên cường quốc hùng mạnh nhất, với ảnh hưởng bao trùm lên nhiều khu vực và quốc gia khác của địa cầu.
Hoa Kỳ là một nước Cộng hoà bị cám dỗ trở thành Đế quốc, là có khả năng chính trị và địa dư của một đại cường có thể khống chế nhiều nước khác. Được bầu lên theo thể thức dân chủ, Tổng thống Hoa Kỳ đôi khi còn có quyền lực hơn nhiều Hoàng đế của các Đế quốc thời xưa.
Nhiều quốc gia khác đã gọi Hoa Kỳ là Cộng hoà Đế quốc - the Imperial Republic - tiến tình đã thấy khi nền Cộng Hoà La Mã trở thành Đế Quốc La Mã. Khi ta nghe dân Mỹ - từ lãnh đạo trở xuống - nói rằng "Hoa Kỳ phải lãnh đạo thế giới" thì đó là sự cám dỗ của tinh thần Đế quốc cho một nước Cộng Hoà.
Trong thâm tâm, các quốc gia hay dân tộc khác không ưa gì chữ "lãnh đạo" ấy! Ai khiến Mỹ cứ xía vào chuyện thiên hạ" Các chế độ độc tài thì kết luận ngay từ đầu, từ thế kỷ trước, rằng Hoa Kỳ là một Đế quốc. Đánh "Mỹ đế" cho Quốc tế Cộng sản còn là nghĩa vụ của nhiều thế hệ!
Khi thế kỷ 21 mở ra thì lần đầu tiên mà lãnh thổ Mỹ, ở nơi then chốt nhất là trong lục địa, lại bị khủng bố tấn công: vụ 9-11. Mà khủng bố tấn công vào đầu não quân sự là Ngũ giác đài ở thủ đô chính trị và đầu não tài chánh là New York. Vì vậy, biến cố năm 2001 khiến Hoa Kỳ thực sự hành xử như một Đế quốc. Một cách bất đắc dĩ mà triệt để.
Hoa Kỳ khai chiến khắp nơi, dưới hình thức đa diện, chứ không chỉ quân sự như tại A Phú Hãn và Iraq. Lý luận dữ dội và ngang ngược ở đây là xứ nào chứa chấp khủng bổ thì là kẻ thù, và an ninh của Hoa Kỳ cùng việc truy lùng khủng bố là tiêu chuẩn bạn/thù. Gần mươi năm trước, tuyệt đại đa số dân Mỹ hoàn toàn ủng hộ lý luận đó của Tổng thống George W. Bush, một nhân vật ôn hoà khi tranh cử và còn nói rằng nước Mỹ phải khiêm nhượng hơn chứ đừng áp đặt giá trị của mình lên các xứ khác!
Mâu thuẫn thứ hai là đa số dân Mỹ lại không hiểu được rằng vì vậy mà nước Mỹ phản ứng và hành xử như Đế quốc! Một Cộng hoà Đế quốc" Một Tổng thống Đại đế"
Thực ra, nhiều tổng thống Mỹ đã quyền biến như vậy và có làm thay đổi bộ mặt thế giới mà chính dân Mỹ lại ít biết. F. D. Roosevelt và Ronald Reagan là hai thí dụ xuất sắc nhất. Roosevelt liên kết với Liên Xô để đánh gục Đức quốc xã rồi chia đôi Âu châu. Ông hy sinh phân nửa Âu châu ở miền Đông và cho binh đội Mỹ có mặt tại phân nửa miền Tây, như các Lữ đoàn Viễn chinh của Đế quốc La Mã, để bảo vệ được một thứ Pax Americana trong gần nửa thế kỷ. Reagan vượt qua hàng rào phản chiến của Tây Âu và bày ra cuộc chạy đua khiến Đế quốc Xô viết hụt hơi tan rã, Chiến tranh lạnh kết thúc. Người ta cứ tưởng hai ông Tổng thống này đàng hoàng tử tế, chứ không gian hùng như Richard Nixon!
Với đa số người dân, làm gì mà Hoa Kỳ lại có tâm địa hắc ám như vậy vì là quốc gia đầy từ tâm đã hào hiệp viện trợ hay cứu giúp mọi người. Là điều cũng hoàn toàn đúng. Kỹ nghệ lớn nhất của nước Mỹ không là chiến tranh mà là từ thiện! Tung tiền ngăn chặn bệnh Liêt kháng (AIDS) tung hoành tại Phi Châu là một thành tích của ông Cao bồi Texas, Tổng thống Bush!
Hãy nhớ lại là trong năm Canh Dần vừa qua, thế giới bị rất nhiều thiên tai mà Hoa Kỳ luôn luôn dẫn đầu việc cứu trợ. Rất nhanh và rất nhiều. Hình ảnh hàng không mẫu hạm Carl Vinson vượt sóng Carribe vào cứu nạn nhân động đất tại Haiti vào đầu năm 2010 là biểu tượng của một Đế quốc... có từ tâm!
Cho nên, nhìn trong trường kỳ thì giữa hai ngả đường, là một siêu cường Cộng hoà hay một Đế quốc, dân Mỹ vẫn chưa dứt khoát được.
Thế rồi tai họa kinh tế ập xuống khi cuộc chiến chưa tàn.
Trong hai năm 2008-2009, kinh tế Hoa Kỳ bị suy trầm nặng nhất kể từ cuộc Tổng khủng hoảng thời 1929-1933. Và năm qua vẫn chưa ra khỏi khốn đốn. Hơn 15 triệu dân thất nghiệp, trong đó sáu triệu người tìm việc từ hơn sáu tháng mà chưa ra, sau khi đã thấy các tổ hợp tài chánh lớn nhất sụp đổ, tổ hợp xe hơi GM xém vỡ nợ và mấy ngàn tỷ đô la được bơm ra từ hai vòi nước, của Ngân hàng Trung ương và Ngân sách Quốc gia. Mà chưa có kết quả. Trong khi ngân sách khiếm hụt nặng hơn và gánh nợ nần thì đã vượt khỏi tầm nhìn của mọi người.
Sau hai năm hốt hoảng là một năm bàng hoàng!
Mọi thành phần dân chúng bây giờ, từ tỷ phú tổng quản trị đến nhà đầu tư cò con, từ các gia đình vặt mũi bỏ mồm đến người đang kiếm việc, đều nhìn thấy rất nhiều rủi ro trước mắt. Người người đều tìm cách hạn chế chi tiêu để trả nợ và do dự rất lâu khi phải quyết định bung ra làm ăn vì những bất trắc trước mặt. Các doanh nghiệp đang ngồi trên một núi hiện kim trị giá nhiều ngàn tỷ đô la mà không dám đầu tư - và vì vậy, vẫn chưa tuyển lại người. Liều lĩnh lắm thì thuê người theo kiểu bán thời, vừa dễ sa thải vừa nhẹ gánh an sinh, phúc lợi hay bảo hiểm.


Thành phần lạc quan tin tưởng rằng lợi tức năm tới sẽ khá hơn năm nay chỉ là thiểu số, chừng 25%.
Nhìn trong trường kỳ thì quốc gia quá trẻ này có hai phản ứng trái ngược, mà lại dễ hiểu.
Dân Mỹ vững tin vào định mệnh ưu việt của một quốc gia giàu mạnh nhất nên lạc quan cho rằng Hoa Kỳ có thể làm được mọi chuyện. Và người nào trên thế giới cũng chỉ mong thành người Mỹ, kiên nhẫn xếp hàng xin giấy nhập cảnh vào Mỹ. "Giấc mơ Hoa Kỳ" là giấc mơ toàn cầu, thế hệ di dân thứ hai là có thể thành triệu phú, hay phi hành gia vuốt mặt nguyệt cầu. Vì vậy, họ sẵn sàng chấp nhận cho quốc gia ra tay cứu khổn phò nguy ở mọi điểm nóng trên thế giới, có khi bị đả kích là Đế quốc mà không hiểu vì sao.
Nhưng cũng dân Mỹ đó, khi gặp chuyện bất ngờ thì hốt hoảng tự hỏi "why me""
Các dân tộc khác đều đã có thể bị ngoại xâm hay khủng bố - nhiều lần - và nếu trôi lăn trong khủng hoảng kinh tế thì thắt lưng buộc bụng, rau cháo có nhau. Người Mỹ thì chưa trải qua những thế kỷ u ám đó. Vì vậy, sau cơn hốt hoảng thì chính người Mỹ lạc quan hôm qua lại trở thành người Mỹ bi quan hôm nay. Một sự bi quan phổ biến, từ giới có tiền và dám đánh cược với thị trường là các nhà đầu tư, đến những người trước đây vẫn tin vào chính nghĩa "tế khổn phò nguy" về đối ngoại.
Là tình trạng bây giờ, với thí dụ có ý nghĩa về kinh tế và chính trị.
Sau cả trăm năm đề cao tự do ngoại thương (mậu dịch) là giải pháp kinh tế lý tưởng cho mọi quốc gia, cho kẻ mua lẫn người bán, đa số dân Mỹ ngày nay bỗng hoài nghi và thủ thế bằng phản ứng "bảo hộ mậu dịch". Yêu nước Mỹ thì phải mua hàng của Mỹ, để tạo ra công ăn việc làm cho người Mỹ. Viên kỹ sư tại Ấn Độ đang trả lời thân chủ Mỹ của một doanh nghiệp Mỹ là người đã cướp mất việc làm của một kỹ sư Mỹ! Các chính khách mau mắn nhảy vào khai thác tinh thần thụt lùi đó, ra cái điều quan ngại cho quyền lợi của người dân.
Từ đó mới có "Quốc sách Xuất cảng", được Tổng thống Hoa Kỳ thông báo hồi đầu năm 2010 trong bài diễn văn về Tình hình Liên bang và khởi động từ Tháng Ba: xuất cảng là nhiệm vụ chiến lược của chính phủ. Ngoài chức năng cố hữu của bộ Thương mại, Hội đồng Thương mại Quốc tế hay Ngân hàng Xuất nhập cảng ExImbank, v.v... các phủ bộ như Hội đồng An ninh Quốc gia bên Tổng thống hay cả bộ Ngoại giao từ nay cũng phải góp phần đẩy mạnh xuất cảng. Bành trướng thị trường không là tính toán tự phát của các doanh nghiệp mà thuộc trách nhiệm của chính trường, của nhà nước. Rất màu sắc Trung Quốc.
Hậu quả"
Xưa nay, Hoa Kỳ dùng ngoại thương làm đòn bẩy để tranh thủ lòng người. Quốc gia nào có lập trường ngoại giao thân hữu với nước Mỹ sẽ dễ làm ăn buôn bán, nhất là bán cho một thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới. Hoa Kỳ đã giúp hai đối thủ cũ là Đức và Nhật theo hướng đó, và cũng dùng ngoại thương làm đòn bẩy với cả các quốc gia Cộng sản. Đế quốc đầy từ tâm mua hàng của thiên hạ để mua phiếu các nước khi cần giải quyết thiên hạ sự.
Bây giờ, Đế quốc ngập nợ và hốt hoảng này sẽ... tranh ăn với thiên hạ. Mua ít hơn và bán nhiều hơn để còn trả nợ và tìm việc cho dân thất nghiệp. Phản ứng bi quan khiến ngoại thương từ nay sẽ chi phối ngoại giao. Chuyện phân định bạn thù lại có thêm một tiêu chuẩn mới.
Nghĩa là Hoa Kỳ là một quốc gia đang lâm chiến, lại hoang mang về chuyện bạc tiền và sẽ trải qua nhiều năm xoay trở giữa một chuỗi mâu thuẫn - như một vòng luẩn quẩn.
Tương lai"
Không phải là kết quả tranh cử năm 2012 sẽ làm thay đổi tình hình vì chính là dân Mỹ mới quyết định về lá phiếu căn cứ trên cảm quan của họ. Tâm lý hoảng loạn năm 2008 mới dẫn tới việc cử tri chọn lựa một tay mơ là Nghị sĩ Barack Obama. Hai năm sau khi lèo lái con thuyền quốc gia bơi lòng vòng trong bão tổ, Obama có tỷ lệ ủng hộ còn thấp hơn Tổng thống sặc mùi Đế quốc là George W. Bush vào lúc thất thế. Vì tâm trạng bàng hoàng của dân Mỹ.
Điều gì sẽ cứu nước Mỹ" Người viết mà biết được thì đã... khỏi viết mà đi làm việc khác!
Nhưng, nước Mỹ tuyệt vời này có cho chúng ta một cái quyền, là tha hồ phát biểu! Nên xin dự đoán một trong hai chuyện. Hoa Kỳ có thể rũ cơn bàng hoàng bải hoải hiện nay nếu... lại bị tấn công lần nữa. Nghĩa là đang lâm chiến lại còn gặp một cuộc chiến khác.
Hoà bình và chậm rãi hơn, nước Mỹ có thể bớt hoang mang khi kinh tế hồi phục mạnh hơn mọi dự báo và các doanh nghiệp lại vùng ra đầu tư và dám lấy rủi ro. Ai cũng có thể mong muốn kịch bản thái hòa này, nhưng nên e sợ giả thuyết thứ nhất.
Vì thế giới không chỉ có Hoa Kỳ. Nhiều quốc gia khác cũng có thể nhân khi dân Mỹ bần thần mà chơi bạo! Suy đi nghĩ lại, ta không mấy lạc quan về viễn ảnh 2011, năm Mão có khi còn dữ hơn năm Dần! Và nước Mỹ càng dễ trôi vào con dốc Đế quốc... trong khi gánh nợ vẫn chưa nguôi vì đã vay mượn quá nhiều khi lạc quan, rồi còn vay mạnh hơn khi bi quan!

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Sau 20 năm chiêu dụ Kiều bào về giúp nước không thành công, đảng CSVN lại tung ta Dự án “Phát huy nguồn lực của người Việt Nam ở nước ngoài phục vụ phát triển đất nước trong tình hình mới” vào dịp Tết Nguyên Đán Giáp Thìn 2024. Đây là lần thứ tư, từ khi có Nghị quyết 36-NQ/TW ngày 26 tháng 3 năm 2004, một Quyết định nhằm mưu tìm đầu tư, hợp tác khoa học, kỹ thuật và tổ chức các Hội, Đoàn người Việt ở nước ngoài, đặt dưới quyền lãnh đạo của đảng CSVN được tung ra...
Khi số lượng di dân vượt biên bất hợp pháp qua biên giới Hoa Kỳ-Mexico tăng cao kỷ lục, câu hỏi quan trọng được đặt ra là: Làm thế nào mà Hoa Kỳ lại rơi vào tình trạng này, và Hoa Kỳ có thể học hỏi những gì từ cách các quốc gia khác ứng phó với các vấn đề an ninh biên giới và nhập cư. Chào đón công dân nước ngoài đến với đất nước của mình là một việc khá quan trọng để giúp cải thiện tăng trưởng kinh tế, tiến bộ khoa học, nguồn cung ứng lao động và đa dạng văn hóa. Nhưng những di dân vào và ở lại Hoa Kỳ mà không có thị thực hoặc giấy tờ hợp lệ có thể gây ra nhiều vấn đề – cho chính bản thân họ và cho cả chính quyền địa phương bởi tình trạng quá tải không thể kịp thời giải quyết các trường hợp xin tị nạn tại tòa án nhập cư, hoặc cung cấp nơi ở tạm thời và các nhu cầu cơ bản khác. Mà tình trạng này hiện đang xảy ra ở rất nhiều nơi ở Hoa Kỳ.
Trên vai những pho tượng trắng trong vườn Lục Xâm Bảo, lá vàng đã bắt đầu rơi lất phất. Mùa Thu Paris thật lãng mạn. Henry Kissinger đi dạo quanh một hồ nhỏ ở ngoại ô gần Rambouillet. Nơi đây từng cặp tình nhân đang nắm tay nhau bên những cành cây la đà bóng hồ. Ông thấy lòng mình nao nao (melancholic) vì sắp tới phiên họp quan trọng nhất với ông Lê Đức Thọ.
Tôi nghe nhiều người tỏ ý bi quan về hiện cảnh cũng như tương lai (đen tối) của Việt Nam. Dân tộc nào, số phận đó. Một đất nước có những người viết sử và làm luật (cỡ) như ông Dương Trung Quốc thì… đen là phải!
Việt Nam bước vào năm Giáp Thìn 2024 với gánh nặng tham nhũng và một đội ngũ “không nhỏ” cán bộ, đảng viên suy thoái đạo đức lối sống. Đó là cảnh báo của người đứng đầu đảng CSVN Nguyễn Phú Trọng, trong cuộc phỏng vấn đầu năm của Thông Tấn Xã Việt Nam...
Từ thế kỷ thứ ba trước Tây lịch, Triết gia Mạnh Tử (372-289 BC) của Trung Hoa đã nói rằng, “Dân là quý, thứ đến đất nước, rồi tới vua.” Điều đáng nói là Mạnh Tử là người đi theo học thuyết của Nho Gia vốn chủ trương vua là con ông Trời (Thiên tử) được sai xuống nhân gian để trị quốc an dân, vậy mà cũng không thể phủ nhận vai trò quan trọng, nếu không muốn nói là tối quan trọng của người dân. Thời hiện đại, công pháp quốc tế đã nêu ba yếu tố chính hình thành một quốc gia: người dân, lãnh thổ và chính quyền. Trong đó, thật ra người dân chính là yếu tố then chốt quyết định. Lãnh thổ nếu không có dân ở, không có người quản trị thì không phải là đất nước của một dân tộc. Chính quyền từ người dân mà ra, bởi vì trước khi một người ra nắm quyền cai trị đất nước thì người đó phải là một người dân của đất nước ấy. Hơn nữa, sự thịnh suy của một quốc gia nằm trong tay người dân.
“Phản động lực” mà người Đài Loan thể hiện trong cuộc bầu cử tổng thống vừa rồi khiến tôi, sau những suy nghĩ miên man về chuyện nước non, lại quay về với bài học yêu nước của thời tiểu học với câu hỏi khó, khiến nhiều học trò gác bút: “Em hãy tìm từ phản nghĩa với ‘tôn đại’.” Trung Quốc càng hung hăng đe dọa bao nhiêu, Đài Loan càng quật cường ngạo nghễ bấy nhiêu. Mà nếu Bắc Kinh ngu ngơ hay vờ vịt không biết gì đến định luật này thì, thầy nào tớ đó, Hà Nội cũng mù tịt hay giả bộ tương tự. Họặc mù tịt như thể đã hoàn toàn miễn dịch trước luật này; hoặc đóng kịch như thể không hề sống trong không gian ba chiều bình thường mà là một môi trường nào đó thiêu thiếu, cơ hồ chỉ… hai chiều rưỡi.
Tôi sinh trưởng ở Đà Lạt (Thành Phố Ngàn Hoa) nên sự hiểu biết về hoa lá cũng không đến nỗi tồi. Thế mà mãi tới bữa rồi, nhờ xem trang Trăm Hoa, mới được biết thêm về một loài hoa nữa – hoa ban: “Mùa hoa nở là lúc các cặp đôi nô nức đến thăm Tây Bắc. Hoa ban trắng tượng trưng cho tình yêu chung thủy và sự chân thành, dù tình yêu có gặp nhiều trắc trở, khó khăn thì cũng tự tin vượt qua và sẵn sàng đi đến bến bờ hạnh phúc. Các cặp đôi yêu nhau thường thề nguyện dưới gốc cây hoa ban như một minh chứng cho tình yêu thủy chung, bền chặt.”
Nhìn vào sự xuất hiện, sinh trưởng và tồn tại của chế độ cộng sản ở Việt Nam, chúng ta không thể phủ nhận đã có sự tương đồng với những thông tin tóm lược vừa nói về bệnh ung thư của con người...
Tôi tình cờ nhìn thấy hình Nguyễn Thúy Hạnh đang lơn tơn đẩy một cái xe cút kít đầy ắp bưởi (trên trang RFA) trong một cuộc phỏng vấn do Tuấn Khanh thực hiện, vào hôm 19 tháng Giêng năm 2021. Bên dưới tấm ảnh này không có lời ghi chú nào về thời điểm bấm máy nên tôi đoán có lẽ đây là lúc mà cô em đang hớn hở đến thăm vườn bưởi của họ Trịnh (ở Hòa Bình) vào “thuở trời đất (chưa) nổi cơn gió bụi”!
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.