Hôm nay,  

Hoa Kỳ, Một Đế Quốc Hoang Mang

18/12/201000:00:00(Xem: 17492)

Hoa Kỳ, Một Đế Quốc Hoang Mang

Nguyễn Xuân Nghĩa

Một nước Cộng hoà với sự cám dỗ trở thành Đế quốc...
Hoa Kỳ là một nước Cộng hoà, theo thể chế dân chủ kết hợp nhiều tiểu bang và sắc tộc sống chung trên một lãnh thổ vuông vức an lành của liên bang, mà không bị lân bang nào đe dọa. Nước Cộng hoà này lại rất trẻ, mới chỉ 235 tuổi, nhưng cũng là nền dân chủ cổ xưa nhất so với các quốc gia dân chủ chỉ có hiến pháp như hiện nay sau nước Mỹ khá lâu.
Mâu thuẫn đầu tiên của Hoa Kỳ là trong thế kỷ 20, nền Cộng hoà này phát triển rất nhanh và trở nên cường quốc hùng mạnh nhất, với ảnh hưởng bao trùm lên nhiều khu vực và quốc gia khác của địa cầu.
Hoa Kỳ là một nước Cộng hoà bị cám dỗ trở thành Đế quốc, là có khả năng chính trị và địa dư của một đại cường có thể khống chế nhiều nước khác. Được bầu lên theo thể thức dân chủ, Tổng thống Hoa Kỳ đôi khi còn có quyền lực hơn nhiều Hoàng đế của các Đế quốc thời xưa.
Nhiều quốc gia khác đã gọi Hoa Kỳ là Cộng hoà Đế quốc - the Imperial Republic - tiến tình đã thấy khi nền Cộng Hoà La Mã trở thành Đế Quốc La Mã. Khi ta nghe dân Mỹ - từ lãnh đạo trở xuống - nói rằng "Hoa Kỳ phải lãnh đạo thế giới" thì đó là sự cám dỗ của tinh thần Đế quốc cho một nước Cộng Hoà.
Trong thâm tâm, các quốc gia hay dân tộc khác không ưa gì chữ "lãnh đạo" ấy! Ai khiến Mỹ cứ xía vào chuyện thiên hạ" Các chế độ độc tài thì kết luận ngay từ đầu, từ thế kỷ trước, rằng Hoa Kỳ là một Đế quốc. Đánh "Mỹ đế" cho Quốc tế Cộng sản còn là nghĩa vụ của nhiều thế hệ!
Khi thế kỷ 21 mở ra thì lần đầu tiên mà lãnh thổ Mỹ, ở nơi then chốt nhất là trong lục địa, lại bị khủng bố tấn công: vụ 9-11. Mà khủng bố tấn công vào đầu não quân sự là Ngũ giác đài ở thủ đô chính trị và đầu não tài chánh là New York. Vì vậy, biến cố năm 2001 khiến Hoa Kỳ thực sự hành xử như một Đế quốc. Một cách bất đắc dĩ mà triệt để.
Hoa Kỳ khai chiến khắp nơi, dưới hình thức đa diện, chứ không chỉ quân sự như tại A Phú Hãn và Iraq. Lý luận dữ dội và ngang ngược ở đây là xứ nào chứa chấp khủng bổ thì là kẻ thù, và an ninh của Hoa Kỳ cùng việc truy lùng khủng bố là tiêu chuẩn bạn/thù. Gần mươi năm trước, tuyệt đại đa số dân Mỹ hoàn toàn ủng hộ lý luận đó của Tổng thống George W. Bush, một nhân vật ôn hoà khi tranh cử và còn nói rằng nước Mỹ phải khiêm nhượng hơn chứ đừng áp đặt giá trị của mình lên các xứ khác!
Mâu thuẫn thứ hai là đa số dân Mỹ lại không hiểu được rằng vì vậy mà nước Mỹ phản ứng và hành xử như Đế quốc! Một Cộng hoà Đế quốc" Một Tổng thống Đại đế"
Thực ra, nhiều tổng thống Mỹ đã quyền biến như vậy và có làm thay đổi bộ mặt thế giới mà chính dân Mỹ lại ít biết. F. D. Roosevelt và Ronald Reagan là hai thí dụ xuất sắc nhất. Roosevelt liên kết với Liên Xô để đánh gục Đức quốc xã rồi chia đôi Âu châu. Ông hy sinh phân nửa Âu châu ở miền Đông và cho binh đội Mỹ có mặt tại phân nửa miền Tây, như các Lữ đoàn Viễn chinh của Đế quốc La Mã, để bảo vệ được một thứ Pax Americana trong gần nửa thế kỷ. Reagan vượt qua hàng rào phản chiến của Tây Âu và bày ra cuộc chạy đua khiến Đế quốc Xô viết hụt hơi tan rã, Chiến tranh lạnh kết thúc. Người ta cứ tưởng hai ông Tổng thống này đàng hoàng tử tế, chứ không gian hùng như Richard Nixon!
Với đa số người dân, làm gì mà Hoa Kỳ lại có tâm địa hắc ám như vậy vì là quốc gia đầy từ tâm đã hào hiệp viện trợ hay cứu giúp mọi người. Là điều cũng hoàn toàn đúng. Kỹ nghệ lớn nhất của nước Mỹ không là chiến tranh mà là từ thiện! Tung tiền ngăn chặn bệnh Liêt kháng (AIDS) tung hoành tại Phi Châu là một thành tích của ông Cao bồi Texas, Tổng thống Bush!
Hãy nhớ lại là trong năm Canh Dần vừa qua, thế giới bị rất nhiều thiên tai mà Hoa Kỳ luôn luôn dẫn đầu việc cứu trợ. Rất nhanh và rất nhiều. Hình ảnh hàng không mẫu hạm Carl Vinson vượt sóng Carribe vào cứu nạn nhân động đất tại Haiti vào đầu năm 2010 là biểu tượng của một Đế quốc... có từ tâm!
Cho nên, nhìn trong trường kỳ thì giữa hai ngả đường, là một siêu cường Cộng hoà hay một Đế quốc, dân Mỹ vẫn chưa dứt khoát được.
Thế rồi tai họa kinh tế ập xuống khi cuộc chiến chưa tàn.
Trong hai năm 2008-2009, kinh tế Hoa Kỳ bị suy trầm nặng nhất kể từ cuộc Tổng khủng hoảng thời 1929-1933. Và năm qua vẫn chưa ra khỏi khốn đốn. Hơn 15 triệu dân thất nghiệp, trong đó sáu triệu người tìm việc từ hơn sáu tháng mà chưa ra, sau khi đã thấy các tổ hợp tài chánh lớn nhất sụp đổ, tổ hợp xe hơi GM xém vỡ nợ và mấy ngàn tỷ đô la được bơm ra từ hai vòi nước, của Ngân hàng Trung ương và Ngân sách Quốc gia. Mà chưa có kết quả. Trong khi ngân sách khiếm hụt nặng hơn và gánh nợ nần thì đã vượt khỏi tầm nhìn của mọi người.
Sau hai năm hốt hoảng là một năm bàng hoàng!
Mọi thành phần dân chúng bây giờ, từ tỷ phú tổng quản trị đến nhà đầu tư cò con, từ các gia đình vặt mũi bỏ mồm đến người đang kiếm việc, đều nhìn thấy rất nhiều rủi ro trước mắt. Người người đều tìm cách hạn chế chi tiêu để trả nợ và do dự rất lâu khi phải quyết định bung ra làm ăn vì những bất trắc trước mặt. Các doanh nghiệp đang ngồi trên một núi hiện kim trị giá nhiều ngàn tỷ đô la mà không dám đầu tư - và vì vậy, vẫn chưa tuyển lại người. Liều lĩnh lắm thì thuê người theo kiểu bán thời, vừa dễ sa thải vừa nhẹ gánh an sinh, phúc lợi hay bảo hiểm.


Thành phần lạc quan tin tưởng rằng lợi tức năm tới sẽ khá hơn năm nay chỉ là thiểu số, chừng 25%.
Nhìn trong trường kỳ thì quốc gia quá trẻ này có hai phản ứng trái ngược, mà lại dễ hiểu.
Dân Mỹ vững tin vào định mệnh ưu việt của một quốc gia giàu mạnh nhất nên lạc quan cho rằng Hoa Kỳ có thể làm được mọi chuyện. Và người nào trên thế giới cũng chỉ mong thành người Mỹ, kiên nhẫn xếp hàng xin giấy nhập cảnh vào Mỹ. "Giấc mơ Hoa Kỳ" là giấc mơ toàn cầu, thế hệ di dân thứ hai là có thể thành triệu phú, hay phi hành gia vuốt mặt nguyệt cầu. Vì vậy, họ sẵn sàng chấp nhận cho quốc gia ra tay cứu khổn phò nguy ở mọi điểm nóng trên thế giới, có khi bị đả kích là Đế quốc mà không hiểu vì sao.
Nhưng cũng dân Mỹ đó, khi gặp chuyện bất ngờ thì hốt hoảng tự hỏi "why me""
Các dân tộc khác đều đã có thể bị ngoại xâm hay khủng bố - nhiều lần - và nếu trôi lăn trong khủng hoảng kinh tế thì thắt lưng buộc bụng, rau cháo có nhau. Người Mỹ thì chưa trải qua những thế kỷ u ám đó. Vì vậy, sau cơn hốt hoảng thì chính người Mỹ lạc quan hôm qua lại trở thành người Mỹ bi quan hôm nay. Một sự bi quan phổ biến, từ giới có tiền và dám đánh cược với thị trường là các nhà đầu tư, đến những người trước đây vẫn tin vào chính nghĩa "tế khổn phò nguy" về đối ngoại.
Là tình trạng bây giờ, với thí dụ có ý nghĩa về kinh tế và chính trị.
Sau cả trăm năm đề cao tự do ngoại thương (mậu dịch) là giải pháp kinh tế lý tưởng cho mọi quốc gia, cho kẻ mua lẫn người bán, đa số dân Mỹ ngày nay bỗng hoài nghi và thủ thế bằng phản ứng "bảo hộ mậu dịch". Yêu nước Mỹ thì phải mua hàng của Mỹ, để tạo ra công ăn việc làm cho người Mỹ. Viên kỹ sư tại Ấn Độ đang trả lời thân chủ Mỹ của một doanh nghiệp Mỹ là người đã cướp mất việc làm của một kỹ sư Mỹ! Các chính khách mau mắn nhảy vào khai thác tinh thần thụt lùi đó, ra cái điều quan ngại cho quyền lợi của người dân.
Từ đó mới có "Quốc sách Xuất cảng", được Tổng thống Hoa Kỳ thông báo hồi đầu năm 2010 trong bài diễn văn về Tình hình Liên bang và khởi động từ Tháng Ba: xuất cảng là nhiệm vụ chiến lược của chính phủ. Ngoài chức năng cố hữu của bộ Thương mại, Hội đồng Thương mại Quốc tế hay Ngân hàng Xuất nhập cảng ExImbank, v.v... các phủ bộ như Hội đồng An ninh Quốc gia bên Tổng thống hay cả bộ Ngoại giao từ nay cũng phải góp phần đẩy mạnh xuất cảng. Bành trướng thị trường không là tính toán tự phát của các doanh nghiệp mà thuộc trách nhiệm của chính trường, của nhà nước. Rất màu sắc Trung Quốc.
Hậu quả"
Xưa nay, Hoa Kỳ dùng ngoại thương làm đòn bẩy để tranh thủ lòng người. Quốc gia nào có lập trường ngoại giao thân hữu với nước Mỹ sẽ dễ làm ăn buôn bán, nhất là bán cho một thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới. Hoa Kỳ đã giúp hai đối thủ cũ là Đức và Nhật theo hướng đó, và cũng dùng ngoại thương làm đòn bẩy với cả các quốc gia Cộng sản. Đế quốc đầy từ tâm mua hàng của thiên hạ để mua phiếu các nước khi cần giải quyết thiên hạ sự.
Bây giờ, Đế quốc ngập nợ và hốt hoảng này sẽ... tranh ăn với thiên hạ. Mua ít hơn và bán nhiều hơn để còn trả nợ và tìm việc cho dân thất nghiệp. Phản ứng bi quan khiến ngoại thương từ nay sẽ chi phối ngoại giao. Chuyện phân định bạn thù lại có thêm một tiêu chuẩn mới.
Nghĩa là Hoa Kỳ là một quốc gia đang lâm chiến, lại hoang mang về chuyện bạc tiền và sẽ trải qua nhiều năm xoay trở giữa một chuỗi mâu thuẫn - như một vòng luẩn quẩn.
Tương lai"
Không phải là kết quả tranh cử năm 2012 sẽ làm thay đổi tình hình vì chính là dân Mỹ mới quyết định về lá phiếu căn cứ trên cảm quan của họ. Tâm lý hoảng loạn năm 2008 mới dẫn tới việc cử tri chọn lựa một tay mơ là Nghị sĩ Barack Obama. Hai năm sau khi lèo lái con thuyền quốc gia bơi lòng vòng trong bão tổ, Obama có tỷ lệ ủng hộ còn thấp hơn Tổng thống sặc mùi Đế quốc là George W. Bush vào lúc thất thế. Vì tâm trạng bàng hoàng của dân Mỹ.
Điều gì sẽ cứu nước Mỹ" Người viết mà biết được thì đã... khỏi viết mà đi làm việc khác!
Nhưng, nước Mỹ tuyệt vời này có cho chúng ta một cái quyền, là tha hồ phát biểu! Nên xin dự đoán một trong hai chuyện. Hoa Kỳ có thể rũ cơn bàng hoàng bải hoải hiện nay nếu... lại bị tấn công lần nữa. Nghĩa là đang lâm chiến lại còn gặp một cuộc chiến khác.
Hoà bình và chậm rãi hơn, nước Mỹ có thể bớt hoang mang khi kinh tế hồi phục mạnh hơn mọi dự báo và các doanh nghiệp lại vùng ra đầu tư và dám lấy rủi ro. Ai cũng có thể mong muốn kịch bản thái hòa này, nhưng nên e sợ giả thuyết thứ nhất.
Vì thế giới không chỉ có Hoa Kỳ. Nhiều quốc gia khác cũng có thể nhân khi dân Mỹ bần thần mà chơi bạo! Suy đi nghĩ lại, ta không mấy lạc quan về viễn ảnh 2011, năm Mão có khi còn dữ hơn năm Dần! Và nước Mỹ càng dễ trôi vào con dốc Đế quốc... trong khi gánh nợ vẫn chưa nguôi vì đã vay mượn quá nhiều khi lạc quan, rồi còn vay mạnh hơn khi bi quan!

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Tình cờ đọc số báo Việt Weekly điện tử đề ngày 26 tháng 7 năm 2007, thấy anh viết một bài trình bầy quan điểm của anh về việc tham dự bữa tiệc
Thay mặt Hiệp hội thông công Tin lành các dân tộc Việt nam,chúng tôi xin trân trọng gữi thông cáo báo chí này đến cùng quí vị
Trong kinh Pháp Hoa, có phẩm “Dược thảo dụ” trong đó đức Phật so sánh căn cơ nhận thức và thấu hiểu Phật pháp của chúng sanh như cây cỏ trong rừng
LƯ THỊ THU DUYÊN, gia đình diện chính sách, có công với chế độ, hiện tôi đang ngụ tại 77/13B Trần Bình Trọng, Phường 1, Quận Gò Vấp, Thành phố Sài Gòn
Cách đây mấy năm, tôi được một người bạn xếp đặt để đi thăm bức tranh mắc tiền nhất thế giới
Những lúc gần đây báo chí tại hải ngoại hay đề cập đến vấn đề thủy sản nhập khẩu từ Việt Nam và Trung quốc thường bị nhiễm chất cấm hoặc không đáp ứng đầy đủ
Trong thời gian gần đây, trong một số các cuộc tranh luận liên quan đến tự do báo chí
Sau gần một tháng trời đoàn người dân oan gần 20 tỉnh thành phía Nam đã phải sống cảnh màn trời chiếu đất, dầm mưa dãi nắng
Dùng thủ đoạn có thành công không hay chỉ thất bại" Thành công trong trường hợp nào và thất bại trong trường hợp nào"
Tình trạng một số người dân tập trung về Sài Gòn và Hà Nội khiếu kiện vượt cấp diễn ra từ nhiều năm nay nhưng vẫn chưa được giải quyết thỏa đáng
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.