...năm nay, các doanh gia cự phú chi tiền cho đảng Dân Chủ nhiều hơn đảng Cộng Hoà gấp bội...
Còn đúng bốn tháng nữa, người dân Hoa Kỳ sẽ bầu lên một Tổng thống mới. Qua cuộc trao đổi với kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa do Việt Long thực hiện sau đây, Diễn đàn Kinh tế đài RFA kỳ này sẽ tìm hiểu về chủ trương kinh tế của hai ứng viên thuộc hai đảng Dân Chủ và Cộng Hoà.
Hỏi: Xin chào ông Nguyễn Xuân Nghĩa. Đúng bốn tháng nữa, Hoa Kỳ có bầu cử để chọn ra một người sẽ làm Tổng thống. Trong khi ấy, tình hình kinh tế u ám của nước Mỹ và của cả thế giới đang khiến kinh tế trở thành mối quan tâm lớn nhất của cử tri Hoa Kỳ chưa kể tới các nước đang có quan hệ kinh tế với nước Mỹ. Vì vậy, trong chương trình chuyên đề tuần này, chúng tôi đề nghị là ta cùng tìm hiểu về chủ trương kinh tế của hai ứng cử viên chính là Nghị sĩ Barack Obama bên đảng Dân Chủ và Nghị sĩ John McCain bên đảng Cộng Hoà.
Câu hỏi đầu tiên là bối cảnh cuộc tranh cử năm nay có những gì là đặc biệt nhất"
- Về bối cảnh chung của cuộc tranh cử thì, thứ nhất, sau năm tháng tranh cử ở vòng sơ bộ, hai đảng Dân Chủ và Cộng Hoà đã đề cử ra hai nhân vật xuất sắc nhất của họ mà cũng là hai ứng cử viên bất ngờ nhất. Năm tháng trước, vào ngày sơ bộ quan trọng đầu tiên là Thứ Ba mùng năm Tháng Hai, ít ai tin rằng hai ông Obama và McCain sẽ được tuyển chọn. Bây giờ, sau bất ngờ đó, hai ứng viên này còn bốn tháng để gọt dũa và trình bày chủ trương kinh tế của mình cho cử tri. Cho nên, khi so sánh chương trình kinh tế của họ, ta cần thấy rằng mỗi tuần hay mỗi ngày mình sẽ biết rõ hơn về các chi tiết.
Hỏi: Đó là về bối cảnh chung, ngoài ra, cuộc tranh cử năm nay còn có những gì đặc biệt khác"
- Năm nay Hoa Kỳ có tổng tuyển cử vì sẽ bầu lại Tổng thống, Phó Tổng thống, một phần ba Thượng viện là 33 Nghị sĩ, toàn thể 435 Dân biểu Hạ viện, 11 Thống đốc Tiểu bang và nhiều chức vụ dân cử địa phương khác. Theo Hiến pháp Hoa Kỳ và thực tế chính trị tại Mỹ lẫn thực tế kinh tế thế giới, Tổng thống Mỹ không có nhiều quyền hạn và ảnh hưởng kinh tế như ta nghĩ.
- Lý do là Tổng thống phải chia quyền với hệ thống ngân hàng trung ương là một cơ chế độc lập; phải chia quyền với Lập pháp là Quốc hội, nhất là Hạ viện, vốn nắm giữ quyền chi thu là ngân sách quốc gia và chính sách thuế khoá; và thực tế là còn chia quyền với thị trường đã toàn cầu hoá mà cũng không thể toàn quyền chi phối các quyết định kinh tế của từng tiểu bang.
- Điểm thứ hai là trong bối cảnh kinh tế u ám và sau tám năm nắm quyền bên Hành pháp, đảng Cộng Hoà bị thất thế nặng vì nhiều lý do nên Quốc hội được bầu vào ngày bốn tháng 11 tới sẽ có đa số Dân Chủ còn lớn hơn Quốc hội khoá 110 sắp mãn nhiệm. Quốc hội mới sẽ chi phối đường lối kinh tế Mỹ còn mạnh hơn Tổng thống - dù là một Tổng thống Dân Chủ. Cụ thể là nếu Nghị sĩ Obama làm Tổng thống mà muốn tiến hành một số cải cách, thí dụ như An sinh Xã hội, thì ngoài sức ép của các công đoàn ông ta còn phải nhượng bộ Quốc hội, về một số chương trình tăng chi chẳng hạn.
Hỏi: Sau khi thấy rõ hơn vể bối cảnh khá đặc biệt của Mỹ, ta bắt đầu đi vào chủ trương khác biệt của hai ứng viên đại diện cho hai đảng. Khác biệt quan trọng nhất của hai đảng này là gì"
- Thuần về kinh tế, bên Dân Chủ coi trọng công bằng xã hội và tin vào vai trò điều tiết thị trường của nhà nước để đạt mục tiêu xã hội đó. Đảng Cộng Hoà thì coi trọng phát triển kinh tế và tự do cá nhân hơn là sự can thiệp của nhà nước. Một ẩn dụ dễ nhớ là đảng Cộng Hoà muốn con tầu kinh tế vận hành tự do để tạo ra của cải cho xã hội và đảng Dân Chủ thì muốn san xẻ của cải đó.
- Nếu thực thi tới cùng triết lý kinh tế và xã hội này, đảng Dân Chủ có thể dẫn tới chế độ bao cấp và tinh thần ỷ lại vào phúc lợi của nhà nước, làm kinh tế bị suy trầm. Ngược lại đảng Cộng Hoà có thể dẫn tới bất công xã hội vì ít quan tâm đến người thất bại hay thua kém trong cạnh tranh kinh tế và tiến hoá xã hội. Trường hợp cực đoan ấy khó xảy ra nhờ thế cân bằng giữa hai đảng và quyền tự do của từng đảng viên là được bỏ phiếu khác với đa số trong đảng. Khác biệt nếu có là một bên theo lập trường trung tả, một bên theo lập trường trung hữu, yếu tố then chốt vẫn là tinh thần trung dung, ở giữa.
Hỏi: Một số dư luận nhất là ở nước ngoài thường nói rằng đảng Dân Chủ là đảng của dân nghèo và các thiểu số thất thế trong khi đảng Cộng Hoà là đảng của doanh gia, tài phiệt, điều ấy có đúng không"
- Đấy là một huyền thoại đơn giản mà vẫn cứ được loan truyền. Trong cuộc tranh cử tổng thống năm nay, các doanh gia cự phú chi tiền cho đảng Dân Chủ nhiều hơn đảng Cộng Hoà gấp bội.
- Nói chung, đảng Dân Chủ có hậu thuẫn của giới trí thức, nghệ sĩ, các công đoàn và thành phần thiểu số nhưng cũng được các tập đoàn kinh doanh ủng hộ rất mạnh để được bảo vệ. Đảng Cộng Hoà thì có hậu thuẫn của thành phần sùng đạo, đề cao kỷ cương gia đình và trật tự xã hội và ưu tiên quan tâm đến giới tiểu doanh thương trong một cơ chế tự do ít bị kiểm soát. Về kinh tế đối ngoại, do chủ trương can thiệp, đảng Dân Chủ thiên về chế độ bảo hộ mậu dịch và nghi ngờ toàn cầu hoá. Ngược lại, đảng Cộng Hoà đề cao tự do mậu dịch giữa các nước. Đó là về đại thể, về chi tiết, hai ứng cử viên đều nhấn mạnh tới những gì họ cho là quan trọng nhất cho cử tri.
Hỏi: Thế Nghị sĩ Barack Obama coi trọng vấn đề gì nhất về kinh tế, và khác với quan điểm của ông McCain như thế nào"
- Ông Obama cho rằng thiếu năng lượng là mối nguy lâu dài cho kinh tế Mỹ, nhưng không tin vào giải pháp gia tăng số cung bằng cách cho đào thêm dầu trong lãnh thổ hay lãnh hải Hoa Kỳ mà đề nghị nghiên cứu thêm giải pháp thay thế. Ngược lại, ông McCain thì cho rằng an ninh vẫn là vấn đề nghiêm trọng nhất cho kinh tế và xã hội vì mối đe dọa của khủng bố vẫn còn.
- Cả hai ông đều ưu tiên quan tâm đến môi sinh và nạn nhiệt hoá địa cầu, là quan điểm khiến ông McCain đối lập với Chính quyền Bush. Nhưng khác biệt giữa hai Nghị sĩ là cách tranh thủ mục tiêu đó. Ông Obama thì tin vào bước đột phá về công nghệ trong khi McCain chủ trương cho phép đào thêm dầu ngoài thềm lục địa và nói rõ hơn về các nguồn năng lượng thay thế như nguyên tử, quang năng là ánh sáng mặt trời, phong năng là sức gió. Nhưng ngược với Obama, ông McCain đã bỏ phiếu chống giải pháp trợ cấp nông gia trồng ngô bắp để chế cất thành cồn thay xăng. Trong một hồ sơ lớn như vậy, ông Obama thiên về nỗ lực thúc đẩy của Chính quyền, ông McCain thì tin vào sự sáng tạo của dân chúng và thị trường.
Hỏi: Dư luận bên ngoài thường nói tới khác biệt quan trọng nhất giữa hai ông Obama và McCain là về thuế khoá, ông có thể giải thích khác biệt đó cho thính giả không"
- Ông McCain cho rằng nếu không tái tục kế hoạch giảm thuế hiện hành thì thuế sẽ tăng đồng loạt sau năm 2010 vào đúng lúc kinh tế bị suy yếu. Ngược lại, ông Obama chủ trương không cho tái tục việc hạ thuế mà còn tăng thuế doanh nghiệp và nâng mức thuế của thành phần giàu có trong xã hội, có lợi tức đồng niên từ 250 ngàn đô la trở lên. Trên đại thể, đây là khác biệt lớn nhất giữa hai người. Nhưng họ sẽ tiếp tục tham khảo ý kiến của ban tham mưu về kinh tế để trình bày kế hoạch ngày một tinh vi hơn trong thời gian tới. Vì thời giờ có hạn, chúng ta sẽ cần một chương trình khác để nói riêng về thành phần đang là cố vấn kinh tế cho hai ứng cử viên này.
Hỏi: Chúng ta sẽ trở lại đề tài này nữa, nhưng câu hỏi cuối, ông có thể cho biết dự đoán riêng của ông về kết quả tranh cử này không"
- Dự đoán duy nhất là sau khi đã gặp bất ngờ ta sẽ còn gặp nhiều bất ngờ vì bốn tháng là thời gian khá dài trong sinh hoạt chính trị Hoa Kỳ. Nhiều chuyên gia về kinh tế và chính trị thì tính ra yếu tố tổng hợp là đà tăng trưởng sản xuất và mức thăng trầm của thị trường cổ phiếu trong năm tranh cử. Họ tin là khi kinh tế sa sút và cổ phiếu sụt giá thì đảng cầm quyền sẽ thất cử, tức là đảng Dân Chủ thắng cử Tổng thống năm nay. Tính từ đỉnh cao tháng 10 năm ngoái thì hôm Thứ Ba, cổ phiếu Mỹ đã chính thức mất giá 20%. Khi mất giá quá 20% thì được công nhận là đi vào suy thoái. Tuy nhiên, dù có ưu thế khách quan, ông Obama vẫn chỉ dẫn trước đối thủ có năm ba điểm nên chuyện bất ngờ vẫn có thể xảy ra, là McCain sẽ làm Tổng thống vào tháng Giêng tới.
Gửi ý kiến của bạn
