...chỉ cần tỉnh táo bầu cho người có vẻ ít hứa nhăng hứa cuội nhất, Dân Chủ hay Cộng Hòa cũng vậy...
Trong mùa tranh cử này, chính trị Mỹ đã trở thành một “món nhắm” rất được ưa chuộng. Mấy anh bạn ngồi với nhau làm vài chai mà không bàn đến ông McCain, bà Clinton, ông Obama, Dân Chủ, Cộng Hòa, thì chứng tỏ … chưa đủ chỉ số! Cần vài chai nữa! Mai mốt có đi bầu hay không là chuyện mai mốt.
Có một lần, sau khi đủ chỉ số trong một bữa mạn đàm, một anh bạn hỏi anh bạn khác “Thế chứ ông ủng hộ ai" Phe nào"”. Câu trả lời: “Thắc mắc làm gì chuyện Iraq" Ông bà nào cho tôi lãnh tiền già sớm, đi nhà thương nhiều mà đóng thuế ít là nhất!”. Câu trả lời này ông Nguyễn Ngọc Ngạn chắc sẽ gọi là “huề vốn”.
An sinh xã hội phải là yếu tố quan trọng nhất, dĩ nhiên. Vấn đề đặt ra là trong mấy ứng viên, ai sẽ là người đáng tin nhất, sẽ cho ta nhiều lợi lộc nhất mà xén lương ta ít nhất.
Chế độ trợ cấp an sinh xã hội tân thời của Mỹ mà chúng ta đang hưởng được Tổng Thống Roosevelt ban hành sau thời kỳ khủng hoảng tài chính lớn nhất lịch sử Mỹ đầu thập niên 1930 đưa đến thất nghiệp, đói rách, trộm cướp tràn lan.
Đây là một vấn đề hết sức phức tạp đã có hàng ngàn người viết sách báo, bàn ra tán vào mà vẫn chưa hết chuyện nói. Chúng ta không cần vào chi tiết làm gì. Chỉ cần biết đại cương là ông Roosevelt cho rằng 1) mấy ông nhà giàu có nhiều tiền quá mà ích kỷ không mang chia sẻ cho mấy ông nhà nghèo, do đó gây ra những đụng chạm trong xã hội, và 2) mấy ông có chút tiền ra tiền vô thì lại không biết giữ, xài bậy xài bạ hết, đến lúc cần hay lúc già thì túi trống trơn. Do đó, Nhà Nước là bậc phụ mẫu của thiên hạ, phải lấy bớt, đánh thuế nhiều nhiều một chút để 1) chia lại cho mấy người nghèo, và 2) giữ tiền dùm cho mọi người, khi già sẽ trả lại.
Trên căn bản, khó ai cãi lại được chuyện hợp lý này. Tỵ nạn 1975 đã cầy cuốc được một cơ sở làm ăn nhỏ, hay đoàn tụ sau 1990 còn đang vật lộn với lối sống của Mỹ cũng vậy thôi. Dân Mỹ cũng thế. Dân Chủ hay Cộng Hòa cũng không khác. Chúng ta ai cũng muốn được giúp đỡ trong cơn khó khăn, và chia sẻ với người khác trong vận may. Và được an toàn trong những ngày cuối đời.
Nhưng, Mỹ hay nói: vào chi tiết mới là chuyện ma quỷ - the devil is in the details! Họ biết là nhiêu khê lắm.
Chúng ta đóng thuế cho Nhà Nước, dĩ nhiên mong rằng Nhà Nước giỏi lắm, sẽ “quản lý tốt” số tiền thuế đó, sẽ giúp chúng ta đủ chuyện, phần còn lại sẽ đầu tư đúng chỗ để sanh lời như nước. Tương lai chúng ta sẽ được an toàn trên xa lộ an sinh Mỹ.
Nhưng nhìn cho kỹ thì chúng ta thấy qũy an sinh xã hội Mỹ nói chung càng ngày càng hao mòn, trợ cấp chúng ta nhận được ngày một bớt đi so với giá sinh hoạt thực sự mặc dù vẫn tăng trên con số. Thậm chí, qũy an sinh của Mỹ có thể sẽ bị phá sản trong vòng mươi mười lăm năm. Tại sao"
Có hai lý do rất hiển nhiên, không cần phải là thông thái mới thấy được.
1. Quản lý bết và phí phạm. Hành chánh Mỹ, cũng như hành chánh khắp nơi trên thế giới, chưa bao giờ được nổi tiếng là hữu hiệu. Nặng nề và phí phạm (cha chung không ai khóc), xài người thiếu khả năng (chỉ cần so sánh cách làm việc của nhân viên Bank of America chẳng hạn, với nhân viên bất cứ một công sở nào của tiểu bang hay liên bang thì sẽ thấy khác biệt), chính trị (một phần ngân sách Nhà Nước bị ông thượng nghị sĩ lấy xây xa lộ gần nhà của ông), tham nhũng (không phải chỉ có mấy nước chậm tiến là được độc quyền tham nhũng).
2. Quá nhiều người già. Ngay sau thế chiến thứ hai chấm dứt, để “ăn mừng” chiến thắng, dân Mỹ đã thi đua sản xuất, dân số sanh trong cuối thập niên 1940 – đầu thập niên 1950 tăng vọt (Mỹ gọi là baby boom). Thế hệ đó đến nay đã trên dưới cái tuổi lãnh đủ thứ tiền trợ cấp. Trong khi đó thì mấy thế hệ 1960-1970 thì lo ăn mừng cuộc “cách mạng tình dục” (sexual revolution), cũng “ăn mừng” mút chỉ, nhưng không sản xuất, vui chơi mà không nhức đầu. Đưa đến tình trạng ngày nay số người già cần tiền trợ cấp thì ngày càng nhiều mà số người trẻ đóng tiền trợ cấp thì ngày một ít.
Hai yếu tố trên kết hợp lại với nhau thì dĩ nhiên qũy an sinh phải ngày càng vơi đi, và sẽ phá sản không sớm thì muộn. Thực ra, khủng hoảng này chỉ là “diện” của một vấn đề căn bản hơn: quan niệm về dân sinh của hai chính đảng Mỹ.
Quan niệm của Dân Chủ: Dân Chủ chủ trương chúng ta đưa tiền cho Nhà Nước lo dùm, qũy an sinh nếu thiếu hụt thì chúng ta đóng thuế thêm để tất cả mọi người vẫn tiếp tục được bảo đảm một đời sống an toàn. Chưa đủ. Cả ba ứng viên hàng đầu của Dân Chủ giành ghế tổng thống đều chủ trương đi thêm một bước nữa là mang bảo hiểm y tế toàn diện (universal healthcare) đến tất cả dân Mỹ. Ông Obama thì “đang nghiên cứu và sẽ có chi tiết sau”, nhưng đại khái thì ông sẽ bắt các công ty, hãng xưởng mua bảo hiểm cho tất cả nhân viên. Bà Clinton thì đã thử làm một lần năm 1993 khi ông Clinton vừa nhậm chức tổng thống, nhưng thất bại hoàn toàn khiến đảng Cộng Hoà chiếm lại đa số năm 1994, bây giờ sẽ bầy keo khác. Nhưng cả ông Obama và bà Clinton, chưa ai nói rõ sẽ tốn bao nhiêu và lấy tiền đâu ra. Ông Edwards, ngược lại, tuyên bố rõ ràng chương trình của ông sẽ tốn khoảng 120 tỷ đô một năm, tức là một nghìn tỷ trong tám năm ông làm tổng thống, nếu đắc cử. Lấy đâu ra tiền" Dĩ nhiên là sẽ phải tăng thuế đâu đó (ông Edwards hứa chỉ tăng thuế mấy nhà giàu với trên 200,000 đô lợi tức một năm), và cắt xén ngân sách đâu đó chưa ai biết rõ.
Cộng Hòa gọi đó là bánh vẽ đắt tiền của Dân Chủ, chỉ tìm cách bắt thiên hạ đóng thuế mua bánh vẽ.
Quan niệm của Cộng Hòa: Cộng Hòa quan niệm tự lực cánh sinh tốt hơn, qũy an sinh thiếu hụt vì sai lầm từ nguyên thủy nên cần cải tổ mới có thể tồn tại. Nhà Nước với mấy ông bà công chức lè phè không thể nào quản lý tốt tiền của quý vị và của tôi được. Quý vị và tôi, nếu là tiền của chính mình, sẽ lo lắng giữ của kỹ hơn, xài đúng chỗ hơn. Do đó, Nhà Nước lấy thuế bớt đi thì tốt hơn. Cần phải giảm thuế suất cho tất cả mọi người, giàu cũng như nghèo. Giảm thuế còn có lợi là giúp phát triển kinh tế. Giảm thuế nhà nghèo sẽ giúp họ mua thêm được vài két bia, hay đàng hoàng hơn, mua được cho vợ chồng một bộ quần áo mới, vài món đồ chơi cho con, gọi là giúp đỡ kỹ nghệ may mặc và kỹ nghệ đồ chơi. Giảm thuế cho mấy ông nhà giàu thì sẽ giúp họ mua nhà to hơn (như ông Edwards), tức là giúp việc làm cho mấy anh làm môi giới bán nhà, nhà thầu xây cất, thợ mộc, thợ nề, thợ điện, anh làm vườn cắt cỏ,… Hay nếu không mua nhà lớn hơn thì họ sẽ bỏ tiền dư giả vào trương mục trong ngân hàng, và ngân hàng sẽ cho các nhà kinh doanh khác vay mượn làm ăn. Hay họ sẽ bỏ tiền đầu tư, mở mang hãng, mua thêm máy móc, thuê thêm công nhân, tăng lương không chừng, … Cách nào thì cũng đều có lợi hơn là đưa tiền cho mấy ông bà công chức phá gia chi tử. Kinh tế sẽ phát triển, bớt thất nghiệp, mức lợi tức cả nước sẽ tăng. Do đó, mặc dù thuế suất giảm, nhưng vì lợi tức chung tăng nên số thuế Nhà Nước thu vào không giảm, mà còn tăng, dư sức trả thêm trợ cấp an sinh cho những người thực sự cần.
Dân Chủ gọi đây là bánh vẽ của Cộng Hòa, chỉ kiếm cớ giảm thuế cho nhà giàu.
Thực tế như thế nào"
Đối với dân tỵ nạn, chương trình của Dân Chủ nghe thì thật hấp dẫn vì chúng ta nói chung lãnh trợ cấp thì nhiều nhưng đóng thuế chẳng bao nhiêu. Cũng như đại đa số đám dân nghèo, thợ thuyền, da đen, thiểu số, là khách hàng trung thành của Dân Chủ. Nhưng trước khi chúng ta chạy vội vào phòng phiếu để bỏ phiếu cho mấy ông bà Dân Chủ thì cũng nên nhìn lại thời gian qua. Chế độ bảo hiểm y tế toàn diện chẳng hạn, thực ra không có gì mới lạ, vì đã được Tổng Thống Truman chủ trương năm 1950, và được tất cả các chính khách Dân Chủ (kể cả Tổng Thống Bill Clinton) hứa hẹn từ hồi đó đến giờ. Nhưng cho đến nay vẫn chưa thực hiện được, trong khi đó thì thuế đóng vẫn tăng liên tục.
Chắc sẽ có người nói “mấy thằng nhà giàu, bắt tụi nó đóng thuế cho chết luôn, để mình được trợ cấp tối đa”. Thật ra “mấy thằng nhà giàu” không dại vậy đâu. Không có ngồi yên đóng thuế cho quý vị và tôi hưởng thụ đâu. Nếu dại vậy thì làm sao mà làm giàu được" Mấy ông ấy sẽ “thua me gỡ bài cào”.
Ví dụ ông chủ báo “Người Tỵ Nạn” chẳng hạn, bị bắt phải mua bảo hiểm cho nhân viên, hay bị đóng thuế nhiều sẽ quay lại, giảm bớt lương nhân công, hay sa thải bớt vài anh ký giả ưa rung đùi làm báo tại quán cóc đầu đường, hay sẽ tăng giá báo từ 25 xu lên 50 xu, hay sẽ tăng tiền đăng quảng cáo, hay sẽ làm hết mọi chuyện đó, cho chắc ăn. Giá báo đắt hơn, ít người mua hơn, ít người ngồi Phước Lộc Thọ uống cà phê đọc báo hơn, tiệm cà phê ế hơn, sẽ phải “thua me gỡ bài cào” tăng giá ly cà phê lên, hay kín đáo hơn, bỏ ít cà phê, ít đường hơn. Hãng sản xuất cà phê sẽ bán ít đi, và sẽ “thua me gỡ bài cào”, tăng giá cà phê hoặc châm chế thêm... cau rang cho rẻ. Ta có thể tiếp tục đến mai. Nhưng chúng ta cũng đã đủ thấy tăng thuế “nhà giàu” không phải là không ảnh hưởng đến mấy anh nghèo chúng ta đâu, nhất là trong cái thế giới liên lập ngày nay. Ảnh nhưởng nhẹ là lạm phát, phải trả tiền báo, tiền cà phê cao hơn. Ảnh hưởng nặng là mất job. Trong khi đó thì chưa chắc chúng ta sẽ lãnh trợ cấp nhiều hơn đâu. Đó là thực tế Dân Chủ.
Còn về phiá Cộng Hòa, trên thực tế, sau khi Tổng Thống Reagan cũng như Tổng Thống Bush 43 quyết định cắt thuế suất thì kinh tế Mỹ có phát triển mạnh và số thuế thu có gia tăng trong những năm sau đó, đúng như hứa hẹn. Nhưng rồi cũng không thấy tăng tiền an sinh gì.
Tổng Thống Reagan thì bỏ tiền vào cuộc chạy đua võ trang với Liên Xô, đưa Liên Xô đến chỗ bại vong. Tổng Thống Bush thì bỏ tiền mua bom thả xuống Afghanistan và Iraq, trồng cây dân chủ. An ninh quan trọng hơn an sinh. Đó là thực tế Cộng Hòa.
Đọc đến đây chắc sẽ có vài độc giả sốt ruột “nói nhiều quá, tóm lại, ai cắt tiền già của tôi và ai tăng tiền già của tôi"”. Xin thưa “không ai dám cắt hết, và ai cũng cố gắng tăng hết”, chỉ vì cần tranh phiếu. Từ ngày Roosevelt qua đời đến nay, đã có sáu tổng thống Cộng Hòa nắm quyền trong 34 năm, trong khi Dân Chủ nắm quyền 24 năm với năm tổng thống. Chưa một Tổng Thống Cộng Hòa nào dám cắt xén tiền an sinh xã hội hết. Nếu Cộng Hòa cắt xén tiền an sinh, không thể nào họ ở Nhà Trắng lâu hơn Dân Chủ được.
Trái lại trợ cấp lúc nào cũng tăng, thời Dân Chủ cũng như Cộng Hòa. Lúc tăng nhiều khi tăng ít, cũng có khi bị sửa đổi chế biến đôi chút, tăng đầu này giảm đầu kia (ví dụ cắt tiền mặt để tăng tiền trả nhà thương), nhưng nói chung, ngân sách an sinh chưa bao giờ bị giảm. Ngay dưới thời ông Bush hiện thời, là một trong những Tổng Thống Cộng Hòa bảo thủ nhất, chương trình trợ cấp thuốc trong Medicare đã tăng ở mức “cao nhất trong thế hệ qua” (theo báo Washington Post, là báo cấp tiến công khai chống Bush mạnh nhất). Ngược lại, Tổng Thống Dân Chủ Clinton lại là Tổng Thống xiết chặt trợ cấp thất nghiệp mạnh nhất từ năm 1996 sau khi Cộng Hoà chiếm lại đa số trong Quốc Hội. (Bà con còn nhớ thời đó là ai ai cũng sợ bị cắt giảm trợ cấp nếu không có quốc tịch Mỹ và ào ào luyện thi, đi học, để thành công dân Mỹ hay không")
Quan niệm Dân Chủ tăng trợ cấp và Cộng Hòa cắt trợ cấp là quan niệm khá phổ thông trong cộng đồng tỵ nạn, nhưng chỉ là một cái nhìn chẳng những đơn giản không phản ảnh tính phức tạp của vấn đề, mà còn là huyền thoại, chẳng khác gì huyền thoại Cộng Hòa chống cộng hơn Dân Chủ.
Nói tóm lại, chúng ta không có gì lo ngại về tiền trợ cấp trong ngắn hạn, dù phe nào lên làm tổng thống cũng vậy. Trong dài hạn, nếu không cải tổ thì chẳng những mất tiền già thôi, tiền gì cũng mất hết. Thuế thì có hy vọng đóng ít hơn với Cộng Hòa, nhiều hơn với Dân Chủ. Còn bảo hiểm toàn diện thì … rất mong thay sẽ có ngày thấy được nó trước khi phải đi gặp… ông bà. Muốn bầu cho đúng, chúng ta chỉ cần tỉnh táo bầu cho người nào có vẻ ít hứa nhăng hứa cuội nhất, Dân Chủ hay Cộng Hòa cũng vậy.
31-05-07
Gửi ý kiến của bạn
