Hôm nay,  

Chủ Sòng Vỡ Nợ

12/07/200800:00:00(Xem: 10834)
Hai chị em Fannie và Freddie đang làm rúng động thị trường tài chánh...

Đáng lẽ, sau khi tái đắc cử Tổng thống vào tháng 11 năm 2004, ông Bush đã phải đề nghị cải tổ hai định chế tín dụng gia cư lớn nhất Hoa Kỳ. Nhưng, ông lại tiêu hao "vốn liếng chính trị" - chữ của Bush - của việc tái đắc cử vào kế hoạch cải tổ chế độ An sinh Xã hội. Và bị Quốc hội cho chìm xuồng. Bây giờ, hai chị em Fannie và Freddie đang làm rúng động thị trường tài chánh Hoa Kỳ và gây không khí hoảng loạn trong tâm lý dân chúng.

Chuyện hai chị em...

Fannie Mae và Freddie Mac là tên gọi từ chữ viết tắt của hai định chế tín dụng được Chính phủ bảo trợ, đó là Federal National Mortgage Association (FNMA, gọi tắt thành Fannie Mae) và Federal Home Loan Mortgage Corporation (Freddie Mac). Đây là một hồ sơ rắc rối phức tạp nên ta cố tìm hiểu cho rõ.

Fannie được thành lập năm 1938, trong cái trớn của kế hoạch bao cấp kinh tế gọi là New Deal của Chính quyền F.D. Roosevelt sau vụ tổng khủng hoảng 1929-1933. Mục tiêu là để cấp phát thanh khoản (hiện kim, tiền mặt) cho thị trường tín dụng gia cư. Ba mươi năm sau, 1968, Fannie Mae được tư nhân hoá để giảm bớt gánh nặng tài trợ của ngân sách quốc gia, trở thành công ty đầu tư tư nhân, nhưng vẫn được chính phủ bảo trợ ở phía sau. Năm 1970, để tránh tình trạng độc quyền của Fannie Mae, Quốc hội Hoa Kỳ cho thành lập một công ty thứ hai, là Freddie Mac. Vì vậy mới gọi là hai chị em.

Hai chị em hoạt động như nhà cấp vốn hạng nhì, vì đứng sau các công ty tài trợ gia cư bằng cách mua lại các khoản tài sản tín dụng của các công ty đó: nói cho dễ hiểu là mua giấy nợ và thanh toán bằng bạc mặt cho các công ty tài trợ này có thể tiếp tục cho vay. Vì mục tiêu hoạt động có vẻ công ích đó, hai định chế trên gần như nắm giữ độc quyền tái tài trợ cho các công ty tài trợ gia cư, và hiện đang quản trị - làm chủ hoặc bảo đảm giá trị - một số tài sản chừng 5.200 tỷ Mỹ kim (so với 14.000 tỷ mỹ kim là sản lượng toàn năm của kinh tế Hoa Kỳ), chưa kể một khoản nợ khoảng 1.600 tỷ. Nếu hai định chế này không thể tài trợ hay hết tiền tài trợ bằng cách mua lại giấy nợ của các công ty tài chánh, người mua nhà sẽ khó vay được tiền.

Quy tắc tái tài trợ này là các công ty tài chánh gom lại những giấy nợ của khách hàng - công chúng - thành từng bó chứng phiếu (gọi là chứng phiếu hoá - securitization) để hai định chế trên giao dịch mua bán trên thị trường tài chánh và mặc nhiên khống chế cả thị trường với 80% số tín dụng gia cư. Sáng kiến biến giấy nợ thành tài sản đầu tư theo kiểu ấy có giúp thị trường tín dụng mở mang với nhiều khí cụ tài chánh tinh vi tương tự. Bên dưới, hay đằng sau, các tờ giấy nợ ấy là loại tài sản hữu hình, như căn nhà hoặc cái xe mà nhà tài trợ có thể "kéo về", là tịch thu để bán rẻ hầu lấy lại tài sản...

Vì có sự yểm trợ của chính phủ ở đằng sau - qua việc được vay tiền với lãi suất thấp hơn lãi suất thị trường - cổ đông hay chủ đầu tư của Fannie và Freddie đã làm ăn khấm khá. Vả lại, vì là hai cột trụ quá quan trọng của hệ thống tín dụng gia cư, ai cũng tin rằng nếu hai chị em Fannie và Freddie mà cạn vốn thì đã có ngân sách quốc gia - tiền thuế của dân- là lưới đỡ sau cùng.

Khi được phép kinh doanh theo lối "phải đạo" như vậy về mặt xã hội, Fannie và Freddie đã có thói ý thể làm liều là bất kể rủi ro, và còn làm ẩu: trở thành một định chế vĩ đại mà tràn đầy khuất tất về quản lý. Từ năm 2004, thị trường đã báo động về những khuất tất ấy, chính trường cũng vậy vì Quốc hội Mỹ đã mở nhiều cuộc điều trần để tìm hiểu về nội tình bên trong.

Đấy là lúc đáng lẽ ông Bush phải dám nhể ra những ung nhọt bên trong, và đề nghị một chế độ kiểm soát chặt chẽ hơn. Nhưng ông không làm, một phần vì đây là hang ổ quyền lợi và quan hệ của đảng Dân Chủ. Ông bọc xuôi theo sự cản trở của Quốc hội trong khi dư luận không mấy quan tâm.

Và không biết rằng cuối năm 2004, Fannie Mae đã bị cơ quan thanh tra là Office of Federal Housing Enterprise Oversight điều tra về những sai lạc hay gian lận sổ sách. Nôm na là trình bày hoạt động kinh doanh một cách khả quan hơn thực tế, làm cổ phiếu lên giá và giới lãnh đạo lãnh cả trăm triệu tiền thưởng vào cuối năm! Năm 2006, nhà chức trách đã lập hồ sơ truy tố cấp điều hành Fannie về 111 tội dân sự và tìm cách lấy lại 115 triệu tiền thưởng bất chính!

Người dân không mấy biết những chuyện lắt léo ấy vì thị trường gia cư khi đó còn đang phát đạt và trái bóng địa ốc chưa bể. Một lý do khác là vì giới chức lãnh đạo định chế này là những công chức có thần thế của đảng Dân Chủ. Tổng quản trị công ty nguyên là Giám đốc Ngân sách của Chính quyền Clinton, và nay là một trong những cố vấn kinh tế cho ứng cử viên Barack Obama.

Nhưng ngày nay sự thể đã khác.

Thị trường gia cư suy sụp, thị trường tín dụng bị cạn kiệt thanh khoản, và các tổ hợp tài chánh đang bị điêu đứng vì những gói nợ xấu đã được chứng phiếu hoá. Ngày mùng bảy tháng này, khi ông Bush còn đang dự Thượng đỉnh G-8 tại Nhật Bản, sóng gió bắt đầu nổi lên vì thị trường bỗng hoài nghi khả năng tài trợ của hai chị em Fannie và Freddie. Coi chừng hai đại gia sẽ hết vốn!

Vì tài sản là giấy nợ bị mất giá, liệu Fannie và Freddie có đủ vốn tiếp tục cho vay không, và còn có khả năng trả nợ không" Cổ phiếu của hai định chế bắt đầu rớt như cục gạch, có ngày sút mất nửa giá; so với cách đây một năm thì mất 80%. Cổ phiếu của hai trụ cột như hai thủ môn giữ lưới cho tín dụng gia cư mà sụt nặng như vậy, thì thị trường tín dụng và tài chánh, và cả nền kinh tế Mỹ sẽ ra sao"

Liệu Chính quyền có phải nhảy vào cấp cứu, bằng cách trả nợ đậy và trực tiếp quản trị hai định chế này không" Nếu trả nợ đậy, ngân sách quốc gia sẽ thủng thêm một lỗ bằng 5.000 tỷ Mỹ kim, là nhân đôi số công trái của Hoa Kỳ! Cho đến nay, tất cả mới chỉ là sự hốt hoảng của thị trường, nhưng là sự hốt hoảng có sơ sở vì chưa ai thực rõ tình hình tài chánh cùa hai công ty. Khi hoài nghi và lo sợ, người ta thường ngả theo giả thuyết bi quan nhất, và biến rủi ro thành thực tế.

Cách đây đúng bốn tháng, Ngân hàng Trung ương và Bộ Tài chánh (ngân khố) Hoa Kỳ đã tung ra biện pháp cấp cứu tổ hợp đầu tư tài chánh Bear Sterns bằng một giải pháp tinh vi là đứng sau yểm trợ một đại gia ngân hàng là JP Morgan Chase mua lại tổ hợp với giá cực rẻ, để Bear Sterns tiếp tục hoạt động và không gây hốt hoảng cho các thân chủ. Bây giờ, đến lượt hai cột trụ tín dụng gia cư bị rúng động, Chính quyền có thể cấp cứu không, và cấp cứu cách nào" Lại tung tiền thuế của dân để trả nợ đậy - và mặc nhiên duy trì lề lối quản lý bất trắc cố hữu"

Tổng trưởng Tài chánh Henry Paulson phải lập tức trấn an cả hai cửa, rằng Chính phủ sẽ không nhảy vào quản lý hai chị em, nhưng tiếp tục yểm trợ theo khuôn khổ cũ: sẽ bơm tiền cấp cứu thị trường mà không làm chủ cái vòi nước.

Hoặc không làm chủ sòng.

Cũng trong dịp điều trần trước Quốc hội cùng ông Paulson, Chủ tịch hệ thống Ngân hàng Trung ương Hoa Kỳ là Ben Bernanke nêu ý kiến là phải cải tổ lại nền tảng luật lệ, là điều mà vị tiền nhiệm cùa ông, là Alan Greenspan đã gợi ý từ cuối năm 2004, và chính ông cũng đã nói từ năm ngoái. Nhưng Chủ tịch Ủy ban Gia cư Thượng viện, Nghị sĩ Dân chủ Christopher Dodd - một ứng cử viên tổng thống đã rút lui, thì trấn an kiểu khác: "xin đừng lo vì hai chị em vẫn còn khoảng 75-80 tỷ tiền vốn!"

Một công ty đầu tư vào tín dụng gia cư thì ước lượng là tín dụng gia cư có thể mất từ 35 đến 40 tỷ trong 12 tháng tới, tức là chưa đến nỗi nào so với số vốn dằn lưng của hai chị em.

Vụ hai chị em còn đủ vốn hay không là chuyện nghiêm trọng vì có thể làm rúng động toàn bộ kiến trúc tài chánh của Hoa Kỳ và sẽ lây lan ra cả nền kinh tế vốn đang gặp nhiều khó khăn chồng chất. Nghiêm trọng hơn thế, vụ khủng hoảng niềm tin này xảy ra ngay giữa cuộc tranh cử tổng thống và tổng tuyển cử cả hai viện của Quốc hội.

Thuần túy về chuyên môn mà nói, người ta có thể có những giải pháp hay kịch bản nào"

Lạc quan nhất là Fannie cùng Freddie thực sự vẫn còn khả năng chống đỡ như phía Dân Chủ đang cố trình bày, và sẽ tìm thêm nguồn vốn tăng cường trên thị trường tài chánh tư nhân. Qua cơn hốt hoảng, dân Mỹ có thể sẽ tin tưởng rằng tình hình tín dụng và gia cư sẽ khả quan hơn và càng đồng ý với nhu cầu cải tổ lại hai định chế này.

Giả thuyết thứ hai, Chính quyền - Ngân hàng Trung ương và bộ Tài chánh - sẽ tìm ra giải pháp pháp lý để can thiệp vào thị trường và cấp vốn đặc biệt cho Fannie và Freddie. Thí dụ như Ngân hàng Trung ương mua lại một số tài sản (nợ xấu) của hai chị em và mở ra một chương trình cho vay dài hạn với lãi suất nhẹ. Nghĩa là mặc nhiên cấp cứu các nhà đầu tư: hô làm giàu khi tình hình khả quan và khi lỗ lã thì vẫn rơi vào cái lưới đỡ của nhà nước. Hơi... bất công nhưng thả vậy còn hơn để cơn khủng hoảng bùng nổ từ thị trường tài chánh qua cả nền kinh tế.

Kịch bản bi thảm nhất là tình hình tài chánh của hai định chế này lại bết bát hơn người ta nghĩ và biện pháp can thiệp không đủ công hiệu khiến Fannie và Freddie có thể vỡ nợ - vỡ nợ là không trả được nợ đáo hạn, một bước trước khi tiến tới chuyện phá sản, khánh tận. Trong trường hợp đó, dân thọ thuế sẽ yên tâm là tiền thuế của mình cho ngân sách quốc gia đã có chỗ chi: Chính quyền sẽ è cổ ra lãnh nợ, sau khi các nhà đầu tư vào hai chủ sòng này đã sạch túi.

Kịch bản thứ ba này có thể là hiện thực nếu tình hình gia cư tiếp tục sa sút và số nhà bị kéo ngày càng tăng khiến tài sản của Fannie và Freddie trở thành giấy quyến mỏng teng. Chuyện này xảy ra hay không thì chưa ai biết được, nhưng xác suất hiện thực kể ra không nhỏ vì số người mất việc đã tăng liên tục trong sáu tháng liền!

Trong khi chờ đợi xem lá bài nào trong ba lá nói trên sẽ được mở, các tổ hợp tài chánh khác đều bị rúng động. Sau Bear Sterns hồi tháng Ba, đến lượt tổ hợp đầu tư Lehman Brothers đang bốc khói: trị giá cổ phiếu đã mất toi 70% so với đầu năm!

Thường dân chúng ta thì mong rằng tin đồn về Fannie và Freddie được tung ra hôm mùng bảy chỉ là lời báo động hoảng chứ tình hình không đến nỗi nào. Vả lại, Henry Paulson và Ben Bernanke là những viên chức thực sự có khả năng, ông Paulson từng là Chủ tịch tổ hợp đầu tư Goldman Sachs trước khi tham chính.

Nhưng, dù mong vậy, người ta cũng không quên chữ "không có lửa sao có khói"" Và tiếc là ông Bush không dám giải phẫu ung nhọt Fannie và Freddie khi thị trường gia cư còn thịnh đạt, nghĩa là hệ thống tài chánh vẫn còn dày vốn cho một đợt cải cách.

Kết luận là trong tuần tới, ta nên chịu khó theo dõi tình hình của Lehman Brothers, và những kế hoạch cứu nguy của hai ứng cử viên Obama và McCain. Riêng ông McCain thì còn có một phát biểu phải đạo, rằng không thể để cho Fannie và Freddie sụp đổ được.

Còn Obama" Có lẽ, ông đang tham khảo ý kiến của các chuyên gia cố vấn kinh tế, như James Johnson và Franklin Raines.

Cả hai đều đã từng là tổng quản trị của Fannie Mae, và riêng James Johnson còn là một trong ba người được ủy thác việc tìm người đứng chung liên danh với Obama. Và cả hai đều đã được công ty tài trợ địa ốc CountryWide cho vay cả triệu bạc với lãi suất ưu đãi - dưới lãi suất của thường dân!

Cứ như chuyện đầu tư nhà đất ở... Hồ Tây!

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Việt Nam đã và đang làm hết sức để cải tiến quan hệ với Hoa Kỳ. Nhưng chỉ mới tám tháng trước
Dự Luật Nhân Quyền Việt Nam 2007 (DLNQ), đã thông qua Hạ Viện ngày 18/9/2007 với đa số áp đảo 414/3, tố cáo mạnh mẽ CSVN đã vi phạm nhân quyền
Hai cuộc thử nghiệm  lòng  dân cùng xẩy ra một ngày, ở hai lục địa khác nhau nhưng có cùng một bài học về dân chủ  cho đảng Cộng sản Việt Nam.
Trên các báo mạng ra ngày 27-11-2007, và cả báo truyền khẩu quán cóc vỉa hè, xe ôm, hớt tóc dạo... tất cả đều luân lưu những bản tin
Hội Đồng Giám Sát Quận Cam đã vinh danh ông Nguyễn Nam Lộc vì đã hoạt động liên tục 32 năm qua
Trong dịp ra mắt CD "Lá Rơi Bên Thềm” của Nhạc sĩ Lê Trọng Nguyễn ở Paris, Tuyết Mai được dịp gặp gỡ một số nghệ sĩ tài danh ở đây
Vào giữa tháng 11, 2007, báo chí loan tin: Mới đây, 20.000 công dân của Hiệp hội Những người ăn chay ở Pháp
Tôi đã quan sát sự tương quan giữa nền kinh tế của Việt Nam và vấn đề tham nhũng tại đó trong nhiều năm qua. Chính tôi nhìn thấy nhà nước cộng sản
Vào đầu năm tới, một hội nghị quốc tế sẽ được tổ chức tại Việt Nam với chủ đề "Việt Nam, một ngôi sao đang lên". Hội nghị do tạp chí chuyên đề nổi tiếng
Sau khi thành công chế tạo bom áp nhiệt, một loại vũ khí quan trọng đã giúp giảm thiểu số tử vong của binh sĩ Hoa Kỳ
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.