...Dù có quy chế mậu dịch bình thường và là hội viên của WTO, Việt <"xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />
Suốt tuần qua, dư luận tại Việt
Diễn đàn Kinh tế đài RFA trao đổi cùng kinh tế gia Nguyễn Xuân Nghĩa về viễn ảnh đó trong tiết mục chuyên đề hàng tuần do Việt Long thực hiện sau đây.
Hỏi: Thưa ông Nguyễn Xuân Nghĩa, sau những căng thẳng đến tận giờ cuối, hai đoàn đàm phán Hoa Kỳ và Việt Nam cuối cùng đã đạt thỏa thuận nguyên tắc về việc Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới WTO. Như vậy, Việt
- Tổ chức WTO là câu lạc bộ quy tụ khoảng 150 quốc gia đồng ý trao đổi buôn bán với nhau theo nguyên tắc tự do mậu dịch, với tối thiểu hạn chế và với hàng rào hải quan thấp nhất. Muốn gia nhập tổ chức này, Việt
Thủ tục của việc gia nhập này là đạt một số thỏa thuận gọi là đa phương với nhóm quốc gia phụ trách hồ sơ của mình, gọi là nhóm Công tác, hiện do Đại sứ Na Uy làm Chủ tịch, đồng thời cũng phải đạt thỏa thuận song phương với từng quốc gia có nêu vấn đề về mậu dịch với mình. Mười năm sau khi đệ nạp hồ sơ xin gia nhập, và sau mười mấy phiên họp, Việt Nam đang hoàn tất những thỏa thuận đa phương trong khuôn khổ nhóm Công tác gồm hơn 40 nước, nếu kể Liên hiệp Âu châu như một nước. Song song, Việt
Hỏi: Một cách cụ thể thì Việt
- Việt Nam phải qua hai cửa ải, đa phương là với nhóm Công tác WTO, và song phương là với Hoa Kỳ. Và thỏa ước song phương này phải được Quốc hội của hai nước liên hệ là Hoa Kỳ và Việt Nam phê chuẩn trước khi việc gia nhập WTO được chính thức công nhận.
Hỏi: Ông dự đoán là bao giờ Việt
- Một số thỏa thuận hay thảo luận cả đa phương lẫn song phương vẫn chưa được công bố về chi tiết nên ta khó đoán ra thời điểm cho chính xác. Phần tôi thì dự đoán là Việt Nam sẽ chính thức thành hội viên sau kỳ họp cuối tháng 12 này của WTO, vào ngày 22 tháng Chạp năm nay. Tức là ăn mừng Giáng Sinh 2006 xong, Việt
Hỏi: Từ nay đến đó, Việt
- Không khí hội họp khẩn trương giữa hai đoàn Việt Mỹ tại thủ đô
Kế tiếp, Việt Nam còn phải vượt qua cửa ải gọi là Thoả ước Thương mại Bình thường và Vĩnh viễn với Hoa Kỳ, là việc Hà Nội đang ráo riết chuẩn bị và đã tác động vào truyền thông Mỹ.
Hỏi: Xin ông giải thích cho rõ hơn về thỏa ước mậu dịch bình thường ấy…
- Hoa Kỳ có quy chế xưa kia bị gọi sai là Tối huệ quốc cho các nước buôn bán với mình. Từ 1998, quy chế ấy được gọi là Thương mại hay Mậu dịch Bình thường. Tuy nhiên, với một số quốc gia chưa thực sự có nền kinh tế thị trường hoặc đang có vấn đề về ngoại giao, vì ách độc tài chẳng hạn, thì quy chế ấy có thể bị thu hồi, hoặc chấp nhận cho từng năm. Hiện nay, chỉ còn bốn nước chưa được quy chế ấy một cách vĩnh viễn, trong đó có Việt
Muốn đạt quy chế ấy, Việt Nam phải ký thỏa ước thương mại song phương với Mỹ, là điều hai
bên đã thỏa thuận về nguyên tắc vào tuần qua, và sau đó phải được Quốc hội Mỹ đồng ý, là điều Việt Nam đang cố vận động để Quốc hội Mỹ thông qua, từ nay đến tháng Tám này.
Hỏi: Vì sao điều kiện ấy lại là tiên quyết"
- Theo Đạo luật Thương mại Hoa Kỳ năm 1974, một xứ không có dân chủ mà muốn đạt thỏa ước mậu dịch bình thường thì phải tôn trọng quyền tự do di dân, gọi là Tu chính án Jackson-Vanik, hoặc được Tổng thống Mỹ yêu cầu Quốc hội đặc miễn từng năm. Nếu muốn khỏi bị cứu xét hàng năm và được quy chế ấy một cách thường trực, vĩnh viễn, Việt
Hỏi: Theo dõi tình hình này, ông dự đoán ra sao về kết quả vận động ấy"
- Khi đàm phán với phái đoàn của Việt Nam, phái đoàn của Mỹ thường xuyên tham khảo ý kiến của bộ Ngoại giao, của Quốc hội và của doanh giới Hoa Kỳ để đạt thỏa thuận từ các thành phần liên hệ bên phiá Hoa Kỳ. Việc họ chấp nhận cho Việt Nam một thời hạn là 12 năm vẫn thuộc loại quốc gia chưa có kinh tế thị trường đích thực, so với 15 năm của Trung Quốc, cho thấy thiện chí biệt đãi từ phiá Hoa Kỳ. Tuy nhiên, vì Việt Nam chưa có nền pháp quyền nhà nước đáng tin, tức là luật lệ chưa có sức cưỡng hành đúng đắn so với đảng quyền mờ ảo và mờ ám phía sau, và lại thường vi phạm tự do và nhân quyền của người dân trong nước, nên Quốc hội Mỹ có thể sẽ nêu vấn đề khi thảo luận về quy chế mậu dịch bình thường và vĩnh viễn.
Tôi dự đoán là cuối cùng thì Quốc hội Hoa Kỳ cũng phê chuẩn việc này, nhưng có thể đề ra một điều kiện cho bộ Ngoại giao Mỹ là hàng năm phải báo cáo với Quốc hội là sau khi đạt thỏa thuận về tự do thương mại với Mỹ, Việt Nam có cải thiện tình hình dân chủ và nhân quyền không. Nếu vẫn còn tình trạng đáng tiếc ấy thì dù có quy chế mậu dịch bình thường và là hội viên của WTO, Việt
Hỏi: Bây giờ, chúng ta nói đến chuyện tương lai, Việt
- Câu hỏi đầu tiên của kinh tế học, là "lợi cho ai"" Khi Việt
Tuy nhiên, vì quy luật "khó người khó ta, dễ người dễ ta", việc mở cửa làm ăn rộng rãi như vậy cũng khiến Việt
Hỏi: Ông có thể đơn cử cho một số thí dụ về lợi hại hay không"
- Nói chung, khi là thành viên của WTO, Việt
Hỏi: Nếu luật chơi là một triển vọng lớn với những thách thức cũng gay go không kém, Việt
- Tôi nghĩ là trước tiên phải làm một cuộc cách mạng về thông tin, là thông báo rồi tổ chức học tập, tìm hiểu về những quy định mới, về tình hình thị trường của thế giới lẫn của mình, hầu mọi người đều biết trước và sửa soạn. Đổi mới hay không chính là ở lối suy nghĩ và làm việc và điều ấy đòi hỏi thông tin thông thoáng.
Thứ nữa là thúc đẩy cải cách hành chính công quyền cho hữu hiệu hơn vì bộ máy hành chính Việt
Ngần ấy vấn đề, như thông tin, cải cách hành chính và hoàn chỉnh luật lệ, đòi hỏi một điều kiện tiên quyết, là đảng Cộng sản Việt Nam phải duyệt lại vai trò của mình và tăng cường vai trò của nhà nước, Quốc hội và Chính phủ, để nhà nước thực sự phục vụ dân chứ không phải là một công cụ của đảng.
Hỏi: Câu hỏi cuối, Hoa Kỳ được lợi gì khi thỏa thuận cho Việt
- Về mặt tâm lý, Hoa Kỳ muốn bình thường hoá quan hệ đôi bên một cách toàn diện và thực sự cũng muốn Việt
Về mặt kinh tế, các doanh nghiệp đầu tư hoặc xuất khẩu vào Việt Nam cũng muốn Việt Nam trở thành một thị trường bình thường, đáng tin, an toàn và có lợi. Họ muốn chính quyền, cả Hành pháp lẫn Quốc hội, tạo điều kiện thuận tiện cho việc bình thường hoá ấy.
Ngược lại, một số doanh nghiệp hay ngành nghề tại Mỹ có thể gặp sự cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam thì nêu vấn đề, thí dụ như dệt sợi hay thủy sản, và cũng vận động để bảo đảm là sự cạnh tranh này phải được thể hiện công bằng.
Dù sao, đối với kinh tế Mỹ, thị trường Việt Nam chưa đáng kể, xuất khẩu vào Việt Nam mới chỉ chiếm 1% của tổng số xuất khẩu của Hoa Kỳ, cho nên Việt Nam đừng nghĩ rằng phiá Hoa Kỳ có những ý đồ này khác.
Kinh nghiệm toàn cầu cho thấy tự do mậu dịch và đầu tư cuối cùng có lợi cho mọi người và người dân ở các xứ tự do nhất cũng có mức sống cao nhất và không nhất thiết là xứ này có lợi thì xứ khác bị thiệt theo khái niệm trao đổi kinh tế là có bóc lột. Khái niệm đôi bên cùng có lợi được họ gọi là "win-win situation", khi nói về việc Việt