Vì Sao Pháp Phá Nát, Vùi Sâu, San Nền, Đổ Bêtông Lên Trên Mà Không Thấy Sử Nào Ghi...
HANOI -- Vẫn còn một câu hỏi bí ẩn mà các nhà khảo cổ Việt Nam chưa trả lời nổi, trước việc khám phá di tích cổ về cung điện bốn triều đại với nhiều triệu cổ vật:
Vì sao “người Pháp là những người chứng kiến các di tích thành quách, cung điện ở Hà Nội trước khi họ cho phá chúng đi, vùi sâu chúng xuống, san nền và đổ bêtông lên trên...” mà lịch sử về thành phố Hà Nội như dường bị bôi xóa cả ký ức vài chục năm về việc phá cung điện này, mà ngay cả văn học dân gian vẫn không thấy ghi lại"
Cuộc khai quật khảo cổ về Hoàng Thành 4 triều đại ở Hà Nội đang thu hút sự quan tâm của nhiều giới trí thức Việt Nam, trong đó ngay cả các nhà khảo cổ chuyên về Hà Nội cũng có nhiều thắc mắc chưa giải thích nổi, và có vị còn đề nghị mời thêm các nhà khảo cổ ngoại quốc giúp nghiên cứu về kho tàng cổ vật này.
Báo Lao Động trong bài viết nhan đề “Chúng ta đang khai quật vào chỗ nào của Hoàng Thành"” đã ghi nhận:
“Hàng triệu và chắc chắn còn hàng triệu đơn vị hiện vật nữa sẽ được thu hoạch từ cuộc khai quật vào lòng đất quy mô nhất từ trước đến nay ở nước ta. Nhưng, nếu không có gì khó khăn trong việc xác định giá trị của mỗi món đồ đào được (tượng đất nung, các đồ gốm, sứ, kim loại...), thì việc tìm hiểu lớp cấu trúc các thành xưa, những công trình kiến trúc từng tồn tại... là điều cực khó. Và có thể nói đó mới là giá trị lớn nhất của cuộc khai quật đồ sộ này.”
Từ tấm bản đồ Hoàng Thành cổ do PGS. TS Ngô Đức Thọ sưu tầm, báo quốc nội LĐCT đã mở cuộc trao đổi về vị trí khu vực đang khai quật, ghi lại ý kiến một số nhà khảo cổ như sau.
Theo GS Trần Quốc Vượng chỗ tình cờ khai quật "có thể là điện Giảng Võ". Ý ông như sau:
“Tấm bản đồ (BĐ) "Thăng Long thành" do PGS. TS Ngô Đức Thọ giới thiệu, theo tôi là một tư liệu đáng quý, rất hay. Tấm BĐ được chú rất cặn kẽ. Ví dụ như Vương phủ, nhiều BĐ cổ khác không vẽ được như Đàm Nghĩa An - có cả Chính Môn (cửa Nam), cả Tuyên Vũ môn (cửa Đông), là nơi đức Hải Thượng Lãn Ông được rước vào thành v.v... Lấy điện Kính Thiên làm chuẩn, thì vị trí đối xứng với khu vực ta đang khai quật là điện Tập Hiền. Mà "tả văn hữu võ" nên theo tôi, đây là điện Giảng Võ. Nhưng có thể không chỉ là điện Giảng Võ mà còn có thể là nhiều cung khác nữa, ví dụ như Trường Lạc cung (cung Hoàng hậu của Vua Lê Thánh Tông), cung Thuý Hoa...”
Trong khi đó, nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc nhìn thấy "còn có thể là điện Diên Phúc đời Trần," với ý như sau:
“Khu vực ta đang đào nằm ở phía tây, bên phải điện Càn Nguyên (sau này là điện Thiên An rồi điện Kính Thiên), công trình kiến trúc quay mặt về hướng đông. Sở dĩ kết luận quay về hướng đông là vì hàng hiên phía đông rộng hơn hàng hiên phía tây. Người xưa có câu "tả văn hữu võ", tôi cho nơi ta đang khai quật đây, nằm bên phải, hẳn là điện Giảng Võ. Đây có thể là nơi giảng binh thư, thao lược hoặc vua tôi bàn về võ bị. Cũng có thể, "Giảng Võ" chỉ là cách đặt tên điện cho đăng đối, hợp theo câu "tả văn hữu võ". Hoàng thành đã trải qua nhiều biến động, điện Kính Thiên cũng đã từng bị sét đánh (thời Trần). Theo tôi, rất có thể trong thời gian đợi xây lại điện Kính Thiên, vua Trần (có lẽ là Vua Trần Thái Tông) đã từng ngự tại đây. Cũng đời Trần, sử ghi bên phải điện Thiên An là điện Diên Phúc. Vậy nếu di tích này có dấu hiệu đời Trần thì rất có thể là điện Diên Phúc.” Trong khi đó PGS.TS Tống Trung Tín tin là "Rất có thể là Trường Lạc Cung thời Lê," với ý như sau:
“Tấm Bản Đồ do PGS.TS Ngô Đức Thọ giới thiệu, theo tôi, có một ưu điểm rất lớn là xác định được niên đại chính xác. Với bản khảo đính công phu kèm theo của PGS, tôi hoàn toàn tin tưởng vào độ tin cậy của niên đại này. Hiện nay, chúng ta đang khai quật ở phía tây điện Kính Thiên. Chắc chắn đây là khu vực trung tâm của Hoàng Thành Thăng Long xưa. Tôi chưa thể xác định ngay công trình kiến trúc ở đây là những gì, cũng chưa chắc là điện Giảng Võ đâu. Ở đây, ta khai quật được nhiều bát, đĩa cổ có ghi "Trường Lạc Cung", nên rất có thể Trường Lạc Cung ở đây hoặc ngay gần đây. Hiện giờ, đang bắt đầu khai quật trên những mặt bằng đã được bàn giao, cụ thể là các khu A và B, là nơi tìm thấy dấu vết nền móng kiến trúc thời Lý, Trần, Lê. Con đường để ôtô đi, dự định để khai quật sau, nhưng chắc sẽ phải tiến hành khai quật ngay nay mai...”
Trong khi đó, nhà giáo Vũ Thế Khôi nói, "Chưa nên kết luận đó là cung điện," và kêu gọi “nếu cần, phải trưng cầu cả ý kiến chuyên gia nước ngoài... [Vì] người Trung Quốc xưa từng xây thành quách ở đây, nên những điều họ viết về Đô Hộ Phủ cần sưu tầm đầy đủ, đọc kỹ và hiểu chính xác. Người Pháp là những người chứng kiến các di tích thành quách, cung điện ở Hà Nội trước khi họ cho phá chúng đi, vùi sâu chúng xuống, san nền và đổ bêtông lên trên.”
HANOI -- Vẫn còn một câu hỏi bí ẩn mà các nhà khảo cổ Việt Nam chưa trả lời nổi, trước việc khám phá di tích cổ về cung điện bốn triều đại với nhiều triệu cổ vật:
Vì sao “người Pháp là những người chứng kiến các di tích thành quách, cung điện ở Hà Nội trước khi họ cho phá chúng đi, vùi sâu chúng xuống, san nền và đổ bêtông lên trên...” mà lịch sử về thành phố Hà Nội như dường bị bôi xóa cả ký ức vài chục năm về việc phá cung điện này, mà ngay cả văn học dân gian vẫn không thấy ghi lại"
Cuộc khai quật khảo cổ về Hoàng Thành 4 triều đại ở Hà Nội đang thu hút sự quan tâm của nhiều giới trí thức Việt Nam, trong đó ngay cả các nhà khảo cổ chuyên về Hà Nội cũng có nhiều thắc mắc chưa giải thích nổi, và có vị còn đề nghị mời thêm các nhà khảo cổ ngoại quốc giúp nghiên cứu về kho tàng cổ vật này.
Báo Lao Động trong bài viết nhan đề “Chúng ta đang khai quật vào chỗ nào của Hoàng Thành"” đã ghi nhận:
“Hàng triệu và chắc chắn còn hàng triệu đơn vị hiện vật nữa sẽ được thu hoạch từ cuộc khai quật vào lòng đất quy mô nhất từ trước đến nay ở nước ta. Nhưng, nếu không có gì khó khăn trong việc xác định giá trị của mỗi món đồ đào được (tượng đất nung, các đồ gốm, sứ, kim loại...), thì việc tìm hiểu lớp cấu trúc các thành xưa, những công trình kiến trúc từng tồn tại... là điều cực khó. Và có thể nói đó mới là giá trị lớn nhất của cuộc khai quật đồ sộ này.”
Từ tấm bản đồ Hoàng Thành cổ do PGS. TS Ngô Đức Thọ sưu tầm, báo quốc nội LĐCT đã mở cuộc trao đổi về vị trí khu vực đang khai quật, ghi lại ý kiến một số nhà khảo cổ như sau.
Theo GS Trần Quốc Vượng chỗ tình cờ khai quật "có thể là điện Giảng Võ". Ý ông như sau:
“Tấm bản đồ (BĐ) "Thăng Long thành" do PGS. TS Ngô Đức Thọ giới thiệu, theo tôi là một tư liệu đáng quý, rất hay. Tấm BĐ được chú rất cặn kẽ. Ví dụ như Vương phủ, nhiều BĐ cổ khác không vẽ được như Đàm Nghĩa An - có cả Chính Môn (cửa Nam), cả Tuyên Vũ môn (cửa Đông), là nơi đức Hải Thượng Lãn Ông được rước vào thành v.v... Lấy điện Kính Thiên làm chuẩn, thì vị trí đối xứng với khu vực ta đang khai quật là điện Tập Hiền. Mà "tả văn hữu võ" nên theo tôi, đây là điện Giảng Võ. Nhưng có thể không chỉ là điện Giảng Võ mà còn có thể là nhiều cung khác nữa, ví dụ như Trường Lạc cung (cung Hoàng hậu của Vua Lê Thánh Tông), cung Thuý Hoa...”
Trong khi đó, nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc nhìn thấy "còn có thể là điện Diên Phúc đời Trần," với ý như sau:
“Khu vực ta đang đào nằm ở phía tây, bên phải điện Càn Nguyên (sau này là điện Thiên An rồi điện Kính Thiên), công trình kiến trúc quay mặt về hướng đông. Sở dĩ kết luận quay về hướng đông là vì hàng hiên phía đông rộng hơn hàng hiên phía tây. Người xưa có câu "tả văn hữu võ", tôi cho nơi ta đang khai quật đây, nằm bên phải, hẳn là điện Giảng Võ. Đây có thể là nơi giảng binh thư, thao lược hoặc vua tôi bàn về võ bị. Cũng có thể, "Giảng Võ" chỉ là cách đặt tên điện cho đăng đối, hợp theo câu "tả văn hữu võ". Hoàng thành đã trải qua nhiều biến động, điện Kính Thiên cũng đã từng bị sét đánh (thời Trần). Theo tôi, rất có thể trong thời gian đợi xây lại điện Kính Thiên, vua Trần (có lẽ là Vua Trần Thái Tông) đã từng ngự tại đây. Cũng đời Trần, sử ghi bên phải điện Thiên An là điện Diên Phúc. Vậy nếu di tích này có dấu hiệu đời Trần thì rất có thể là điện Diên Phúc.” Trong khi đó PGS.TS Tống Trung Tín tin là "Rất có thể là Trường Lạc Cung thời Lê," với ý như sau:
“Tấm Bản Đồ do PGS.TS Ngô Đức Thọ giới thiệu, theo tôi, có một ưu điểm rất lớn là xác định được niên đại chính xác. Với bản khảo đính công phu kèm theo của PGS, tôi hoàn toàn tin tưởng vào độ tin cậy của niên đại này. Hiện nay, chúng ta đang khai quật ở phía tây điện Kính Thiên. Chắc chắn đây là khu vực trung tâm của Hoàng Thành Thăng Long xưa. Tôi chưa thể xác định ngay công trình kiến trúc ở đây là những gì, cũng chưa chắc là điện Giảng Võ đâu. Ở đây, ta khai quật được nhiều bát, đĩa cổ có ghi "Trường Lạc Cung", nên rất có thể Trường Lạc Cung ở đây hoặc ngay gần đây. Hiện giờ, đang bắt đầu khai quật trên những mặt bằng đã được bàn giao, cụ thể là các khu A và B, là nơi tìm thấy dấu vết nền móng kiến trúc thời Lý, Trần, Lê. Con đường để ôtô đi, dự định để khai quật sau, nhưng chắc sẽ phải tiến hành khai quật ngay nay mai...”
Trong khi đó, nhà giáo Vũ Thế Khôi nói, "Chưa nên kết luận đó là cung điện," và kêu gọi “nếu cần, phải trưng cầu cả ý kiến chuyên gia nước ngoài... [Vì] người Trung Quốc xưa từng xây thành quách ở đây, nên những điều họ viết về Đô Hộ Phủ cần sưu tầm đầy đủ, đọc kỹ và hiểu chính xác. Người Pháp là những người chứng kiến các di tích thành quách, cung điện ở Hà Nội trước khi họ cho phá chúng đi, vùi sâu chúng xuống, san nền và đổ bêtông lên trên.”
Gửi ý kiến của bạn
