* Tiểu đoàn 1 trung đoàn 8/Sư đoàn 5 Bộ binh QL/VNCH & Tiểu đoàn 2 trung đoàn 28/ Sư đoàn 1 Bộ binh Hoa Kỳ tại mặt trận Dầu Tiếng:
Giữa năm 1969, CSBV đã tung thêm nhiều trung đoàn chủ lực xâm nhập vào miền Đông Nam phần, khu vực trọng điểm là các tỉnh Tây Ninh, Bình Dương. Để truy lùng địch, vào tháng 7/1969, bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 VNCH và bộ Tư lệnh Lực lượng Hoa Kỳ tại Vùng 3 chiến thuật (Quân khu 3) đã phối hợp tổ chức một chiến dịch hành quân quy mô trên toàn Vùng 3. Đó là chiến dịch Đồng Tiến với phương thức liên quân: các đơn vị QL/VNCH và Hoa Kỳ phối hợp hành quân chung với nhau.
Theo kế hoạch, tại khu vực Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương, tiểu đoàn 1 trung đoàn 8 BB được phối trí hoạt động cùng với tiểu đoàn 2 trung đoàn 28 thuộc Sư đoàn 1 Bộ binh Hoa Kỳ. (Sư đoàn 1 BB Hoa Kỳ là một trong những đơn vị Hoa Kỳ đến Việt Nam vào mùa thu 1965 với biệt danh là Đệ Nhất Đại Hồng). Vào thời gian chiến dịch Đồng Tiến được khai triển, tiểu đoàn 2/28 Bộ binh Hoa Kỳ đặt bộ chỉ huy tại căn cứ hỏa lực Mahone, phía Nam đồn điền Michelin thuộc quận Dầu Tiếng, còn tiểu đoàn 1/8/Sư đoàn 5 Bộ binh hoạt động tiếp cận. Chỉ huy tiểu đoàn 1/8 BB VNCH lúc bấy giờ là thiếu tá Châu Minh Kiến, tiểu đoàn 2/28 Hoa Kỳ là trung tá Richard W. Hobbs.
Trong hai tuần đầu của tháng 9/1969, hai tiểu đoàn Bộ binh Việt-Mỹ nói trên đã tiến hành nhiều cuộc hành quân truy lùng địch với kết quả khả quan, Cộng quân buộc phải rút khỏi vòng đai hoạt động của hai tiểu đoàn này. Riêng với tiểu đoàn 1/8 BB dưới quyền chỉ huy của thiếu tá Châu Minh Kiến, đã lập nhiều chiến tích trong các cuộc giao tranh với các đơn vị chủ lực Cộng quân. Khả năng chiến đấu của tiểu đoàn 1/8 BB VNCH đã tạo được sự nể phục từ phía đơn vị Hoa Kỳ, nhất là đối với vị tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 2/28 BB Hoa Kỳ: trung tá Richard W. Hobbs (thời gian sau được thăng đại tá). Trong một hồi ký chiến trường, cựu đại tá Hobbs đã vinh danh chiến công của tiểu đoàn 1/8 Bộ binh QL/VNCH và tiểu đoàn trưởng Châu Minh Kiến-đã tử trận ngày 14 tháng 9/1969 khi chiến dịch Đồng Tiến đang tiếp diễn. Sau đây là một số ghi nhận của cựu đai tá Hobbs về tiểu đoàn 1/8BB và cố trung tá Châu Minh Kiến tại mặt trận Dầu Tiếng, phần này trích từ bài hồi ký của tác giả, được sắp xếp lại theo diễn tiến và biên tập dựa theo bản dịch của Thái Dương phổ biến trong tạp chí KBC.
Theo kế hoạch phối hợp, thông thường thì trong căn cứ lúc nào cũng có 1 đại đội Mỹ, 1 đại đội Việt Nam để làm lực lượng trừ bị, trong khi các đại đội khác thì đóng quân hoặc hành quân bên ngoài căn cứ. Những chi tiết về cuộc hành quân được trình bày rất rõ ràng: điểm tập trung, giờ trực thăng bốc quân hoặc giờ M 113 khởi hành.
Nhiều lần, cuộc xuất quân bắt đầu, tôi phải về trung đoàn, tôi thường nói với thiếu tá Kiến chỉ huy cả hai đơn vị Việt Mỹ. Quả thực đây là một kinh nghiệm mới mẻ cho một sĩ quan Việt Nam chỉ huy một đơn vị Hoa Kỳ. Các sĩ quan Mỹ của tôi đều hiểu rõ những gì tôi dự định và những gì tôi làm. Thiếu tá Kiến cũng vậy, đã tạo được rất nhiều sự kính nể đối với các sĩ quan Mỹ. Do đó không có một trở ngại nào xảy ra.
Tôi rất gần gũi với các anh em thuộc trung đội quân báo của tiểu đoàn, do đó nhiều khi họ rất bực mình khi tôi và sĩ quan Ban 3 (Hành quân) đi bộ đến thăm các đơn vị đóng quân hoặc hành quân. Tại chiến trường Việt Nam, các vị tiểu đoàn trưởng Mỹ thường sử dụng trực thăng để điều khiển cuộc hành quân, riêng tôi, tôi muốn có cảm thức thật sự về tình hình hành quân, nên trung đội quân báo thuộc tiểu đoàn của tôi lúc nào cũng sẵn sàng một toán nhỏ để bảo vệ tôi khi tôi bất thường đến thăm đơn vị. Họ nói là để bảo vệ “Ông Già”. Tôi nhớ rất rõ, nhiều lần, một vài quân nhân thuộc trung đội quân báo của tiểu đoàn đến nói với tôi là họ muốn đi hành quân chung với trung đội quân báo Việt Nam. Tôi rất mến phục vị sĩ quan trung đội trưởng trung đội quân báo Việt Nam, vì tôi biết anh là một sĩ quan rất giỏi, ngay cả các quân nhân của tôi cũng biết như vậy nên họ mới xin đi hành quân chung như thế. Tôi cũng thường nhấn mệnh với các quân nhân của tôi điều sau đây: tất cả các chiến binh trong trung đội quân báo Việt Nam cũng đều giỏi như sĩ quan trung đội của họ với nhiều năm kinh nghiệm chiến đấu.
Cuộc hành quân Scarf và những cuộc hành quân khác mà chúng tôi phối hợp làm chung đều mang lại kết quả tốt đẹp. Việt Cộng bắt đầu rút khỏi vùng hành quân của chúng tôi. Hai đơn vị chúng tôi tung ra nhiều hơn những toán phục kích nhỏ để lùng địch, và những lần như vậy đều có kết quả.
Nhưng rồi tai họa đã đến vào ngày 14 tháng 9/1969. Vào lúc 1 giờ sáng, máy truyền tin từ một đại đội Việt Nam báo về trung tâm Hành quân cho biết rằng 1 trong những tiền đồn của đại đội này bị tấn công. Như thường lệ, thiếu tá Châu Minh Kiến đi tiếp cứu đơn vị chạm địch. Thiếu tá Kiến và một thành phần nhỏ đi theo ông tới bộ chỉ huy đại đội, chỉ khoảng 3 km. Trên lộ trình, cánh quân tiếp ứng của thiếu tá Kiến bị Việt Cộng chận đánh và ông bị thương. Những chiến binh cùng đi với thiếu tá Kiến đưa ông ra khỏi vùng hỏa lực và gọi trực thăng tản thương. Trực thăng đã đến tức thì và chính tôi hướng dẫn trực thăng này đến vùng chạm địch. Tuy nhiên khi trực thăng vừa đáp xuống mặt đường ngay giữa ấp Cổ Trác thì hai trái phóng lựu của Việt Cộng đã phóng trúng trực thăng. Một trái gây tử thương thiếu tá Kiến, hai quân nhân khác và người cận vệ của ông. Trái phóng lựu thứ hai làm tử thương hai quân nhân Mỹ thuộc nhóm tiền sát viên Pháo binh. Phi công trực thăng bị thương và chiếc trực thăng bị hư hại nặng nề. Chúng tôi liền cấp tốc gọi một chiếc trực thăng khác, nhưng chiếc này cũng bị trúng đạn Việt Cộng. Suốt đêm đó, chúng tôi đã dùng lực lượng tiếp viện khác để di tản những người chết và bị thương, đồng thời bảo vệ chiếc trực thăng bị trúng đạn. Đêm đó, Việt Nam đã mất một anh hùng và tôi mất một người bạn chí thiết.
Giữa năm 1969, CSBV đã tung thêm nhiều trung đoàn chủ lực xâm nhập vào miền Đông Nam phần, khu vực trọng điểm là các tỉnh Tây Ninh, Bình Dương. Để truy lùng địch, vào tháng 7/1969, bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 VNCH và bộ Tư lệnh Lực lượng Hoa Kỳ tại Vùng 3 chiến thuật (Quân khu 3) đã phối hợp tổ chức một chiến dịch hành quân quy mô trên toàn Vùng 3. Đó là chiến dịch Đồng Tiến với phương thức liên quân: các đơn vị QL/VNCH và Hoa Kỳ phối hợp hành quân chung với nhau.
Theo kế hoạch, tại khu vực Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương, tiểu đoàn 1 trung đoàn 8 BB được phối trí hoạt động cùng với tiểu đoàn 2 trung đoàn 28 thuộc Sư đoàn 1 Bộ binh Hoa Kỳ. (Sư đoàn 1 BB Hoa Kỳ là một trong những đơn vị Hoa Kỳ đến Việt Nam vào mùa thu 1965 với biệt danh là Đệ Nhất Đại Hồng). Vào thời gian chiến dịch Đồng Tiến được khai triển, tiểu đoàn 2/28 Bộ binh Hoa Kỳ đặt bộ chỉ huy tại căn cứ hỏa lực Mahone, phía Nam đồn điền Michelin thuộc quận Dầu Tiếng, còn tiểu đoàn 1/8/Sư đoàn 5 Bộ binh hoạt động tiếp cận. Chỉ huy tiểu đoàn 1/8 BB VNCH lúc bấy giờ là thiếu tá Châu Minh Kiến, tiểu đoàn 2/28 Hoa Kỳ là trung tá Richard W. Hobbs.
Trong hai tuần đầu của tháng 9/1969, hai tiểu đoàn Bộ binh Việt-Mỹ nói trên đã tiến hành nhiều cuộc hành quân truy lùng địch với kết quả khả quan, Cộng quân buộc phải rút khỏi vòng đai hoạt động của hai tiểu đoàn này. Riêng với tiểu đoàn 1/8 BB dưới quyền chỉ huy của thiếu tá Châu Minh Kiến, đã lập nhiều chiến tích trong các cuộc giao tranh với các đơn vị chủ lực Cộng quân. Khả năng chiến đấu của tiểu đoàn 1/8 BB VNCH đã tạo được sự nể phục từ phía đơn vị Hoa Kỳ, nhất là đối với vị tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 2/28 BB Hoa Kỳ: trung tá Richard W. Hobbs (thời gian sau được thăng đại tá). Trong một hồi ký chiến trường, cựu đại tá Hobbs đã vinh danh chiến công của tiểu đoàn 1/8 Bộ binh QL/VNCH và tiểu đoàn trưởng Châu Minh Kiến-đã tử trận ngày 14 tháng 9/1969 khi chiến dịch Đồng Tiến đang tiếp diễn. Sau đây là một số ghi nhận của cựu đai tá Hobbs về tiểu đoàn 1/8BB và cố trung tá Châu Minh Kiến tại mặt trận Dầu Tiếng, phần này trích từ bài hồi ký của tác giả, được sắp xếp lại theo diễn tiến và biên tập dựa theo bản dịch của Thái Dương phổ biến trong tạp chí KBC.
* Tiểu đoàn 1/8 BB VNCH nhìn từ một tiểu đoàn trưởng Bộ binh Hoa Kỳ:
Những ngày đầu tiên, tôi (trung tá Hobbs) đã có một cảm nghĩ tốt là được hành quân chung với 1 tiểu đoàn thiện chiến Việt Nam mà người chỉ huy là thiếu tá Châu Minh Kiến, một chiến sỉ nhỏ bé người Việt Nam. Ở tuổi 28, Kiến là một trong những thiếu tá trẻ tuổi của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa. Tốt nghiệp trường Võ bị Đà Lạt vào tháng 11/1964 với cấp bậc thiếu úy, sau đó Kiến đã được thăng cấp một cách mau lẹ vì những chiến công và sự can đảm. Kiến là một người dễ thương và dễ cộng tác trong mọi công việc.
Qua chiến dịch Đồng Tiến tôi có dịp gặp gỡ và biết thiếu tá Châu Minh Kiến, hai tiểu đoàn của chúng tôi đóng tại cùng một vùng hành quân và chúng tôi đã đóng quân chung với nhau không phân biệt ranh giới Việt Mỹ. Đây là một điều trái với quy luật hành quân của các đơn vị Mỹ tại Việt Nam. Nhưng với đơn vị của thiếu tá Kiến, chúng tôi đã làm việc chung, hành quân chung, không đơn vị nào đặt dưới quyền đơn vị nào. Tại căn cứ yểm trợ hỏa lực, chúng tôi sử dụng chung một lều làm trung tâm hành quân và mỗi đơn vị Việt Mỹ tự trách nhiệm một nửa chu vi đóng quân. Cách đóng quân chung này nhiều khi tạo ra nhiều chuyện điên đầu lo sợ vì hàng đêm tôi và Kiến đều đi kiểm soát đơn vị.
Tôi luôn luôn giữ khoảng cách của tôi là không chỉ huy cả hai đơn vị Việt Mỹ. Trước đây tôi đã từng cố vấn cho một tiểu đoàn Nhảy Dù vào năm 1964 nên tôi hiểu được ý nghĩa của các cấp chỉ huy Việt Nam về sự liên hệ của họ với các sĩ quan Mỹ. Vị tiểu đoàn trưởng Dù năm 1964 đã nói với tôi rằng: “Nếu tôi thi hành theo những lời cố vấn của ông hơn 50% thì tôi đã biến ông thành tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn của tôi rồi”. Chính vì thế mà tôi cố gắng đưa ra những đề nghị hơn là cố vấn họ.
Tôi làm kế hoạch hành quân Scarf để kiểm soát vùng đóng quân dọc theo trục lộ trong vùng hành quân dọc theo sông Sài Gòn. Với một hải đoàn khoảng 25 giang thuyền được tăng phái bởi lực lượng Hải quân, đơn vị chúng tôi tổ chức phục kích hàng đêm dọc theo bờ sông Sài Gòn (chảy ngang địa phận Bình Dương) để ngăn chận Cộng quân sử dụng đường thủy để tiếp tế. Khi tôi thuyết trình kế hoạch này với thiếu tá Châu Minh Kiến, ông ta lập tức muốn hành quân chung với chúng tôi và cuộc hành quân Scarf đã trở thành cuộc hành quân phối hợp Việt Mỹ. Những sự phấn khởi như trên là chuyện thường xuyên xảy ra trong các đơn vị QL/VNCH, bất cứ lần nào tôi đề nghị họ cũng tình nguyện tham dự ngay.
Thiếu tá Kiến và tôi thường bay trên chiếc trực thănh Bell UH-1 “Huey” để lập kế hoạch hành quân. Nằm sấp trên sàn trực thăng nhìn xuống những vùng sắp hành quân, chúng tôi bàn về những chỗ nào chúng tôi sẽ tiến quân và cánh quân nào sẽ đi lộ trình nào. Chúng tôi dự tính một cuộc hành quân trực thăng vận với 1 đại đội Việt Nam và 1 đại đội Hoa Kỳ cùng nhảy xuống một lần, hoặc giả sử dụng thiết quân vận M 113 để càn quét.
Theo kế hoạch phối hợp, thông thường thì trong căn cứ lúc nào cũng có 1 đại đội Mỹ, 1 đại đội Việt Nam để làm lực lượng trừ bị, trong khi các đại đội khác thì đóng quân hoặc hành quân bên ngoài căn cứ. Những chi tiết về cuộc hành quân được trình bày rất rõ ràng: điểm tập trung, giờ trực thăng bốc quân hoặc giờ M 113 khởi hành.
Nhiều lần, cuộc xuất quân bắt đầu, tôi phải về trung đoàn, tôi thường nói với thiếu tá Kiến chỉ huy cả hai đơn vị Việt Mỹ. Quả thực đây là một kinh nghiệm mới mẻ cho một sĩ quan Việt Nam chỉ huy một đơn vị Hoa Kỳ. Các sĩ quan Mỹ của tôi đều hiểu rõ những gì tôi dự định và những gì tôi làm. Thiếu tá Kiến cũng vậy, đã tạo được rất nhiều sự kính nể đối với các sĩ quan Mỹ. Do đó không có một trở ngại nào xảy ra.
Tôi rất gần gũi với các anh em thuộc trung đội quân báo của tiểu đoàn, do đó nhiều khi họ rất bực mình khi tôi và sĩ quan Ban 3 (Hành quân) đi bộ đến thăm các đơn vị đóng quân hoặc hành quân. Tại chiến trường Việt Nam, các vị tiểu đoàn trưởng Mỹ thường sử dụng trực thăng để điều khiển cuộc hành quân, riêng tôi, tôi muốn có cảm thức thật sự về tình hình hành quân, nên trung đội quân báo thuộc tiểu đoàn của tôi lúc nào cũng sẵn sàng một toán nhỏ để bảo vệ tôi khi tôi bất thường đến thăm đơn vị. Họ nói là để bảo vệ “Ông Già”. Tôi nhớ rất rõ, nhiều lần, một vài quân nhân thuộc trung đội quân báo của tiểu đoàn đến nói với tôi là họ muốn đi hành quân chung với trung đội quân báo Việt Nam. Tôi rất mến phục vị sĩ quan trung đội trưởng trung đội quân báo Việt Nam, vì tôi biết anh là một sĩ quan rất giỏi, ngay cả các quân nhân của tôi cũng biết như vậy nên họ mới xin đi hành quân chung như thế. Tôi cũng thường nhấn mệnh với các quân nhân của tôi điều sau đây: tất cả các chiến binh trong trung đội quân báo Việt Nam cũng đều giỏi như sĩ quan trung đội của họ với nhiều năm kinh nghiệm chiến đấu.
Cuộc hành quân Scarf và những cuộc hành quân khác mà chúng tôi phối hợp làm chung đều mang lại kết quả tốt đẹp. Việt Cộng bắt đầu rút khỏi vùng hành quân của chúng tôi. Hai đơn vị chúng tôi tung ra nhiều hơn những toán phục kích nhỏ để lùng địch, và những lần như vậy đều có kết quả.
Nhưng rồi tai họa đã đến vào ngày 14 tháng 9/1969. Vào lúc 1 giờ sáng, máy truyền tin từ một đại đội Việt Nam báo về trung tâm Hành quân cho biết rằng 1 trong những tiền đồn của đại đội này bị tấn công. Như thường lệ, thiếu tá Châu Minh Kiến đi tiếp cứu đơn vị chạm địch. Thiếu tá Kiến và một thành phần nhỏ đi theo ông tới bộ chỉ huy đại đội, chỉ khoảng 3 km. Trên lộ trình, cánh quân tiếp ứng của thiếu tá Kiến bị Việt Cộng chận đánh và ông bị thương. Những chiến binh cùng đi với thiếu tá Kiến đưa ông ra khỏi vùng hỏa lực và gọi trực thăng tản thương. Trực thăng đã đến tức thì và chính tôi hướng dẫn trực thăng này đến vùng chạm địch. Tuy nhiên khi trực thăng vừa đáp xuống mặt đường ngay giữa ấp Cổ Trác thì hai trái phóng lựu của Việt Cộng đã phóng trúng trực thăng. Một trái gây tử thương thiếu tá Kiến, hai quân nhân khác và người cận vệ của ông. Trái phóng lựu thứ hai làm tử thương hai quân nhân Mỹ thuộc nhóm tiền sát viên Pháo binh. Phi công trực thăng bị thương và chiếc trực thăng bị hư hại nặng nề. Chúng tôi liền cấp tốc gọi một chiếc trực thăng khác, nhưng chiếc này cũng bị trúng đạn Việt Cộng. Suốt đêm đó, chúng tôi đã dùng lực lượng tiếp viện khác để di tản những người chết và bị thương, đồng thời bảo vệ chiếc trực thăng bị trúng đạn. Đêm đó, Việt Nam đã mất một anh hùng và tôi mất một người bạn chí thiết.
* Câu chuyện về việc đổi tên Căn cứ Mahone thành căn cứ Châu Minh Kiến:
Ngày hôm sau, tôi tự động đổi tên căn cứ Yểm trợ Hỏa lực Mahone thành căn cứ Châu Minh Kiến (Mahone là tên của một người lính Công binh Mỹ bị tử thương khi thi hành nhiệm vụ gỡ mìn dọc theo trục lộ thuộc quận Dầu Tiếng). Đây là một căn cứ Hoa Kỳ đầu tiên tại Việt Nam mang tên người Việt Nam. Tin này về đến cơ quan MACV (bộ chỉ huy Yểm trợ Quân sự Hoa Kỳ tại VN, còn được gọi là Phái bộ Quân sự Hoa Kỳ) và tôi được lệnh không được phép đổi tên căn cứ Mahone vì làm như vậy MACV sẽ đổi hết cả bản đồ. Nhưng câu trả lời của tôi là: Rất tiếc đã quá trễ. Một vài tuần sau đó, khi đại tướng Creighton W Abrams, tư lệnh Lực lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam (đồng thời là chỉ huy trưởng MACV), đến thăm căn cứ Châu Minh Kiến, ông đã thân mật gọi tôi là “đồ chó đẻ” vì đã tạo cho ông nhiều trở ngại. Tôi hỏi lại tướng Abrams những điều ông nói hàm ý gì và ông đã trả lời rằng việc đổi tên này đã lên tới văn phòng ông. Nhiều người đã hỏi ông về việc này, ông tướng đã trả lời rằng: Việc đổi tên căn cứ là việc của người trực tiếp chỉ huy căn cứ đó.
* Vài nét về tiểu đoàn 1/8 Bộ binh VNCH:
Thành lập từ năm 1954 với danh hiệu đầu tiên là tiểu đoàn 72. Ngày 1 tháng 7/1955 trở thành tiểu đoàn cơ hữu của trung đoàn Bộ binh số 35 (tiểu đoàn số 72, 75, 88) thuộc Sư đoàn 41 Dã chiến. Ngày 17 tháng 9/1955, theo SVVT số 3975/TTM/1/1/SC, Sư đoàn 41 Dã chiến được cải danh thành sư đoàn Dã chiến số 3, trung đoàn số 35 thành trung đoàn Bộ binh số 8 và tiểu đoàn 72 được đổi thành tiểu đoàn 1 của trung đoàn này. Cuối năm 1958, theo kế hoạch của Bộ Tổng Tham mưu, Sư đoàn dã chiến số 3 đổi thành Sư đoàn 5 Bộ binh, trung đoàn Bộ binh số 8 đổi thành trung đoàn 8 Bộ binh và tiểu đoàn này được đổi thành tiểu đoàn 1/8.
Kỳ sau: Trận kịch chiến tại Đức Cơ tháng 7/1965 của lực lượng đặc nhiệm Nhảy Dù-Biệt động quân VNCH.
Gửi ý kiến của bạn
