* Trận chiến giữa chi đoàn 3/3 Thiết Quân Vận và CQ:
Vào tháng 8/1968, chi đoàn Thiết quân vận (TQV) trách nhiệm an ninh khu vực phía Bắc là chi đoàn 3/3. Theo tài liệu của cựu trung tá Nguyễn Minh Tánh, vào thời gian này, chi đoàn TQV có cấp số lý thuyết là 15 xe M 113 và có quân số tổng cộng là 199 quân nhân các cấp, trong đó có khinh binh tùng thiết để hạ chiến lục soát các điểm khả nghi có địch. Lúc bấy giờ thiết đoàn trưởng thiết đoàn 3 là thiếu tá Nguyễn Đức Dung (thăng trung tá tháng 9/1968, thăng đại tá tại mặt trận tháng 5/1972 khi chỉ huy lữ đoàn Kỵ binh hoạt động tại chiến trường Tây Nguyên). Đầu tháng 8/1968, chi đoàn trưởng chi đoàn 3/3 bị bệnh, thiếu tá Dung cử đại úy Nguyễn Minh Tánh, trưởng ban 3 bộ chỉ huy Thiết đoàn 3 tạm thời chỉ huy chi đoàn này. Đại úy Tánh và thiếu tá Dung là bạn cùng khóa 5 Sĩ quan trừ bị Thủ Đức (mãn khóa đầu năm 1955), vào năm 1965, cả hai vị sĩ quan này đều cùng ở cấp bậc đại úy, mỗi người chỉ huy một chi đoàn Thiết quân vận thuộc Trung đoàn 1 Thiết giáp (sau đó, đổi thành thiết đoàn 1). Đại úy Tánh đã phục vụ tại bộ chỉ huy thiết đoàn 3 Kỵ binh từ cuối tháng 4/1966 đến cuối tháng 10/1970 qua các chức vụ: trưởng ban 3, thiết đoàn phó, thiết đoàn trưởng. Sau đó ở cấp bậc trung tá, ông lần lượt chỉ huy thiết đoàn 8 thống thuộc Sư đoàn 23 Bộ binh, thiết đoàn 1 thuộc Sư đoàn 5 Bộ binh từ tháng 9/1974 đến tháng 4/1975.
Trở lại với hoạt động của chi đoàn 3/TQV, trong 15 ngày đầu của tháng 8/1968, tình hình chiến sự trên Quốc lộ 14 đoạn Kontum-Pleiku không có hoạt động nào của địch. Đến ngày 16 tháng 8/1968, giai đoạn 3 tổng tấn công CSBV trong năm 1968 bắt đầu. CQ đã liên tục mở các cuộc phục kích dọc theo trục lộ này, trận chiến đã diễn ra quyết liệt giữa chi đoàn 3/3 Thiết quân vận và CQ từ 16/8 đến 25/8/1968. Sau đây là diễn tiến một số trận đánh được ghi lại dựa theo hồi ký của cựu trung tá Nguyễn Minh Tánh, người đã trực tiếp chỉ huy chi đoàn 3/3 giao chiến với CQ:
Lúc 10 giờ sáng ngày 16/8, khi đoàn Công voa tiếp tế của Quân đội Hoa Kỳ di chuyển từ hướng Pleiku lên Kontum vừa vào khu vực của chi đoàn 1/3 chiến xa thì bị VC tấn công bằng đủ loại hỏa lực. Lệnh Thiết đoàn cho chi đoàn 3/3 Thiết quân vận tiếp ứng cho chi đoàn chiến xa. Di chuyển từ hướng Bắc xuôi Nam theo phía Tây song song trục lộ, chi đoàn 3/3 cắt đôi vị trí phục kích của CQ. Sau nửa giờ giao tranh, địch rút về hướng Tây sau khi để lại nhiều xác chết và vũ khí trên chiến trường. Trong trận này, chi đoàn 1/3 thu được một số chiến lợi phẩm, riêng chi đoàn 3/3 chỉ thu được 1 AK 47 vì khi đơn vị này đến vùng giao tranh thì CQ đã đoạn chiến.
* Trận chiến ngày 24-4-1968:
Ngày 24 tháng 8/1968, vào lúc 7 giờ sáng, khi chi đoàn 3/3 di chuyển qua khu vực chạm súng ngày hôm trước, chi đoàn trưởng Nguyễn Minh Tánh cảm thấy trong người bồn chồn khó chịu. Trong đời binh nghiệp, nhiều khi ông hay có linh tính báo trước các điềm lành dữ. Ông tự nhủ thầm: Đã mấy ngày liên tiếp bị địch tấn công, không lẽ hôm nay lại có chuyện gì hay sao" Nhưng ông chợt nghĩ CQ thường tạo sự bất ngờ nên ông đã đề phòng. Hơn nữa ông biết thế nào CQ cũng tìm cách trả thù những thất bại vừa qua. Do đó, ông ra lệnh cho các chi đội xẻ rừng sau về hướng Tây Quốc lộ 14. Cũng cần ghi nhận rằng hai bên Quốc lộ đoạn đường Kontum-Pleiku là khu rừng thưa và đã được các đơn vị khai quang Hoa Kỳ dùng các xe ủi dẹp hai bên quốc lộ 200 mét từ năm 1966, nhưng vào thời gian này thì tại đây cây cỏ lại mọc lên um tùm ngoại trừ một số cây lớn thôi, toàn khu vực rất rậm rạp, hạn chế tầm quan sát.
Khi chi đội đi đầu len lỏi giữa rừng cây còn cách chân Chu Pao khoảng 1 km tức là sắp hết khu vực trách nhiệm của chi đoàn thì chi đoàn trưởng Tánh nhận được báo cáo từ chi đội trưởng là đã phát giác được địch, cùng lúc đó hỏa lực các loại súng nổ dữ dội vào các Thiết quân vận. Chi đoàn trưởng Tánh cho lệnh chi đội 3 cầm chân địch tại chỗ, chi đội 1 từ phía sau cùng đội hình chi đoàn băng về hướng Đông ra trục lộ vừa di chuyển vừa tác xạ về hướng Bắc và hướng Đông Quốc lộ, đến ngang tầm của chi đội 3 bố trí ở phía Đông Quốc lộ, bảo vệ cạnh sườn của bộ chỉ huy chi đoàn. Lúc chi đội 1 ngang tầm của chi đội 3 thì chi đội trưởng 1 báo cáo chạm địch mạnh. Chi đoàn trưởng cho lệnh chi đội 2 tiến theo sau xe của mình thẳng lên khu vực chạm súng, đồng thời xin Pháo binh tác xạ dọc theo đỉnh đồi Đông Quốc lộ. Phản ứng này nhằm ngăn chận các tiền sát viên của CQ hoạt động.
Địch bắt đầu tác xạ dữ dội vào chi đội 1 và 3, đồng thời chui từ các hầm hố cách Quốc lộ từ 50 mét đến 100 mét về phía Tây, như thế địch đã bị lọt vào vòng vây của chi đoàn, trở thành mục tiêu cho các loại vũ khí của chi đội 1 và 3. Giao tranh diễn ra quyết liệt, đạn đủ loại, đạn chéo nhau trước mặt và chung quanh xe của chi đoàn trưởng. Vị đại úy cố vấn trưởng của chi đoàn mặt mày xanh mét, cằn nhằn chi đoàn trưởng Tánh tại sao tiến lên sát các chi đội quá. Vị cố vấn này còn nhắc rằng: anh là chi đoàn trưởng chứ không phải là chi đội trưởng mà phải dẫn đầu. Đang bận rộn chỉ huy, chi đoàn trưởng Tánh nạt viên cố vấn bảo vị sĩ quan này hãy câm miệng để ông chỉ huy.
Các khinh kỵ trên xe của chi đội đã hạ chiến và hạ sát các CQ trước xe của chi đoàn trưởng không quá 30 mét. Trung sĩ Nguyễn Văn Thạch, hạ sĩ quan hành quân của chi đoàn cũng xách súng M 16 nhảy xuống xe và lục soát các bụi rậm, bắt được 1 tù binh. Về vấn đề tù binh, chi đoàn trưởng Tánh ra lệnh các chi đội phải thi hành nghiêm chỉnh là cố bắt sống tù binh chứ không được giết.
Đang cho lệnh các chi đội 1 và 3 thanh toán chiến trường và cán rạp các bụi rậm, san bằng cây cối xung quanh thì một phát đạn B 40 nổ trúng vào bên hông Thiết quân vận của chi đội bố trí an ninh ở sau xe của chi đoàn trưởng khoảng 50 mét, cùng lúc đó, có cả nhiều loạt đạn AK phụ họa, xạ thủ đại liên 30 bị hy sinh, đồng thời vũ khí bị văng xa với lá chắn. Chi đoàn trưởng cho lệnh chi đội 3 di chuyển nhanh về hướng Tây và bọc sâu vị trí tấn công của địch. Tổ B 40 của CQ bị tiêu diệt toàn bộ 20 phút sau đó. Các Thiết quân vận dọn sạch các ổ phục kích của địch. Mười giờ sáng, tiếng súng hoàn toàn im trên trận địa. Xác địch rải rác trên 1 km dọc theo hướng Tây Quốc lộ. Chi đoàn trưởng Tánh cho lệnh thu dọn chiến trường: phía địch có hơn 50 CQ bị bắn hạ tại chỗ, 2 tù binh bị bắt sống, tịch thu 6B 41, 8 B40, 3 AK 47 và nhiều tài liệu, 2 địa bàn Liên Xô, ống nhòm. Quốc lộ 14 được khai thông, tướng Lữ Lan-tư lệnh Quân đoàn 2 được thiếu tá Nguyễn Đức Dung hướng dẫn thị sát chiến trường.
Kỳ sau: Trận chiến của thiết đoàn 3 Kỵ binh trên chiến trường Tây nguyên.