Một chuyên gia về vấn đề nô lệ biện minh rằng Canada sẽ nhìn thấy tràn ngập những người tỵ nạn vì lý do kinh tế.
Đợt di dân lậu gốc Trung hoa mới đây lấn vào duyên hải của tỉnh bang British Columbia, Canada. Sự kiện này là dấu hiệu cho Bắc Mỹ đang chờ sự toàn cầu hóa, một tương lai thế giới có một khoảng cách quá rộng giữa những kẻ giầu và những người nghèo trong hoàn vũ (around the world).
Canada là nước sau này coi như dính vào vấn đề rắc rối của toàn cầu. Theo như LHQ xếp hạng Canada là nước đứng hàng số 1, sau là Hoa Kỳ. Canada và nước Hoa Kỳ đang phát đạt về kinh tế là nam châm thu hút đám quân nhà nghèo đang gia tăng. Cũng như Âu châu được di dân vì kinh tế của Phi châu và Trung Đông chiếu cố, và xa hơn nữa họ còn lấn vào những nước có chủ trương giúp đỡ dân nghèo như những vùng Elfdoras, Nam Dương, khu ổ chuột của thế giới thứ ba.
Có những yếu tố dằng co đang xẩy ra. Sự khốn khổ và nghèo khó đang ép buộc con người di dân vô vọng phải xô cổng để bước vào. Có một số người như làm một canh bạc, nếu thắng họ lời to: đời sống khá và đảm bảo, ngoài ra con cái của họ còn có cái tương lai sáng sủa.
Vài trăm thuyền nhân nghĩa lý gì với một núi băng (iceberg). Riêng tại Trung quốc, có cả 50 triệu người đi từ vùng này sang vùng khác để kiếm việc làm, họ hiện đang lang thang trong thôn quê, di từ chuyển từ đô thị này tới đô thị khác với một hy vọng kiếm một cuộc sống khá hơn. Lý tưởng hà khắc, cộng với sự tham nhũng của chính quyền làm cho sự thịnh vượng đang đi tới chỗ thất bại, sự thịnh vượng này không tài nào bắt kịp theo Hong Kong hay Đài Loan nằm kề bên.
Ở nhiều nước của vùng Đông Nam Á, đồng tiền của Á châu mất giá đã reo biết bao nỗi khổ đau về tiền bạc cho con người. Tại Nam Dương cuộc bạo động của một sắc dân nào đó đã vọt nhẩy ra tại Ambon và tại Aceh để tranh sống trước cảnh túng thiếu và không có việc làm, trong khi Đông Timor lại đòi quyền độc lập, dẫn đến hiểm họa của cuộc nội chiến.
Nhiều nơi tại Phi châu và Á châu sự ép buộc lao động đang gia tăng nhanh vì sự khăng khít đối với gia đình. Tại Ấn Độ có khoảng 15 triệu trẻ em bị buộc làm nô lệ lao động để trả nợ cho gia đình. Tại Mexico và Brazil, vấn đề trẻ em lang thang ngoài đường xin ăn tới một mức độ đáng ngại.
Ngoại biên hóa của luồng kinh tế và luồng xã hội nằm trong thế giới thứ ba đang đẩy xô một lượng khổng lồ dân chúng rơi vào cảnh bi quan, tuyệt vọng và liều lĩnh. Cái núi lửa của xã hội đang chực sẵn để bùng phun ra. Những kẻ may mắn bỏ xứ ra đi lại nhập vào giai tầng lớp dưới trong số những người di trú trước theo nền kinh tế toàn cầu. Những di dân Trung quốc khi tới duyên hải của Vancouver đã nói với nhà đương cuộc là họ phải trả bọn xà thủ và thủ lãnh băng đảng một số tiền nợ 60 ngàn đô la nếu như may mắn họ được cư trú tại Canada để kiếm tiền, nhưng phần lớn những di dân này hy vọng sẽ dừng bước giang hồ tại New York của Hoa Kỳ.
Kinh tế thế giới đi tới toàn cầu hóa làm mọi thứ trở nên xấu, trong khi đó tài trợ (finances), mậu dịch và tư bản lại vượt biên quốc tế một cách tự do, còn lao động bị ứ lại một chỗ. Thực ra, các khối kinh tế chẳng hạn như Âu châu chủ trương bài ngoại đang lập bức tường người bao quanh một thị trường riêng của họ. Trong khi đó tại Bắc Mỹ, thỏa ước NAFTA (North American Free Trade Agreement) chủ trương mậu dịch tự do, nhưng lại cản trở sự du nhập các công nhân (chỉ dành riêng cho thành phần chuyên nghiệp như kỹ sư, bác sĩ và các nhà khoa học).
Thị trường nhân công ngóc lên chậm và có tăng lên thì lại bất tương xứng. Trong khi tư bản (capital) du nhập tự do bất cứ nơi nào và trên bất cứ lãnh vực nào, ngược lại nhân công không được hoan ngênh cho du nhập. Kết quả nền kinh tế ngầm lại do băng đảng và đầu nậu kiểm soát trong vấn đề du nhập người một cách gian manh. Bọn này đang kiếm một số lời kếch sù trong việc lấy tiền chuyên chở lậu, chuyển ngân lậu và rửa tiền, buôn bán nha phiến và tình dục dưới chiếc dù của các chính trị gia tham nhũng tại quốc nội cũng như hải ngoại.
Nền kinh tế ngầm này phản ảnh sự đổ vỡ của cộng đồng quốc tế để điều hòa thị trường toàn cầu. Trong khi những nuớc giầu và có thế lực đã tạo ra tổ chức mậu dịch thế giới “WTO” để quản lý và điều hòa mậu dịch, khổ một nỗi các nước này đã làm hư chính sách xã hội có tầm vóc quốc tế. WTO và tiền thân của WTO là hiệp ước giá biểu và mậu dịch “GATT” (General Agreement on Tariff and Trade) đã tập trung vào sự giảm giá biểu thuế đánh vào hàng hóa và tự do mậu dịch sau thế chiến qua nhiều vòng thương thảo đa phuơng (Multilateral).
Trái lại, tổ chức lao động quốc tế “ILO” (International Labor Organization), cơ quan có trách nhiệm về các vấn đề lao động quốc tế lại bị xếp vào xó. Có nhiều tiêu chuẩn về lao động quốc tế, cả thế giới không ai thèm để ý tới. Nhưng tiêu chuẩn do ILO lập ra, có vài điều áp dụng cho việc di dân và quyền lao động thành thủ tục thực tiễn hạng ưu như thảo ra phương hướng điều động thị trường lao động toàn cầu. Chiec ã tầu chở người đáp vô bờ biển của Canada không phải chỉ là riêng vấn đề làm của RCMP (Cảnh sát Hoàng gia). Nó cũng chẳng phải là vấn đề về luật pháp và lệnh đã ban hành, nhưng vì luật di trú và quyền tỵ nạn không thảo được thấu đáo. Vấn đề ở đây thuộc về toàn cầu: phải được giải quyết trên tính cách đa phương.
Chiếc tầu chở dân Trung hoa nhập lậu có dấu hiệu báo động và một sự thử thách lớn cho chính phủ Canada trong vấn đề thảo các chính sách như ngoại giao, di trú, mậu dịch và tài trợ nước ngoài khởi nguyên từ qui tắc đa phương áp dụng trong vấn đề du nhập dân lậu. Cuối cùng hiến chương về xã hội toàn cầu phải ra đời để giải quyết các vấn đề lao động đi song hành với mậu dịch và tài trợ.
Đã tới thời kỳ phải thiết kế và tu chính lại chính sách xã hội trong bang giao quốc tế đi song hành với luật lệ mậu dịch của WTO. Cái mũi dùi chính là giải quyết đa phương bằng cách đầu tư thiệt lớn vào các nuớc nghèo để tạo việc làm và gây các cơ hội tạo lợi tức (có lợi tức mới phát sinh sự tiêu thụ, sự tiêu thụ đẻ ra mậu dịch). Nhửng người gọi là di dân tất nhiên ý thức được là nước đang tập trung vào việc cho dân chúng phát triển để mức sống đi lên. Lẽ dĩ nhiên, giải pháp này nằm trong giai đoạn dường dài để thực hiện.
Nhưng trong giai đoạn ngắn, chính sách xã hội theo tính cách toàn cầu là khẩn thiết để điều hợp hữu hiệu các hành động có tính cách đa phương. Canada nhìn thấy rõ điều này, cơ quan ILO nằm tại Geneve mau gọi một cuộc họp để điều hợp chính sách xã hội toàn cầu và ngăn chặn cảnh du nhập người lậu. Không có hành động tích cực đa phương, dân Canada và dân Mỹ có thể đón chiếc tầu chở người như những chiếc tầu nhỏ vừa mới đến gần đây trong tương lai như núi băng bị lở.
Đợt di dân lậu gốc Trung hoa mới đây lấn vào duyên hải của tỉnh bang British Columbia, Canada. Sự kiện này là dấu hiệu cho Bắc Mỹ đang chờ sự toàn cầu hóa, một tương lai thế giới có một khoảng cách quá rộng giữa những kẻ giầu và những người nghèo trong hoàn vũ (around the world).
Canada là nước sau này coi như dính vào vấn đề rắc rối của toàn cầu. Theo như LHQ xếp hạng Canada là nước đứng hàng số 1, sau là Hoa Kỳ. Canada và nước Hoa Kỳ đang phát đạt về kinh tế là nam châm thu hút đám quân nhà nghèo đang gia tăng. Cũng như Âu châu được di dân vì kinh tế của Phi châu và Trung Đông chiếu cố, và xa hơn nữa họ còn lấn vào những nước có chủ trương giúp đỡ dân nghèo như những vùng Elfdoras, Nam Dương, khu ổ chuột của thế giới thứ ba.
Có những yếu tố dằng co đang xẩy ra. Sự khốn khổ và nghèo khó đang ép buộc con người di dân vô vọng phải xô cổng để bước vào. Có một số người như làm một canh bạc, nếu thắng họ lời to: đời sống khá và đảm bảo, ngoài ra con cái của họ còn có cái tương lai sáng sủa.
Vài trăm thuyền nhân nghĩa lý gì với một núi băng (iceberg). Riêng tại Trung quốc, có cả 50 triệu người đi từ vùng này sang vùng khác để kiếm việc làm, họ hiện đang lang thang trong thôn quê, di từ chuyển từ đô thị này tới đô thị khác với một hy vọng kiếm một cuộc sống khá hơn. Lý tưởng hà khắc, cộng với sự tham nhũng của chính quyền làm cho sự thịnh vượng đang đi tới chỗ thất bại, sự thịnh vượng này không tài nào bắt kịp theo Hong Kong hay Đài Loan nằm kề bên.
Ở nhiều nước của vùng Đông Nam Á, đồng tiền của Á châu mất giá đã reo biết bao nỗi khổ đau về tiền bạc cho con người. Tại Nam Dương cuộc bạo động của một sắc dân nào đó đã vọt nhẩy ra tại Ambon và tại Aceh để tranh sống trước cảnh túng thiếu và không có việc làm, trong khi Đông Timor lại đòi quyền độc lập, dẫn đến hiểm họa của cuộc nội chiến.
Nhiều nơi tại Phi châu và Á châu sự ép buộc lao động đang gia tăng nhanh vì sự khăng khít đối với gia đình. Tại Ấn Độ có khoảng 15 triệu trẻ em bị buộc làm nô lệ lao động để trả nợ cho gia đình. Tại Mexico và Brazil, vấn đề trẻ em lang thang ngoài đường xin ăn tới một mức độ đáng ngại.
Ngoại biên hóa của luồng kinh tế và luồng xã hội nằm trong thế giới thứ ba đang đẩy xô một lượng khổng lồ dân chúng rơi vào cảnh bi quan, tuyệt vọng và liều lĩnh. Cái núi lửa của xã hội đang chực sẵn để bùng phun ra. Những kẻ may mắn bỏ xứ ra đi lại nhập vào giai tầng lớp dưới trong số những người di trú trước theo nền kinh tế toàn cầu. Những di dân Trung quốc khi tới duyên hải của Vancouver đã nói với nhà đương cuộc là họ phải trả bọn xà thủ và thủ lãnh băng đảng một số tiền nợ 60 ngàn đô la nếu như may mắn họ được cư trú tại Canada để kiếm tiền, nhưng phần lớn những di dân này hy vọng sẽ dừng bước giang hồ tại New York của Hoa Kỳ.
Kinh tế thế giới đi tới toàn cầu hóa làm mọi thứ trở nên xấu, trong khi đó tài trợ (finances), mậu dịch và tư bản lại vượt biên quốc tế một cách tự do, còn lao động bị ứ lại một chỗ. Thực ra, các khối kinh tế chẳng hạn như Âu châu chủ trương bài ngoại đang lập bức tường người bao quanh một thị trường riêng của họ. Trong khi đó tại Bắc Mỹ, thỏa ước NAFTA (North American Free Trade Agreement) chủ trương mậu dịch tự do, nhưng lại cản trở sự du nhập các công nhân (chỉ dành riêng cho thành phần chuyên nghiệp như kỹ sư, bác sĩ và các nhà khoa học).
Thị trường nhân công ngóc lên chậm và có tăng lên thì lại bất tương xứng. Trong khi tư bản (capital) du nhập tự do bất cứ nơi nào và trên bất cứ lãnh vực nào, ngược lại nhân công không được hoan ngênh cho du nhập. Kết quả nền kinh tế ngầm lại do băng đảng và đầu nậu kiểm soát trong vấn đề du nhập người một cách gian manh. Bọn này đang kiếm một số lời kếch sù trong việc lấy tiền chuyên chở lậu, chuyển ngân lậu và rửa tiền, buôn bán nha phiến và tình dục dưới chiếc dù của các chính trị gia tham nhũng tại quốc nội cũng như hải ngoại.
Nền kinh tế ngầm này phản ảnh sự đổ vỡ của cộng đồng quốc tế để điều hòa thị trường toàn cầu. Trong khi những nuớc giầu và có thế lực đã tạo ra tổ chức mậu dịch thế giới “WTO” để quản lý và điều hòa mậu dịch, khổ một nỗi các nước này đã làm hư chính sách xã hội có tầm vóc quốc tế. WTO và tiền thân của WTO là hiệp ước giá biểu và mậu dịch “GATT” (General Agreement on Tariff and Trade) đã tập trung vào sự giảm giá biểu thuế đánh vào hàng hóa và tự do mậu dịch sau thế chiến qua nhiều vòng thương thảo đa phuơng (Multilateral).
Trái lại, tổ chức lao động quốc tế “ILO” (International Labor Organization), cơ quan có trách nhiệm về các vấn đề lao động quốc tế lại bị xếp vào xó. Có nhiều tiêu chuẩn về lao động quốc tế, cả thế giới không ai thèm để ý tới. Nhưng tiêu chuẩn do ILO lập ra, có vài điều áp dụng cho việc di dân và quyền lao động thành thủ tục thực tiễn hạng ưu như thảo ra phương hướng điều động thị trường lao động toàn cầu. Chiec ã tầu chở người đáp vô bờ biển của Canada không phải chỉ là riêng vấn đề làm của RCMP (Cảnh sát Hoàng gia). Nó cũng chẳng phải là vấn đề về luật pháp và lệnh đã ban hành, nhưng vì luật di trú và quyền tỵ nạn không thảo được thấu đáo. Vấn đề ở đây thuộc về toàn cầu: phải được giải quyết trên tính cách đa phương.
Chiếc tầu chở dân Trung hoa nhập lậu có dấu hiệu báo động và một sự thử thách lớn cho chính phủ Canada trong vấn đề thảo các chính sách như ngoại giao, di trú, mậu dịch và tài trợ nước ngoài khởi nguyên từ qui tắc đa phương áp dụng trong vấn đề du nhập dân lậu. Cuối cùng hiến chương về xã hội toàn cầu phải ra đời để giải quyết các vấn đề lao động đi song hành với mậu dịch và tài trợ.
Đã tới thời kỳ phải thiết kế và tu chính lại chính sách xã hội trong bang giao quốc tế đi song hành với luật lệ mậu dịch của WTO. Cái mũi dùi chính là giải quyết đa phương bằng cách đầu tư thiệt lớn vào các nuớc nghèo để tạo việc làm và gây các cơ hội tạo lợi tức (có lợi tức mới phát sinh sự tiêu thụ, sự tiêu thụ đẻ ra mậu dịch). Nhửng người gọi là di dân tất nhiên ý thức được là nước đang tập trung vào việc cho dân chúng phát triển để mức sống đi lên. Lẽ dĩ nhiên, giải pháp này nằm trong giai đoạn dường dài để thực hiện.
Nhưng trong giai đoạn ngắn, chính sách xã hội theo tính cách toàn cầu là khẩn thiết để điều hợp hữu hiệu các hành động có tính cách đa phương. Canada nhìn thấy rõ điều này, cơ quan ILO nằm tại Geneve mau gọi một cuộc họp để điều hợp chính sách xã hội toàn cầu và ngăn chặn cảnh du nhập người lậu. Không có hành động tích cực đa phương, dân Canada và dân Mỹ có thể đón chiếc tầu chở người như những chiếc tầu nhỏ vừa mới đến gần đây trong tương lai như núi băng bị lở.
(Oray Mehmet là giáo sư đại học về môn International Affair của Carleton U., đã cho đăng bài này trên tờ báo Ottawa Citizen Sep. 16, 1999 và được Kim Lai chuyển ngữ)
Gửi ý kiến của bạn
