LTS. Bác Sĩ Hồ Đắc Duy đã gửi một bài ghi nhận về tình hình bệnh dại tại Việt Nam tới bác sĩ Trần Mạnh Ngô và diễn đàn của nhiều bác sĩ tốt nghiệp tại VN trước 1975. Tình hình chữa trị các bệnh nhân bị chó dại cắn ra sao" Bài viết do BS Nguyễn Ý Đức chuyển tới VB, toàn văn như sau.
Chào anh Ngô Mạnh Trân
Tôi thật sự vui mừng khi đọc bản tin anh cho biết đã có “Lần đầu tiên chữa đươc bệnh dại bằng thuốc” trên khoa học net dù mới chỉ là một thông tin nhưng rất bổ ích.
Ở BV Chợ Quán khoa Nhiễm D có một phòng dành riêng cho bệnh nhân dại nằm, vừa có một bệnh nhân 18 tuổi lên Cơn Dại mới chết cách đây mấy ngày, phòng riêng này do tôi lập từ năm 1985 (hiện tại tôi đã về hưu).
Trong một bài nghiên cứu có tính cách tổng kết từ năm 1975 đến 1992 chúng tôi có hơn 300 trường hợp chết hoặc hấp hối cho về vì : “theo dõi bệnh nhân lên cơn dại” sở dĩ phải viết theo dõi bởi lý do lúc đó chúng tôi không có bất cứ một xét nghiệm nào xác đinh đó là bệnh dại về phương diện khoa học.
Tại VN thời gian trước 1975 thì có rất nhiều bênh mà khi xuất viện chúng ta cũng chỉ dám viết là theo dõi bệnh thương hàn , viêm mang nảo siêu vi , sốt xuất huyết , tai biến mạch máu não..... vì ở vài bệnh viện ở tỉnh hay cả SG không có đủ phương tiện chính xác, các xét nghiệm chĩ có tính hướng dẫn , không có phòng anapath , phòng giải phẩu tử thi ....
Nên chi đa số chỉ dựa vào hình ảnh Lâm Sàng để chẫn đoán là chính, không biết anh Nguyễn Ý Đức, Nguyễn Quyền Tài có cùng nhận xét như vây hay không
Khi tôi làm trưởng khoa cấp cứu năm 1978 tại BV Chợ Quán tôi có tìm lại một số bệnh án bệnh dại còn lưu trữ từ thời thầy Trần Văn Bảng , các hồ sơ đó các BS cũng chỉ ghi lại rất đơn giản các triệu chứng bênh dại như giờ nhập viện , triệu chứng sợ gío , sợ nước, ánh sáng, tiếng động.... giờ tử vong hay cho xuất viện khi hấp hối , tôi nhớ không lầm thì chỉ có một ca duy nhất là có làm anapath mà thôi... chuyện đã qua 30 năm rồi , chúng ta sẽ quên dần đi những bệnh án củ vì tuổi tác và sức khỏe...không có phương tiện như bây giớ để lưu trữ video , PC , internet đễ thông tin và trao đổi...
Từ năm 1985 tôi dồn tất cả say mê để nghiên cứu bệnh Dại và bệnh Sốt Rét là 2 loại bệnh mà tôi tình nguyện nhận về khoa nhiễm D để theo dõi và điều trị.
Bệnh Dại là bệnh người ta “vứt đi” , không ai mó tay vào vì lên CƠN DẠI đồng nghĩa vói Tử Vong , mà người đã lên cơn dại thì thời gian năm bệnh viện rất ngắn không quá 5 ngày.
Trong suốt gần 10 năm tôi phụ trách diều trị cho những bệnh nhân , mỗi năm trung bình có 12 bệnh nhân , năm cao nhất là 32 bênh , thấp nhất 8 bệnh , tất cả đều tử vong , tôi rất bức rứt và băn khoăn vì biết rằng họ sẽ chết, kinh nghiêm cho tôi tiên đoán họ sẽ chết lúc nào và ra sao, dần dần tôi đễ ý thấy một điều rất đáng sợ là bệnh nhân nói cho tôi biết là họ sắp chết chỉ trước một vài phút mà thôi , họ mô tả cho tôi biết là họ sắp chết ra sao va cái gì khiến cho ho phải chết... cứ mỗi lần phải vĩnh biệt một bệnh nhân lên cơn dại tôi càng thấy nỗi đau của những người này quá thảm khốc nó hoàn toàn không giống những cái chết của các bệnh nhân khác như tai biến mạch máu nảo , sốt rét ác tính , nhiễm nảo mô cầu, nhồi máu cơ tim chết , xe tông chết , hôn mê chết ... cái chết này gần giống như cái chết của một tử tội một người bi treo cổ , họ hoàn toàn tĩnh táo 1 phút trước khi chết , tôi phải làm gì , an ủi hay trấn an ho trước khi họ vật ra và chết trước mặt mình.
Trong đời làm nghề thầy thuốc của tôi , tôi phải ký cả ngàn tờ giấy khai tử và chứng kiến ngưới ta chết trước mặt mình cả mấy trăm trường hợp, lịm dần rồi chết, vùng vẫy rồi chết , la hét rồi chêt , chết hồi nào mình cũng không biết dù là mình dang dứng bên cạnh...mgười ta cầm tay mình rồi chết , nhứơng mắt nhìn mình rồi chết , hay nhắm nghiền mắt rồi chết... nhưng không có cái chết nào đau khổ bằng cái chết của người lên cơn dại.
Vì thế tôi bắc đầu suy nghĩ về người bị bệnh dại theo một cách khác , so sánh các triệu chứng bệnh dại với một số bệnh khác và tìm ra sự khác biệt của nó , theo dõi rối loạn chức năng tuần hoàn hô hấp , bài tiết.....so với các trường hợp tử vong khác.... cuối cùng tôi tìm thấy có một sự tương đồng dù rất ít ỏi giũa bệnh dại và bệnh uốn ván.
Triệu chứng điễn hình của tình trạng dại lên cơn là : sợ gió, sợ nước , sợ ánh sáng và sợ tiếng động và chết là do một cơn co giật bất ngờ co thắt hầu họng.
Bệnh uốn ván cũng có các triệu chứng sợ gió , sợ ánh sáng , sợ tiếng động và có những cơn co giật , ưỡng người, gồng người , hôn mê co thắt hầu và chêt.
Các loại bệnh khác có triệu chứng SỢ hay không" Hình như là không , người bệnh chỉ cảm thấy chói mắt, không thích nghe tiếng ồn ào, chán ăn chán uống chứ không đến mức độ SỢ.
Điểm đặt biệt là bệnh dại và uốn ván là cơn kích động co giật có thể kích thích bằng một tác nhân tâm lý chứ không phải là bằng một tác nhân sinh học như các bệnh khác.
Tôi đã kiễm chứng nhiều lần trên các bệnh nhân lên cơn dại khi cho họ tiếp xúc với nước , họ rất sợ uống nước mặc dù rất khát , chỉ cần thấy ly nước, hay tình cờ một giọt nước rơi trúng họ là có thể đó là một kích thích để tạo thành cơn co giật chết người , cũng như thế kích thích cũng có thể tạo ra chỉ bằng một câu nói “tôi đem nước cho anh“ là cũng đủ là cho người bệnh lên cơn nhưng nếu nói “tôi đem water cho anh“ thi không có chuyện gì xãy ra đối với họ và khi họ hiễu được chỉ nước là water thìi họ sẽ có biểu hiện co giật khi ta nói water hay là nước.
Cái sợ của bênh nhân dại hình như bắc đầu từ sự tư duy, quan sát một con chó dại ở cơ sở thú y , nó lên cơn và cách chết của nó khác với con người hoàn toàn.
Bệnh dại có thể tự hồi phục được hay không" Đây là một điều làm tôi rất băn khoăn.
Có thể giúp cho họ vượt qua cơn co giật để không chết vì nghẹt thở thì họ có thể sống còn được không, làm cho họ mê, chêt lâm sàng trong một thời gian liệu họ có thể tự lành được không.
Kinh nghiệm trong thời gian 2 năm điều bệnh uốn ván đã giúp tôi một quyết đinh là giúp cho bệnh nhân đã lên cơn dại sống thêm được ngày nào tốt ngày đó.
Hầu như bệnh nhân dại nào lên cơn họ cũng cảm nhận được rất rõ ràng là họ sẽ phải chết trong một vài ngày hay trong một vài giờ nửa , những lời trối trăn của họ làm ai cũng phải khóc và khi bệnh nhân lên cơn điên dại thì những ai chưa chứng kiến một lần trong đời thì khó mà tưởng tượng cảnh khủng khiếp của một bênh nhân này họ la hét cắn xé hoảng loạn điền cuồng chẵng khác chi một người bị thiêu trong lửa đỏ mệt lã vật xuống rồi chết, không một ai dám dến gần nếu không dự đoán để cố định họ trước.
Tôi đến với họ và nói cho họ biết họ sẽ vượt qua được cơn cuồng nộ đó, và hãy bình tỉnh nói cho tôi biết là khi nào họ sắp lên cơn , họ phải hợp tác với tôi thì tôi mới có thể giúp họ vượt qua , thường thì từ khi bệnh nhân có cảm giác cho đến khi lên cơn thực sự chỉ trong vòng 2 phút , thuốc chỉ có tác dụng tối ưu khi dùng đúng thời điễm bênh lên cơn , trước hay sau khi lên cơn một vài phút thướng là không có kết quả bao nhiêu , liều lượng tùy theo từng cá nhân nhưng kinh nghiệm cho tôi biết là ít nhất là 30 mg valium tiêm tỉnh mạch / cho một lần lên cơn . có khi phãi dùng dến 120mg valium / cho một lần cắt cơn , benh nhân sẽ tỉnh lại và nói chuyên như một người bình thương, 3 phút sau khi tiêm , đối với bệnh nhân dại khi lên cơn valium không có ngưỡng ngộ độc , không biết khi lên cơn trong cơ thể của bệnh nhân có thể hóa giải một nồng độ thuốc chết ngừoi như vậy " đó là một bí ẩn cần được giải thích.
Tôi muốn hiễu một điều là nếu bệnh nhân vượt qua được ngày thứ 7 thứ 8... thứ 16 thì những tổn thương trong não bộ của họ ra sao so với đa số chết trong vòng 48 đến 72 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng dại đầu tiên.
Trong số hơn 50 bệnh nhân mà tôi cùng họ vượt qua ngưỡng cũa tử thần này có một bênh nhân 60 tuổi sống thêm được 16 ngày, khi bà cụ chết , tự tay tôi giải phẩu tử thi cho bà tại nhà xác bệnh viện Chợ Quán và gởi một mẫu não để làm anapath ở ĐH Y Khoa Saigon.
Lâu lắm rồi tôi không thấy cơ quan kiễm soát dịch bênh của Hoa kỳ thông báo bệnh dại lên cơn xuất hiện tai Hoa Kỳ, ngoại trừ cách đây mấy chục năm trường hợp bệnh nhân cuối cùng là một nhân viên làm trong phòng thí nghiêm bênh dại được công bố.
Tôi sẽ tìm lại bài thuyết trình này mà tôi đã trình bày tại viên Pasteur SG do công ty dược phẫm sản xuất thuốc Verorab tài trợ cach dây khoảng 15 năm để gời cho các anh xem
Chúc sức khỏe mọi người
Ho dac Duy
Chào anh Ngô Mạnh Trân
Tôi thật sự vui mừng khi đọc bản tin anh cho biết đã có “Lần đầu tiên chữa đươc bệnh dại bằng thuốc” trên khoa học net dù mới chỉ là một thông tin nhưng rất bổ ích.
Ở BV Chợ Quán khoa Nhiễm D có một phòng dành riêng cho bệnh nhân dại nằm, vừa có một bệnh nhân 18 tuổi lên Cơn Dại mới chết cách đây mấy ngày, phòng riêng này do tôi lập từ năm 1985 (hiện tại tôi đã về hưu).
Trong một bài nghiên cứu có tính cách tổng kết từ năm 1975 đến 1992 chúng tôi có hơn 300 trường hợp chết hoặc hấp hối cho về vì : “theo dõi bệnh nhân lên cơn dại” sở dĩ phải viết theo dõi bởi lý do lúc đó chúng tôi không có bất cứ một xét nghiệm nào xác đinh đó là bệnh dại về phương diện khoa học.
Tại VN thời gian trước 1975 thì có rất nhiều bênh mà khi xuất viện chúng ta cũng chỉ dám viết là theo dõi bệnh thương hàn , viêm mang nảo siêu vi , sốt xuất huyết , tai biến mạch máu não..... vì ở vài bệnh viện ở tỉnh hay cả SG không có đủ phương tiện chính xác, các xét nghiệm chĩ có tính hướng dẫn , không có phòng anapath , phòng giải phẩu tử thi ....
Nên chi đa số chỉ dựa vào hình ảnh Lâm Sàng để chẫn đoán là chính, không biết anh Nguyễn Ý Đức, Nguyễn Quyền Tài có cùng nhận xét như vây hay không
Khi tôi làm trưởng khoa cấp cứu năm 1978 tại BV Chợ Quán tôi có tìm lại một số bệnh án bệnh dại còn lưu trữ từ thời thầy Trần Văn Bảng , các hồ sơ đó các BS cũng chỉ ghi lại rất đơn giản các triệu chứng bênh dại như giờ nhập viện , triệu chứng sợ gío , sợ nước, ánh sáng, tiếng động.... giờ tử vong hay cho xuất viện khi hấp hối , tôi nhớ không lầm thì chỉ có một ca duy nhất là có làm anapath mà thôi... chuyện đã qua 30 năm rồi , chúng ta sẽ quên dần đi những bệnh án củ vì tuổi tác và sức khỏe...không có phương tiện như bây giớ để lưu trữ video , PC , internet đễ thông tin và trao đổi...
Từ năm 1985 tôi dồn tất cả say mê để nghiên cứu bệnh Dại và bệnh Sốt Rét là 2 loại bệnh mà tôi tình nguyện nhận về khoa nhiễm D để theo dõi và điều trị.
Bệnh Dại là bệnh người ta “vứt đi” , không ai mó tay vào vì lên CƠN DẠI đồng nghĩa vói Tử Vong , mà người đã lên cơn dại thì thời gian năm bệnh viện rất ngắn không quá 5 ngày.
Trong suốt gần 10 năm tôi phụ trách diều trị cho những bệnh nhân , mỗi năm trung bình có 12 bệnh nhân , năm cao nhất là 32 bênh , thấp nhất 8 bệnh , tất cả đều tử vong , tôi rất bức rứt và băn khoăn vì biết rằng họ sẽ chết, kinh nghiêm cho tôi tiên đoán họ sẽ chết lúc nào và ra sao, dần dần tôi đễ ý thấy một điều rất đáng sợ là bệnh nhân nói cho tôi biết là họ sắp chết chỉ trước một vài phút mà thôi , họ mô tả cho tôi biết là họ sắp chết ra sao va cái gì khiến cho ho phải chết... cứ mỗi lần phải vĩnh biệt một bệnh nhân lên cơn dại tôi càng thấy nỗi đau của những người này quá thảm khốc nó hoàn toàn không giống những cái chết của các bệnh nhân khác như tai biến mạch máu nảo , sốt rét ác tính , nhiễm nảo mô cầu, nhồi máu cơ tim chết , xe tông chết , hôn mê chết ... cái chết này gần giống như cái chết của một tử tội một người bi treo cổ , họ hoàn toàn tĩnh táo 1 phút trước khi chết , tôi phải làm gì , an ủi hay trấn an ho trước khi họ vật ra và chết trước mặt mình.
Trong đời làm nghề thầy thuốc của tôi , tôi phải ký cả ngàn tờ giấy khai tử và chứng kiến ngưới ta chết trước mặt mình cả mấy trăm trường hợp, lịm dần rồi chết, vùng vẫy rồi chết , la hét rồi chêt , chết hồi nào mình cũng không biết dù là mình dang dứng bên cạnh...mgười ta cầm tay mình rồi chết , nhứơng mắt nhìn mình rồi chết , hay nhắm nghiền mắt rồi chết... nhưng không có cái chết nào đau khổ bằng cái chết của người lên cơn dại.
Vì thế tôi bắc đầu suy nghĩ về người bị bệnh dại theo một cách khác , so sánh các triệu chứng bệnh dại với một số bệnh khác và tìm ra sự khác biệt của nó , theo dõi rối loạn chức năng tuần hoàn hô hấp , bài tiết.....so với các trường hợp tử vong khác.... cuối cùng tôi tìm thấy có một sự tương đồng dù rất ít ỏi giũa bệnh dại và bệnh uốn ván.
Triệu chứng điễn hình của tình trạng dại lên cơn là : sợ gió, sợ nước , sợ ánh sáng và sợ tiếng động và chết là do một cơn co giật bất ngờ co thắt hầu họng.
Bệnh uốn ván cũng có các triệu chứng sợ gió , sợ ánh sáng , sợ tiếng động và có những cơn co giật , ưỡng người, gồng người , hôn mê co thắt hầu và chêt.
Các loại bệnh khác có triệu chứng SỢ hay không" Hình như là không , người bệnh chỉ cảm thấy chói mắt, không thích nghe tiếng ồn ào, chán ăn chán uống chứ không đến mức độ SỢ.
Điểm đặt biệt là bệnh dại và uốn ván là cơn kích động co giật có thể kích thích bằng một tác nhân tâm lý chứ không phải là bằng một tác nhân sinh học như các bệnh khác.
Tôi đã kiễm chứng nhiều lần trên các bệnh nhân lên cơn dại khi cho họ tiếp xúc với nước , họ rất sợ uống nước mặc dù rất khát , chỉ cần thấy ly nước, hay tình cờ một giọt nước rơi trúng họ là có thể đó là một kích thích để tạo thành cơn co giật chết người , cũng như thế kích thích cũng có thể tạo ra chỉ bằng một câu nói “tôi đem nước cho anh“ là cũng đủ là cho người bệnh lên cơn nhưng nếu nói “tôi đem water cho anh“ thi không có chuyện gì xãy ra đối với họ và khi họ hiễu được chỉ nước là water thìi họ sẽ có biểu hiện co giật khi ta nói water hay là nước.
Cái sợ của bênh nhân dại hình như bắc đầu từ sự tư duy, quan sát một con chó dại ở cơ sở thú y , nó lên cơn và cách chết của nó khác với con người hoàn toàn.
Bệnh dại có thể tự hồi phục được hay không" Đây là một điều làm tôi rất băn khoăn.
Có thể giúp cho họ vượt qua cơn co giật để không chết vì nghẹt thở thì họ có thể sống còn được không, làm cho họ mê, chêt lâm sàng trong một thời gian liệu họ có thể tự lành được không.
Kinh nghiệm trong thời gian 2 năm điều bệnh uốn ván đã giúp tôi một quyết đinh là giúp cho bệnh nhân đã lên cơn dại sống thêm được ngày nào tốt ngày đó.
Hầu như bệnh nhân dại nào lên cơn họ cũng cảm nhận được rất rõ ràng là họ sẽ phải chết trong một vài ngày hay trong một vài giờ nửa , những lời trối trăn của họ làm ai cũng phải khóc và khi bệnh nhân lên cơn điên dại thì những ai chưa chứng kiến một lần trong đời thì khó mà tưởng tượng cảnh khủng khiếp của một bênh nhân này họ la hét cắn xé hoảng loạn điền cuồng chẵng khác chi một người bị thiêu trong lửa đỏ mệt lã vật xuống rồi chết, không một ai dám dến gần nếu không dự đoán để cố định họ trước.
Tôi đến với họ và nói cho họ biết họ sẽ vượt qua được cơn cuồng nộ đó, và hãy bình tỉnh nói cho tôi biết là khi nào họ sắp lên cơn , họ phải hợp tác với tôi thì tôi mới có thể giúp họ vượt qua , thường thì từ khi bệnh nhân có cảm giác cho đến khi lên cơn thực sự chỉ trong vòng 2 phút , thuốc chỉ có tác dụng tối ưu khi dùng đúng thời điễm bênh lên cơn , trước hay sau khi lên cơn một vài phút thướng là không có kết quả bao nhiêu , liều lượng tùy theo từng cá nhân nhưng kinh nghiệm cho tôi biết là ít nhất là 30 mg valium tiêm tỉnh mạch / cho một lần lên cơn . có khi phãi dùng dến 120mg valium / cho một lần cắt cơn , benh nhân sẽ tỉnh lại và nói chuyên như một người bình thương, 3 phút sau khi tiêm , đối với bệnh nhân dại khi lên cơn valium không có ngưỡng ngộ độc , không biết khi lên cơn trong cơ thể của bệnh nhân có thể hóa giải một nồng độ thuốc chết ngừoi như vậy " đó là một bí ẩn cần được giải thích.
Tôi muốn hiễu một điều là nếu bệnh nhân vượt qua được ngày thứ 7 thứ 8... thứ 16 thì những tổn thương trong não bộ của họ ra sao so với đa số chết trong vòng 48 đến 72 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng dại đầu tiên.
Trong số hơn 50 bệnh nhân mà tôi cùng họ vượt qua ngưỡng cũa tử thần này có một bênh nhân 60 tuổi sống thêm được 16 ngày, khi bà cụ chết , tự tay tôi giải phẩu tử thi cho bà tại nhà xác bệnh viện Chợ Quán và gởi một mẫu não để làm anapath ở ĐH Y Khoa Saigon.
Lâu lắm rồi tôi không thấy cơ quan kiễm soát dịch bênh của Hoa kỳ thông báo bệnh dại lên cơn xuất hiện tai Hoa Kỳ, ngoại trừ cách đây mấy chục năm trường hợp bệnh nhân cuối cùng là một nhân viên làm trong phòng thí nghiêm bênh dại được công bố.
Tôi sẽ tìm lại bài thuyết trình này mà tôi đã trình bày tại viên Pasteur SG do công ty dược phẫm sản xuất thuốc Verorab tài trợ cach dây khoảng 15 năm để gời cho các anh xem
Chúc sức khỏe mọi người
Ho dac Duy
Gửi ý kiến của bạn
