Ngày 16-9-2004, nhiếp-ảnh-gia Trần-Đại-Quang đã ra đi tại Boston, tiểu-bang Massachusetts, thọ 71 tuổi. Ông là một đàn anh trong làng ảnh trẻ, cùng thời với các nhiếp-ảnh-gia Nguyễn-Ngọc-Hạnh, Khưu-Từ-Chấn, Nguyễn-Bá-Mậu... Sở-dĩ chúng tôi dùng chữ "thế-hệ trẻ", là so sánh thế-hệ ông với thế-hệ các nhiếp-ảnh-gia đàn anh như các cụ Phạm-Văn-Mùi, Nguyễn-Mạnh-Đan, Nguyễn-Cao-Đàm, Trần-Cao-Lĩnh...
Năm 1967-68, khi tôi được gặp ông lần đầu tại Hội Việt-Mỹ Sài-Gòn, ông Trần-Đại-Quang đã là một ngôi sao sáng trong làng ảnh, đã có nhiều thành-tích quốc-tế. Từ đó đến 1974, thỉnh thoảng chúng tôi có trở lại Hội Việt-Mỹ xem chấm thi, nghe hội-thảo và tham-dự các sinh-hoạt ảnh khác, tôi được gặp ông nhiều lần hơn và có điều-kiện hiểu ông hơn chút xíu. Trần-Đại-Quang là một nhà nhiếp-ảnh "lớn" mà không "lối". Ông vui vẻ, nhã nhặn... nói chuyện với những tay máy ảnh cũ mới, tất cả coi như bạn, không làm dáng, không đóng kịch, không hù dọa, kèn cựa... Thỉnh thoảng chúng tôi lại nghe ông đoạt huy-chương Vàng chỗ này, huy-chương Đồng chỗ nọ, bằng Danh-dự chỗ kia... Tuy ông không phụ-trách giảng dạy về nhiếp-ảnh, nhưng nhiều người vẫn coi trọng ông như bậc thầy. Ảnh của ông có nhiều tấm rất độc-đáo, chỉ cần xem ảnh của ông cũng đủ học được nhiều điều lý-thú.
Năm 1982 tôi gặp ông lại tại tiểu Sài-Gòn này. Sau một chuỗi những thăng trầm 1975-1982, con người ông vẫn lạc-quan, bình-dị, nhã nhặn như vậy. Đáp lời mời của HANTVN, mà thời đó, tôi là một thành-viên trong ban chấp-hành, ông bay từ Massachusetts sang California chấm thi nhiếp-ảnh cho hội. Ông là người đã bảo-trợ cho nhiếp-ảnh-gia LAT sang định-cư tại Massachusetts, tháng 10-1997.
Nhiếp-ảnh-gia Trần-Đại-Quang sinh tại Thừa-Thiên năm 1933, nguyên là một Thiếu-tá bác-sĩ quân-y QĐVNCH, làm việc tại Tổng Y-viện Cộng-hòa. Sau đó ông giải ngũ và làm việc tại bệnh-viện Chợ Rẫy.
Ông sinh-hoạt nhiếp-ảnh từ đầu thập-niên 60 và là đồng sáng-lập-viên Hội Ảnh Nghệ-thuật Việt-Nam tại Sài-Gòn, 1969. Nguyên Tổng thư-ký HANTVN, 1973-1975; thư-ký danh-dự cuộc thi ảnh quốc-tế do HANTVN tổ-chức tại Việt-Nam, 1974; nguyên giám-khảo cuộc thi ảnh quốc-tế do HANTVN tổ-chức tại Sài-Gòn, kỳ 1, 1972 và kỳ 2, 1974. Thành-viên Ban chấp-hành Hội Nhiếp-ảnh Việt-Mỹ, Sài-Gòn, 1969-1975. Sau biến-cố 1975 đi học-tập cải-tạo khoảng 2 năm; ông và nhiếp-ảnh-gia Nguyễn-Ngọc-Hạnh đã có một thời-gian ở chung trại cải-tạo Long-Thành. Vượt biên năm 1979, ông định-cư tại Pháp; lấy bằng bác-sĩ và hành nghề tại Pháp. Năm 1982, ông di-cư một lần nữa sang Mỹ, định-cư tại thành phố Framingham, và mở phòng mạch tại thành phố Lowells, Massachusetts. Giám-khảo ba cuộc thi ảnh đẹp do HANTVN tổ-chức tại quận Orange, California các năm 1982, 1983 và 1984. Tham-dự một số cuộc triển-lãm ảnh tại California cùng HANTVN.
Trong sinh-hoạt nhiếp-ảnh quốc-tế, ông đoạt 8 huy-chương Vàng, trong đó có 3 huy-chương Vàng PSA, 6 huy-chương Bạc, 11 huy-chương Đồng, trên 50 bằng Tưởng-lệ Danh-dự, 212 lần nhập-tuyển trong các cuộc thi ảnh, triển-lãm nhiếp-ảnh quốc-tế. Nhiếp-ảnh-gia Trần-Đại-Quang là một trong số ít nhiếp-ảnh-gia mang nhiều thành-tích nhiếp-ảnh về cho VNCH trong thập-niên 60 và tiền-bán 70. Tác-phẩm "Người lính chiến", ảnh đen trắng, chụp một quân-nhân nhẩy dù VNCH, thực-hiện bằng kỹ-thuật phân sắc-độ là một tác-phẩm đã đem về cho ông nhiều huy-chương cao-quý của thế-giới. Ông tự tay phóng lấy các ảnh đen trắng và phóng ở trình-độ kỹ-thuật cao, làm nhiều tay ảnh đen trắng khác kính nể. Thỉnh thoảng ông cũng viết bài nhiếp-ảnh, như "Kỹ-thuật chớp sáng", 1970.
Ông đoạt các tước-hiệu danh-dự quốc-tế : A PSHK; A PSEA; A TVPA; A MPC; A RPS; A FIAP; Hon NPAS; Hon Rosario; Hon FCA; Hon F CBA... và Hon F APA, 2000. Ông được Hội Ảnh Mỹ-quốc vinh-danh 3 sao PSA/ Pictorial, từ trước 1975.
Nhiếp-ảnh-gia Trần-Đại-Quang ra đi là một mất mát lớn cho gia-đình nhiếp-ảnh nghệ-thuật Việt-Nam. Ông đã để lại một sự-nghiệp nhiếp-ảnh đồ-sộ, một tư-cách trong sáng, bình-dị và một gương xử-thế đáng để cho nhiều người ảnh noi theo.
Gửi ý kiến của bạn
