Hôm nay,  

‘Việt Nam của con, Việt Nam của cha’ hay Việt Nam của phân ly

04/04/202500:00:00(Xem: 1722)

Hình sách
Khi đọc được khoảng một phần ba quyển hồi ký “Việt Nam của con – Việt Nam của cha”, trong tôi thôi thúc mãnh liệt một suy nghĩ: đã đến lúc tôi cũng nên ngồi xuống để viết một quyển sách của chính mình trước khi quá trễ, hay nói đúng hơn là trước khi đầu óc tôi bắt đầu quên lãng nhiều cột mốc, nhiều câu chuyện, đặc biệt là nhiều cảm xúc đã từng có trong tôi, từng xảy ra trong đời tôi, kể từ lúc đặt chân đến đất nước này, nơi vừa gần gũi lại vừa lạ lẫm với tôi cho đến tận bây giờ.

Niềm thôi thúc đó hiện hình bởi những gì mà tôi đọc được trong “bản song tấu đặc biệt, lần đầu tiên xuất hiện trong văn đàn” như cách nói của nhà văn Eric Nguyễn, do hai tác giả, cũng là hai bố con Nghĩa Võ và Christina Võ chắp bút, đã thực sự cuốn hút tôi. Để rồi khi đọc được đến hơn một nửa quyển sách, tôi đã gọi phone cho Kalynh Ngô, người dịch nguyên tác “My Vietnam, Your Vietnam” sang tiếng Việt, và nói “Quyển sách hay đó, không biết do bản tiếng Anh thật sự hay hay do người dịch giỏi, mà đọc rất thú vị!” Đồng thời tôi hứa với Kalynh sẽ viết bài review sau khi đọc hết.

Điều đầu tiên níu giữ tôi không rời mắt khỏi những con chữ trong “Việt Nam của con – Việt Nam của cha” chính là những cảm xúc tinh khôi của Christina Võ trong lần đầu đặt chân lên quê cha đất mẹ Việt Nam, nơi mà cô “không bao giờ nghĩ rằng sẽ giữ một vị trí quan trọng” trong câu chuyện đời cô.

Tôi đi theo bước chân của tác giả Christina Võ, người được sinh ra tại một thị trấn nhỏ ở tiểu bang Connecticut, có bố mẹ là những người trốn chạy khỏi quê hương Việt Nam ngay và sau ngày đất nước thay tên đổi chủ, nhưng cô lại chưa bao giờ nghe họ nói bất kỳ điều gì về Việt Nam, thậm chí là không dạy cho chị em cô một chữ tiếng Việt nào, dù đơn giản nhất như “xin chào.” Chính vì thế, Việt Nam trong mắt nhìn, trong cảm nhận của Christina - cô gái 22 tuổi từng chối bỏ phần Việt Nam trong con người mình, từng giấu đi chai nước mắm hay tương ớt Sricacha khi có bạn đến nhà chơi để không muốn mình trông dị biệt  - mang một sắc màu khác hẳn. Đó là sắc màu tôi từng tìm kiếm, từng muốn nghe ai đó mô tả, nhưng chưa có duyên bắt gặp. Những dòng hồi ký của Christina Võ trong “Việt Nam của con, Việt Nam của cha” đã mô tả, đã kể cho tôi nghe điều tôi từng muốn biết đó.

Điều níu giữ tôi không rời mắt khỏi những con chữ trong “Việt Nam của con – Việt Nam của cha” còn là mối ưu hoài, khắc khoải của Nghĩa Võ, một bác sĩ quân y, trong phút chốc bị bứng khỏi cội nguồn, lênh đênh trên con tàu nhỏ chưa biết trôi dạt về đâu, để rồi hai tháng sau, ông ngập ngừng đặt chân đến Mỹ, nơi cách biệt quê nhà đến 10,000 dặm và bắt đầu cuộc đời mới trong vô định.

Tôi đi theo bước chân của tác giả Nghĩa Võ, bố của Christina Võ, là những bước chân quay ngược về quá khứ của một người Việt tị nạn đã thành danh trong hiện tại, để nhìn, để suy ngẫm về hành trình mà ông đã đi qua, cũng là một phần của dân tộc Việt Nam đã đi qua – một dân tộc mà từ những dòng đầu tiên trong hồi ký, ông đã chỉ ra định mệnh của nó phải là phân ly.

Tác giả Nghĩa Võ là người đã vượt qua được tất cả những rào cản về ngôn ngữ, về văn hóa, để có thể dễ dàng tìm thấy sự đủ đầy về vật chất lẫn tinh thần nơi vùng đất mới. Nhưng thực tế, đâu đó trong tận sâu đáy tim ông, ‘những ký ức kinh hoàng của chiến tranh vẫn tiếp tục đóng khung cuộc sống của người đã trải qua nó.” Và như ông viết, “Việc mất quê hương, các chủ quyền và cả chính bản thân mình khiến họ cảm thấy bị tàn phá thể chất, vật chất và tinh thần.” Tất cả vẫn mãi là di chứng, là vết sẹo không mờ, đeo đẳng theo tác giả Nghĩa Võ, cũng là đeo theo những người tị nạn vốn không có được một sự lựa chọn công bằng cho việc phải ra đi để có thêm một nơi gọi là quê hương thứ hai; để dẫu rằng một ngày nào đó, họ có thể tìm thấy sự bình yên ở một đất nước khác, nhưng vẫn thấy khắc khoải trong lòng một tình yêu sâu thẳm và nỗi khao khát cố hương. “Đó là sự chia lìa ám ảnh suốt cuộc đời” mà tôi nghĩ rằng mình đã bắt gặp, không chỉ ở riêng tác giả Nghĩa Võ, mà còn ở bao người như ông.

“Việt Nam của con. Việt Nam của cha” cuốn hút tôi còn bởi cách Christina chia sẻ những cảm nhận của cô về một Việt Nam trong tâm thế của một người biết mình mang dòng máu thuần Việt của mẹ của cha nhưng lại phải loanh quanh đi tìm, đi góp nhặt những gì thuộc về gốc gác mình, về gia đình mình, về xứ sở Việt Nam từ những người khác nhau, trong những tình cờ khác nhau, để từng chút từng chút cô có thể hiểu hơn về con người Việt Nam trong cô, và quan trọng hơn, để có thể hiểu được cha cô, hiểu được người mẹ quá cố của cô, theo cách tốt nhất mà cô có thể.

“Việt Nam của con. Việt Nam của cha” cuốn hút tôi còn bởi mối quan hệ cha con của ông Nghĩa và Christina thật đặc biệt. Nó không hoàn toàn giống mối quan hệ cha con mà tôi thường thấy trong các gia đình Việt Nam. Đầy ắp trong “Việt Nam của con” là bóng dáng của người bố và thấp thoáng hình bóng của người mẹ đã khuất. Trong hành trình mà cô vừa muốn tự do khám phá những điều mới lạ của cuộc sống, muốn trải nghiệm những điều mới mẻ trong công việc mà cô tìm được ở Việt Nam hình như không lúc nào không có sự day dứt nghĩ về mẹ về cha. Ngược lại, “Việt Nam của cha” lại mờ nhạt hình bóng của con. “Việt Nam của cha” trong ký ức của ông Nghĩa là Việt Nam của một thời con ông chưa hiện hữu trong cuộc đời, là Việt Nam của chiến tranh, của đau thương, của biệt ly, của mất hết. Ông chưa bao giờ muốn biết về Việt Nam của con. Và ông cũng không bao giờ kể với con về Việt Nam của ông.

“Việt Nam của Con-Việt Nam của Cha”. Con không biết về Việt Nam của cha. Cha không biết về Việt Nam trong con. Họ không biết về Việt Nam của nhau. Cha chạy khỏi quê hương. Con tìm về đất tổ. Cha ngồi trên lầu viết về Việt Nam của cha. Con ngồi dưới lầu viết về Việt Nam của con. Nhưng, cùng với nhau, như Christina viết, “họ dệt nên một câu chuyện vang vọng qua nhiều thế hệ. Đó là câu chuyện về một người tỵ nạn Việt Nam, bị mất gốc vì sự hỗn loạn, phải gieo mầm cho một cuộc sống mới trong không gian mênh mông và thanh bình của Hoa Kỳ. Đó là câu chuyện về một người Mỹ gốc Việt trở về Việt Nam với trái tim bồi hồi khao khát muốn hiểu thêm về gia đình và lịch sử. Đó là câu chuyện của một người cha và một cô con gái cố gắng thu hẹp khoảng cách của các thế hệ, của thời gian và không gian, và của cùng một quê hương.”

“Việt Nam của con. Việt Nam của cha” được viết bằng Anh ngữ, được nhà báo Kalynh Ngô dịch sang tiếng Việt, là một hồi ký dài hơn 300 trang, được chia làm 7 phần, gồm Đi/Đến, Hành trình, Hai thế giới, Nét quyến rũ của miền Nam, ‘Cải tạo/Hồi hương, Đứa con của Việt Nam và Lời kết. Ngoài ra, còn có thêm Lời phi lộ (thực sự lời này rất lạ với tôi) và Lời bạt.

Ngoại trừ phần Lời Bạt, còn lại tất cả các phần đều xen kẽ suy nghĩ của con và hồi ức của cha, hoặc ngược lại chiêm nghiệm của cha và cảm nhận của con. Về Việt Nam.

Nếu “Việt Nam của con” trải dài theo thời gian, bắt đầu từ cột mốc 2002, khi ở tuổi 22, Christina nhận được email từ Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc cho biết cô được nhận vào một chương trình thực tập 6 tháng ở Hà Nội, nơi cô chưa từng chủ động nghĩ rằng mình sẽ đến, kéo dài cho đến năm 2011 khi cô rời Hà Nội lần thứ 3 không chỉ vì đã xác định mục đích xây dựng lại cuộc sống ở San Francisco, mà còn vì hy vọng việc trở về Hoa Kỳ sẽ cho cô cơ hội để gần gũi với cha mình. Thì “Việt Nam của cha” lại là những hồi ức không theo năm tháng. Bắt đầu từ lúc đặt chân đến Hoa Kỳ vào Tháng 6 của năm 1975, hành trình ngược quá khứ của ông Nghĩa không chỉ là chuyện nhớ lại việc ông đã làm gì để tồn tại được ở mảnh đất này sau những bỡ ngỡ ban đầu, mà chuyến xe thời gian đó có lúc dừng lại ở mốc thời gian của năm 1974, 1975, có lúc lại đưa ông trở lại Việt Nam của những ngày ông còn thơ bé, khi ở Vũng Tàu, lúc ở Sài Gòn, khi ở thập niên 40, lúc lại rơi vào những năm 50. Hay có lúc đang miên man với đời sống tại Mỹ trong suốt cả mười mấy năm, người đọc lại thấy tác giả bâng khuâng nhớ lại những gì diễn ra ở Sài Gòn trong thập niên 70…

Nhưng điều thú vị là, dù mỗi người viết về Việt Nam theo cách riêng của mình, như chả ăn nhập gì với nhau, vậy mà vẫn có thể song hành với nhau một cách mượt mà, êm ái.

Cuối cùng, hồi ký “Việt Nam của con. Việt Nam của cha” thật sự mang đến cho người đọc hải ngoại, đặc biệt những người chưa một lần về cố hương kể từ biến cố 1975, hình ảnh một Việt Nam rất khác. Khác như thế nào, tôi xin nhường phần cảm nhận đó lại cho mỗi người. 
 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Cuộc chiến Việt Nam đã khép lại từ nửa thế kỷ trước nhưng những hệ lụy vẫn còn ghi khắc trong đời sống, tâm trí và ký ức của nhiều thế hệ người Việt ở quê hương lẫn hải ngoại. Ký ức đau thương lẫn khát vọng xây dựng tương lai đã trở thành chủ đề trung tâm trong nhiều tác phẩm văn học, tuyển tập truyện ngắn "The Colors of April" do Quan Manh Ha và Cab Tran biên tập là một ví dụ điển hình.
Khi về già, bạn mắc bệnh mất trí nhớ, rồi mất phương hướng, sau đó mất ngôn ngữ. Nếu bạn sống thật lâu, như một ngọn núi, các chuẩn tắc đạo lý do con người đặt ra sẽ mất sau cùng. Và theo thứ tự như vậy. Trước cửa một tiệm cà phê gần khu vực tưởng niệm sự kiện 911, gần nền của tòa tháp đôi đổ sập, xuôi về phía hiệu sách cũ Strand ở Broadway, nơi tôi mua được một tập thơ của Gerald Stern, tôi gặp anh Siu Kpa, người Gia rai sáu mươi tuổi, và vợ anh. Anak Gia rai, con của Gia rai. Hay Giơ rai, Jarai, Jrarai, Chơ rai đều được, cả hai nói tiếng Việt, nhưng anh nói giỏi hơn. Thật ra chị là người Ba na, nghe phát âm như Bơ na, hay Bờ na, hay Bà nà, cũng là Ba na dưới núi, Ba na trên núi, Bơ Nâm, Bơ Môn. Cả hai đều mất trí nhớ nhưng theo hướng ngược chiều nhau.
Nhà văn Phạm Quốc Bảo trong tuần qua vừa ấn hành tuyển tập Cuốn Lên Bức Mành. Một tác phẩm ghi lại những suy nghĩ của một người đang giữa lứa tuổi 80s từ hải ngoại về những gì còn lưu giữ sau một đời làm báo và viết truyện. Từng trang chữ của ông là cô đọng những cảm xúc của một người không tự cho mình sống một ngày nào mà không nghĩ tới quê nhà. Tuyển tập nhiều bài viết Cuốn Lên Bức Mành gồm ba phần: Hồi ức, Tản mạn, Thơ. Nơi đây, chúng ta gọi ấn phẩm này là cuốn sách sau 50 năm, vì Phần 2 còn được tác giả ghi là: Nửa Thế Kỷ Ngoái Lại. Thực tế, chiều dài của sách là hơn một thế kỷ rưỡi, vì có kể về ông ngoại tác giả là cụ Bùi Văn Giảng (1871-1934). Với chiều dài thời gian như thế, và với cảm xúc của thời điểm 50 năm, tác phẩm của Phạm Quốc Bảo có những trầm lắng rất là tịch mịch của lịch sử. Nơi đây chúng ta sẽ giới thiệu một số điểm trong tuyển tập.
“Việt Nam Của Con, Việt Nam Của Cha” (nguyên bản ‘My Vietnam, Your Vietnam’) không chỉ là tự truyện của cha và con, kể lại hành trình đi tìm nguồn cội của tác giả, Christina Võ, mà còn là cách cô “hòa giải” – chữa lành vết thương giữa hai thế hệ – giữa cô và người cha, ông Nghĩa Võ, một bác sĩ quân y VNCH, cũng là đồng tác giả.
Không rõ do một cơ duyên nào mà ba người ấy – ba nhà thơ nữ, ba tâm hồn, ba định mệnh, ba trải nghiệm, ba cuộc đời, ba ngọn suối nguồn thơ ca lại rủ nhau về hợp lưu tụ hội trong một tuyển thơ đặc sắc, hiếm có...
Tác giả của cuốn sách này, Bác sĩ Ngô Thế Vinh, là một trong những nhân vật hàng đầu trong đời sống văn học ở Nam Việt Nam trong thời kỳ Việt Nam Cộng hòa, và đã từng quen biết với tất cả những nhân vật mà ông phác thảo. Bác sĩ Vinh là bác sĩ chuyên ngành nội khoa tại một Trung Tâm Y Khoa Long Beach, Nam California. Ông cũng là một tác giả không biết mỏi mệt, với các tác phẩm bao gồm tiểu thuyết, các sách bình luận văn hóa (như cuốn này) và các bài tường trình khảo sát. Đặc biệt, ông đã đích thân thực hiện chuyến đi điền dã theo suốt chiều dài 4.800 km của sông Mekong và đã viết hai cuốn sách nói về sự tồn vong của con sông này, một con sông lớn của thế giới và là mạch sống của hơn 70 triệu người sống dọc theo hai bờ con sông và nơi Đồng Bằng Sông Cửu Long.
Người Hát là tập thơ đầu tiên của Bùi Mai Hạnh. Một tập thơ đặc sắc. Một trong những chủ đề là những quan tâm xã hội được nhìn dưới khía cạnh trữ tình, sự bình đẳng, tự do, và các mối quan hệ giữa người và người. Thơ chị không trừu tượng, không có những ý tưởng tổng quát, mà chứa đầy sự kiện, các chi tiết. Có một truyền thống văn hóa và tinh thần ở đó, trong những bài thơ có tính hiện đại và đương đại của chị. Thơ Bùi Mai Hạnh trực tiếp mô tả, trong khi hàm chứa những yếu tố triết lý lặng lẽ. Mối quan hệ của chị với người khác, trong tình bạn, trong tình yêu, là những mối quan hệ sâu đậm, mạnh, khó khăn. Tất cả các đề tài đều có thể có mặt: sự chống trả quyết liệt đối với số phận, sự đề kháng xã hội, sự sợ hãi và hèn yếu, tất cả có mặt trong thơ Hạnh.
"Bạt" của thi sĩ Đỗ Hồng Ngọc cho tập thơ của ba người...
Một ngày đầu thu, ngồi viết đôi trang về thơ của ba nữ lưu thời nay, sao bỗng thấy lòng xúc cảm lạ thường. Như ngày nào khi dạo chơi trong khu vườn Gitanjali bỗng gặp lại bông siêu ly thuở còn mơ mộng. Như ngày nào khi hoàng hôn xuống lái xe qua cây cầu cao ở Baton Rouge bỗng thấy vầng trăng lồng lộng trên sông. Hay như cách đây hơn mười năm, khi đi chơi vùng biển Laguna bỗng gặp lại người xưa - đầu đội nón rộng vành, mang kính đen, ngồi dưới bóng dù, tay lật xem thơ Tôi Cùng Gió Mùa. Vậy đó. Xin mời bạn đọc theo dõi những trang sau đây viết về ba nhà thơ nữ: duyên, Lê Chiều Giang và Nguyễn Thị Khánh Minh. Ô, lần đầu tiên ba nhà thơ nữ họp mặt nhau trong cùng một tập thơ. Một cuộc hội ngộ tuyệt đẹp...
Những Ngày Thơ Ấu của Võ Phú là cánh cửa mở ra thế giới tuổi thơ, tựa một bản giao hưởng của nỗi nhớ, nhưng cùng lúc chính là tiếng vọng của văn học Việt Nam hải ngoại, vốn từ lâu vẫn luôn phải đối diện với những câu hỏi không dễ trả lời: Chúng ta viết gì? Viết cho ai? Và viết bằng ngôn ngữ nào?
DB Derek Trần: Tôi làm tất cả để bảo vệ cộng đồng mình trong vấn đề di trú

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.