Hôm nay,  

Tại Sao Ngành Tư Pháp Khó Có Thể Bảo Vệ Nền Dân Chủ Trước Những Tấn Công Của Trump Và Musk?

21/02/202500:00:00(Xem: 1271)

tối cao pháp viện

 Tối Cao Pháp Viện. (Nguồn: https://www.supremecourt.gov/about/photos.aspx )

 
Washington DC (VB) – Thông qua những sắc lệnh hành pháp vượt quyền hạn, tổng thống Trump cùng tỉ phú Elon Musk đã không ngừng tấn công vào những nền tảng cơ bản nhất của thể chế dân chủ Hoa Kỳ: nguyên tắc tam quyền phân lập, quyền bình đẳng về giới tính, xóa bỏ Tu Chính Án 14 của Hiến Pháp (người sinh ra ở Mỹ sẽ đương nhiên trở thành công dân Mỹ). Để đối phó, nhiều chính quyền tiểu bang, các tổ chức cộng đồng, tổ chức phi lợi nhuận… đã đệ nhiều đơn kiện liên bang để phản đối các chính sách độc đoán của chính quyền mới. Một số chính sách của Trump đã bị tòa án liên bang tạm dừng, ít nhất là tạm thời.
 
Trên một bài phân tích đăng trên trang mạng theconversation.com, nhà báo Stephen Khan, một học giả về tòa án liên bang, cho rằng ngành Tư Pháp sẽ không giúp ích nhiều trong việc bảo vệ nền dân chủ qua bối cảnh chính trị mới phức tạp hiện nay.
 
Tối Cao Pháp Viện trong những năm gần đây nghiêng hẳn sang cánh hữu, đã chấp thuận một số nỗ lực mở rộng quyền hạn của tổng thống. Nhưng vấn đề không chỉ đơn giản nằm ở chỗ “các thẩm phán hữu khuynh ủng hộ tổng thống cực hữu.” Bản chất của ngành Tư Pháp bộc lộ nhiều điểm yếu, khó có thể đối phó với chiến lược hành động của Trump và Musk. Thách thức đầu tiên là tốc độ: Chính quyền Trump đang hành động nhanh hơn nhiều so với tòa án. Một thách thức khác nữa là thẩm quyền: Khả năng áp chế chính phủ của tòa án bị hạn chế, và thường chậm chạp.
 
Đó là chưa kể các tuyên bố của Trump, JD Vance và "nhân viên chính phủ đặc biệt" Elon Musk, cả ba đều cho biết sẵn sàng bỏ qua các phán quyết của tòa án; thậm chí còn đe dọa sẽ tìm cách luận tội các thẩm phán ra phán quyết không đúng theo ý mình!
 
Đầu tiên là khía cạnh tốc độ. Musk được giao phụ trách cắt giảm các dịch vụ của chính phủ, về cả ngân sách chi tiêu và phạm vi tiếp cận. Hiến Pháp qui định rất rõ ràng: Nhánh Hành Pháp không thể tự mình đóng cửa một cơ quan liên bang được Quốc Hội thành lập. Đó là công việc của Quốc Hội. Nhưng Trump và Musk vẫn làm như vậy. Họ tuyên bố Cơ Quan Phát Triển Quốc Tế Hoa Kỳ (USAID) do Quốc Hội thành lập phải bị đóng cửa, và đuổi nhân viên khỏi các văn phòng của cơ quan này tại Washington D.C.
 
Có vẻ như chiến lược của chính quyền Trump là “đánh nhanh tiêu diệt gọn." Các tòa án Hoa Kỳ không  được thiết kế để đáp ứng nhanh như vậy. Có thể mất nhiều năm để một vụ án đi qua các tòa án cấp dưới lên đến được Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ. Tòa án có bản chất là thận trọng, suy tính. Họ xem xét nhiều yếu tố, trải qua nhiều giai đoạn để tìm hiểu sự thật trước khi đưa ra phán quyết cuối cùng. Ở mọi giai đoạn, luật sư của cả hai bên đều có thời gian để trình bày quan điểm của mình. Ngay cả khi một vụ án được đưa lên Tối Cao Pháp Viện cũng có thể mất nhiều tháng để có kết luận chung cuộc.
 
Ngược lại, hành động của Trump và Musk diễn ra chỉ trong vài ngày. Đến khi tòa án cuối cùng giải quyết được những vấn đề diễn ra vào cuối tháng 1 hoặc đầu tháng 2 năm 2025, tình hình có thể đã thay đổi đáng kể. Ví dụ, hãy xem xét nỗ lực đóng cửa USAID. Trong vòng một tuần, chính quyền Trump đã cho hầu hết nhân viên của USAID nghỉ hành chính; dừng các thử nghiệm y tế ở nước ngoài của USAID, bao gồm cả các phương pháp điều trị có khả năng cứu nhiều sinh mạng người. Vào đầu tháng 2, một thẩm phán đã tạm thời chặn lệnh cho nhân viên của USAID nghỉ việc. Nhưng ngay cả khi tòa án cuối cùng kết luận sau vài tháng rằng các hành động của chính quyền Trump liên quan đến USAID là bất hợp pháp, thì việc đưa cơ quan này trở lại hoạt động như trước có thể là bất khả thi. Nhiều nhân viên có thể đã tìm việc làm khác. Nhân sự mới phải được tuyển dụng và đào tạo. Các hợp đồng đã bị chấm dứt hoặc vô hiệu hóa sẽ phải được đàm phán lại. Các quốc gia, cộng đồng đã nhận được sự giúp đỡ từ USAID có thể sẽ mất tin tưởng với các chương trình được gia hạn, vì lo ngại các dịch vụ có thể bị cắt đứt một lần nữa.
 
Một chiến thuật khác của chính quyền Trump là tấn công trên diện rộng. Khi đảng Cộng Hòa không đồng tình với một hành động hành pháp nào của Joe Biden - ví dụ như kế hoạch xóa nợ cho sinh viên - họ kiện lên tòa án liên bang để xin lệnh cấm trên toàn quốc, nhằm ngăn chặn việc thực hiện kế hoạch.
 
Nhưng lệnh cấm sẽ không hữu ích với chiến thuật của Trump. Một tòa án chặn một lệnh hành pháp là không đủ để ngăn chính quyền thử nhiều chiến thuật khác nhau. Vào năm 2017, tòa án đã chặn hai phiên bản đầu tiên của lệnh của Trump cấm đi đến Hoa Kỳ từ các quốc gia có đa số dân theo Hồi Giáo; nhưng cuối cùng đã cho phép phiên bản thứ ba có hiệu lực. Tương tự, nếu Trump và Musk tấn công vào một cơ quan bị tòa ngăn chặn, họ sẽ thử các chiến thuật tương tự  với các cơ quan khác.
 
Chiến lược hành động nhanh chóng và phá vỡ mọi thứ sẽ thành công nếu phía tòa án không thể theo kịp tất cả các đợt tấn công khác nhau. Tòa án có thể là một công cụ bảo vệ Hiến pháp, nhưng một mình nó không đủ đối phó với nhiều thủ đoạn của Trump và Musk.
 
Kế đến là vấn đề thẩm quyền. Các nhà nghiên cứu lập luận rằng lệnh của tòa án chủ yếu có tác dụng ngăn chặn chính phủ làm một điều gì, chứ không phải ép buộc chính phủ phải làm điều gì đó. Các thẩm phán đã bày tỏ lo ngại rằng chính quyền Trump có thể không tuân thủ lệnh ngừng đóng băng tài trợ. Ví dụ, một thẩm phán liên bang tại Massachusetts đã ra lệnh cho chính quyền Trump không thực hiện các thay đổi đối với nguồn tài trợ nghiên cứu liên bang, đồng thời phải cung cấp bằng chứng rằng chính quyền đã tuân thủ lệnh của tòa án. Nhưng họ nhận thấy rằng chính quyền Trump đã không tuân thủ lệnh của tòa án. Cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ một trừng phạt nào đối với Trump và những người trong chính phủ.
 
Cũng không rõ liệu Trump có tuân thủ các phán quyết của Tối Cao Pháp Viện nếu chống lại ông hay không. Trên đường vận động tranh cử, JD Vance đã từng nói: "Khi tòa án ngăn cản, hãy về phíaớc đất nước như Andrew Jackson, nói rằng thẩm phán đã đưa ra phán quyết, hãy cứ để ông ta thực thi phán quyết đó.'" Gần đây, Vance còn tuyên bố rằng tòa án không được phép kiểm soát quyền lực hợp pháp của cơ quan hành pháp, ám chỉ sự phản đối mạnh mẽ đối với các phán quyết của tòa án mà chính quyền không đồng tình.
 
Tất cả những điều nói trên không có nghĩa là tòa án hoàn toàn vô dụng trước chính quyền Trump. Cũng không có nghĩa là không nên kiện để phản đối các hành động bất hợp pháp hoặc vi hiến của chính quyền. Tòa án, đặc biệt là Tối Cao Pháp Viện, được thành lập để phân xử các tranh chấp quyền lực giữa Quốc Hội và tổng thống. Nhưng chỉ riêng tòa án sẽ không đủ. Tòa án giống như một loại thuốc kháng sinh trên vết thương, giúp chữa lành và ngăn ngừa nhiễm trùng thêm. Nhưng chúng không thể cứu sống một bệnh nhân bị thương nặng. Để làm được điều này, cần có một chiến lược chính trị mạnh mẽ, toàn diện. Người dân Mỹ có trách nhiệm chung, hành động chung trong việc đảm bảo Hiến Pháp phải được thực thi và duy trì bền vững.
 
Việt Báo biên dịch
Ảnh: Tối Cao Pháp Viện. (Nguồn: https://www.supremecourt.gov/about/photos.aspx )

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Chuyện “Ngưng bắn…” kể cho độc giả Bloomington ngày ấy, đã là chuyện quá khứ. 30 tháng Tư năm sau, cuộc chiến trên đất Việt tàn. Chủ nghĩa Cộng sản, nguyên nhân của nạn binh đao, dìm quê hương tôi trong biển máu hàng thập kỷ, cuối cùng đã hưởng hết 70 năm tuổi thọ. Tưởng chuyện đau thương trong một ngày ngưng bắn của gia đình, vì sự an toàn, phúc lợi của loài người, phải trở thành cổ tích. Vậy mà hôm nay, trong thời đại này, chuyện buồn chiến tranh của tôi đang tái diễn...
Mười năm, 20 năm, và nhiều hơn nữa, khi lịch sử kể lại buổi chuyển giao quyền lực hứa hẹn một triều đại hỗn loạn của nước Mỹ, thì người ta sẽ nhớ ngay đến một người đã không xuất hiện, đó là cựu Đệ Nhất Phu Nhân Michelle Obama.
Chiến tranh là chết chóc, tàn phá và mất mát! Có những cuộc chiến tranh vệ quốc mang ý nghĩa sống còn của một dân tộc. Có những cuộc chiến tranh xâm lược để thỏa mãn mộng bá quyền của một chế độ hay một bạo chúa. Có những cuộc chiến tranh ủy nhiệm giữa hai chủ nghĩa, hai ý thức hệ chỉ biến cả dân tộc thành một lò lửa hận thù “nồi da xáo thịt.” Trường hợp sau cùng là bi kịch thống thiết mà dân tộc Việt Nam đã gánh chịu! Hệ lụy của bi kịch đó mãi đến nay, sau 50 năm vẫn chưa giải kết được. Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, một nữ chiến binh cộng sản miền Bắc có tên là Dương Thu Hương khi vào được Sài Gòn và chứng kiến cảnh nguy nga tráng lệ của Hòn Ngọc Viễn Đông thời bấy giờ đã ngồi bệch xuống đường phố Sài Gòn và khóc nức nở, “khóc như cha chết.” Bà khóc “…vì cảm thấy cuộc chiến tranh là trò đùa của lịch sử, toàn bộ năng lượng của một dân tộc dồn vào sự phi lý, và đội quân thắng trận thuộc về một thể chế man rợ. Tôi cảm thấy tuổi trẻ của tôi mất đi một cách oan uổng ...
Ngày 30 tháng 4 năm 2025 là một ngày có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong lịch sử Việt Nam đương đại, cũng là dịp để chúng ta cùng nhau hồi tưởng về ngày 30 tháng 4 năm 1975 và những gì mà dân tộc đã sống trong 50 năm qua. Ngày 30 tháng 4 năm 1975 đã kết thúc chiến tranh và đáng lẽ phải mở ra một vận hội mới huy hoàng cho đất nước: hoà bình, thống nhất và tái thiết hậu chiến với tinh thần hoà giải và hoà hợp dân tộc. Nhưng thực tế đã đánh tan bao ước vọng chân thành của những người dân muốn có một chỗ đứng trong lòng dân tộc.
Điều thú vị nhất của nghề làm báo là luôn có sự mới lạ. Ngày nào cũng có chuyện mới, không nhàm chán, nhưng đôi khi cũng kẹt, vì bí đề tài. Người viết, người vẽ, mỗi khi băn khoăn tìm đề tài, cách tiện nhất là hỏi đồng nghiệp. Ngày 26 tháng 3, 1975, hoạ sĩ Ngọc Dũng (Nguyễn Ngọc Dũng: 1931-2000), người dùng bút hiệu TUÝT, ký trên các biếm hoạ hàng ngày trên trang 3 Chính Luận, gặp người viết tại toà soạn, hỏi: “Bí quá ông ơi, vẽ cái gì bây giờ?”
Sau ngày nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và bị một số tòa án tiểu bang chống đối và hiện nay có hơn 120 vụ tranh tụng đang được xúc tiến. Trump cũng đã phản ứng bằng những lời lẽ thoá mạ giới thẩm phán và không thực thi một số phán quyết của tòa án. Nghiêm trọng hơn, Trump ngày càng muốn mở rộng quyền kiểm soát hoạt động của các công ty luật và công tố viên nghiêm nhặt hơn. Trong khi các sáng kiến lập pháp của Quốc hội hầu như hoàn toàn bị tê liệt vì Trump khống chế toàn diện, thì các cuộc tranh quyền của Hành pháp với Tư pháp đã khởi đầu. Nhưng Trump còn liên tục mở rộng quyền lực đến mức độ nào và liệu cơ quan Tư pháp có thể đưa Trump trở lại vị trí hiến định không, nếu không, thì nền dân chủ Mỹ sẽ lâm nguy, đó là vấn đề.
Khi Bạch Ốc công bố công thức tính thuế lên các quốc gia với các thang thuế khác nhau, người ta nhận ra đó chỉ là một một phép tính toán học căn bản, chẳng liên quan đến kinh tế học hay mậu dịch lẫn các dữ liệu thực tế nào cả. Chúng chỉ là những số liệu vô nghĩa và phi lý. Việt Nam không đánh thuế hàng Mỹ đến 90% và đảo hoang của những chú chim cánh cụt có liên quan gì đến giao thương. Điều này thể hiện một đối sách vội vã, tự phụ và đầy cảm tính, cá nhân của Donald Trump nhằm tạo áp lực lên thế giới, buộc các nước tái cân bằng mậu dịch với Mỹ hơn là dựa trên nền tảng giao thương truyền thống qua các hiệp ước và định chế quốc tế. Hoặc nhỏ nhặt hơn, để trả thù những gì đã xảy ra trong quá khứ: Trump ra lệnh áp thuế cả những vật phẩm tâm linh từ Vatican đưa sang Mỹ như một thái độ với những gì đức Giáo Hoàng Francis từng bày tỏ.
Tổng thống Donald Trump vào hôm qua đã đột ngột đảo ngược kế hoạch áp thuế quan toàn diện bằng cách tạm dừng trong 90 ngày. Chỉ một ngày trước đó đại diện thương mại của Trump đã đến Quốc Hội ca ngợi những lợi ích của thuế quan. Tuần trước chính Trump đã khẳng định "CHÍNH SÁCH CỦA TÔI SẼ KHÔNG BAO GIỜ THAY ĐỔI". Nhưng Trump đã chịu nhiều áp lực từ những nhân vật Cộng Hòa khác, các giám đốc điều hành doanh nghiệp và thậm chí cả những người bạn thân thiết, đã phải tạm ngừng kế hoạch thuế quan, chỉ duy trì thuế căn bản (baseline tariff) 10% đối với tất cả những đối tác thương mại.
Trật tự thế giới là một vấn đề về mức độ: nó thay đổi theo thời gian, tùy thuộc vào các yếu tố công nghệ, chính trị, xã hội và ý thức hệ mà nó có thể ảnh hưởng đến sự phân phối quyền lực trong toàn cầu và ảnh hưởng đến các chuẩn mực. Nó có thể bị thay đổi một cách triệt để bởi các xu hướng lịch sử rộng lớn hơn và những sai lầm của một cường quốc. Sau khi Bức tường Berlin sụp đổ vào năm 1989, và gần một năm trước khi Liên Xô sụp đổ vào cuối năm 1991, Tổng thống Mỹ George H.W. Bush đã tuyên bố về một "trật tự thế giới mới". Hiện nay, chỉ hai tháng sau nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Donald Trump, Kaja Kallas, nhà ngoại giao hàng đầu của Liên minh châu Âu, đã tuyên bố rằng "trật tự quốc tế đang trải qua những thay đổi ở mức độ chưa từng thấy kể từ năm 1945". Nhưng "trật tự thế giới" là gì và nó được duy trì hoặc phá vỡ như thế nào?
Hãy bắt đầu niềm tin này với câu nói của John Kelly, tướng thủy quân lục chiến hồi hưu, cựu Bộ trưởng Nội an, cựu chánh văn phòng của Donald Trump (2018): “Người phát điên vì quyền lực là mối đe dọa chết người đối với nền dân chủ.” Ông phát biểu câu này tại một hội nghị chuyên đề về nền Dân chủ ở Mount Vernon vào tháng 11/2024, ngay tại ngôi nhà của George Washington, vị tổng thống đầu tiên, người mở ra con đường cho nền dân chủ và tự do của Hoa Kỳ. Không đùa đâu! Tướng Kelly muốn nói, những người phát điên vì quyền lực ấy có thể giữ các chức danh khác nhau, thậm chí là Tổng Thống, nhưng trong thâm tâm họ là bạo chúa, và tất cả các bạo chúa đều có cùng một đặc điểm: Họ không bao giờ tự nguyện nhượng quyền lực.

LTS: Mời quý vị nghe bài phát biểu của Dân Biểu Liên Bang Derek Trần tại Hạ Viện Hoa Kỳ sáng thứ Ba 29 tháng Tư, 2025 về Dấu Mốc 50 Năm Tháng Tư Đen.



***
Kính thưa Ngài Chủ Tịch Hạ Viện, 

Hôm nay tôi xin được phép phát biểu trong vài phút để chia sẻ một điều rất quan trọng đối với cộng đồng người Việt hải ngoại.

Tháng Tư Đen – không chỉ là một ngày buồn trong lịch sử, mà còn là dấu mốc nhắc nhở chúng ta về một ngày tang thương, khi chúng ta mất tất cả – mái ấm, quê hương, cuộc sống, và cả tương lai ở mảnh đất mà ta từng gọi là tổ quốc.

Cách đây 50 năm, vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, miền Nam Việt Nam rơi vào tay chế độ cộng sản. Khi đó, Mỹ đã di tản khoảng 6.000 người, bao gồm cả người Mỹ và người Việt, đến nơi an toàn. Rồi hàng trăm ngàn người Việt khác cũng lần lượt vượt biển ra đi, không biết phía trước là gì, chỉ biết phải rời đi để tìm sự sống.

Những người còn ở lại đã phải chịu cảnh sống ngày càng khắc nghiệt dưới chế độ cộng sản. Nhiều người bị đưa vào trại cải tạo – không chỉ mất nhà cửa, mà mất cả tự do, nhân phẩm, và không ít người mất luôn cả mạng sống.

Đây là một ngày đau buồn. Một ngày để chúng ta tưởng niệm, suy ngẫm, và để nhìn lại tất cả những gì đã mất.

Có hơn 58.000 lính Mỹ và hơn 250.000 binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa đã hy sinh. Những người này đã chiến đấu và ngã xuống vì tự do. Họ xứng đáng được chúng ta biết ơn mãi mãi. Chúng ta tưởng niệm không chỉ những người lính, mà còn hàng triệu người dân vô tội đã chết trong chiến tranh, những người bị đàn áp sau ngày 30 tháng 4, và những người bỏ mạng trên biển trong hành trình vượt thoát.

Chúng ta có trách nhiệm sống xứng đáng với sự hy sinh của họ — bằng cách sống trọn vẹn và sống có ý nghĩa trong cuộc đời mới này.

Tôi là một trong hàng trăm ngàn người Mỹ gốc Việt được sinh ra trong những gia đình tị nạn – những người cha, người mẹ ra đi tay trắng, chỉ mang theo niềm hy vọng. Nhưng họ không để hành trình khổ cực ấy định nghĩa cuộc đời mình ở Mỹ. Họ xây dựng cộng đồng mạnh mẽ, thành công, và luôn giữ gìn bản sắc, lịch sử dân tộc.



Và hôm nay, sau 50 năm, chúng ta không chỉ tưởng niệm mà còn tự hào về những gì cộng đồng người Việt đã làm được. Từ tro tàn chiến tranh, chúng ta đã đứng dậy và vươn lên.

Chúng ta có những người gốc Việt làm tướng, đô đốc trong quân đội Mỹ, có nhà khoa học đoạt giải thưởng lớn, doanh nhân thành công, giáo sư, bác sĩ, nghệ sĩ – ở mọi lĩnh vực. Từ người tị nạn, chúng ta đã viết nên câu chuyện thành công chỉ trong vòng năm mươi năm.

Nhiều người trong số họ là con em của thuyền nhân – hoặc chính là những người vượt biển. Họ là minh chứng sống động cho tinh thần không chịu khuất phục, không ngừng vươn lên của người Việt.

Riêng tôi, là người Mỹ gốc Việt đầu tiên đại diện cho cộng đồng Little Saigon ở Quận Cam trong Quốc Hội. Tôi rất vinh dự và cảm thấy trách nhiệm nặng nề khi mang theo câu chuyện lịch sử của chúng ta. Little Saigon – nơi có cộng đồng người Việt lớn nhất thế giới – là biểu tượng sống động cho nghị lực, cho hy vọng, và cho tinh thần vượt khó.

Tôi nối bước những người đi trước – những lãnh đạo người Việt ở California và khắp nước Mỹ – những người đã mở đường để thế hệ chúng tôi có thể tiếp bước. Tôi là người thứ ba gốc Việt được bầu vào Quốc hội, sau Dân biểu Joseph Cao ở Louisiana và Nữ dân biểu Stephanie Murphy ở Florida. Tôi không quên rằng mình đang tiếp nối di sản mà bao người đã hy sinh để giữ gìn.

Mỗi ngày, tôi đều nhắc mình rằng: Chúng ta phải giữ gìn câu chuyện này, phải kể lại trung thực, để không ai – kể cả chế độ cộng sản – có thể viết lại lịch sử của chúng ta.

Tôi mong các đồng nghiệp trong Quốc Hội hãy cùng tôi không chỉ tưởng nhớ những nỗi đau mà chúng tôi đã trải qua, mà còn tôn vinh tinh thần bất khuất của người Việt Nam. Hãy vinh danh các cựu chiến binh – cả Mỹ và Việt Nam Cộng Hòa – những người đã hy sinh cho tự do.

Và trong ngày kỷ niệm đau thương này, hãy cùng nhau nhắc lại cam kết: giữ vững các giá trị quan trọng nhất – dân chủ, nhân quyền, và khát vọng sống tự do.

Xin cảm ơn quý vị, tôi xin kết thúc phần phát biểu.

Derek Trần

DB Derek Trần: Tôi làm tất cả để bảo vệ cộng đồng mình trong vấn đề di trú

NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.