
MEXICO CITY/WASHINGTON/OTTAWA – Hôm thứ Hai (3/2), Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump vừa tuyên bố tạm dừng áp thuế cao đối với Mexico và Canada trong vòng 30 ngày sau khi đạt được thỏa thuận về các biện pháp kiểm soát biên giới và tội phạm với hai quốc gia láng giềng. Còn chính sách thuế đối với TQ vẫn sẽ có hiệu lực, theo Reuters.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau và Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum đồng ý tăng cường các biện pháp kiểm soát biên giới để đáp ứng yêu cầu của Trump trong việc siết chặt nhập cư và chống buôn lậu ma túy. Nhờ vậy, mức thuế 25% dự kiến áp dụng từ thứ Ba (4/2) đã được tạm hoãn trong vòng 30 ngày.
Canada cam kết khai triển công nghệ mới và bổ sung nhân lực tại biên giới với Hoa Kỳ. Bên cạnh đó, nước này sẽ hợp tác với Hoa Kỳ để chống tội phạm có tổ chức, buôn lậu fentanyl và rửa tiền. Trong khi đó, Mexico đồng ý khai triển 10,000 quân nhân từ Lực lượng Vệ binh Quốc gia tại biên giới phía Bắc nhằm ngăn chặn các cuộc di cư trái phép và buôn lậu ma túy. Đồng thời, theo lời Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum, phía Hoa Kỳ cũng cam kết ngăn chặn việc buôn bán vũ khí hạng nặng sang Mexico.
Trump bày tỏ sự hài lòng trên mạng xã hội: “Là Tổng thống, trách nhiệm của tôi là bảo đảm an toàn cho TẤT CẢ công dân Hoa Kỳ, và tôi đang làm đúng điều đó. Tôi rất hài lòng với kết quả ban đầu này.”
Việc đạt được thỏa thuận này giúp tạm thời tránh nguy cơ xung đột thương mại, điều mà các kinh tế gia cảnh báo sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế của tất cả các quốc gia liên quan và đẩy vật giá tăng cao.
Sau khi điện đàm với cả hai nhà lãnh đạo, Trump cho biết sẽ cố gắng đàm phán các thỏa thuận kinh tế mới trong vòng một tháng tới với hai đối tác mậu dịch lớn nhất của Hoa Kỳ. Kinh tế Mexico và Canada đã gắn bó chặt chẽ với Hoa Kỳ kể từ khi một thỏa ước mậu dịch được ký kết vào những năm 1990.
Riêng với TQ thì không có gì thay đổi
Riêng TQ vẫn sẽ phải đối mặt với mức thuế 10% trên diện rộng, dự kiến có hiệu lực vào lúc 12:01 sáng thứ Ba theo giờ ET (05:01 GMT).
Phát ngôn viên Bạch Ốc cho biết phải đến cuối tuần này, Trump mới gặp Tập Cận Bình, và cũng cảnh báo sẽ tăng cường áp thuế nếu Bắc Kinh không hợp tác. Trump nói: “Hy vọng TQ sẽ ngừng tuồn fentanyl sang Hoa Kỳ. Nếu không, mức thuế sẽ còn tăng mạnh hơn.”
TQ phản bác, cho rằng fentanyl là vấn đề nội bộ của Hoa Kỳ và tuyên bố sẽ kiện mức thuế này ra tòa tại Tổ chức Mậu dịch Thế giới (WTO). Bắc Kinh cũng cảnh báo sẽ thực hiện các biện pháp đáp trả, nhưng vẫn chừa đường lui cho cơ hội đàm phán để giải quyết vấn đề.
Diễn biến bất ngờ đã khiến đồng đô la Canada tăng vọt sau khi rơi xuống mức thấp nhất trong hơn hai thập niên. Chỉ số chứng khoán của Hoa Kỳ cũng đã phục hồi sau một ngày thua lỗ trên Wall Street.
Các nhóm ngành công nghiệp, vốn đang lo sốt vó rằng chuỗi cung ứng có thể bị gián đoạn, đã thở phào nhẹ nhõm và hoan nghênh quyết định tạm hoãn thuế của Trump.
“Đây là tin tức khiến người ta hân hoan,” Chris Davison, người đứng đầu hiệp hội các nhà sản xuất dầu hạt cải canola Canada, cho biết. “Ngành công nghiệp của chúng tôi có sự liên kết chặt chẽ và mang lại lợi ích cho cả hai quốc gia.”
Hôm Chủ nhật (2/2), Trump cho biết Liên Âu (EU) có thể là mục tiêu tiếp theo của ông trong việc áp thuế, nhưng không tiết lộ thời điểm cụ thể.
Qua thứ Hai (3/2), các nhà lãnh đạo EU tại một hội nghị không chính thức ở Brussels tuyên bố Âu Châu sẵn sàng phản ứng lại nếu Hoa Kỳ áp thuế, nhưng cũng kêu gọi các bên cần tỉnh táo và đàm phán để giải quyết vấn đề. Hoa Kỳ hiện là đối tác mậu dịch và đầu tư lớn nhất của EU.
Ngoài ra, Trump cũng ám chỉ rằng Anh, quốc gia đã rời EU vào năm 2020, có thể sẽ được miễn áp thuế.
Dù thừa nhận rằng các mức thuế mới có thể tạm thời khiến đời sống của người dân Hoa Kỳ rơi vào khó khăn, Trump khẳng định đây là những biện pháp cần thiết để kiểm soát nhập cư trái phép và buôn lậu ma túy, và thúc đẩy ngành công nghiệp trong nước.
Theo các nhà phân tích của ING, kế hoạch áp thuế ban đầu sẽ áp dụng cho gần một nửa tổng lượng hàng nhập cảng của Hoa Kỳ, và điều này đòi hỏi Hoa Kỳ phải tăng gấp đôi sản lượng sản xuất trong nước – đây là chuyện không khả thi trong thời gian ngắn.
Một số kinh tế gia khác cảnh báo rằng các mức thuế này có thể đẩy Canada và Mexico vào suy thoái, đồng thời gây ra tình trạng “lưỡng thoái” (stagflation, tức là lạm phát và tỷ lệ thất nghiệp cao trong khi tăng trưởng chậm lại) tại Hoa Kỳ.