Hôm nay,  

Cấy Ghép Tế Bào Sản Xuất Insulin: Thách Thức Và Hy Vọng Từ Tế Bào Gốc

29/11/202400:00:00(Xem: 756)

IMG_4717
Mô bào Langerhans (Langerhans islets) la2 các cụm tế bào trong tuyến tụy, chịu trách nhiệm sản xuất insulin và các hormone khác như glucagon và somatostatin. (Nguồn: Hình do AI tạo)
 
Bệnh tiểu đường loại 1 (Type 1 Diabetes – T1D) từ lâu đã là một thách thức lớn với y học. T1D là một căn bệnh tự miễn dịch, xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công nhầm các tế bào sản xuất insulin, khiến cơ thể hoàn toàn không thể sản xuất insulinhormone quan trọng giúp kiểm soát lượng đường trong máu. Theo thống kê, T1D có thể khiến bệnh nhân mất trung bình 32 năm sống vui khỏe.
 
Hiện nay, phương pháp điều trị T1D phổ biến nhất là tiêm insulin mỗi ngày trong suốt quãng đời còn lại. Mặc dù phương pháp này hiệu quả, nhưng có thể gây ra nguy cơ bị hạ đường huyết; những cơn hạ đường huyết có các triệu chứng như run rẩy, đói cồn cào, cáu gắt, lú lẫn, chóng mặt hoặc thậm chí co giật và bất tỉnh. Các thiết bị theo dõi đường huyết và bơm tiêm insulin hiện đại sẽ hỗ trợ cải thiện tình trạng này; nhưng với một số bệnh nhân, những công cụ này vẫn không đủ hiệu quả.
 
Đối với những bệnh nhân này, có một phương pháp điều trị mới gọi là cấy ghép tế bào islet (islet transplantation) có thể giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn. Phương pháp này cung cấp các tế bào mới sản xuất insulin cùng với các tế bào ngăn ngừa hạ đường huyết. Tuy nhiên, cấy ghép tế bào islet gặp hạn chế do nguồn hiến tặng tế bào ít ỏi và cần phải sử dụng thuốc chặn miễn dịch (immunosuppressive) suốt đời. Chỉ khoảng 10% bệnh nhân T1D đủ điều kiện để thực hiện phương pháp này.
 
Hành trình gian nan dài hơn một thế kỷ
 
Cấy ghép tế bào islet không phải là một ý tưởng mới. Được nghiên cứu từ cuối thế kỷ 19, kỹ thuật này chỉ chính thức được FDA chuẩn thuận vào năm 2023, sau hơn 100 năm thử nghiệm và phát triển.
 
Năm 1869, nhà giải phẫu học Paul Langerhans phát hiện ra mô bào Langerhans (Langerhans islets) – các cụm tế bào trong tuyến tụy chịu trách nhiệm sản xuất insulin và các hormone khác như glucagonsomatostatin. Sau đó, vào năm 1893, các nhà khoa học lần đầu tiên thử nghiệm ghép tuyến tụy của cừu vào cơ thể bệnh nhân tiểu đường, là một cậu bé 13 tuổi. Dù có sự cải thiện nhẹ, cậu bé vẫn không qua khỏi và đã qua đời 3 ngày sau đó.
 
Bước ngoặt xảy ra vào năm 1972, khi Paul E. Lacy thành công cấy ghép tế bào islet ở chuột. Năm 1999, nhóm nghiên cứu của bác sĩ James Shapiro tại Canada đã phát triển thành công phương pháp Edmonton, sử dụng các tế bào islet từ 2-3 người hiến tặng và phối hợp với thuốc chặn miễn dịch. Kết quả là 7 bệnh nhân có thể kiểm soát đường huyết mà không cần insulin trong vòng một năm. Kể từ đó cho đến năm 2012, có hơn 1,800 bệnh nhân đã được cấy ghép tế bào islet, và tỷ lệ sống sót sau bảy năm lên đến 90%.
 
Tế bào gốc: giải pháp cho nguồn cung cấp tế bào islet hạn chế
 
Hiện nay, cấy ghép tế bào islet được thực hiện bằng cách tiêm các cụm tế bào vào tĩnh mạch ở gan. Tuy nhiên, phương thức điều trị này vẫn còn gặp nhiều khó khăn, chẳng hạn như việc tìm nguồn tế bào islet hiến tặng và chi phí đắt đỏ. Ngoài ra, bệnh nhân cần sử dụng thuốc chặn miễn dịch suốt đời để bảo vệ các tế bào được cấy ghép, nhưng thuốc này lại làm tăng nguy cơ bị nhiễm trùng.
 
Các nhà khoa học đã nỗ lực nghiên cứu để tìm kiếm giải pháp thay thế. Và tế bào gốc (stem cells) trở thành một nguồn cung cấp tế bào islet tiềm năng.
 
Có hai loại tế bào gốc đang được sử dụng: tế bào gốc phôi (Embryonic Stem Cells, ESC) và tế bào gốc đa năng cảm ứng (induced Pluripotent Stem Cells, iPSC). Cả hai đều có thể phát triển thành tế bào islet trong phòng thí nghiệm. Mỗi loại đều có ưu và nhược điểm.
 
Tế bào gốc phôi (ESC) được lấy từ phôi thai đã chết, ESC có thể phát triển thành tế bào islet. Tuy nhiên, việc sử dụng ESC gây tranh cãi về mặt đạo đức và vẫn cần thuốc chặn miễn dịch để bảo vệ tế bào sau cấy ghép. Vì vậy, các nhà nghiên cứu đang tìm cách bao bọc hoặc biến đổi ESC để bảo vệ chúng khỏi hệ thống miễn dịch cơ thể.
 
Tế bào gốc đa năng cảm ứng (iPSC) được tạo ra từ tế bào của chính bệnh nhân (tế bào da, máu hoặc mỡ), nên không cần thuốc chặn miễn dịch. Nhưng chi phí sản xuất loại tế bào này rất cao, khó mà được sử dụng rộng rãi.
 
Những thách thức còn tồn tại
 
Mặc dù iPSC có thể tránh được việc sử dụng thuốc chặn miễn dịch, phương pháp điều trị này vẫn cần được thử nghiệm lâm sàng để đảm bảo an toàn.
 
Một vấn đề khác là các bệnh nhân tiểu đường loại 1 (T1D) thường có gen bất thường gây bệnh. Nếu sử dụng tế bào của họ để tạo iPSC, những bất thường này có thể tồn tại và khiến tế bào islet được tạo ra không hoạt động hiệu quả.
 
May mắn thay, các công cụ chỉnh sửa gen hiện nay có thể giúp loại bỏ những bất thường này và tạo ra các tế bào islet iPSCs hoạt động bình thường.
 
Tuy nhiên, quy trình này rất phức tạp và tốn kém. Ngoài ra, nguy cơ hình thành khối u từ các tế bào gốc sau cấy ghép cũng là một vấn đề cần quan tâm, nhưng các nghiên cứu hiện tại cho thấy nguy cơ này rất thấp.
 
Dù vẫn còn nhiều thách thức, các tiến bộ trong công nghệ tế bào gốc và cấy ghép tế bào islet đang mở ra hy vọng cho hàng triệu bệnh nhân tiểu đường loại 1 trên toàn thế giới.

Khánh Ân biên dịch
Nguồn: “Transplanting insulin-making cells to treat Type 1 diabetes is challenging − but stem cells offer a potential improvement” được đăng trên trang TheConversation.com. 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Mở lại hồ sơ 2 quan chức Công an Việt Nam tấn công tình dục tại New Zealand, bài này sẽ do Việt Báo dịch theo báo Stuff. Cảnh sát điều tra khiếu nại của cô Ali Cook về vụ tấn công tình dục của các thành viên phái đoàn Việt Nam đến thăm đã nói với cô rằng không thể làm gì được vì những người đàn ông đó đã rời khỏi đất nước New Zealand. Nhưng, cảm thấy bất bình vì không có hành động nào, cô đã kể câu chuyện của mình cho Stuff, và đột nhiên mọi người, bao gồm cả Thủ tướng, đều có điều gì đó để nói.
Tuệ Trung Thượng Sỹ, một Thiền sư lớn của Việt Nam trong thế kỷ 13, từng nói rằng muốn vượt qua dòng sông sinh từ cần tự nhìn thấy thân và tâm mình như một con trâu bùn, vì khi trâu bùn bước xuống sông là sẽ tự tan rã. Nghĩa là, luôn luôn tự thấy mình là vô ngã, và đó là cách vượt sông sinh tử. Đó cũng là một cách mô tả lời dạy của Đức Phật.
Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc thông báo vào thứ sáu rằng thỏa thuận hợp tác khoa học và công nghệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ đã được gia hạn thêm năm năm, bắt đầu từ ngày 27 tháng 8/2024.
Người dân California có thể tự tin khẳng định rằng: California là tiểu bang đã thực hiện nhiều cải cách quan trọng về luật bầu cử và mở rộng quyền bỏ phiếu hơn bất kỳ tiểu bang nào khác. Thành tựu này càng có ý nghĩa hơn khi chúng ta chuẩn bị kỷ niệm 60 năm Đạo Luật Quyền Bỏ Phiếu năm tới. Đạo luật mấu chốt này đã khởi xóa việc đàn áp, đe dọa và tước quyền bỏ phiếu lâu dài trong lịch sử mà quá nhiều người Mỹ đã phải trải qua tại các cuộc bỏ phiếu suốt nhiều thập kỷ.
Quý vị có biết từ Lễ Tạ Ơn đến ngày đầu năm mới, người Mỹ thải rác ra nhiều hơn khoảng 25% so với bất kỳ thời điểm nào khác trong năm không? Đây là sự gia tăng rác thải đáng kể và có thể tác động tiêu cực đến không gian cộng đồng yêu thích của chúng ta, do việc làm tăng thêm lượng rác thải và mảnh vụn mà chúng ta thấy trên khắp tiểu bang. Tôi mong muốn thấy cộng đồng của mình sạch sẽ và không có rác thải, đó là lý do tại sao tôi khuyến khích tất cả quý vị cùng tôi chung tay để giảm thiểu lượng rác thải mà chúng ta tạo ra trong mùa lễ này.
Vào ngày 26 Tháng 11, 2024, tổ chức Dịch Vụ Truyền Thông Sắc Tộc (EMS) tổ chức họp báo trên mạng để giới thiệu về Sáng Kiến Việc Làm Ngành Lâm Nghiệp California. Đây là một chương trình tuyển dụng nhân sự cho ngành lâm nghiệp, bao gồm nhiều lĩnh vực như quản lý rừng, phòng chống cháy rừng và phát triển rừng. Sáng kiến này không chỉ nhằm mục đích giải quyết sự thiếu hụt nhân sự, mà còn nhắm đến các cộng đồng truyền thống chưa được đại diện đầy đủ, bao gồm phụ nữ, các cộng đồng thiểu số và cựu chiến binh. Sáng kiến này được tài trợ bởi Sở Lâm Nghiệp & Cứu Hỏa California (CAL FIRE).
E. Coli trong cà rốt. Listeria trong bánh waffle đông lạnh và thịt nguội đóng gói sẵn. Salmonella trong dưa leo và trứng. Những tin tức về các vụ thu hồi thực phẩm xuất hiện dồn dập, thật khó để nắm bắt hết tất cả. Một số vụ thu hồi chỉ là để phòng hờ, nhưng cũng có không ít trường hợp người tiêu dùng thực sự đã bị ngộ độc thực phẩm. Theo một khảo sát của Gallup năm 2024, niềm tin của người tiêu dùng Hoa Kỳ vào độ an toàn của nguồn cung cấp thực phẩm đã giảm xuống mức thấp kỷ lục, nhất là trong 5 năm gần đây.
Là cái rằm cuối cùng của mùa thu và của cả năm 2024, Trăng Lạnh (Cold Moon) hứa hẹn sẽ là một ‘chương cuối’ mãn nhãn của bầu trời đêm năm nay. Theo lịch thiên văn, mặt trăng sẽ tròn nhất vào lúc 4:01 sáng (giờ EST) ngày Chủ nhật, 15 tháng 12 năm 2024. Tuy nhiên, thời điểm lý tưởng nhất để ngắm trăng là khi sập tối, mặt trăng bắt đầu ló dạng. Khi đó, trăng sẽ nằm trong chòm sao Kim Ngưu (Taurus), được bao quanh bởi những ngôi sao sáng nhất của bầu trời đêm và Mộc tinh rực rỡ.
Woody Allen từng nói: "Tôi không muốn trở nên bất tử nhờ công việc của mình. Tôi muốn trở nên bất tử bằng cách không chết." Câu nói này phản ánh một khát vọng chung của nhân loại: kéo dài tuổi thọ, thậm chí là mơ về sự bất tử. Sống mãi có thể không phải là điều đáng mơ ước và cũng không thực tế lắm, nhưng sống lâu và khỏe mạnh vẫn là điều mà hầu hết mọi người đều mong muốn.
Các cơ quan cấp nước ở Hoa Kỳ bắt đầu thêm fluoride vào nước máy từ những năm 1940. Ngay sau đó, tỷ lệ sâu răng đã giảm đáng kể, nhưng việc bổ sung fluoride vào nước uống vẫn gây tranh cãi đối với một số nhóm thiểu số.
Chim ruồi (Hummingbirds) lượn quanh vườn, nhấp mật từ hoa này sang hoa khác, thoạt nhìn không có vẻ gì liên quan đến chiến tranh. Nhưng khả năng bay điêu luyện của chúng – lao nhanh tới trước, lùi lại, nhào lộn, bay ngược – đã thu hút các nhà thiết kế robot, đặc biệt trong lĩnh vực máy bay không người lái. “Chim ruồi là loài chim bay giỏi nhất,” giáo sư Bret Tobalske, giám đốc Phòng thí nghiệm Bay tại Đại học Montana, nhận định. “Chúng có thể lơ lửng không ngừng nghỉ nhờ hệ sinh lý và kỹ năng bay vượt trội.”
WASHINGTON – Hôm thứ Năm (12/12), chính phủ Hoa Kỳ tuyên bố treo thưởng 5 triệu MK cho bất kỳ ai cung cấp thông tin về một âm mưu được cho là của Bắc Hàn. Nhiều kỹ sư công nghệ của Bắc Hàn đã giả đi xin việc làm tại các công ty Hoa Kỳ, rình mò đánh cắp bí mật thương mại rồi đòi tiền chuộc (ransom) để có tiền ‘rót’ vào các chương trình phát triển vũ khí của Bình Nhưỡng, theo Reuters.
Nhà sư Minh Tuệ rạng sáng Thứ Năm 12/12/2024 đã du hành sang nước Lào để thực hiện cuộc hành hương bộ hành sang đất Phật, dự kiến đảnh lễ 4 thánh tích Phật Giáo ở Ấn Độ. Thầy Minh Tuệ hôm nay đã vào nước Lào, làm thủ tục giấy tờ nhập cảnh sau khi qua cửa khẩu. Trong đòan làm thủ tục cùng Thầy Minh Tuệ, theo các video trên YouTube, còn có Tiến sĩ Đoàn Văn Báu
WASHINGTON – Hôm thứ Tư (11/12), Hạ viện Hoa Kỳ đã thông qua dự luật chính sách quốc phòng với mức chi tiêu quân sự hàng năm kỷ lục 895 tỷ MK; dù vấp phải nhiều tranh cãi liên quan đến điều khoản hạn chế các dịch vụ y tế xác định lại giới tính (gender-affirming) cho trẻ em, dự luật này vẫn được thông qua với 281 phiếu thuận và 140 phiếu chống, theo Reuters.
(Ngày 11 tháng 12, Reuters) – Tổng thống đắc cử Donald Trump vừa đệ đơn lên tòa án liên bang, yêu cầu bác bỏ vụ kiện cáo buộc ông đưa ra những phát ngôn mang tính phỉ báng trong chiến dịch tranh cử về nhóm năm người đàn ông bị kết án oan trong vụ án Central Park năm 1989, theo Reuters.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.