Hôm nay,  
DAVEMIN.COM

Sinh Lão Bệnh Tử: Điều Gì Liên Kết “Lão” Với “Bệnh”?

11/10/202400:00:00(Xem: 529)

sinh lao
Sinh, lão, bệnh, tử là quy luật tất yếu của cuộc sống. Dù không thể níu giữ tuổi trẻ mãi mãi, nhưng với sự tiến bộ của khoa học, chúng ta có thể hy vọng vào một tuổi già ít bệnh tật hơn. (Nguồn: Hình của Myriams-Fotos từ Pixabay)
 
Trong cõi đời này, quy luật sinh lão bệnh tử là điều không thể tránh khỏi – sự sống có bắt đầu thì sẽ có kết thúc, tuổi trẻ sôi nổi cuối cùng sẽ nhường chỗ cho tuổi già. Lẽ ra, đây sẽ là khoảng thời gian để con người được nghỉ ngơi, tận hưởng những thành tựu đã đạt được trong đời. Tuy nhiên, tuổi xế chiều lại thường đi kèm với bệnh tật.
 
Mỗi giây trôi qua, các tế bào trong cơ thể chúng ta thực hiện hàng tỷ phản ứng hóa sinh để cung cấp năng lượng giúp duy trì các chức năng cần thiết cho sự sống, tạo ra một mạng lưới chuyển hóa phức tạp và liên kết chặt chẽ với nhau. Mạng lưới này giúp các tế bào phát triển, sinh sôi và tự sửa chữa. Và sự gián đoạn xảy ra trong mạng lưới này có thể dẫn đến quá trình lão hóa.
 
Nhưng vấn đề là: lão hóa có làm suy giảm quá trình chuyển hóa các chất không, hay chính sự xáo trộn trong quá trình chuyển hóa là nguyên nhân đẩy nhanh quá trình lão hóa? Hoặc có thể cả hai yếu tố này đều có tác động lẫn nhau?
 
Để trả lời câu hỏi kiểu “con gà có trước hay quả trứng có trước” này, chúng ta cần hiểu rõ các quá trình chuyển hóa bị ảnh hưởng bởi lão hóa và bịnh tật như thế nào. Melanie R. McReynolds, giảng sư ngành Hóa sinh học tại trường Penn State, đang tập trung nghiên cứu về mối quan hệ phức tạp giữa quá trình chuyển hóa (metabolism), căng thẳng (stress) và lão hóa (aging), với mục tiêu giúp mọi người đến với tuổi xế chiều một cách khỏe mạnh, tươi vui và tích cực hơn.
 
Mối liên quan giữa quá trình chuyển hóa và lão hóa
 
Lão hóa là yếu tố nguy cơ lớn nhất đối với nhiều loại bệnh phổ biến như tiểu đường, ung thư, các bệnh về tim mạch và các chứng bệnh thần kinh do bị thoái hóa. Một trong những nguyên nhân chính khiến cho các căn bệnh này khởi phát là do trạng thái “cân bằng nội môi” (homeostasis) trong quá trình chuyển hóa các chất và trong tế bào bị phá vỡ. Khi sự cân bằng nội môi bị phá vỡ, môi trường bên trong cơ thể trở nên không ổn định, dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe như quá trình chuyển hóa bị xáo trộn, các bịnh mãn tính, các tế bào không còn hoạt động hiệu quả. Tất cả những xáo trộn này thúc đẩy quá trình lão hóa và làm trầm trọng thêm các bệnh khác.
 
Sự xáo trộn trong quá trình chuyển hóa có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng ở cấp độ tế bào, góp phần vào quá trình lão hóa. Hai dấu hiệu điển hình của tế bào bị lão hóa là telomere bị rút ngắn dần và bộ gen bị mất ổn định.
 
Telomere là các đoạn DNA nằm ở đầu của nhiễm sắc thể, có chức năng bảo vệ các nhiễm sắc thể. Khi tế bào phân chia, telomere bị rút ngắn dần, cho đến khi trở nên quá ngắn và không thể bảo vệ tế bào; tế bào sẽ không thể phân chia được nữa, và bắt đầu suy yếu hoặc chết đi. Trong khi đó, bộ gen mà bị mất ổn định sẽ dễ xảy ra những thay đổi bất thường trong cấu trúc di truyền.
 
Ngoài ra, quá trình chuyển hóa bị xáo trộn cũng ảnh hưởng đến hoạt động của các ty lạp thể (mitochondria, lò tạo năng lực cho tế bào), khiến cho tế bào bị lão hóa (tức là ngừng phân chia), mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột (gut microbes), và làm cho tế bào trở nên kém nhạy bén trong việc phát hiện và phản ứng với các chất dinh dưỡng.
 
Các bệnh về thần kinh liên quan đến lão hóa, như bệnh mất trí nhớ Alzheimer, có liên quan chặt chẽ với sự xáo trộn trong quá trình chuyển hóa và sự suy giảm các chức năng của cơ thể. Một nghiên cứu của giảng sư McReynolds phát hiện ra rằng ở những con chuột già, tế bào tủy xương bị mất khả năng sản xuất và sử dụng năng lượng. Nguyên nhân là do một loại protein điều chỉnh tình trạng viêm hoạt động quá độ. Khi tế bào bị thiếu hụt năng lượng, tình trạng viêm trong cơ thể sẽ tăng lên. Vấn đề càng tồi tệ hơn bởi các tế bào già phụ thuộc chủ yếu vào glucose như nguồn năng lượng chính; khi các tế bào không thể sử dụng năng lượng hiệu quả, tình trạng viêm sẽ càng nặng thêm.
 
Tuy nhiên, khi giảm bớt hoạt động của các protein này trong tế bào tủy xương của chuột già, nhóm nghiên cứu nhận thấy các tế bào có thể sản xuất năng lượng tốt hơn, giảm bớt tình trạng viêm và vùng não bộ liên quan đến trí nhớ được cải thiện. Điều này cho thấy có thể đảo ngược quá trình lão hóa trí óc bằng cách can thiệp vào quá trình chuyển hóa glucose trong tế bào tủy xương.
 
Thuốc trị ung thư có thể dùng để điều trị Alzheimer
 
Trong nghiên cứu mới, nhóm nghiên cứu của McReynolds đã phát hiện ra sự xáo trộn trong quá trình chuyển hóa glucose có liên quan đến các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer. Từ đó, họ xác định được một loại thuốc ban đầu được tạo ra để điều trị ung thư có thể được sử dụng để điều trị bệnh Alzheimer.
 
Nhóm nghiên cứu tập trung vào một enzyme tên là IDO1, đóng vai trò quan trọng trong bước đầu tiên của quá trình phân hủy axit amin tryptophan. Khi IDO1 bắt đầu phân hủy axit amin tryptophan, sẽ tạo ra hợp chất kynurenine, giúp cung cấp năng lượng và kích thích các phản ứng viêm. Nhưng khi lượng kynurenine trong cơ thể quá dư thừa, sẽ có những tác động xấu, chẳng hạn như làm giảm khả năng chuyển hóa glucose của não bộ và tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
 
Theo nghiên cứu mới, ức chế enzyme IDO1 có thể giúp cải thiện trí nhớ và chức năng của não bộ. Các khoa học gia đã xem xét quá trình chuyển hóa của các tế bào não bộ. Trong cơ thể, bộ não là một trong những mô phụ thuộc vào glucose nhiều nhất. Nếu bộ não không thể sử dụng glucose một cách hiệu quả, quá trình chuyển hóa và chức năng của trí óc sẽ bị suy giảm.
 
Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm các chất ức chế IDO1 trên nhiều mô hình trong phòng thí nghiệm, bao gồm trên chuột và trên các mẫu tế bào của bệnh nhân Alzheimer. Họ phát hiện rằng các chất này có thể cải thiện quá trình chuyển hóa glucose trong tế bào não. Đặc biệt, các chất ức chế IDO1 có thể khôi phục quá trình chuyển hóa glucose trên cả những con chuột đã bị tích tụ hai loại protein amyloidtau, có liên quan đến nhiều bịnh về thoái hóa thần kinh.
 
Khi ngăn chặn hoạt động của enzyme IDO1, quá trình chuyển hóa glucose trong não của chuột được cải thiện. Do đó, nhóm nghiên cứu tin rằng việc sử dụng lại các loại thuốc ức chế IDO1 có thể hiệu quả cho nhiều bịnh về xáo trộn thần kinh do bị thoái hóa khác.
 
Vì một tương lai “lão hóa lành mạnh”
 
Những vấn đề liên quan đến quá trình chuyển hóa và suy giảm chức năng của trí óc do tuổi tác không chỉ là gánh nặng của cá nhân, mà còn ảnh hưởng đến cả gia đình và xã hội.
 
Trước đây, các khoa học gia thường chỉ tập trung vào việc điều trị các hậu quả sau khi bệnh đã tiến triển, chẳng hạn như làm giảm bớt triệu chứng và làm chậm sự tiến triển của bệnh. Tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy nếu can thiệp vào quá trình chuyển hóa từ sớm, chúng ta sẽ không chỉ làm chậm sự suy giảm chức năng của não bộ, mà còn đảo ngược quá trình tiến triển của một số bệnh như Alzheimer, Parkinson và bệnh quên (dementia).
 
Những khám phá mới về mối quan hệ giữa căng thẳng, quá trình chuyển hóa các chất trong cơ thể và lão hóa có thể mang đến cơ hội cho con người thong dong khỏe mạnh bước vào tuổi xế chiều.
 
Khi hiểu rõ hơn về cách các yếu tố này tác động lẫn nhau, chúng ta có thể tìm ra những cách giúp các cụ cao niên khỏe mạnh hơn và giảm thiểu các vấn đề sức khỏe liên quan đến lão hóa.

VB biên dịch
Nguồn: “What links aging and disease? A growing body of research says it’s a faulty metabolism” được đăng trên trang TheConversation.com.
 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
29/10/202414:33:00(Xem: 347)
Phim kinh dị, ngôi nhà ma ám, và những trò hù dọa nhau vào dịp Halloween thường là các hoạt động giải trí vô hại. Tuy nhiên, nỗi sợ mà chúng tạo ra có thể kích thích phản ứng “chống trả-hay-bỏ chạy” (fight or flight) của cơ thể và gây ra hàng loạt thay đổi sinh lý.
25/10/202400:00:00(Xem: 395)
Địa cầu của chúng ta đang ngày càng ấm lên. Kể từ cuộc Cách mạng Công nghiệp (Industrial Revolution), con người đã sử dụng các loại nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí đốt cho mọi thứ, từ các nhà máy cho đến các phương tiện đi lại. Điều này khiến nhiệt độ toàn cầu tăng thêm 1 độ C (khoảng 2 độ F). Và cũng kề từ đó, địa cầu đã ấm lên 1 độ C (khoảng 2 độ F).
20/09/202400:00:00(Xem: 954)
Tôi là người chịu lạnh rất dở. Thích du lịch, nhưng tôi không hề dám tơ tưởng tới đi thăm thành phố Harbin, cực đông bắc Trung Hoa giáp ranh với Nga, nơi hàng năm vào tháng Giêng có Hội Băng và Tuyết khi người địa phương kéo về từ sông Songhua từng khối băng để xây các lâu đài và đẽo tượng dựng nên nguyên một thành phố bằng băng và tuyết để đón du khách. Đành cứ mỗi độ đầu năm mò lên Internet xem người ta xây cất những gì ở đó cho sướng con mắt và đỡ ghiền. Lại càng không dám tơ tưởng tới dịp được đứng trên… đỉnh Everest -- ngoài việc không chịu được lạnh và cao độ cả 29,000 feet đã đành, còn vì không có khả năng trả trên 10,000 Mỹ kim để xin giấy phép leo núi của nhà nước Nepal nữa. Tôi cũng chẳng dám mơ đi Bắc hay Nam Cực, nghe tới tên thôi đã thấy lạnh cóng.
13/09/202400:00:00(Xem: 1469)
Tin giả là chuyện có từ rất xa xưa. Quốc gia nào cũng có tin giả từ nhiều ngàn năm trước. Tin giả trong khung cảnh thơ mộng sẽ là truyện cổ tích cho trẻ em, trong môi trường chiến tranh sẽ là chư thần báo mộng cho Tướng Lý Thường Kiệt về chiến thắng ở phòng thuyến Sông Như Nguyệt… Tới thời có mạng xã hội là bùng nổ tin giả khắp các mùa bầu cử. Bây giờ có trí tuệ nhân tạo AI, cũng có nhiều khi AI lại phun ra tin giả. Hãy cảnh giác. Trong cộng đồng gốc Á, chuyện tin giả cũng xảy ra thường trực. Một bài viết của phóng viên Bridget Chan ngày 7 tháng 5/2024 nhan đề “Asian and American: Navigating Dual Identities in the Digital Age” cho biết cộng đồng Mỹ gốc Á trong mùa bầu cử năm 2024 hứng chịu nhiều tin giả. Bài viết có đoạn ghi nhận: “Đối với người Mỹ gốc Á và những người Mỹ da màu khác trong năm bầu cử này, những nỗ lực nhắm vào cộng đồng của họ bằng thông tin sai lệch đã và đang được tiến hành và tăng tràn ngập.
07/09/202410:17:00(Xem: 1336)
Ngay từ khoảnh khắc Đức Giáo Hoàng Phanxicô đặt chân lên Papua New Guinea, cả quốc gia dường như lắng lại. Sự hiện diện của ngài, đậm sâu bình an nội tâm của Đức Kitô, bắt đầu xoa dịu không chỉ những căng thẳng bên ngoài mà còn cả những chia rẽ trong lòng người dân. Sứ vụ của Đức Giáo Hoàng tại PNG không chỉ nhằm mang tính ngoại giao, nhưng còn là tâm linh. Ngài đến mang theo thông điệp về quyền năng chữa lành của Đức Kitô, một thông điệp phát đi trực tuyến đến tâm hồn của một quốc gia cần đến rất nhiều những hòa giải giữa hơn 800 bộ tộc.
06/09/202400:00:00(Xem: 2103)
Từ hơn hai năm nay, đều đặn vào những ngày lễ, Rachael J. (xin phép không nêu họ) và chồng của cô cùng hai con trai (4 tuổi và 1 tuổi) đến nghĩa trang Kaysville Cemetery ở Utah để thăm một ngôi mộ nhỏ. Trên ngôi mộ khắc hình Chúa Giêsu ẵm hài nhi, bên cạnh là dòng chữ: Elliot Earnest J. Sinh 12/4/2022 – Mất 12/4/2022. Ngôi mộ luôn có hoa tươi, những quả bóng đủ màu sắc và vài con thú nhồi bông xinh xắn. Đó là con trai thứ hai của vợ chồng Rachael. Nếu còn sống, năm nay Elliot sẽ gần ba tuổi.Nhưng quan trọng hơn, nếu Tối Cao Pháp Viện lật ngược phán quyết Roe v. Wade – một phán quyết công nhận quyền riêng tư cá nhân theo Hiến Pháp Hoa Kỳ bảo vệ quyền chấm dứt thai kỳ của người phụ nữ, có giá trị từ năm1973 – sớm hơn vài tháng, thì có lẽ ở nghĩa trang Kaysville Cemetery hôm nay không chỉ có một ngôi mộ bé nhỏ kia…Một buổi sáng ngày 11 Tháng Tư, 2022, Rachael là một trong những người mẹ khác có mặt tại văn phòng bác sĩ để khám thai định kỳ.
06/09/202400:00:00(Xem: 2012)
Dưới mắt của ‘trumpist”, những người cuồng Trump, Donald Trump là một khổng lồ. Có khả năng thiên sứ đến để thay đổi Hoa Kỳ thành một quốc gia độc tài và quyền lực cho người da trắng. Nhưng dưới mắt của các nhà tâm lý, ông Trump là một con bệnh tâm thần. Các nhà tâm lý học mô tả cá tính cựu Tổng thống Trump như thế nào? Cá tính của ông — lập dị, táo bạo và hiếu chiến — thu hút sự chú ý, đặc biệt là vì ông muốn nắm giữ quyền lực to lớn.
20/08/202412:56:00(Xem: 1316)
Theo báo cáo của U.S. Bureau of Labor Statistics, mức lạm phát trung bình hàng năm (tháng 7, 2023 - tháng 7, 2024) ở Hoa Kỳ đã giảm xuống còn 2.9% trong tháng 7 dựa trên chỉ số tiêu thụ (consumer price index). Lạm phát lần đầu tiên giảm xuống dưới 3% kể từ tháng 3, 2021 và từng ở đỉnh điểm 9.1% vào tháng 6, 2022 một phần vì những chi phí khổng lồ chống kinh tế trì trệ do COVID 19 gây ra từ 2000 dưới thời Tổng Thống Trump.
14/08/202410:54:00(Xem: 1031)
Trước tiên chúng ta thử tìm hiểu hội Vu-Lan bồn là gì? Đó là một pháp-hội cứu khổ cho cha mẹ quá-vãng được thoát cái nạn treo ngược ở âm-cảnh. Vu-Lan có nghĩa là giải cứu cái nạn treo ngược vì hồn người thác ở âm-cảnh thấy mình bị treo ngược. Bồn là cái chậu. Hằng năm vào ngày rằm tháng bảy người ta để trăm món thức ăn, hoa quả vào cái chậu để cúng-dường các chư tăng, đại-đức, tỳ- kheo vừa ra khỏi những ngày an cư kiết-hạ để các ngài nhơn-danh Tam-bảo tụng kinh, cầu-nguyện cho các vong-hồn khỏi bị đọa ở cảnh địa-ngục, ngạ-quỷ, đồng-thời thí-thực cho những kẻ đói khổ. Nhưng tại sao ngày Vu-Lan cũng được gọi là ngày báo hiếu?
12/08/202409:54:00(Xem: 1371)
Nổi bật nhất lễ bế mạc Paris Olympics 2024 là màn trình diễn "I did it my way" rất đặc sắc, rất Hollywood của Tom Cruise. Ở tuổi 62, Tom Cruise trông trẻ và khỏe mạnh hơn tuổi thật của mình. Là một lựa chọn tinh tế khi Ban tổ chức lễ bế mạc mời Tom Cruise (một người sống và tạo nên sự nghiệp ở Hollywood, chỉ cách Los Angeles (thành phố sẽ tổ chức Olympics XXXIV mùa hè 2028) có 6 miles ( hơn 9 km) mang cờ Olympics từ Paris về Los Angeles.
DAVEMIN.COM
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.