California Và Florida: Lên Nhờ Khí Hậu, Xuống Cũng Vì Khí Hậu

 

 

Cuối thế kỷ 19, những tờ rơi và mẫu quảng cáo Southern California và Florida tràn ngập hình ảnh những vườn cam và các khách sạn mang hơi hướng Tây Ban Nha với vườn cọ xanh mướt, hứa hẹn rằng mùa đông sẽ không còn băng giá.

 

Viễn cảnh về một “nước Ý kiểu Mỹ” đã khiến người người người nuôi mộng tưởng và yêu thích không thôi. Florida và California vẽ ra một khung cảnh đầy ánh nắng thơ mộng, một cuộc sống viên mãn, với khí hậu đẹp như mơ.

 

Nhưng rồi cũng chính khí hậu đã khiến 2 tiểu bang, vốn là giấc mơ của nhiều người trong thế kỷ 20, có nguy cơ trở thành ác mộng kinh hoàng trong thế kỷ 21.

Ở California, mọi người đang phải đối mặt với những đợt nắng nóng nguy hiểm, hạn hán kéo dài đe dọa nguồn nước và những trận cháy rừng vượt ngoài tầm kiểm soát. Ở Florida, mực nước biển dâng cao đang khiến cho nguy cơ lũ lụt trầm trọng thêm, cùng với đó, nhiệt độ cũng tăng cao. Florida và California đều được đưa lên đầu danh sách các tiểu bang có nguy cơ cao nhất do biến đổi khí hậu.

Và thế hệ con cháu của những làn sóng cư dân đầu tiên đến 2 tiểu bang này đang phải đối mặt với một thế giới hoàn toàn khác.

 

 

Khi đường sắt lần đầu tiên được mở đến Southern California và bán đảo Florida vào những năm 1870 và 1880, nhiều người đã dẹp đổ niềm tin rằng con người chỉ phát triển mạnh mẽ ở những vùng có khí hậu lạnh hơn. Trong những thập niên sau Cuộc Nội Chiến, người Mỹ gốc da trắng sống ở miền Bắc và Trung Tây đã bị thuyết phục rằng khí hậu nhiều nắng sẽ mang lại nhiều lợi ích cho họ hơn là tác hại.

 

Được trả tiền bởi các tuyến đường sắt xuyên lục địa, các nhà văn có ảnh hưởng như Charles Nordhoff đã tranh cãi với ý niệm của người miền đông cho rằng Southern California là nơi đồng không mông quạnh, và “người Mỹ gốc Anh” mà sống ở đây thì chắc chắn sẽ không thể chống chọi được với “căn bệnh” lười biếng.

 

Để gạt qua quan niệm về một vùng đầm lầy sốt rét, những người quảng bá cho Florida, bao gồm cả cơ quan Bureau of Immigration của bang, cũng nhấn mạnh nhiều vào khí hậu, tung hô rằng đây là một nguồn tài nguyên quan trọng cho các nhà trồng trọt và những ai quan tâm đến sức khỏe.

 

Khí hậu đã trở thành một phần không thể thiếu để giúp tiếng thơm của California và Florida ngày càng lan xa; 2 tiểu bang này trở thành những điểm đến lý tưởng ở Hoa Kỳ. Hơn nữa, khí hậu cũng sẽ không cạn kiệt giống như các nguồn tài nguyên tự nhiên khác: nó là một nguồn tài nguyên vô tận.

 

Khách du lịch và dân định cư cũng rất đồng ý với những đặc trưng này. Một du khách từ Chicago đến thăm Pasadena đã viết trên tờ Chicago Tribune vào năm 1886: “Điểm thu hút của Southern California là nét đẹp, kể cả khí hậu.” Bán đảo Florida “được thiên nhiên ưu ái với khí hậu bán nhiệt đới,” một du khách đã viết trong Hiến pháp Atlanta năm 1890, và đưa ra viễn cảnh rằng nó sẽ thu hút những ai thích “đắm mình trong ánh nắng dìu dịu, dễ chịu.”

 

Viễn cảnh hấp dẫn này đã được chứng minh. Vào những năm 1880, cả Southern California và miền đông Florida đều chứng kiến sự bùng nổ về định cư và du lịch. Dân số ở Southern California đã tăng hơn gấp ba lần trong thập niên này, lên hơn 201,000 người, trong khi dân số bán đảo Florida tăng gấp đôi lên hơn 147,000 người.

 

Dân giàu người Mỹ gốc da trắng đã cân nhắc giá trị của từng mục tiêu: trồng cam quýt, nghỉ dưỡng mùa đông, đầu tư đất đai. Tất nhiên, sự khác biệt rất lớn. Một bang ở phía tây, bang kia ở phía nam; một bên là đồi núi, một bên là đồng bằng. Hai bên cũng có lúc chê bai lẫn nhau.

 

Một cây bút trên tờ Florida Dispatch khẳng định Southern California quá khô cằn, rằng đây là mảnh đất “khô cằn không có giọt nước.” Trong khi đó, các bài xã luận ở California thì đáp trả: Florida thì nhiều nước lắm; cả một vùng đất ngập nước, các loài bò sát thì ưng đó, nhưng dân lạ nước lạ cái tới đó có khả năng bỏ mạng.

Tuy nhiên, sau đó Southern California và Florida đã bắt tay nhau để xây dựng tương lai kinh tế phát triển dựa trên việc quảng bá khí hậu và các ngành liên quan đến trồng trọt cam quýt, du lịch và bất động sản. Họ có chung tham vọng sở hữu thị trường riêng biệt.

 

“California và Florida có thể [cùng nhau] kiểm soát thị trường cam quýt,” tờ Los Angeles Times loan tin vào năm 1885, lập luận về lợi ích chung trong việc quảng bá cam.

 

Cả 2 tiểu bang cũng đã thay đổi cảnh quan, định tuyến lại nguồn nước để tạo ra các khu định cư ở những nơi vốn từng khó sống trước đây. Ở California, việc mở rộng hệ thống tưới tiêu để biến “sa mạc thành vườn” đã tạo điều kiện cho sự phát triển của các thị trấn trồng cam quýt như Riverside, trong khi các hệ thống dẫn nước rộng lớn sẽ cung cấp nước đến các thành phố thiếu thốn như Los Angeles.

 

Ở Florida, người ta lên kế hoạch để tìm chỗ thoát nước cho các vùng đất ngập nước, bao gồm cả Everglades.

 

 

Theo Robert Hodgson từ University of California, so sánh Florida và California đã trở thành một trò tiêu khiển phổ biến trên toàn quốc, tựa như trò chơi mạt chược và giải ô chữ.

 

Không bàn tới vụ đó thì khí hậu và lối sống mà Southern California và Florida mang lại cho tầng lớp trung lưu Mỹ đã khiến 2 bang trở nên nổi bật. Theo Hodgson, 2 tiểu bang này cũng được “các vị thần phù hộ” khi ban cho “khoảng 90% vùng khí hậu cận nhiệt đới của Hoa Kỳ.”

 

Hơn nữa, khí hậu không giống như các tài nguyên thiên nhiên khác. Trong khi rừng hay các kim loại quý có thể bị khai thác hoặc chặt phá, thì khí hậu lại khác: nó là một nguồn tài nguyên vô tận.

 

 

Ngày nay, California và Florida đều đang phải đối mặt với kỷ nguyên khủng hoảng khí hậu. Những thảm họa thiên nhiên tái diễn liên tục và ngày càng trầm trọng hơn bởi biến đổi khí hậu do con người gây ra: cháy rừng ở California, bão và lũ lụt ở Florida, cũng như nhiệt độ ngày càng cao ở cả hai tiểu bang.

 

Việc xây dựng nhà cửa ở các vùng dễ cháy rừng và ven biển càng mang đến nhiều rủi ro, vì các công ty bảo hiểm từ chối bảo hiểm cho những tài sản có nguy cơ bị hỏa hoạn hoặc thiệt hại do bão.

 

Từng được quảng bá rất thành công với tư cách là hai thiên đường cận nhiệt đới của Hoa Kỳ, Southern California và Florida hiện đang cùng có những tương lai không mấy xán lạn, cũng bởi vì khí hậu.

 

Câu hỏi đặt ra là làm thế nào mà tầm nhìn về tăng trưởng kinh tế và cuộc sống tươi đẹp mà California và Florida từng hứa hẹn sẽ có thể dung hòa được với khí hậu chẳng còn thân thiện hay bền vững nữa?

 

Cung Đô biên dịch