Những Bộ Phim Hay Nói Lên Tinh Thần Cộng Hòa Truyền Thống

“United We Stand” là một giá trị cốt lõi của Hoa Kỳ. Đoàn kết thì sống, chia rẽ thì chết!

Trong vài năm trở lại đây, tinh thần cực đoan đảng phái đang gây chia rẽ trong xã hội. Nhiều người xem những người khác đảng phái như kẻ thù, quên mất rằng đảng nào cũng có điểm hay, điều dở. Nếu biết nhìn vào những điểm tích cực của cả hai đảng Dân Chủ, Cộng Hòa, người Mỹ sẽ giảm bớt được sự thù ghét vì bất đồng chính kiến. Một trong những cách nhẹ nhàng để học hỏi về những giá trị cốt lõi của hai đảng là xem phim.

Bài viết này sẽ điểm qua một số phim gần đây nói lên được giá trị tinh thần của những người Cộng Hòa truyền thống.

Việc xác định thế nào là “tinh thần Cộng Hòa truyền thống” cũng đã là khó. Bởi vì diễn biến chính trị hiện nay cho thấy nội bộ đảng Cộng Hòa cũng đang chia rẽ, với những chính trị gia có những xu hướng chính trị khác nhau rõ rệt. Nếu chỉ đơn giản trong góc độ điện ảnh, thì có lẽ những phim cao bồi sẽ phác họa lên hình ảnh tiêu biểu nhất của những người Cộng Hòa.

Nói đến điện ảnh Mỹ mà không nói đến phim cao bồi là một thiếu sót lớn. Rất nhiều tiểu bang Cộng Hòa hiện nay là những tiểu bang “cao bồi,” với đất đai là vùng nông thôn, trang trại chiếm đa số. Những chàng cao bồi đã có mặt từ thời lập quốc. Họ là những người đi khai phá miền Viễn Tây Hoa Kỳ. Thời đó đất rộng người thưa, chính quyền còn nhỏ, cho nên họ phải có súng để tự vệ, theo tinh thần “bắn chậm thì chết!” Về tính cách cá nhân, có thể ví những chàng cao bồi Mỹ với những người dân Miền Nam Việt Nam thời khẩn hoang. Họ chịu thương, chịu khó, trung thực, thật thà, tôn trọng những giá trị truyền thống, có một niềm tin tôn giáo tuy đơn giản nhưng rất vững chắc.

Một bộ phim cao bồi được trình chiếu vào năm 2007 có tên là “3:10 to Yuma”, có thể được xem là kinh điển, với toàn tài tử gạo cội như Russell Crowe, Christian Bale… Bộ phim nói lên được những phẩm chất của những chàng cao bồi đã hình thành nên nước Mỹ ngày nay. Phim được dàn dựng trong bối cảnh ở Arizona năm 1884. Evans (Christian Bale) là một chủ trang trại nghèo và là một cựu chiến binh thời nội chiến, có nhiệm vụ áp giải một tướng cướp khét tiếng là  Wade (Russell Crowe) lên một chuyến xe lửa lúc 3:10 PM đến nhà tù Yuma. Evans nhận được $200 cho công việc vô cùng nguy hiểm, gian khó này. Tướng cướp Wade sau một thời gian đi chung bắt đầu nể phục tính tình cương trực Evans, và khuyên anh ta nên từ bỏ công việc nguy hiểm này để trở về với vợ con, và còn được nhiều tiền hơn. Sau cùng, Evans cũng hoàn thành nhiệm vụ đưa Wade lên được chuyến xe lửa như dự định, nhưng bị thuộc hạ của Wade bắn chết ngay lúc đó. Evans cho Wade biết rằng mình phải hoàn thành nhiệm vụ khó khăn này một phần vì tiền để giúp đỡ vợ con, một phần vì danh dự và chữ tín. Cảm động trước hành động nghĩa khí của Evans, Wade đã bắn chết tất cả thuộc hạ đi theo để giải cứu mình, rồi tự nộp mình trên xe lửa để Evans hoàn thành nhiệm vụ. Bộ phim theo đúng tinh thần “anh hùng mã thượng”!

Một bộ phim cao bồi khác cũng xuất sắc và nói lên được một số giá trị Cộng Hòa là “The Ballad of Buster Scruggs”, được trình chiếu vào năm 2018. Phim bao gồm 6 phim ngắn, trong đó tiểu phẩm Meal Ticket giải thích lý do tại sao người Mỹ truyền thống lại có tinh thần thực dụng, đôi khi hơi tàn nhẫn. Vào thời lập quốc, việc sinh nhai mang tính sống còn, đôi khi phải hy sinh cả lòng nhân đạo. Bộ phim kể chuyện một ông bầu lớn tuổi (Liam Neeson) và người nghệ nhân là một chàng trai trẻ không có cả tay lẫn chân. Họ đi từ thị trấn này sang thị trấn khác trên một chiếc xe ngựa, cũng là sân khấu nhỏ. Người nghệ nhân khuyết tật trình diễn các tác phẩm kinh điển như bài thơ "Ozymandias" của Shelley; câu chuyện trong Kinh thánh về Cain và Abel; các tác phẩm của Shakespeare; Diễn văn Gettysburg của Abraham Lincoln… Tiền cho từ đám đông vào cuối mỗi buổi diễn chính là nguồn sống của họ.

Nhưng lợi nhuận ngày càng giảm khi họ đến những thị trấn miền núi ngày càng xa xôi; với lượng khán giả ngày càng ít và không mấy quan tâm đến nội dung trình diễn. Sau một buổi trình diễn không có tiền, ông bầu quan sát thấy một người đàn ông gần đó đang thu hút đám đông với một con gà. Dường như chú gà có thể thực hiện được các phép tính cơ bản, bằng cách mổ vào các con số để trả lời các câu đố tính cộng, trừ của khán giả. Ông bầu quyết định mua lại con gà cho gánh hát rong của mình. Sau khi mua gà xong, ông lái xe qua một con đèo, dừng lại bên một cây cầu bắc qua dòng sông chảy xiết. Ông có vẻ như thả một hòn đá lớn xuống trước khi quay lại xe, rồi tiếp tục lái chiếc xe ngựa với con gà trong lồng là hành khách duy nhất, không thấy người nghệ nhân tật nguyền đâu nữa. Để sinh tồn, đôi khi phải tàn nhẫn như vậy đó!

Theo các cuộc thăm dò của viện Gallup  trong năm 2009, và Military Times trong năm 2018, đa số quân nhân Hoa Kỳ có khuynh hướng bảo thủ, tức là nghiêng về Cộng Hòa. Họ có khuynh hướng ủng hộ quyền sở hữu tư nhân, doanh nghiệp tự do, các tư tưởng truyền thống của xã hội Mỹ trong đó có niềm tin Ki Tô Giáo. Một bộ phim ca ngợi tinh thần trọng đức tin tôn giáo của người lính là “Hackshaw Ridge” của đạo diễn Mel Gibson, trình chiếu năm 2016. Bộ phim dựng lại câu chuyện của một nhân vật có thật vào thời Đệ Nhị Thế Chiến.

Desmond Doss là một chàng trai trẻ sống ở Virginia, theo đạo Cơ Đốc Phục Lâm (Seventh-day Adventist), với niềm tin tuyệt đối vào điều răn "Không được giết người". Cũng như bao thanh niên Mỹ yêu nước, Doss tham gia quân đội trong ngành quân y sau khi Nhật tấn công Mỹ tại Trân Châu Cảng. Chỉ có điều anh ta từ chối sử dụng súng trường, và không đi tập luyện vào các ngày Thứ Bảy. Doss đã gặp biết bao rắc rối tại quân trường vì kiên quyết giữ vững đức tin của mình. Các cấp chỉ huy đã từng cố gắng trục xuất Doss ra khỏi quân đội nhưng bất thành. Mặc dù bị đồng đội đánh đập trong một đêm, Doss từ chối xác định danh tính những kẻ tấn công mình.

Rồi Doss cũng được ra trận như một y sĩ quân đội và không cần mang súng. Đơn vị của Doss được điều động tới mặt trận Thái Bình Dương, tham gia vào trận đánh Okinawa lịch sử tại chiến trường HackShaw Ridge. Trong một trận đánh lớn, quân Nhật thắng thế, buộc quân Mỹ phải rút lui ra khỏi vách núi, để pháo đội Mỹ oach kích tự do tiêu diệt kẻ thù.  Rất nhiều đồng đội của Doss bị thương trên chiến trường, không thể rút lui được. Doss nghe thấy tiếng kêu của những người bị thương, và quyết định ở lại để cứu họ. Anh mang những người bị thương đến rìa vách núi, dùng dây thừng chuyền họ xuống dưới chân núi là nơi quân Mỹ kiểm soát. Mỗi lần cứu được một người, Doss lại cầu nguyện để cứu thêm một người nữa. Trong suốt một đêm, tổng cộng anh đã cứu sống được đến 75 đồng đội dù không bắn một viên đạn nào.

Cảm kích trước hành động dũng cảm của Doss, người chỉ huy và đồng đội của anh quyết định phản công để chiếm lại trận địa. Trước khi bắt đầu cuộc tấn công, tất cả đoàn quân từ chỉ huy đến binh sĩ đã cùng theo Doss cầu nguyện, vì họ tin rằng Đức Tin sẽ giúp họ chiến thắng. Và họ đã đánh bại quân Nhật để chiếm lại toàn bộ Hackshaw Ridge. Doss bị thương, được đồng đội đưa ra khỏi chiến trường, cùng với  cuốn Kinh Thánh mà anh ta đã luôn mang trong người. Cũng vì hành động anh dũng và kỳ tích cứu được 75 đồng đội, Doss đã được Tổng thống Harry  Truman trao tặng Huân Chương Danh Dự.

Người Cộng Hòa là người tự lập trong cuộc sống, muốn tự đi lên bằng chính đôi chân của mình. Họ không thích những người làm biếng, chỉ dựa vào sự giúp đỡ của xã hội. Bộ phim “To Leslie” được trình chiếu vào năm 2022, kể lại câu chuyện có thật về một phụ nữ có nghị lực phi thường, tự làm lại cuộc đời tưởng đã bỏ đi của mình.

Leslie là một phụ nữ sống ở Tây Texas, đã trúng số $190,000. Nhưng rồi bà tiêu hoang phí số tiền này cho rượu chè. Sáu năm sau, Leslie trở thành một người nghiện rượu nghèo khổ, vô gia cư, sống lang thang trong các nhà nghỉ và trên đường phố. Khi không còn chốn nương thân, Leslie tìm đến ở nhờ tại nhà của James, cậu con trai 19 tuổi. James cho phép mẹ ở chung với điều kiện bà không được uống rượu. Leslie đã không giữ được điều này, nên bị con đuổi ra khỏi nhà, buộc bà phải trở về căn nhà của người mẹ ruột.

Tại khu phố nhà cũ của mình, Leslie vẫn uống rượu, một đêm ngủ bên ngoài một khu nhà trọ. Người chủ là Sweeney tìm thấy bà vào buổi sáng. Ông ta tìm cách giúp Leslie bằng cách cho làm người dọn phòng để đổi lấy một khoản lương nhỏ và chỗ ở, với hy vọng Leslie sẽ làm lại cuộc đời. Leslie vẫn thường xuyên không đúng giờ và tiếp tục uống rượu. Vào một đêm khuya, Leslie say rượu đi lang thang đến ngôi nhà nơi mà bà đã từng sống chung với người con trai. Cảnh gia đình hạnh phúc đã khiến cho Leslie quyết tâm làm lại cuộc đời.

Sáng hôm sau, Leslie nói với Sweeney rằng mình quyết định làm lại từ đầu, và nhờ ông nhốt mình trong phòng mỗi tối để không thể đi ra ngoài uống rượu. Leslie cố gắng tập trung vào công việc và duy trì trạng thái tỉnh táo, phải chịu đựng những cơn vật vã do cai rượu. Leslie và Sweeney bắt đầu trở nên gắn bó với nhau hơn.

Leslie nhận thấy một quán kem bỏ hoang đối diện bên đường, và nói với Sweeney rằng muốn cải tạo tiệm kem và mở một quán ăn. Sweeney đồng ý giúp đỡ Leslie. Vào cuối ngày khai trương không có khách, Leslie nhận được một món quà vô giá: mẹ của bà đã cùng James- người con trai yêu quí- trở về, trở thành khách hàng đầu tiên của quán ăn. Gia đình Leslie đoàn tụ trở lại. Một kết thúc có hậu nhờ vào nghị lực tự làm lại cuộc đời của Leslie.

Có thể xem ba bộ phim The Ballad of Buster Scruggs, Hackshaw Ridge, To Leslie trên Netflix. Qua những bộ phim trên, người xem dù là Dân Chủ hay Cộng Hòa đều có dịp ôn lại những giá trị đáng quí của những người Cộng Hòa truyền thống. Những giá trị đó cũng là của chung của dân tộc Mỹ, đã góp phần giúp cho Hoa Kỳ vươn lên trở thành cường quốc số một của thế giới. Người Mỹ xem phim để tìm những điểm chung, để có thể hiểu nhau hơn. Nước Mỹ chỉ hùng mạnh khi có được tinh thần đoàn kết của những ngày lập quốc. United We Stand là vậy…

Doãn Hưng