Đàn bà có quyền được mang bầu hay không" Ở sứ Úc tân tiến này mà hỏi câu đó thì quả thực là hỏi ẩm ương, nhưng quả thực, đó là vấn đề nan giải đối với nhân loại trong thời đại hôm nay. Và để giải quyết nan đề này, trong tương lai không xa, nhân loại sẽ phải chế tạo tử cung nhân tạo để nuôi dưỡng các bào thai vô thừa nhận. Vì đâu dẫn đến viễn ảnh ẩm ương này" Lý do là cách đây không lâu, tòa án Michigan, Hoa Kỳ đã xét sử một cuộc tranh tụng hiếm có trong lịch sử tư pháp thế giới: Tranh tụng quyền sở hữu 5 phôi bào đông lạnh. Nguyên do là trước đó ba năm, cô Sarah Bond sống hạnh phúc bên cạnh một người chồng to con, đẹp trai, nhưng cả hai đều thích ăn chơi bay bướm nên chưa muốn có con. Vì sợ sau này lớn tuổi có con không tốt cho thai nhi cũng như sức khỏe của mình nên cô Sarah đã thuyết phục chồng chấp thuận cho bác sĩ tại trung tâm y khoa Ipsalani lấy tinh trùng cho thụ thai nhân tạo với trứng của cô. Kết quả, 5 phôi bào thành hình được gìn giữ trong trạng thái đông lạnh -196 độ C.
Từ đó, cô Sarah an tâm, tiếp tục hầu hạ, cung phụng chồng với niềm hy vọng một ngày nào đó, khi cuộc sống có phần dư giả, cô sẽ cấy phôi bào vô tử cung để rồi đủ ngày đủ tháng cô sẽ có được một đứa con bụ bẫm kháu khỉnh giống bố như đúc cho dù là trai hay gái.
Nhưng cuộc sống xưa nay luôn luôn có những bất ngờ, nhất là cuộc sống vợ chồng trong xã hội bon chen Hoa Kỳ. Sau thời gian chung sống, đột nhiên chồng Sarah đòi ly dị đi theo một hình bóng giai nhân khác, để mặc Sarah sống trong đau khổ, buồn tủi. Trong niềm đau khổ bì chồng phụ, Sarah liền nghĩ đến 5 đứa con thân yêu của mình đang nằm trong "tủ lạnh" nên vội đến gặp bác sĩ với ý muốn mang bầu để có vài đứa con an ủi mai sau khi tuổi xế chiều. Nhưng thiệt đau khổ cho Sarah khi bác sĩ cho cô biết, họ không thể chiều theo ý muốn của cô nếu không có sự ưng thuận của người chồng cũ. Hoảng hốt, Sarah vội liên lạc với chồng cũ thì được biết, y không muốn có con với Sarah nên không muốn cho Sarah sử dụng những phôi bào đó...
Chuyện tranh tụng tại tòa giữa Sarah và người chồng cũ đã khiến dư luận tại Mỹ xôn xao bàn tán và nhiều câu hỏi đã được đặt ra. Liệu luật pháp nên coi sự hiện hữu của những phôi bào là sự hiện hữu của sự sống con người hay là một tài sản do con người sở hữu" Quyền sở hữu phôi bào thuộc về cha hay mẹ, hay cả hai" Trong trường hợp hai vợ chồng tranh tụng như trường hợp hai vợ chồng Sarah, tòa án phải giải quyết như thế nào" Tôn trọng quyền thụ thai của người mẹ hay tôn trọng quyền có con với người mình muốn của người cha" Còn quyền sống, quyền được trở thành người của phôi bào, liệu luật pháp có nên quan tâm hay không" Hiển nhiên, đây là những câu hỏi không dễ gì trả lời trong bối cảnh hiện nay. Vì vậy, mới đây, đài truyền hình CNN tại Hoa Kỳ đã tổ chức buổi thảo luận với sự tham dự của đại diện tạp chí Time, tạp chí Latina và chương trình Như chúng ta đã biết, trong thời gian trên dưới hai thập niên trở lại đây, khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực y khoa đã cho phép các bác sĩ không những tiến hành việc thụ thai nhân tạo bên ngoài tử cung của người đàn bà mà còn có khả năng duy trì một phôi bào sau khi thụ thai, tiếp tục tồn tại một thời gian có thể nói là vĩnh viễn trong trạng thái cực hàn -196 độ C. Tuy nhiên, không phải tất cả những phôi bào được thụ thai nhân tạo và được giữ trong trạng thái đông lạnh đều được coi là cần thiết và hữu ích. Thực tế cho thấy, vì những lý do này hay lý do khác, không thiếu gì phôi bào trở nên thừa thãi không thích hợp đối với nhu cầu gia đình, xã hội, hoặc do những bất đồng giữa người đàn ông và người đàn bà, khiến quyền sở hữu của phôi bào trở thành vấn đề tranh tụng tại tòa. Theo cô Christy, đại diện tạp chí Latina thì khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực thụ thai nhân tạo của nhân loại hiện đang đứng trước một loạt những vấn đề nan giải: Nên hay không nên tiếp tục bảo trì những phôi bào vô thừa nhận trong trạng thái đông lạnh" Nếu một người hay một cơ quan đem những phôi bào đó thiêu hủy, liệu người đó hay cơ quan đó có phải chịu những trách nhiệm trên phương diện luân lý hay luật pháp tương tự như hành động giết người hay không" Nhưng những phức tạp về phôi bào không phải chỉ xảy ra qua cuộc tranh tụng của hai vợ chồng Sarah mới đây mà đã xảy ra trước đây hơn 15 năm. Người ta còn nhớ vào giữa thập niên 1980, có hai vợ chồng triệu phú Hoa Kỳ tên là Mario và Elsa Rios, tuy đã có con riêng nhưng trong cuộc hôn phối giữa hai người kéo dài nhiều năm trời, cả hai vẫn không có được một người con chung như ước nguyện. Là một triệu phú thành công trên con đường công danh tiền bạc, nên hai vợ chồng đã không quản ngại đường xá xa xôi, thuốc men đắt đỏ tìm đủ loại thầy, loại thuốc để chữa trị bệnh hiếm muộn của hai vợ chồng, nhưng cuối cùng, tiền mất, bệnh hiếm muộn vẫn hoàn hiếm muộn. Đến năm 1981, hai vợ chồng đáp phi cơ từ Hoa Kỳ sang Úc tìm đến một trung tâm y khoa danh tiếng để các bác sĩ lấy ba tế bào sinh sản (egg cells) của bà Rios cho thụ thai một cách thành công trong ông nghiệm với tinh trùng của một người đàn ông vô danh. Kết quả bác sĩ tạo nên ba phôi bào mới trong đó có một phôi bào được cấy ngay vào tử cung của bà Rios. Hai phôi bào còn lại được các bác sĩ bảo trì trong trạng thái đông lạnh để có thể dùng trong tương lai một khi bà Rios muốn có thêm một hai đứa con nữa, hoặc phòng hờ trường hợp bào thai trong tử cung của bà Rios phát triển bất bình thường. Sau khi được thụ thai nhân tạo 10 ngày, cơ thể của bà Rios có những biến chứng không thích hợp nên bà bị xẩy thai. Sau đó, vì sức khỏe của bà suy sút và tình cảm không được thoải mái nên bác sĩ thấy chưa thích hợp cho việc cấy phôi bào thứ hai. Thể theo ý muốn của bà, hai phôi bào còn lại tiếp tục được giữ trong tình trạng đông lạnh để có thể sử dụng trong mai hậu một khi sức khỏe của bà Rios cho phép. Không lâu sau, hai vợ chồng Rios viếng thăm Nam Phi và tại đó, hai vợ chồng đã nhận một đứa bé làn con nuôi nên ý tưởng thụ thai nhân tạo đã phần nào nguôi ngoai trong tâm trí của cả hai vợ chồng. Chẳng may đến mùa xuân năm 1983, cả hai vợ chồng Rios cùng đứa con nuôi bị tử nạn trong một tai nạn phi cơ sau khi chiếc phi cơ riêng của hai vợ chồng bị rớt. Cùng với cái chết của hai vợ chồng, đột nhiên các bác sĩ, các luật gia phải đối diện trước một vấn đề nan giải không biết giải quyết như thế nào đối với hai phôi bào còn lại hiện đang được giữ trong tình trạng đông lạnh nhưng không người thừa nhận. Thực tế, hiện nay số lượng phôi bào không thừa nhận trên thế giới càng ngày càng nhiều. Có mấy lý do như sau. Thứ nhất, trong tất cả những trường hợp thụ thai nhân tạo, các bác sĩ đều tiến hành lấy một số lượng trứng của người đàn bà nhiều hơn số lượng cần thiết với mục đích đề phòng những trục trặc có thể có trong quá trình cấy phôi bào vào tử cung cũng như quá trình phát triển của bào thai. Tình trạng này sẽ dẫn tới một kết quả không thể tránh khỏi là số lượng phôi bào dư thừa được giữ trong tình trạng đông lạnh sẽ ngày càng nhiều trong khi nhu cầu tiêu thụ những phôi bào này lại hầu như rất ít. Thứ hai, đa số những cặp vợ chồng hiếm muộn, muốn thụ thai nhân tạo đều có khuynh hướng thích phôi bào phải là kết quả của một quá trình thụ thai từ trứng và tinh trùng của hai người chứ không muốn có trong tử cung một phôi bào xa lạ không mảy may liên quan đến huyết nhục của hai người. Điều thứ ba, theo sự nhận xét của Martha, đại diện tạp chí Time, ngày nay số cặp vợ chồng thích tận hưởng thú ăn chơi khi tuổi còn trẻ càng ngày càng gia tăng. Ngoài ra, có nhiều cặp vợ chồng trẻ vì hoàn cảnh kinh tế chưa dư giả nên không muốn có con. Còn để về già mới thụ thai thì tinh trùng yếu, trứng lại già sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và mức độ thông minh của đứa trẻ về sau. Để dung hoa trạng huống khó sử này, nhiều người đã chọn giải pháp thụ thai nhân tạo rồi bảo trì phôi bào trong trạng thái đông lạnh. Mai sau, khi cuộc sống dư giả, nhà cửa, xe cộ đầy đủ, lúc đó lấy phôi bào xả đá rồi cấy vào tử cung cũng chưa muộn. Tuy nhiên, thực tế không phải bất cứ cặp vợ chồng nào chọn lựa giải pháp này cũng thành công trở thành những người giầu có. Nhiều cặp vợ chồng lúc trẻ còn dư giả tiền bạc hơn lúc già, nhiều cặp vợ chồng làm ăn thất bại, nợ nần bù đầu ngập cổ, sống thiếu thốn còn hơn cả khi còn trẻ. Với những người này, chẳng dễ gì họ sẽ sử dụng những phôi bào của họ. Ngoài ra, còn những dang dở, tan vỡ đường tình giữa hai vợ chồng giống như trường hợp cô Sarah là chuyện không thiếu. Trong những trường hợp này, phần đông người đàn ông không muốn để cho người đàn bà tiếp tục mang bầu giọt máu của mình. Có nhiều nguyên nhân khiến người đàn ông không muốn, nhưng nguyên nhân quan trọng nhất là sợ trách nhiệm. Hiển nhiên, một khi người đàn bà đã mang bầu và đứa con cất tiếng khóc chào đời, người đàn ông dù muốn hay không cũng ít nhiều phải chịu trách nhiệm đối với sự sống và tương lai của người con trên phương diện luân lý cũng như luật pháp. Cho dù người đàn bà có ký giấy nhận toàn bộ trách nhiệm, người đàn ông vẫn khó có thể trốn tránh trách nhiệm của mình. Đó là chưa kể đến những rắc rối về phụ hệ, về bổn phận một khi người con đòi hỏi khi họ đã biết khôn lớn. Vì thế, phần đông đàn ông một khi đã ruồng rẫy vợ hay người tình đều có thái độ "ruồng rẫy" những phôi bào, muốn bác sĩ thủ tiêu chúng. Khi được hỏi về thái độ đối với phôi bào, phần đông đàn ông đều công nhận phôi bào là sự sống, nhưng không chấp nhận sự sống đó là sự sống của con người. Theo họ, sự sống của phôi bào ít nhiều cũng tương tự như sự sống của tinh trùng. Và nếu tinh trùng đã bị loài người phí phạm suốt từ buổi khai thiên lập địa cho đến nay thì chuyện phí phạm phôi bào cũng là điều tự nhiên, không nên quan trọng hóa. Xuất phát từ những thực tế trên, dù muốn dù không, số lượng phôi bào dư thừa sẽ tiếp tục gia tăng và một biện pháp nhằm giải quyết những phôi bào đó đến tận gốc rễ vẫn hoàn toàn cần thiết. Trong khi việc hủy bỏ cũng như tiếp tục lưu giữ những phôi bào của bà Rios trong trạng thái đông lạnh là một việc hoàn toàn dễ dàng không tốn kém tiền bạc và thời gian nhưng trên phương diện pháp lý, tôn giáo cũng như luân lý, đó là cả một vấn đề nan giải khó có thể đi tìm một lời giải đáp đích thực ở thời điểm hiện tại. Nói một cách cụ thể hơn, theo giáo sư David Ozar, sự sống của một phôi bào, tự bản thể, đã là sự sống của một con người. Là một con người, phôi bào có quyền sống thiêng liêng và quyền được đối xử, được bảo vệ tương tự như tất cả những con người hiện hữu trong tư cách pháp nhân chứ không phải là một vật sỡ hữu tùy quyền sử dụng của một người, hay một cặp vợ chồng cho dù cặp vợ chồng đó đã có công tái tạo. Trên phương diện luật pháp, một khi coi phôi bào là một sự hiện hữu thiêng liêng của sự sống, chính phủ không thể nào trao trách nhiệm sinh tử đối với phôi bào cho những người làm công tác y khoa hay cho chính những người đã có công tạo ra phôi bào nói riêng. Tuy nhiên, một vấn đề then chốt nhất được tranh luận sôi nổi trong thời gian nhiều thập niên qua chính là việc nhìn nhận khả năng hiện hữu của một phôi bào có tương đồng sự hiện hữu của một con người hay không. Cho đến thời gian gần đây, nhiều khoa học gia Tây Phương coi sự hiện hữu của một phôi bào thuần túy là một chuyển hóa của sự phát triển liên tục trong sự sống trong đó không có khởi thủy và cũng không có kết cục. Nhìn nhận trong chiều hướng đó, các khoa học gia này cho rằng sự hiện hữu của một phôi bào cũng chỉ có giá trị tương đồng với sự hiện hữu của tinh trùng và trứng. Một trong những khoa học gia nổi tiếng trên thế giới có quan niệm hủy diệt phôi bào nếu xét thấy cần thiết là khoa học gia Peter Singer, nguyên chủ tịch trung tâm Human Bioethics. Mới đây, khoa học gia Peter Singer đã cho rằng, nếu con người đã cảm thấy hoàn toàn không bứt rứt trong việc hủy hoại tinh trùng của người đàn ông và trứng của người đàn bà trong cuộc sống hàng ngày thì con người cũng không nên băn khoăn trong việc hủy hoại phôi bào một khi những phôi bào đó trở nên không hữu dụng hoặc không cần thiết trong cuộc sống. Trên phương diện kỹ thuật chuyên môn, một phôi bào được thành hình sau khi thụ thai nhân tạo khoảng vài tiếng đồng hồ và được lưu trữ trong trạng thái đông lạnh chỉ có khoảng vài chục tế bào. Trong trạng thái như vậy, một phôi bào (embryo) được gọi bằng một từ chuyên môn là tiền phôi bào (zygote). Trong giai đoạn này, tiền phôi bào chưa phát triển não bộ và toàn bộ mạng lưới thần kinh vẫn hoàn toàn không có. Thậm chí ngay cả một con nòng nọc muốn phát triển đến mức có tế bào não bộ, cũng phải đòi hỏi mức độ phát triển từ 5000 tế bào trở lên. Chính vì sự phát triển hoàn toàn sơ khai của tiền phôi bào nên Peter Singer cho rằng ở giai đoạn này, tiền phôi bào không có bất cứ cảm giác nào. Do đó, việc hủy bỏ một tiền phôi bào được coi là cần thiết và người chịu trách nhiệm hủy bỏ phôi bào không phải chịu một trách nhiệm nào trên phương diện luân lý cũng như luật pháp. Mặc dù khoa học gia Peter Singer cùng một số cộng sự viên của ông quan niệm việc hủy bỏ một tiền phôi bào là việc nên làm nếu xét thấy cần thiết, nhiều tổ chức xã hội, nhiều vị lãnh đạo tôn giáo cũng như nhiều khoa học gia cho rằng đó là một việc làm nguy hiểm đe dọa đến quyền sống và quyền được bảo vệ của phôi bào. Tuy nhiên, cho dù nhìn nhận quyền sống của một phôi bào là một quyền được bảo vệ, các khoa học gia, các luật gia vẫn cảm thấy bế tắc trong việc đi tìm một môi trường thích hợp để phôi bào có thể phát triển một cách trọn vẹn và trở thành một con người đích thực một khi phôi bào ngày càng dư thừa. Cũng chính vì những bế tắc như vậy, nên các khoa học gia trên thế giới đang nghiên cứu để sang thế kỷ 21 nhân loại có thể phát minh tử cung nhân tạo cho phép những phôi bào nào không được cấy vào tử cung người mẹ, sẽ được phát triển trong những tử cung nhân tạo và những đứa trẻ một khi chào đời từ tử cung nhân tạo sẽ được phát triển dưới sự trông nom của chính phủ hay những hội từ thiện hoặc được các cặp vợ chồng hiếm muộn đón nhận làm con nuôi. Lữ Phương
Gửi ý kiến của bạn
