Hôm nay,  

Nguồn Gốc Từ “Nhạc Sến”

15/05/202306:34:00(Xem: 5032)

nhạc sến
Ngày nay tôi vẫn thấy nhiều người thắc mắc nguồn gốc từ “sến” hoặc “nhạc sến”. Thỉnh thoảng cũng thấy vài bài trên Internet có một số cách giải thích khác nhau, và mỗi tác giả nào đều có cái lý của họ.

Trong một lần ngồi nói chuyện với ba tôi, tôi cũng đưa thắc mắc nguồn gốc chữ “sến”. Ba tôi là người Phước Lý-Long An, lên học và sinh sống ở Saigon từ nhỏ. Ông có đưa ra lời giải thích khá hợp lý về nguồn gốc của chữ “sến,” mà cho tới giờ tôi chưa thấy lời giải thích nào tương tự như vậy trên Internet. Lời giải thích này cũng khá thuyết phục, nên tôi chia sẻ với bạn đọc, xem như thêm một nguồn tham khảo.  Ba tôi chỉ giải thích ngắn gọn thông qua sự biến thể của các từ ngữ liên quan, lồng trong bối cảnh Sài Gòn hơn nửa thế kỷ trước. Tôi ghi lại bằng lối hành văn viết của chính mình, nên chắc chắn có vài chi tiết chủ quan.

=========================

Từ “sến” nguyên thủy xuất phát với ý nghĩa kỳ thị, đố kỵ, trêu chọc đối với một thành phần trong xã hội thời Pháp thuộc, và kéo dài cho tới ngày nay.  Thời đó, trong một xã hội mới thoát ra từ chế độ phong kiến, có một tầng lớp con người thường bị xã hội xem thường, khinh miệt. Đó là các cô gái nhảy, các cô gái làm trong các bar rượu chuyên phục vụ cho những người lính, quan chức Tây.  Họ thường xuất thân từ nhà nghèo, hầu hết là thành phần ít học, đến từ tỉnh lẻ lên Saigon hoặc các thành phố lớn để kiếm sống, và vì lý do nào đó trở thành “chị em ta” chuyên phục vụ khách làng chơi Tây. 

Để tiện việc giao dịch làm ăn, các “chị em” thông thường thích lấy tên Tây, nhưng phải dễ phát âm để tiện giao tiếp với khách hàng phần đông là dân Tây. Một trong các tên thông dụng mà các “chị em” hay lấy nhất là “Marie,” vì dễ phát âm đối với trình độ học vấn của họ. Trong tiếng Pháp, có tiếp vĩ ngữ (suffix) “-ien” (giống đực) hay “-ienne” (giống cái,) đi phiá sau danh từ thì có nghĩa là “người” hoặc thuộc về một dân tộc/thành phố , giống như  “ -ian” trong Canadian, Californian, ... của tiếng Anh vậy. Thí dụ như Parisien/Parisienne là người dân thành phố Paris. Từ cấu trúc từ ngữ tiếng Pháp đó, người dân thành thị thời đó cố tình muốn châm chọc, ám chỉ khinh miệt, gọi các cô gái này là “Marisienne.” Thí dụ như “con nhỏ đó là dân marisienne đó nha!” 

Nhưng đâu phải ai cũng phát âm tiếng Pháp chuẩn xác. Có nhiều người phát âm sai, có thể ban đầu là ma-ri-zien (marisienne), sau thành mari-sen, và từ từ lâu ngày cuối cùng biến thành dị bản “Ma-ri-sến.” Chắc rằng những người ở miền Nam trước 1975 đều từng nghe qua từ này.  Vì vậy, từ “sến” được trích tự từ Marisienne, hay Mari sến.

 

Trở lại với âm nhạc, vậy từ “nhạc sến” từ đâu mà có? Các “chị em ta” thời đó (bây giờ cũng vậy thôi), bận tiếp khách thì thôi, còn ế khách thì ngồi chò hỏ trong các bar rượu hoặc nhà thổ. Và trong thời gian chờ khách đến, mấy “em” bắt đầu ... “rên” những bài nhạc mình ưa thích.  Mà chắc rằng các “em” không ca “Tiếng Sáo Thiên Thai”, “Cung Đàn Xưa”, hay “Gởi Gió Cho Mây Ngàn Bay” ... rồi! Vì lời nhạc của những bài đó thật mơ hồ khó hiểu đối với họ, chỉ làm họ thêm nhức đầu. Những bài nhạc bình dân đại chúng, ngôn từ dễ hiểu, nhất là những bài hợp với hoàn cảnh của “chị em ta” thường được ca nhiều nhất. Những bài hát này viết đơn giản về từ ngữ lẫn âm nhạc, vì vậy các cô cảm nhận và hát một cách dễ dàng. Tội nghiệp cho điệu Boléro và Habanera! 90% những bài hát mấy cô thường hát thuộc 2 thể điệu này, và thế là bị chết tên thành “nhạc sến,” ám chỉ nhạc dành cho tầng lớp “ma-ri-sến” hát đó mà! 



Ngày nay, “nhạc sến” vẫn còn chút ít nghĩa kỳ thị, nhưng đã nhẹ hơn nhiều so với ngày xưa. Tuy vậy, nhiều người vẫn còn dị ứng, thậm chí bị "kích động" khi người ta nói mình hát “nhạc sến.” Cách đây khá lâu, khoảng thập niên 90, trong một chương trình "phỏng vấn nghệ sĩ" của đài Litle Saigon Radio, nhạc sĩ Việt Dũng hỏi ca sĩ Duy Khánh: "Anh nghĩ sao khi người ta cho anh là ca sĩ của dòng nhạc sến?" Ca sĩ Duy Khánh lúc đó như quên mất mình đang “on-air,” nổi giận đùng đùng: " Âm nhạc là âm nhạc, làm gì có sến với sang ? Tui xin ai đó nói câu đó giải thích cho tui biết thế nào là nhạc sến, thế nào là nhạc sang dùm cái đi?” Thế đó! Một ca sĩ nổi tiếng bị ghép là ca sĩ của dòng “nhạc sến” mà còn nổi cơn tam bành, huống hồ ... 

Trong khoảng thập niên 80, giới văn nghệ hải ngọai cố tình né chữ "sến," đặt cho nó cái tên nghe khá mập mờ: “nhạc quê hương!” Đây là cụm chữ mà nhạc sĩ Trường Kỳ đã chọn, nhưng nghe ra cũng không ổn lắm! Bài hát "Còn Thương Rau Đắng Mọc Sau Hè," hay "Lý Con Sáo Bạc Liêu" thì nói là “nhạc quê hương” nghe còn có lý.  Chứ "Đời Tôi Cô Đơn", “Đắp Mộ Cuộc Tình” thì quê hương chỗ nào?!  Và hai thể loại nhạc cũng khác hẳn nhau về cấu trúc âm nhạc lẫn ca từ, làm sao mà nhập chung được?


Ngày nay, trong nước Việt Nam, người ta vẫn dùng chữ “nhạc sến” với ý nghĩa  chê bai hay châm chọc. Nhưng trên các chương trình TV ca nhạc,  họ cũng né chữ “sến,” gọi dòng nhạc đó bằng một cái tên “mới” nhưng không mới: “nhạc Bolero.” Cách gọi này cũng không ổn, vì dòng “nhạc sến” không phải bài nào cũng điệu Bolero! Nhưng mà thôi kệ đi, ít nhất nó cũng ít mang ý nghĩa kỳ thị châm chọc hơn từ “nhạc sến,” và khán giả cũng dư sức biết nó là dòng nhạc gì.

Nhưng không phải ai cũng nổi giận đùng đùng như ca sĩ Duy Khánh khi bị nói mình hát “nhạc sến” đâu!  Có lần party ở nhà người bạn, có karaoke. Sau khi tôi hát một bài, có một cô bạn đề nghị: " Anh T. nè, anh với em song ca với anh một bài nha. Em đây là chuyện trị nhạc "sến" nè! Cho em bài Liên Khúc Nghèo đi…"  Cô bạn tôi hãnh diện nhấn mạnh từ "chuyên trị,"  đủ thấy cô hổng có chút tự ái tí nào với dòng nhạc cô ưa thích, thậm chí hảnh diện nữa là khác! Theo yêu cầu của bạn, hai chúng tôi song ca một bài “nhạc sến” thật hồn nhiên…

Hồi tôi vượt biên bị bắt và ở tù ở Cần Thơ gần hai tháng. Tối tối trong tù nghe mấy giọng hát khàn đục của các bạn tù rên "…Chiều nao, tiễn nhau đi khi bóng ngã xế tà...” (Chuyến Tàu Hoàng Hôn - Minh Kỳ Hoài Linh), nghe thấm tới ruột tới gan luôn!  “Nhạc sến” hát và nghe đúng chỗ, đúng người, đúng hoàn cảnh cũng đi vào lòng người tha thiết lắm!  Lúc ở tù chung với mọi thành phần xã hội, ai mà hát nhạc Phạm Duy, Phạm Đình Chương, Cung Tiến … tui… thưa công an bắt liền à!

Hiện nay, cái gì người Việt mình cũng có thể gắn mác “sến” được hết, chứ không chỉ dùng cho âm nhạc: ăn mặc sến, trang điểm sến, trang trí sến, lãng mạn kiểu sến, đạo diễn dựng phim sến, tỏ tình sao mà sến quá…

Chuyện dài chữ "sến" chưa chấm dứt đâu!!!

 Nguyễn Chánh Trung

Ý kiến bạn đọc
07/08/202321:30:16
Khách
dòng nhạc tình cảm điệu Boléro và Habanera còn sống mãi với thời gian
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
BENGALURU – Ngày thứ Hai (2/12), nhiều chuyên gia cảnh báo tình trạng quỹ đạo thấp LEO (Low Earth Orbit) gần Địa cầu đang tràn ngập vệ tinh và rác không gian, có thể không còn sử dụng được nếu không có sự hợp tác quốc tế và chia sẻ dữ liệu cần thiết, theo Reuters.
Tổng thống đắc cử Donald Trump đã đề cử người dẫn chương trình Fox News, Pete Hegseth, làm Bộ trưởng Quốc phòng. Thông tin về sự lựa chọn này đã khiến nhiều người ở Washington ngỡ ngàng và lo lắng, bởi Hegseth còn quá “non” trong kinh nghiệm ứng phó với các tình huống quốc tế để có thể tiếp quản quân đội Hoa Kỳ – lực lượng quân sự lớn nhất và hùng mạnh nhất thế giới.
Tổng thống Biden vừa ký lệnh ân xá cho con trai Hunter Biden. Trong bản tuyên bố hôm nay (nguyên bản đính kèm), ông tố cáo sự chính trị hóa của Đảng Cộng Hòa đã nhắm đánh Hunter chỉ vì họ muốn mượn đó tấn công ông. Ông cho biết chưa có ai bị truy tố vì những tội như Hunter: khai sai sự thật trên một mẫu đơn mua súng, và không đóng thuế đủ trong thời gian nghiện ngập nhưng sau đó đã nộp đủ khoản thiếu thuế, cộng tiền lời và tiền phạt. Ông cho biết với một người như vậy nhưng đã vượt khỏi nghiện ngập đã hơn 5 năm nay, họ thường sẽ nhận được một phán quyết phi hình sự.
Bồ-đề nguyện là lý tưởng, là chí nguyện cao đẹp, là mục đích của con đường Bồ-tát (Bồ-tát đạo). Con đường ấy dẫn đến mục tiêu tối hậu là đại giác ngộ (Trí tuệ) và cứu độ chúng sinh (Từ bi). Bồ-đề nguyện nếu không được duy trì, trưởng dưỡng hàng ngày thì sẽ bị phai nhạt, hoặc tiêu tăm vùi lấp trong lớp bụi dày của phiền não và hành nghiệp.
Thủ tướng Georgia (tên gọi theo báo VN là Gruzia) là Irakli Kobakhidze tuyên bố hôm Chủ Nhật rằng Tổng thống Salome Zourabichvili phải rời khỏi chức vụ của mình khi nhiệm kỳ của bà kết thúc vào tháng này. Tuyên bố này được đưa ra sau thông báo của Zourabichvili vào thứ Bảy rằng bà có ý định tiếp tục tại vị, với lý do quốc hội hiện tại không hợp pháp và không có thẩm quyền bổ nhiệm người kế nhiệm.
Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan đã cảnh báo vào thứ Bảy rằng việc tăng cường vũ trang cho các quốc gia ở Trung Đông và Châu Á - Thái Bình Dương có thể "đưa thế giới đến bờ vực thẳm hoặc thậm chí là nguy cơ chiến tranh hạt nhân
Trump sẽ cho phép Điện Kremlin giữ lại lãnh thổ mà Nga đã chiếm được từ Ukraine kể từ khi bắt đầu cuộc xâm lược vào năm 2022 (khoảng 20% lãnh thổ Ukraine đang bị Nga chiếm).
Mỗi thứ Năm tuần thứ tư của tháng 11, người Mỹ lại quây quần bên bàn tiệc với gà tây, khoai nghiền, sốt cranberries, nhân gà tây và nhiều món ăn đệm khác. Trong bữa tiệc, họ chia sẻ cùng nhau lòng biết ơn, cảm kích những ân huệ họ đã nhận được trong suốt năm. Một số người khác đón mừng ngày lễ bằng cách xem cuộc diễu hành Ngày Lễ Tạ Ơn của Macy, xem trận bóng bầu dục, hoặc thậm chí tham gia các cuộc chạy đua
Ngành EB-5 có thể mong đợi gì từ nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Trump? Hiện tại, ông Trump đang đưa ra lời hứa về việc sửa đổi các thủ tục của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC). Có thể các kế hoạch của ông sẽ tạo ra những cơ hội tốt cho đầu tư và cải tổ.
Bệnh tiểu đường loại 1 (Type 1 Diabetes – T1D) từ lâu đã là một thách thức lớn với y học. T1D là một căn bệnh tự miễn dịch, xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công nhầm các tế bào sản xuất insulin, khiến cơ thể hoàn toàn không thể sản xuất insulin – hormone quan trọng giúp kiểm soát lượng đường trong máu. Theo thống kê, T1D có thể khiến bệnh nhân mất trung bình 32 năm sống vui khỏe.
Khi nghiên cứu chứng bệnh hiếm gặp ở một bệnh nhân, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng ít nhất 30 người khác có những tình trạng tương tự đều do một nguyên nhân chung: có bất thường trong gen FLVCR1. Theo nghiên cứu mới sắp được công bố trên tạp chí Genetics in Medicine, những bệnh nhân này có các triệu chứng rất đa dạng, từ chậm phát triển trí óc và thể chất, dị tật xương (bone malformations), cho đến chết yểu. Dù các biểu hiện khác nhau, nhưng điều đặc biệt là tất cả đều liên quan đến việc chức năng của gen FLVCR1 bị gián đoạn.
Tổng thống đắc cử Donald Trump đã hứa sẽ khởi động chương trình trục xuất lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Phó Tổng thống đắc cử JD Vance ước tính chương trình này trục xuất khoảng một triệu người di dân mỗi năm. Trong thực tế, liệu Hoa Kỳ có đủ khả năng chi trả cho các chính sách này không? Những chính sách chống di dân này có ý nghĩa gì đối với những người nhập cư hợp pháp, trong đó có cộng đồng gốc Việt? Việc trục xuất di dân không có giấy tờ (undocumented) sẽ ảnh hưởng ra sao đến tình hình kinh tế- xã hội Hoa Kỳ?
Ẩn mình trong vùng đầm lầy của đồng bằng sông Paraná, Argentina, là El Ojo – một hòn đảo nổi kỳ lạ. Điểm đặc biệt của hòn đảo này là hình dáng tròn trịa hoàn mỹ, giống như một con mắt khổng lồ khi nhìn từ trên cao, và đây cũng là nguồn gốc của tên gọi “El Ojo” (nghĩa là “Con mắt”). El Ojo không chỉ là một hiện tượng địa lý hiếm có mà còn là tâm điểm của những câu chuyện bí ẩn và các giả thuyết đầy mê hoặc.
Thứ Tư, ngày 20 tháng 11 năm 2024 – Hôm nay, NAPCA đã tổ chức hội thảo về vấn đề bệnh Béo Phì và các bệnh lên quan đến Béo Phì tại Washington, D.C. Sự kiện đã quy tụ các thành viên Quốc hội, với hơn 60 người tham dự và các chuyên gia y tế nhằm thảo luận về tình trạng Béo Phì và các bệnh liên quan trong cộng đồng người Mỹ gốc Á, thổ dân Hawaii và đảo Thái Bình Dương (AA&NHPI).
SCE nhắc nhở khách hàng bảo vệ danh tính và dữ liệu riêng trong Tuần lễ Quốc Tế Nâng Cao Nhận Thức về Gian Lận. Những kẻ lừa đảo không ngừng tìm cách đánh cắp thông tin cá nhân và quý vị cũng nên không ngừng cảnh giác bảo vệ thông tin của mình. Thật dễ mất cảnh giác, đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải hiểu biết về những trò lừa đảo mới với các chiêu thức luôn thay đổi. Tuần lễ Quốc Tế Nâng Cao Nhận Thức về Gian Lận, từ ngày 17 đến 23 tháng Mười Một, là lúc tốt nhất để suy ngẫm về các chiến thuật lừa đảo và các bước quý vị có thể thực hiện để ngăn chặn.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.