LONDON – Thủ tướng Anh Rishi Sunak đã ký một thỏa thuận với Liên Minh Châu Âu về các quy tắc thương mại thời hậu Brexit đối với Northern Ireland, mở đường cho một chương mới trong mối quan hệ giữa London với khối này, theo tin Reuters.
Thỏa thuận đánh dấu một chiến lược rủi ro cao cho Sunak chỉ 4 tháng sau khi ông nhậm chức thủ tướng Anh. Ông đang tìm cách cải thiện mối quan hệ với Brussels – và Hoa Kỳ – mà không chọc giận những người ủng hộ Brexit trong đảng của mình.
Thỏa thuận này tìm cách giải quyết những căng thẳng do nghị định thư về Northern Ireland gây ra, một thỏa thuận phức tạp cho phép Northern Ireland nằm trong thị trường hàng hóa chung của EU, tuân thủ quy định về hải quan, thuế giá trị gia tăng và các quy định của thị trường chung về hàng hóa, nhằm tránh một biên giới cứng nhắc trên đảo Ireland.
Ông Sunak nói về “Windsor Framework” mới của mình: “Tôi vui mừng thông báo rằng chúng tôi đã đạt được một bước đột phá mang tính quyết định. Đây là mở đầu của một chương mới trong mối quan hệ của chúng tôi.”
Vấn đề Northern Ireland là một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất liên quan đến việc Anh rời EU vào năm 2020. Nhưng vẫn còn phải chờ xem liệu các điều khoản mới có đủ sức để chấm dứt bế tắc chính trị ở khu vực này hay không.
Thủ tướng Sunak cũng đề cập đến cái gọi là “bộ thắng Stormont,” mà theo ông là sẽ cho phép Stormont – hội đồng khu vực – ngăn chặn bất kỳ “sự thay đổi nào đối với các quy tắc hàng hóa của EU có tác động đáng kể và lâu dài đến cuộc sống hàng ngày.”
Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu (EC) Von der Leyen cho biết bà hy vọng có thể tránh được ‘bộ thắng’ này nếu hai bên tham khảo ý kiến của nhau một cách rộng rãi khi đưa ra luật mới và những thay đổi về quy định.
Theo thỏa thuận mới, một “Làn xanh” sẽ được thiết lập dành riêng cho hàng hoá từ Anh được tự do vận chuyển đến Bắc Ireland mà không chịu sự kiểm soát từ hải quan EU, trong khi “Làn đỏ” sẽ dành cho các hàng hóa cập cảng vào thị trường EU. Ngoài ra, các mặt hàng như thuốc men, thịt xay hay thú nuôi cũng được tự do vận chuyển qua đường biên giới trên biển Ireland. Nghị viện Anh cũng có thẩm quyền quyết định mức thuế giá trị gia tăng tại Northern Ireland.
Nếu thỏa thuận được mọi người chấp nhận, những thay đổi mới sẽ được thực hiện dần dần trong vài năm tới. Quốc hội Anh sẽ tổ chức biểu quyết sau khi tất cả các bên đã có thời gian nghiên cứu vấn đề. Và chiến công này sẽ củng cố vị thế của ông Sunak trong Đảng Bảo Thủ cũng như cho phép ông bắt kịp Công Đảng trước cuộc bầu cử năm 2024. Công Đảng Anh hiện đang chiếm thế thượng phong trong các cuộc thăm dò dư luận ở nước này.
Nếu thất bại, ông Sunak có thể sẽ phải đối mặt với sự nổi dậy từ phe ‘dị nghị’ Châu Âu trong đảng của mình, làm sống lại sự chia rẽ ý thức hệ sâu sắc kể từ cuộc bỏ phiếu cho Anh rời EU năm 2016.
Tổng thống Hoa Kỳ Biden, vẫn luôn tự hào về nguồn gốc Ireland của mình, đã hoan nghênh thỏa thuận này và gọi đây là “bước thiết yếu” để đảm bảo rằng duy trì hòa bình từ Good Friday Agreement.