Trong hơn ba năm - chính xác là 1,016 ngày - Trung Quốc đã đóng cửa với cả thế giới. Hầu hết sinh viên nước ngoài rời khỏi đất nước khi bắt đầu đại dịch. Khách du lịch đã ngừng đến tham quan. Các nhà khoa học Trung Quốc đã ngừng tham dự các hội nghị nước ngoài. Các giám đốc điều hành người nước ngoài bị cấm quay trở lại công việc kinh doanh của họ ở Trung Quốc. Vì vậy, khi Trung Quốc mở cửa biên giới vào ngày 8 tháng 1, từ bỏ những tàn tích cuối cùng của chính sách “không covid”, việc đổi mới tiếp xúc thương mại, trí tuệ và văn hóa sẽ có những hậu quả to lớn, mà phần nhiều là lành tính.
Đầu tiên, hẳn sẽ có những câu chuyện kinh dị. Bên trong Trung Quốc, vi-rút đang hoành hành. Hàng chục triệu người đang vật lộn với nó mỗi ngày. Các bệnh viện quá tải. Mặc dù chính sách không covid đã cứu sống nhiều người khi nó được áp dụng (với cái giá rất đắt đối với quyền tự do cá nhân), nhưng chính phủ đã không chuẩn bị đúng cách cho việc nới lỏng chính sách này bằng cách dự trữ thuốc, tiêm vắc xin cho nhiều người già hơn và áp dụng các quy trình mạnh mẽ để quyết định bệnh nhân nào sẽ điều trị ở đâu. Mô hình được thiết lập cho thấy rằng, nếu vi-rút lây lan không được kiểm soát, khoảng 1,5 triệu người Trung Quốc sẽ chết trong những tháng tới.
Không mấy việc người bên ngoài có thể làm để giúp đỡ. Vì sợ bị coi là yếu đuối, chính phủ Trung Quốc từ chối ngay cả những lời đề nghị cung cấp vắc-xin hiệu quả, miễn phí từ châu Âu. Nhưng các quốc gia khác trên thế giới có thể chuẩn bị sẵn sàng cho những tác động kinh tế từ bước ngoặt quay trở lại này của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Dĩ nhiên là mọi việc sẽ không được suôn sẻ. Nền kinh tế Trung Quốc có thể bị thu hẹp trong quý đầu tiên, đặc biệt nếu các quan chức địa phương đảo ngược hướng đi và phong tỏa các thị trấn để ngăn chặn các ca nhiễm. Nhưng cuối cùng hoạt động kinh tế sẽ phục hồi mạnh mẽ, cùng với nhu cầu của Trung Quốc đối với hàng hóa, dịch vụ và hàng hóa vận chuyển. Tác động sẽ được thấy rõ trên các khu vực biển của Thái Lan, giữa các công ty như Apple và Tesla, và tại các ngân hàng trung ương của thế giới. Việc Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ là sự kiện kinh tế lớn nhất năm 2023.
Khi thời gian trôi qua và đợt covid tồi tệ nhất qua đi, nhiều người bệnh sẽ trở lại làm việc. Người mua sắm và khách du lịch sẽ chi tiêu thoải mái hơn. Một số nhà kinh tế cho rằng tổng sản lượng DP trong ba tháng đầu năm 2024 có thể cao hơn 1/10 so với quý đầu tiên đầy khó khăn của năm 2023. Sự phục hồi mạnh mẽ như vậy của một nền kinh tế khổng lồ này có nghĩa là một mình Trung Quốc có thể thúc đẩy phần lớn tăng trưởng toàn cầu trong giai đoạn này.
Đảng cộng sản Trung Quốc đang đặt kỳ vọng vào điều này. Họ hy vọng sẽ được đánh giá không dựa trên thảm kịch mà sự xử lý kém cỏi khiến nó càng ngày càng gia tăng, mà dựa trên sự phục hồi kinh tế sắp tới. Trong bài phát biểu cuối năm của Tập Cận Bình, ông cảm ơn những người làm công tác đại dịch đã dũng cảm bám trụ và đồng thời thừa nhận “những thách thức cam go” phía trước, đồng thời hứa rằng “Ánh sáng hy vọng đang ở ngay trước mặt chúng ta”. Tập có vẻ háo hức nhìn xuyên qua đại dịch, nhấn mạnh cơ hội phục hồi kinh tế nhanh chóng vào năm 2023 và đưa ra những lý do để tự hào khi sống ở một Trung Quốc đang trỗi dậy dưới sự cai trị của đảng.
Sự chấm dứt của việc Trung Quốc tự cô lập mình sẽ là tin tốt cho những nơi phụ thuộc vào chi tiêu của Trung Quốc. Các khách sạn ở Phuket và trung tâm thương mại ở Hồng Kông bị ảnh hưởng khi người Trung Quốc bị nhốt ở nhà. Bây giờ những người này sẽ trở thành khách du lịch và họ đang đổ xô vào các trang web du lịch. Đặt phòng trên Trip.com đã tăng 250% vào ngày 27 tháng 12 so với ngày hôm trước. Các nhà kinh tế đang dự báo mức tăng GDP cho Hồng Kông lên tới 8% trong thời gian tới. Các nhà xuất khẩu hàng hóa mà Trung Quốc tiêu thụ cũng sẽ được hưởng lợi. Đất nước này mua 1/5 lượng dầu của thế giới, hơn một nửa lượng đồng, niken và kẽm tinh chế và hơn 3/5 quặng sắt.
Tuy nhiên, ở những nơi khác, sự phục hồi của Trung Quốc sẽ có những tác dụng phụ đau đớn. Ở nhiều nơi trên thế giới, nó không hẳn có nghĩa là tăng trưởng cao hơn, mà có nghĩa lạm phát hoặc lãi suất cao hơn. Các ngân hàng trung ương đã tăng lãi suất với tốc độ chóng mặt để chống lạm phát. Nếu việc mở cửa trở lại của Trung Quốc làm tăng áp lực về giá đến một mức độ đáng kể, thì họ sẽ phải thắt chặt chính sách tiền tệ lâu hơn. Các quốc gia nhập khẩu hàng hóa, bao gồm phần lớn các nước phương Tây, có nguy cơ bị gián đoạn lớn nhất.
Nhìn vào thị trường dầu mỏ. Nhu cầu ngày càng tăng của Trung Quốc sẽ bù đắp nhiều hơn cho mức tiêu thụ đang chững lại ở Châu Âu và Châu Mỹ, khi nền kinh tế của họ chậm lại. Theo ngân hàng Goldman Sachs, sự phục hồi nhanh chóng ở Trung Quốc có thể làm đẩy giá dầu thô Brent lên 100 USD/thùng, tăng 1/4 so với giá hiện nay (mặc dù vẫn thấp hơn mức đạt được sau khi Nga xâm chiếm Ukraine). Chi phí năng lượng tăng sẽ là một rào cản khác đối với việc kiểm soát lạm phát.
Đối với châu Âu, việc Trung Quốc mở cửa trở lại là một lý do khác để không tự mãn về nguồn cung khí đốt vào cuối năm. Chính sách Zero-covid của Trung Quốc ngăn chặn nhu cầu về khí đốt của Trung Quốc, khiến cho việc lấp đầy các bể chứa của họ vào năm 2022 trở nên ít tốn kém hơn so với việc châu Âu phải làm. Sự phục hồi mạnh mẽ ở Trung Quốc đồng nghĩa với việc cạnh tranh nhập khẩu nhiều hơn. Vào tháng 12, Cơ quan Năng lượng Quốc tế, một nhà dự báo, đã cảnh báo về một tình trạng trong đó mùa đông bắt đầu đúng vào năm 2023 và Nga cắt hoàn toàn đường ống dẫn khí đốt sang châu Âu. Điều đó có thể dẫn đến sự thiếu hụt lên tới 7% lượng tiêu thụ hàng năm của lục địa, buộc nó phải đưa ra những quy luật hạn chế sử dụng.
Đối với riêng Trung Quốc, trạng thái bình thường sau đại dịch sẽ không phải là sự trở lại như hiện trạng trước đó. Sau khi chứng kiến chính phủ thực thi quy định zero-covid một cách hà khắc và sau đó loại bỏ nó mà không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, nhiều nhà đầu tư hiện đánh giá Trung Quốc là một vụ cá cược mang nhiều rủi ro hơn. Các công ty nước ngoài mất tự tin cho rằng hoạt động của họ sẽ bị gián đoạn. Nhiều người sẵn sàng trả chi phí cao hơn để sản xuất ở nơi khác. Đầu tư trong nước vào các nhà máy mới dường như đang chậm lại, trong khi số lượng các công ty chuyển hoạt động kinh doanh ra khỏi Trung Quốc đã tăng vọt, theo một số tài khoản.
Bình thường không bình thường
Khi các viên chức Trung Quốc nỗ lực để sửa chữa thiệt hại, họ nên nhớ kỹ một số bài học lịch sử. Quá trình mở cửa trở lại tuyệt vời trước đây của Trung Quốc, sau thời kỳ cô lập đến nghẹt thở dưới bàn tay sắt đá của Mao Trạch Đông đã dẫn đến sự bùng nổ thịnh vượng khi hàng hóa, con người, đầu tư và ý tưởng tràn qua biên giới theo cả hai hướng. Cả Trung Quốc và thế giới đều được hưởng lợi từ những dòng chảy như vậy, điều mà các chính trị gia ở Bắc Kinh và Washington hiếm khi thừa nhận. Nếu may mắn, việc mở cửa trở lại của Trung Quốc cuối cùng rồi sẽ thành công. Nhưng một số tâm trạng hoang tưởng, bài ngoại mà đảng Cộng Sản Trung Quốc đã khơi dậy trong những năm đại dịch chắc chắn sẽ còn đọng lại. Liệu Trung Quốc sẽ cởi mở như thế nào còn là nghi vấn và vẫn còn phải chờ xem.
Việt Báo phỏng dịch
Từ tạp chí Economist, nguồn bài chính: https://www.economist.com/leaders/2023/01/05/how-chinas-reopening-will-disrupt-the-world-economy?itm_source=parsely-api
Gửi ý kiến của bạn
