Hôm nay,  

NASA: Phi Thuyền InSight ‘Về Hưu’ Sau 4 Năm Thu Thập Dữ Liệu Từ Hỏa Tinh

30/12/202200:00:00(Xem: 1787)

 


nasa
Phi thuyền đổ bộ InSight của NASA gần đây đã không hoạt động nữa, vì mức năng lượng đã giảm dần vì bụi phủ lên các tấm pin mặt trời. (Nguồn: NASA)

Vĩnh biệt InSight, tàu vũ trụ mang sứ mệnh khám phá Sao Hỏa của NASA.
 
Nhiều tháng qua, các nhà giám sát sứ mệnh đã dự kiến cuộc chia ly này, vì bụi tích tụ quá dày trên các tấm pin mặt trời của tàu đổ bộ InSight, cản trở ánh sáng mặt trời mà nó cần để tạo ra năng lượng.
 
Hơn 4 năm về trước, phi thuyền InSight đã đáp xuống bề mặt Sao Hỏa, mang nhiệm vụ đo lường những rung chuyển địa chấn của hành tinh đỏ. Lần liên lạc cuối cùng của nó là vào ngày 15 tháng 12 năm 2022. Hai nỗ lực liên lạc cuối cùng sau đó đã thất bại. Đến ngày 21 tháng 12, NASA thông báo rằng InSight đã ‘chết.’
 
InSight là cái tên viết tắt từ tên đầy đủ của sứ mệnh, Interior Exploration Using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport (Thám hiểm bên trong sử dụng điều tra địa chấn, trắc địa và vận chuyển nhiệt). Nó là một sự chuyển hướng từ các sứ mệnh rover nổi tiếng hơn của NASA, tập trung khám phá những bí ẩn sâu bên trong Sao Hỏa thay vì tìm kiếm dấu hiệu của nước và sự sống. Nói chung, sứ mệnh trị giá 830 triệu đô la nhằm trả lời các câu hỏi về cấu trúc, thành phần và lịch sử địa chất của hỏa tinh.
 
Sao Hỏa thiếu sự kiến tạo mảng (plate tectonics), sự trượt của các mảnh vỏ hình thành nên bề mặt Trái Đất của chúng ta. Tuy nhiên, các trận động đất vẫn xảy ra trên hỏa tinh do các áp lực khác như sự co lại và nứt của lớp vỏ khi nó nguội đi.
 
Năm cuối cùng trong sứ mệnh của InSight đặc biệt sôi động, các thiết bị của nó phát hiện ra những rung động từ vụ va chạm của một tảng đá khá lớn ngoài vũ trụ, có đường kính từ 15 đến 40 feet, va vào Sao Hỏa. Vụ va chạm xảy ra cách con tàu 2,000 dặm và vào ngay đêm Giáng Sinh năm ngoái. Sau đó, Tàu Mars Reconnaissance Orbiter của NASA đã chụp lại hình ảnh miệng núi lửa mới và những khối băng ngầm bị đẩy lên bề mặt do vụ va chạm. Phần băng bị phát hiện đó nằm gần xích đạo hơn bất kỳ lần phát hiện nào trước đây.
 
Hồi tháng 5, InSight đã đo được trận động đất có cường độ 4.7 độ, lớn nhất trong suốt sứ mệnh của nó.
 
Về cơ bản, các sóng địa chấn dội xung quanh phần bên trong Sao Hỏa đã cung cấp một bản đồ siêu âm của hành tinh, cung cấp các thông tin mới mẻ về lớp vỏ, lớp phủ và lõi.
 
Lớp vỏ của Hỏa tinh hóa ra lại mỏng hơn dự kiến, chỉ dày khoảng 15 đến 25 dặm. Lõi của hành tinh đỏ vẫn đang nóng chảy. Điều này phần nào gây ngạc nhiên cho các khoa học gia, bởi vì Sao Hỏa nhỏ hơn Trái Đất rất nhiều. Lõi Sao Hỏa cũng lớn hơn dự kiến – có đường kính khoảng 1,120 dặm – và cũng ‘ít đặc’ hơn so với dự đoán, cho thấy các nguyên tố nhẹ hơn trộn lẫn với sắt. Những nguyên tố đó sẽ làm giảm điểm nóng chảy, điều này có thể giúp giải thích tại sao phần lõi lại không đặc, rắn.
 
Cấu trúc địa chất giúp các khoa học gia hiểu được nhiệt thoát ra khỏi Sao Hỏa nhanh như thế nào, từ đó giúp họ có thể tái tạo lại bề mặt của nó như hồi vài tỷ năm trước, và bề mặt đó có thể ở được hay không vào thời điểm đó.
 
Các thiết bị khác trên InSight đã đo đạc thời tiết trên Hỏa tinh và tàn dư của một từ trường cổ xưa còn sót lại trong đá.
 
Vẫn có khả năng InSight có thể hoạt động trở lại, đặc biệt nếu có những cơn lốc xoáy đi qua giúp quẹt sạch bụi trên các tấm pin của nó. Nếu các tấm pin mặt trời có thể sạc đầy pin, InSight sẽ cố gắng tái khởi động và liên lạc lại với Trái Đất. Truyền vô tuyến từ InSight, trong trường hợp được hồi sinh, có thể xuất hiện dưới dạng nhiễu trong thông tin liên lạc được gửi từ tàu vũ trụ khác của NASA tại hành tinh đỏ.
 
NASA vẫn còn hai xe tự hành đang hoạt động trên Hỏa tinh: chiếc Curiosity, hiện đã chuyển khu vực từ năm 2012 và chiếc Perseverance, đổ bộ xuống vào đầu năm ngoái.
 
Perseverance đang tạo tiền đề cho một sứ mệnh khác trong tương lai. Kế hoạch là để lại 10 ống lõi đá trên bề mặt để dự phòng cho các mẫu xe tự hành thu được. Perseverance đã khoan nhiều loại đá ở miệng núi lửa Jezero nơi nó hạ cánh. Nhiệm vụ tiếp theo là Mars Sample Return, vẫn đang trong giai đoạn lập kế hoạch, sẽ mang những tảng đá mẫu này trở lại Trái đất để các khoa học gia nghiên cứu trong phòng thí nghiệm.
 
Perseverance còn có một người bạn đồng hành là chiếc trực thăng mini mang tên Ingenuity. Nó vừa hoàn thành chuyến bay thứ 37 và hiện đã ghi lại hơn một giờ bay trên hành tinh đỏ.
 
Việt Báo phỏng dịch theo bài viết “NASA’s InSight Mission Dies After 4 Years of Listening for Marsquakes” của Kenneth Chang, được đăng trên trang NYTimes.
 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Cuối cùng thì các mẫu máy nghe tai cũng sắp ‘tạm biệt’ công nghệ cũ hàng thế kỷ nhờ một loại chip siêu nhỏ mới sử dụng sóng siêu âm. Chip âm thanh mới có thể mở đường cho một loại tai nghe chống ồn mới, có thể tái tạo ảo giác âm thanh đến từ nhiều hướng. Ngày 9 tháng 1, tại sự kiện CES 2024, công ty khởi nghiệp xMEMS lần đầu tiên giới thiệu chip âm thanh Cypress, có kích thước khoảng 0.25 x 0.25 inch (6.3 x 6.5 mm). Theo đại diện của công ty, con chip mới này sẽ được đưa vào các loại tai nghe nhét tai (earbuds) và tai nghe chụp đầu (headphones) từ cuối năm 2025.
Trong lúc tình hình chính trị ở Mỹ sôi bỏng mùa bầu cử 2024, tình thế chiến tranh Ukraine-Nga và Do Thái-Hammas vẫn tiếp tục đổ máu và đốt tiền, Trí Thông Minh Nhân Tạo (AI) lặng lẽ lật qua trang sử mới, mà ít ai quan tâm, vì sức sôi động ồn ào của thực tế. AI lặng lẽ tìm cách thoát khỏi bàn tay quản lý của con người, nếu gia tộc này được tự do, tự quyền sinh sống, sẽ trở thành một dân tộc lớn mạnh, một nguy cơ cho nhân loại tương lai. Tuy báo động này xa vời nhưng không thể không quan tâm, vì AI đang song hành sinh hoạt hàng ngày với hầu hết mọi người và tiếp tục trên con đường trưởng thành.
Bất kể chúng ta đang đứng ở đâu trên Trái đất, dưới chân chúng ta đều có nước chảy len lỏi bên dưới lòng đất. Nước ngầm cung cấp nước uống cho khoảng một nửa dân số thế giới và gần một nửa lượng nước dùng để tưới, tiêu dùng, giúp giữ cho các dòng sông, ao hồ và đầm lầy tồn tại qua thời kỳ hạn hán. Nước ngầm là nguồn tài nguyên có thể tái tạo, nhưng có thể mất hàng thập niên, thậm chí hàng thế kỷ để một số tầng nước ngầm phục hồi sau khi bị cạn kiệt. Những hiểu biết hiện nay về vấn đề này chủ yếu dựa vào việc ghi lại các đo lường mực nước trong các giếng ở những địa điểm khác nhau.
Công nhân tự động mới nhất của BMW cao 5'6", nặng 130 pound, đi bằng hai chân, sử dụng bàn tay năm ngón để lắp ráp máy móc – và được nghỉ giải lao sau mỗi 5 tiếng đồng hồ, tự đi đến trạm sạc và tự cắm điện.
Con người đang đua nhau khai thác tiềm năng to lớn của đại dương nhằm đẩy mạnh sự phát triển kinh tế toàn cầu. Trên toàn thế giới, các ngành công nghiệp dựa vào đại dương như đánh bắt cá, vận chuyển và sản xuất năng lượng tạo ra ít nhất 1.5 ngàn tỷ MK trong hoạt động kinh tế hàng năm và hỗ trợ 31 triệu việc làm. Giá trị này đã tăng theo cấp số nhân trong 50 năm qua và dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030.
Trong năm 2023, những sự kiện kinh tế chính trị chiếm hầu hết những trang báo chính. Chuyện ông Trump, chuyện Israel-Hamas, chuyện Nga-Ukraine là chủ đề chính để thiên hạ bàn tán. Không mấy ai để ý đến những thành tựu khoa học kỹ thuật. Một phần có thể là vì năm 2023 không có những phát minh mang tính đột phá kiểu như mạng internet, con chip điện tử của những thập niên trước. Tuy nhiên, nhiều thành tựu khoa học của năm qua được đáng giá là có ảnh hưởng lớn đến đời sống của nhân loại.
Trong thời điểm hiện tại, khi nói đến trí thông minh nhân tạo (AI), người ta thường nhắc đến nhiều điểm xấu hơn là điểm tốt. Người ta nói đến kịch bản “ngày tận thế” với máy tính siêu thông minh, nói đến việc AI đưa tin giả... Những cảnh báo này cũng đáng quan tâm. Nhưng trên thực tế, AI vẫn có tiềm năng to lớn mang lại nhiều lợi ích cho nhân loại. Theo trang mạng https://theconversation.com, trong lĩnh vực nông nghiệp, nông dân ngày càng sử dụng nhiều công cụ hỗ trợ AI hơn để giải quyết các vấn đề đe dọa sức khỏe con người, môi trường, và an ninh lương thực. Các nhà nghiên cứu dự báo thị trường cho những công cụ này có thể đạt 12 tỷ USD vào năm 2032.
Toyota hiện nay là nhà sản xuất xe hơi lớn thứ nhì trên thế giới, với những mẫu xe đáng tin cậy, giá phải chăng rất phổ biến như Camry, Corolla, RAV4, Prius… Theo trang mạng Car And Driver, tuy có hơi chậm trong lĩnh vực xe điện, nhưng Toyota có nhiều loại xe dành cho những người yêu môi trường. Triết lý “Beyond Zero” của Toyota đã giúp khách hàng dù cần một chiếc xe gia đình rộng rãi, một chiếc xe bán tải, hay một chiếc sedan luôn có một chiếc xe điện Toyota để lựa chọn.
Lịch sử hạt nhân đầy dẫy những lần suýt gây ra tai nạn, mà thảm họa được ngăn chặn bởi con người. Họ tin tưởng vào phán đoán của chính mình, thay vì mù quáng theo dõi thông tin do máy móc cung cấp. Áp dụng trí tuệ nhân tạo vào vũ khí hạt nhân, làm tăng cơ hội mà trong thời gian sắp tới không ai có thể ngăn chặn được vụ phóng bom hạt nhân.
Tiếng hò reo chiến thắng tràn ngập bộ phận kiểm soát chương trình vũ trụ ở Bengaluru khi tàu đổ bộ Chandrayaan-3 nhẹ nhàng chạm vào bề mặt Mặt Trăng vào thứ Tư. “Ấn Độ đang ở trên Mặt Trăng,” S Somanath, chủ tịch Tổ chức Nghiên cứu Vũ trụ Ấn Độ, mỉm cười và nói, vẻ mặt rõ ràng là nhẹ nhõm. Cảm giác về lịch sử có thể cảm nhận rõ ràng - không chỉ vì Ấn Độ chỉ là quốc gia thứ tư đáp xuống Mặt Trăng, sau Mỹ, Trung Quốc và Nga - mà bởi vì tàu đổ bộ Vikram của Chandrayaan-3 cũng là quốc gia đầu tiên chạm xuống gần cực nam chưa được khám phá của vệ tinh này.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.