Tản mạn văn học
Hằng Nga trong một bức tranh cổ đời Minh.
Tôi mới được người bạn gửi cho một câu hát, gợi nhớ đến một bài ca từ lâu đã trốn vào quên lãng: “Ta yêu cô Hằng đêm xưa xuống trần…”
Than ôi! Lâu rồi sao không còn thấy ai hát bài "Chú Cuội" của Phạm Duy nữa?
Trăng soi sáng ngời
Treo trên biển trời
Tình ơi
Một đàn con trai
Rủ đàn con gái
Ra ngồi nhìn trăng
Ra nghe chú cuội
Ngồi gốc cây đa
Cuội ơi
Để trâu ăn lúa
Nhìn mây theo gió
Miệng ca bồi hồi
Ta yêu cô Hằng
Đêm xưa xuống trần
Nàng ơi
Nàng về dương gian
Tìm người nuôi nấng...
Tuổi thơ Việt Nam thật đẹp sao!
Ôi, những ngày thuở thanh bình cùng nhau tung tăng rước đèn rằm tháng tám:
Ánh trăng trắng ngà
Có cây đa to
Có thằng Cuội già
Ôm một mối mơ
Cuội ơi ta nói cho Cuội nghe
Ở trên cung mãi làm chi
Có con dế mèn
Suốt đêm canh thâu
Hát xẩm không tiền
Nên nghèo xác xơ...
Có còn ai hát xẩm, còn ai nghe hát xẩm?
Chạnh lòng tôi nhớ đến bài thơ của Lý Bạch tôi dịch đã lâu năm. Vì dịch sang thể hát nói nên cũng có viết thêm mấy vần lục bát làm Mưỡu cho đủ lệ bộ:
BẢ TỬU VẤN NGUYỆT
MƯỢN RƯỢU ĐÙA HẰNG NGA
MƯỠU
Hằng Nga nay mấy xuân xanh?
Nghi dung diễm lệ long lanh góc trời.
Nay ta gặp buổi thảnh thơi,
Dở bầu rượu ngỏ đôi lời cùng em.
HÁT
Ngừng chén hỏi trời xanh đôi ba điều thắc mắc,
Rằng mảnh gương vằng vặc đã bao năm?
Sao bắc thang vói mãi vẫn xa xăm?
Sao khắng khít, đón đầu đi đâu theo đến đấy?
Cô tập quỳnh lâu quang cung khuyết
孤 熠 瓊 樓 光 宫 闕
Không hồi phương chẩm vọng thuyền quyên (*)
空 回 芳 枕 望 嬋 娟
Thắp lung linh trên sóng giữa trời đêm,
Vừa hừng sáng vội len sau mây biếc,
Hằng Nga ạ, ta thương em đơn chiếc,
Quanh thỏ già giã thuốc có gì vui.
Ai nghìn xưa đã thấy dáng em soi ?
Ta ước thấy mắt môi thời son sắc !
Bao kẻ mãi theo em say sưa ngắm.
Ta nâng ly cao hứng hát vang vang,
Xin em soi mãi chén vàng
(*) Hai câu chữ Hán do người dịch viết thêm cho đầy khổ thơ hát nói. Tạm dịch: Ả Hằng một mình sáng soi trên cung khuyết lầu ngọc/ Ta luống công trăn gối trở mình ngắm vọng giai nhân.
Cụ Lý Bạch giá có ngắm trăng, có nhẩy xuống sông vớt vầng trăng đang chìm dưới nước, rồi viết thêm dăm ngàn câu thơ vấn nguyệt nữa, cũng không thể làm trẻ thơ Trung Hoa hạnh phúc bằng trẻ con Việt Nam khi chúng có các bài ca dao chị Hằng, chú Cuội đáng yêu, đáng mến, đẹp đẽ đến là vậy. Đọc thơ Cụ thì những lúc độc ẩm quả là hứng thú, tiêu tan hết cả mối vạn cổ sầu. Nhưng những bài đồng dao của tuổi thơ Việt Nam thì hạnh phúc theo mình đến cả một đời. Chẳng thế mà dù người Trung Hoa có kinh điển đến đâu, có bỏ công đến nghìn năm, luống cũng chẳng xóa được cái hồn mộc mạc của người dân quê Việt tộc? Thì cứ thử so sánh cách nhìn của mấy dòng thơ khác nhau. Cũng ngần ấy chuyện, nhưng ta nhìn theo cái duyên dáng của riêng ta.
Nguyên Tác:
把 酒 問 月, 李 白
Bả Tửu Vấn Nguyệt, Lý Bạch
青 天 有 月 來 幾 時，
Thanh thiên hữu nguyệt lai kỷ thì,
Trời Xanh có ả Hằng đến nay là tự bao giờ?
我 今 停 杯 一 問 之
Ngã kim đình bôi nhất vấn chi!
Ta nay ngừng chén hỏi một câu cho rõ sự tình:
人 攀 明 月 不 可 得
Nhân phan minh nguyệt bất khả đắc,
Hà cớ gì tay vói mãi vẫn không tới ?
月 行 卻 與 人 相 隨
Nguyệt hành khước dữ nhân tương tuỳ.
Mà chân bước đến đâu cũng lại thấy quấn bên mình?
皎 如 飛 鏡 臨 丹 闕，
Kiểu như phi kính lâm đan khuyết,
Sáng như mảnh gương từ cửa son soi xuống
綠 煙 滅 盡 清 輝 發
Lục yên diệt tận thanh huy phát
Lúc khói biếc tan đi lại càng thêm lóng lánh
但 見 宵 從 海 上 來
Đãn kiến tiêu tòng hải thượng lai,
Cứ đợi đến đêm lại thấy từ biển đến thăm
寧 知 曉 向 雲 間 沒
Ninh tri hiểu hướng vân gian một.
Khi trời vừa sáng lại trốn mất trong mây
白 兔 搗 藥 秋 復 春，
Bạch thố đảo dược thu phục xuân,
Gã thỏ trắng thì cứ giã thuốc hết thu lại sang xuân
嫦 娥 孤 棲 與 誰 鄰。
Thường nga cô thê dữ thuỳ lân.
Mà nàng Hằng Nga mãi chơi đùa một mình biết bầu bạn cùng ai
今 人 不 見 古 時 月
Kim nhân bất kiến cổ thì nguyệt,
Người đời nay thì chẳng ai biết mặt mũi vầng trăng cổ độ
今 月 曾 經 照 古 人。
Kim nguyệt tằng kinh chiếu cổ nhân.
Mà chính vầng trăng hôm nay thì đã từng chiếu lên người đời xưa
古 人 今 人 若 流 水，
Cổ nhân kim nhân nhược lưu thuỷ,
Người đời xưa, đời nay cứ mãi như dòng nước chảy
共 看 明 月 皆 如 此。
Cộng khan minh nguyệt giai như thử.
Cùng theo nhau mà ngắm vầng trăng xinh đẹp ấy
唯 願 當 歌 對 酒 時，
Duy nguyện đương ca đối tửu thì,
Ta chỉ ước ao mỗi một điều là khi ta rót rượu cao hứng hát
月 光 常 照 金 樽 裡
Nguyệt quang thường chiếu kim tôn lý
Ánh trăng sẽ mãi soi chiếu vào chén vàng
– Tô Thẩm Huy
Gửi ý kiến của bạn
Sau khi đưa được gia quyến sang Tàu, Trần Ích Tắc đã được Nguyên chủ Hốt Tất Liệt cấp một dinh thự tại Ngạc Châu để ở. Nguyên chủ cũng ban cho ông nhiều bổng lộc nên gia đình ông vẫn có một cuộc sống sung túc...
Chị Bông gởi tâm sự cho chị Ngân Bình phụ trách mục “Tình Chàng Ý Thiếp” của một tuần báo. Chị than thở chuyện tình cảm hai vợ chồng già nhà chị lúc nào cũng xung khắc cãi nhau. Ông ấy lát gạch vườn sau chỗ cao chỗ thấp làm chị Bông vấp ngã mấy lần đã không biết điều xin lỗi còn mắng vợ xớn xác. Chị Bông tiết kiệm ngân quỹ gia đình, ở nhà chuyên mặc đồ thừa của con gái thì ông ấy nói quần áo ngắn cũn cỡn, váy màu mè xanh đỏ như bà đồng bóng...
Hình như có cái gì đó cần phải suy nghĩ cho trọn vẹn kỹ càng? Tôi dừng lại. Bắt gặp ánh mắt của tôi, người đàn bà tấp xe vào lề, mời mua vé số. Tôi lục tìm tất cả những đồng bạc lẻ. Xác suất rất nhỏ cho hạnh phúc rất lớn, thậm chí có thể đổi đời. Xác suất rất lớn cho nỗi thất vọng rất nhỏ – nhỏ đến độ thường bị lãng quên đâu đó ở ngăn ngoài chiếc ví, trong túi áo quần…
Con gái của tôi, làm Registered Nurse trong một bệnh viện. Bữa đó, nó bước vào phòng thăm một bệnh nhân nam, cỡ tuổi gần 70, đang truyền đạm truyền nước vì gặp vấn đề tiêu hoá, đúng lúc bác ấy đang facetime nói chuyện với người ở nhà bằng Tiếng Việt. Nó sinh ra ở Canada, nhưng có khiếu Tiếng Việt, nghe và nói khá rành rẽ, chỉ có đọc và viết thì nó không biết...
Năm 1972 là quãng thời gian với nhiều lo âu cho tôi và các bạn nam sinh cùng lớp vì hết niên học chúng tôi phải qua kỳ thi Tú tài I, đậu hay rớt tương lai sẽ là những khúc rẽ cuộc đời...
Bốn người chúng tôi ở lại Kontum và Pleiku một thời gian khá dài, không khí miền cao nguyên dầu sao cũng trong lành và mát mẻ hơn ở Sài Gòn. Chúng tôi đi thăm lại những nơi trong thời niên thiếu đã đi qua, viếng đền Đức Mẹ Măng Đen phía Bắc Kontum với bức tượng Mẹ bị cụt cả hai bàn tay do chiến tranh. Chúng tôi trở về mái trường xưa, chủng viện thừa sai Kontum và ở lại nơi này 4 ngày, nhìn lại ngôi nhà nguyện nhỏ bé, từng lớp học thân thương, căn phòng ngủ ngày xưa chúng tôi trùm mền, lén thày giám thị, lấy đậu phộng và khoai lang deo ra ăn. Nhìn lại chốn xưa mà lòng dâng lên biết bao cảm xúc buồn vui thời học trò...
Sau khi viếng thăm Corpus Christi chúng tôi trở lại thành phố Houston, thành phố lớn nhất của Texas. Trong những ngày đầu lập quốc, thành phố Houston đã từng là thủ đô tạm thời của “nước Texas”, sau đó thủ đô chính thức được dời sang thành phố Austin...
Thằng Thảo cà chớn, cà khịa với thằng Thọ. Nó biết anh nó thích nhỏ Mai, năm rồi thằng Thọ sang nhà nhỏ Mai lặt lá mai cả mấy buổi chiều. Nhỏ Mai học chung lớp với Thọ, hai đứa thường đi học chung đường, bề ngoài thì là bạn bè nhưng tình ý đã lắm rồi, tuy cả hai còn e dè. Đứa nào cũng giả đò vu vơ nhưng làm ánh mắt đã nói lên hết, đôi khi người ta cũng bắt quả tang hai đứa ôm nhau dấm dúi hôn lén sau gốc dừa...
LTS: Trải dài suốt mấy thế hệ, từ thời kháng chiến chống Pháp, cuộc chiến hai mươi năm, và rồi tha hương, tên tuổi Phạm Duy luôn luôn gắn bó với tình tự dân tộc, là một huyền thoại trong khu làng âm nhạc, văn nghệ Việt Nam. Hiếm ai trong chúng ta không cảm thấy lòng dạt dào yêu quê Mẹ Việt Nam hơn khi nghe nhạc và ca từ của Ông. Cả một cuộc đời dài sáng tác, Ông đã để lại cho đời sau một gia sản tinh thần khổng lồ với “ngàn lời ca” mà có lẽ trước và sau Ông khó ai bì kịp. Đúng ngày này 10 năm trước, ngày 27 tháng 1 năm 2013, người nhạc sĩ nổi trôi cùng mệnh nước 93 năm đã kết thúc cuộc hành trình “trên đường về nơi cõi hết”. Nhân ngày giỗ Ông năm thứ 10, Việt Báo hân hạnh đăng tải dưới đây loạt bài của nhà văn Cung Tích Biền. Loạt bài gồm 4 phần, mỗi phần là cái nhìn ở mỗi chặng đường soi giọi bước chân của người nhạc sĩ.
Copyright © 2023 vietbao.com All rights reserved 
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D890710465.-%3B)