Ukraine giành lại Kherson — nhưng Nga đã cướp bộ sưu tập nghệ thuật của họ

Quân đội Ukraine đã tiến vào thành phố chiến lược Kherson hôm thứ Sáu (11/11) trước sự cổ vũ mừng rỡ của người dân địa phương, chỉ vài ngày sau khi có thông tin cho rằng các lực lượng chiếm đóng của Nga trong khu vực bị sáp nhập bất hợp pháp đã tham gia cướp bóc hàng loạt tác phẩm từ Bảo tàng Nghệ thuật Oleksiy Shovkunenko Kherson và đưa chúng đến Simferopol ở Crimea, bán đảo Biển Đen được Nga sáp nhập vào năm 2014.

 

Ngày 9/11, Nga tuyên bố sẽ rút lui khỏi Kherson, đồng thời nhấn mạnh những thất bại quân sự đáng kinh ngạc của nước này, điều này đặt ra nghi vấn việc liệu có phải Nga đang  dụ Ukraine tham chiến hay không.

 

Khu vực Kherson là một trong bốn vùng lãnh thổ bị sáp nhập bất hợp pháp vào ngày 30 tháng 9 với các sắc lệnh của Tổng thống Nga Vladimir Putin, gây nguy cơ ngay lập tức cho các bộ sưu tập trong bảo tàng. Vào tháng 10, Nga đã đánh cắp các bức tượng lịch sử và bộ xương của cố vấn của Catherine Đại đế, Hoàng tử Grigory Potemkin từ Kherson, nói rằng họ đang sơ tán chúng đến nơi an toàn. Bằng cách tuyên bố thiết quân luật ở các khu vực bị sáp nhập vào tháng trước, Putin đã “tự hợp pháp hóa” hoạt động cướp bóc của họ. Các báo cáo cũng đã xuất hiện về kế hoạch "sơ tán" các bộ sưu tập bảo tàng ở Crimea. Bộ Văn hóa Ukraine đã kêu gọi Unesco ngăn chặn các hành động tiếp theo của Nga, gọi đó là tội ác chiến tranh và "vi phạm luật pháp quốc tế".

 

Trong một post đăng ngày 3 tháng 11 trên Facebook, cảnh sát khu vực Kherson viết rằng họ đã “mở thủ tục hình sự [đối với] vụ cướp bóc và di dời các bảo vật có giá trị nghệ thuật từ Bảo tàng Nghệ thuật Kherson bởi quân đội Nga khi họ vào xâm chiếm lãnh thổ quốc gia.”.

 

Bảo tàng thành phố này cũng đã viết trong một post đăng trên Facebook ngày 4 tháng 11 rằng từ ngày 31 tháng 10 đến ngày 3 tháng 11, "chính quyền" chiếm đóng đã đưa tới bốn chục người vào bảo tàng, họ chất mọi thứ mà bàn tay cào cấu của họ có thể chạm đến lên những chiếc xe và đưa các tác phẩm nghệ thuật quý giá "gói gọn trong một số giẻ rách ”đến Crimea ”,  mô tả những hành động này là“vụ cướp bóc” một bộ sưu tập quý nhất của Ukraine ”

 

 

Lực lượng vũ trang Ukraine đã xác nhận vụ cướp bóc trong bảng báo cáo hàng ngày của họ vào ngày 8 tháng 11. Svitlana Dumynska, người lãnh đạo bộ văn hóa của Hội đồng thành phố Kherson cũng xác nhận việc cướp phá bảo tàng. Các báo cáo chi tiết có thể sẽ xuất hiện trong những ngày tới về quy mô cướp bóc và các biện pháp của Ukraine để đòi lại các bộ sưu tập.

 

Bản thân truyền thông Nga đã tiết lộ rất nhiều bằng chứng. Novaya Gazeta Europe, một tờ báo đối lập của Nga có trụ sở tại châu Âu, dẫn lời một cư dân Kherson 75 tuổi tên là Lydia về vụ cướp phá bảo tàng nghệ thuật gần nhà bà. “Đã ba ngày nay, bọn cướp bóc ở Nga đã lấy hết các bức tranh,” cô nói, họ chở đi như là chở rác rưởi… Tôi đã khóc cả buổi tối khi nhìn thấy điều đó ”

 

Các bức ảnh về các chồng tranh, được cho là từ bộ sưu tập của Bảo tàng Nghệ thuật Kherson, đã lan truyền trên các phương tiện truyền thông xã hội và tin tức Ukraine cũng như có ảnh và video về những chiếc xe tải đang được chất trước tòa nhà bảo tàng Kherson. Theo bảo tàng, các tác phẩm bị cướp bóc đã được chuyển đến Bảo tàng Trung tâm của Simferopol ở Taurida và một số tác phẩm được xác định là tác phẩm của họa sĩ và người bản xứ vùng Kherson Ivan Pokhytonov, Họa sĩ hiện đại Ukraine Mykhailo Andriienko-Nechytailo và Gabriel Gluck của Trường Hội họa Transcarpathian. Các hình ảnh khác xuất hiện cho thấy các công trình đang được dỡ bỏ ở Simferopol.

 

Alina Dotsenko, giám đốc lâu năm của Bảo Tàng Nghệ thuật Kherson, rời đến Kyiv vào tháng 5 sau khi những người chiếm đóng Nga yêu cầu cô tổ chức một cuộc triển lãm tuyên truyền. Cô nói với nhóm truyền thông 1 + 1 của Ukraine vào ngày 6 tháng 11 rằng ban đầu cô đã cố gắng thuyết phục các quan chức chiếm đóng rằng bộ sưu tập bảo tàng, mà cô nói bao gồm các tác phẩm châu Âu có giá trị, đã được chuyển đi trước khi tân trang toàn bộ quy mô hơn 3.000 mét vuông tòa nhà bảo tàng hồi cuối năm 2021. Cô cũng xóa danh mục hàng tồn kho khỏi máy tính của bảo tàng.

 

Dotsenko nói rằng những nhân viên thân Nga đã phản bội bảo tàng. Một trong số họ là trưởng phòng triển lãm Natalya Koltsova, người mà Dotsenko nói rằng cô không tin tưởng và đã sa thải vài năm trước nhưng được thuê lại, được cho là đã tiết lộ với chính quyền Nga rằng bộ sưu tập đã được tháo xuống để trang sửa và cất giữ trong tòa nhà chứ không phải đã được nhà chức trách Ukraine sơ tán.

 

Trong cuộc phỏng vấn, Dotsenko nói rằng Koltsova đã đến bảo tàng vào ngày 19 tháng 7 cùng với các đặc vụ FSB Nga đeo mặt nạ và các nhân viên bảo vệ mới để vào kho lưu trữ bộ sưu tập. Marina Zhilina, cựu giám tuyển trưởng của bảo tàng, người bị Dotsenko sa thải năm ngoái, đã sao chép cơ sở dữ liệu bộ sưu tập và cũng được gọi đến để làm việc với các nhà chức trách Nga. Các cảnh sát thân Ukraine đã từng làm bảo vệ bảo tàng cho đến khi họ bị thay thế bởi giám đốc cộng tác viên người Nga do bảo tàng cài đặt là Natalya Desyatova.

 

Dotsenko cho biết: “Những cư dân yêu nước của Kherson sống gần đó” đã cố gắng chụp ảnh cảnh cướp bóc tuần trước, Dotsenko nói, điều này rất nguy hiểm vì họ bao vây xung quanh. Cư dân Simferopol cũng làm như vậy khi hàng hóa bảo tàng được di chuyển từ Kherson đến Crimea, nơi  các di vật này được chở trong “năm chiếc xe tải lớn”, Dotsenko nói. Cô cho biết thêm, thiết bị văn phòng của Bảo tàng đã bị đánh cắp trong một chiếc xe buýt.

 

Vào thứ Sáu vừa qua, trang Facebook của bảo tàng đã chào mừng ngày giải phóng thành phố bằng hình ảnh một bức tranh năm 1993 từ bộ sưu tập của nghệ sĩ Serhiy Sinitsyn với màu xanh và vàng của lá cờ Ukraine. Bài đăng rằng: “Bây giờ tất cả Kherson đều mặc trang phục màu vàng và xanh, chuẩn bị chào đón AFU [Lực lượng vũ trang của Ukraine]. “Chúng tôi đang chờ đợi những chiến binh giải phóng! Niềm tự hào cho Ukraine! Vinh quang cho các lực lượng vũ trang Ukraine! ”

 

Những lời cuối cùng trong bài đăng của bảo tàng liên quan đến bức tranh của Sinitsyn có ghi chú: "Vị trí của tác phẩm hiện chưa được xác định."