HOA KỲ – Đã đến thời điểm quan trọng nhất trong sự tồn tại của Ủy Ban Đặc Biệt Hạ Viện điều tra vụ bạo loạn Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021.
Tối Thứ Năm, 9 tháng 6 năm 2022, Ủy ban sẽ tổ chức buổi điều trần đầu tiên trên truyền hình. Sự kiện được phát sóng bởi hầu hết các mạng lưới và băng tần tin tức lớn. Đối với một số người, đây là cuộc điều tra kịch tính nhất của Quốc Hội, kể từ phiên điều trần vụ Watergate nửa thế kỷ trước. Còn một số người khác - những người ủng hộ của cựu Tổng thống Trump – họ ó thể nhắm mắt bịt tai trước các phiên điều trần.
Trang TheHill đã chỉ ra 5 câu hỏi lớn vẫn chưa có câu trả lời:
1. Chúng ta sẽ biết được điều gì mới về Trump?
Đảng Dân Chủ đang hứa hẹn những tiết lộ bùng nổ về vai trò của cựu tổng thống trong việc thúc đẩy vụ bạo loạn ở Điện Capitol.
Dân Biểu Steve Cohen (D-Tenn.) đã hứa trong một cuộc phỏng vấn với CNN: “Chúng tôi sẽ xem xem Trump có liên quan cỡ nào. Trump đã dựng lên vụ này. Ông ta đã dựng nó lên từ khi ông ta thua trong cuộc bầu cử vào tháng 11, và ông ta đã làm điều đó với con trai, hoặc các con trai, và tất cả những tay sai của ông ta ở đó.”
Dân Biểu Jamie Raskin (D-Md.), một thành viên của Ủy Ban 6 tháng 1, nói với The Washington Post trong một cuộc phỏng vấn rằng ủy ban đã “tìm thấy bằng chứng về nhiều thứ hơn là chỉ là việc kích động,” và nói thêm, “Tôi nghĩ rằng Donald Trump và Tòa Bạch Ốc là trung tâm của những sự kiện này. Đó là cách duy nhất để có thể hiểu được tất cả sự việc.”
Cuối cùng, Trump đã bị Hạ Viện luận tội chỉ một tuần sau vụ bạo loạn, trở thành tổng thống duy nhất trong lịch sử Hoa Kỳ bị luận tội, tới hai lần riêng biệt.
Tại một cuộc tụ tập ở Ellipse gần Tòa Bạch Ốc, ngay trước cuộc tấn công vào Điện Capitol, ông nói với những người ủng hộ rằng: “Nếu không chiến đấu như đang ở địa ngục, mọi người sẽ không còn đất nước nữa.” Và ông cũng nói với họ rằng Tổng thống Biden, nếu được chứng nhận là người chiến thắng trong cuộc bầu cử, sẽ là một tổng thống bất hợp pháp.
Cũng đã có những thông tin bị lộ ra tiếp theo về những điều mà Ủy ban có thể đã phát hiện ra - bao gồm thông tin gần đây rằng Trump ủng hộ lời hô hào của một số người về việc “treo cổ Mike Pence,” khi đó đang là phó tổng thống.
Có thể sẽ có thêm nhiều bằng chứng gây sốc hơn. Nhưng những điều đã biết vốn đã ở mức độ gây sốc cao rồi.
2. Ủy ban có thể buộc tội Đảng Cộng Hòa trên quy mô rộng hơn không?
Ủy ban chỉ có hai thành viên Đảng Cộng hòa – Dân Biểu Liz Cheney (Wyo.), người giữ chức phó chủ tịch, và Dân Biểu Adam Kinzinger – cả hai đều là những người chỉ trích Trump mạnh mẽ.
Điều đó khiến cho nhiều thành viên GOP dễ bị lọt vào tầm ngắm của Ủy ban, đặc biệt nếu họ có thể xác định được khả năng có các hành vi sai trái cụ thể đối với các thành viên khác của GOP.
Hơn 147 thành viên Đảng Cộng Hòa của Quốc Hội đã bỏ phiếu để hủy bỏ kết quả bầu cử bằng một số cách hoặc hình thức vào buổi tối xảy ra vụ bạo loạn, khi các mảnh vỡ vẫn còn vương vãi khắp các hành lang của Điện Capitol.
Tuy nhiên, vào thời điểm đó, các thành viên cấp cao của GOP sẵn sàng thừa nhận tội lỗi của Trump.
Tháng 2 năm 2021, Lãnh Đạo Cộng Hòa tại Thượng Viện Mitch McConnell (R-Ky.) đã nói trên sàn Thượng Viện rằng Trump “chịu trách nhiệm về mặt thực tế và đạo đức trong việc kích động các sự kiện trong ngày.” Trong một cuộc gọi ghi âm với các đồng nghiệp sau đó, Lãnh Đạo Cộng Hòa tại Hạ Viện Kevin McCarthy (R-Calif.) đã gọi hành động của Trump là “xấu xa và hoàn toàn sai trái”.
Nhưng McConnell đã bỏ phiếu để tuyên bố trắng án cho Trump trước cáo buộc luận tội tại Thượng Viện và McCarthy đã công khai hòa bình hơn, đến Mar-a-Lago để gặp Trump. Tuần trước, Trump đã tán thành McCarthy tái đắc cử vào Hạ Viện.
GOP thà nói về những vấn đề nhức nhối của Biden hơn là về sự kiện ngày 6 tháng 1. Nhưng nếu Ủy ban có thể đưa ra một trường hợp thuyết phục với bằng chứng bổ sung mới, Đảng Cộng Hòa sẽ khó có thể lựa chọn.
3. Đảng Dân chủ có thể ‘diễn’ không?
Dù tốt đẹp hay xấu xa, sân khấu chính trị vẫn có tầm quan trọng.
Vì vậy, một câu hỏi sẽ là làm thế nào mà Đảng Dân chủ có thể tiến hành các phiên điều trần một cách thuyết phục.
Phiên điều trần đầu tiên có thể là quan trọng nhất, giống như cuộc tranh biện tổng thống (presidential debate) đầu tiên, thường có xu hướng quan trọng nhất.
Cả ba mạng lưới phát thanh truyền hình lớn, ABC, CBS và NBC đều sẽ tạm hoãn chương trình thông thường và thay thế bằng chương trình truyền hình trực tiếp của phiên điều trần hôm Thứ Năm. CNN và MSNBC cũng vậy. Điều đáng bàn cãi là Fox News sẽ không phát sóng phiên điều trần trực tiếp, thay vào đó đẩy việc đưa tin cho Fox Business.
Dù gì chăng nữa, kết quả đang tới gần.
4. Các phiên điều trần có thay đổi chương trình nghị sự chính trị không?
Một số người có thể sẽ nghi ngờ rằng phiên điều trần hôm Thứ Năm sẽ làm lu mờ hầu như tất cả các tin tức chính trị khác ngoài Washington. Ít nhất, trong đêm đó, nó sẽ là buổi biểu diễn thu hút hết mọi sự chú ý.
Nhưng hiệu quả đó sẽ kéo dài bao lâu?
Các đồng minh của Trump đã hứa “lập trình đảo chiều” để đẩy lùi bản tường thuật đang được ủy ban tung hô.
Nói rộng hơn, Tòa Bạch Ốc đã trả qua nhiều tháng bị vướng vào một loạt các vấn đề như lạm phát, giá khí đốt cao, tình trạng thiếu sữa bột cho trẻ em và cuộc xâm lược Ukraine của Nga.
Các phiên điều trần sẽ mang lại cho Đảng Dân Chủ một cơ hội kéo GOP vào hố lửa - nhưng trong bao lâu?
5. Liệu Ủy ban có thể chuyển hướng dư luận?
Về mặt chính trị, đây là câu hỏi lớn nhất.
Nhiều chuyên gia độc lập không chắc chắn câu trả lời là có.
Với tất cả các loại lý do, các ý kiến xung quanh sự kiện ngày 6 tháng 1 đều đã bị đóng băng.
Trong khi các dân cử Đảng Dân Chủ coi tội lỗi của Trump là hiển nhiên, nhiều dân cử Đảng Cộng Hòa tỏ vẻ sẵn sàng bác bỏ bất cứ điều gì mà Ủy ban phát hiện được.
Trong khi đó, môi trường truyền thông bị phân khúc về chính trị cùng với các nỗ lực tăng cường thành kiến của truyền thông xã hội càng khiến những chia rẽ đó sâu sắc hơn.
Điều đó không có nghĩa là ủy ban đang làm chuyện vô ích. Bản thân những bằng chứng mới về sự kiện ngày 6 tháng 1 đã là rất quan trọng. Nhưng liệu có đủ để thay đổi suy nghĩ của nhiều người.