Chúng Ta Nên Lo Ngại Tới Mức Nào Đối Với Các Biến Thể Mới

Mùa xuân đã tới, và có một cảm giác nhẹ nhõm trong không khí. Sau một năm phong tỏa và giữ khoảng cách xã hội, hơn 171 triệu liều thuốc chích ngừa Covid-19 đã được chích tại Hoa Kỳ và khoảng 19.4% dân số đã chích ngừa đầy đủ. Nhưng có thứ gì đó khác trong không khí: các biến thể SARS-CoV-2 đáng ngại.

Tôi là một chuyên gia về vi khuẩn và thuốc chích ngừa, có nghĩa là tôi đã bỏ ra nhiều ngày nghiên cứu các vi khuẩn và đặt ra các chiến lược thử nghiệm thuốc chích ngừa chống lại các bệnh do vi khuẩn gây ra. Trong trường hợp của SARS-CoV-2, công việc này cần đến sự khẩn cấp lớn hơn. Nhân loại chúng ta đang chạy đua để được miễn nhiễm chống lại vi khuẩn khôn ngoan này, mà khả năng đột biến và thích nghi có vẻ đi trước khả năng để đạt được miễn nhiễm cộng đồng của chúng ta. Bởi vì các biến thể đang trỗi dậy, có thể là một cuộc chạy đua với dòng điện.

 

 

Vi khuẩn RNA giống như SARS-CoV-2 đột biến liên tục khi chúng tạo ra nhiều bản sao hơn của chính chúng. Hầu hết các đột biến này đưa tới bất lợi cho vi khuẩn và do đó biến mất qua chọn lọc tự nhiên.

Dù, có một số trường hợp, chúng có lợi đối với các vi khuẩn đột biến hay được gọi là biến thể di truyền. Một thí dụ là sự đột biến cải thiện khả năng của vi khuẩn để tấn công mạnh hơn vào các tế bào con người, do đó tăng cường sự sinh sản cấp số nhân của vi khuẩn. Một ví dụ khác là đột biến cho phép vi khuẩn lây lan dễ dàng hơn từ người này sang người kia, như thế làm gia tăng khả năng truyền nhiễm.

Không có gì đáng ngạc nhiên đối với một loại vi khuẩn mới xuất hiện trong loài người và vẫn thích nghi đối với con người như là vật chủ. Trong khi những vi khuẩn không nghĩ rằng chúng bị điều hành bởi cùng một động lực tiến hóa mà tất cả sinh vật đều có – trình tự đầu tiên của công việc của chúng là tự tồn tại.

Những đột biến này đưa tới nhiều biến thể SARS-CoV-2 mới, dẫn tới nhiều đám bùng phát, và trong một số trường hợp, lây lan toàn cầu. Chúng được xếp loại như là những biến thể đáng quan tâm, quan ngại hay ảnh hưởng cao.

Hiện nay có 5 biến thể đang lưu hành đáng ngại tại Hoa Kỳ: B.1.1.7, mà bắt nguồn tại Anh Quốc; B.1.351., bắt nguồn từ Nam Phi; P.1., lần đầu tiên phát hiện tại Brazil; và B.1.427 và B.1.429, cả hai đều bắt nguồn tại California.

Mỗi một biến thể này có một số đột biến, và một số trong số này là các đột biến chính tại các khu vực quan trọng của bộ di truyền vi khuẩn. Bởi vì protein có gai được đòi hỏi đối với vi khuẩn để tấn công các tế bào con người, nó mang một số những đột biến chính này. Hơn nữa, các kháng thể làm vô hiệu hóa vi khuẩn thường liên kết với protein có gai, vì thế tạo ra kết quả có gai hay protein là một thành phần chính của thuốc chích ngừa Covid-19.

Ấn Độ và California hiện đã phát hiện các biến thể “đột biến kép” mà, dù chưa được phân loại, đã thu hút sự quan tâm của quốc tế. Chúng có một đột biến chính trong protein có gai tương tự như thứ được khám phá trong các biến thể Brazil và Nam Phi, và thứ khác đã được tìm thấy trong các biến thể B.1.427 và B.1.429 tại California. Cho đến nay, không có biến thể nào được xếp loại như là ảnh hưởng cao, dù mối quan tâm là điều này có thể thay đổi khi các biến thể mới trỗi dậy và chúng ta hiểu biết thêm về các biến thể đã lưu hành.

 

 

Những biến thể này là mối lo ngại vì nhiều lý do. Thứ nhất, các biến thể SARS-CoV-2 đáng quan ngại thường lây lan từ người ngày này sang người khác ít nhất từ 20% tới 50% dễ dàng hơn. Điều này cho phép chúng truyền nhiễm nhiều người hơn và lây lan nhanh và rộng hơn, cuối cùng trở thành biến thể phổ biến nhất.

Thí dụ, biến thể B.1.1.7 từ Anh mà được phát hiện lần đầu tiên tại Hoa Kỳ vào tháng 12 năm 2020 thì hiện là biến thể lưu hành rộng khắp tại Hoa Kỳ, chiếm chừng 27.2% tất cả các trường hợp lây nhiễm vào giữa tháng 3. Tương tự, biến thể P.1 lần đầu được phát tiện trong những người đi lại từ Brazil trong tháng 1 hiện đang tàn phá ở Brazil, nơi nó tạo sa sự sụp đổ của hệ thống chăm sóc sức khỏe và làm cho ít nhất 60,000 người chết trong tháng 3.

Thứ hai, các biến thể SARS-CoV-2 đáng quan ngại cũng có thể đưa tới bệnh nghiêm trọng hơn và làm tăng số người vào bệnh viện và tử vong. Nói cách khác, chúng có thể đã tăng cường sức nguy hại. Thực tế, một nghiên cứu gần đây tại Anh cho thấy rằng biến thể B.1.1.7 gây ra bệnh nặng và tử vong nhiều hơn.

Quan ngại khác là những biến thể mới này có thể thoát khỏi khả năng miễn nhiễm được tạo ra bởi sự nhiễm trùng tự nhiên hay các nỗ lực chích ngừa hiện nay của chúng ta. Thí dụ, các kháng thể từ những người đã hồi phục sau khi bị truyền nhiễm hay những người đã chích ngừa có thể không thể liên kết hiệu quả với một loại vi khuẩn biến thể mới, đưa tới việc giảm khả năng vô hiệu hóa vi khuẩn biến thể đó. Điều này dẫn tới việc tái lây nhiễm và làm thấp hiệu quả của các cách điều trị kháng thể đơn dòng và chích thuốc ngừa hiện nay.

Các nhà nghiên cứu đang điều tra xem có phải có sự làm giảm hiệu quả thuốc chích ngừa chống lại những biến thể này hay không. Trong khi hầu hết các thuốc chích ngừa có vẻ vẫn có hiệu quả chống lại biến thể từ Anh, một nghiên cứu gần đây cho thấy rằng thuốc chích ngừa AstraZeneca thiếu hiệu quả trong việc ngăn ngừa Covid-19 từ nhẹ tới trung bình đối với biến thể B.1.351 từ Nam Phi.

Nói cách khác, Pfizer đã công bố tài liệu từ một nhóm nhỏ các tình nguyện viên tại Nam Phi hậu thuẫn hiệu quả cao của thuốc chích ngừa mRNA chống lại biến thể B.1.351. Tin tức khích lệ khác là rằng phản ứng miễn nhiễm tế bào T được tìm thấy bởi nhiễm trùng SARS-CoV-2 tự nhiên hay thuốc chích ngừa mRNA nhận ra tất cả 3 biến thể từ Anh, Nam Phi và Brazil. Điều này cho thấy rằng ngay cả với việc vô hiệu hóa hoạt động kháng thể đã giảm, phản ứng của tế bào T được kích thích bởi việc chích ngừa hay nhiễm trùng tự nhiên sẽ cung cấp một mức độ bảo vệ nào đó để chống lại các biến thể này.

 

 

Tất cả điều này nói gì? Trong khi các thuốc chích ngừa gần đây có thể không ngăn ngừa triệu chứng nhẹ Covid-19 được gây ra bởi những biến thể này, chúng sẽ ngăn ngừa bệnh trung bình và nặng, và đặc biệt việc vào bệnh viện điều trị và tử vong. Đó là tin tốt.

Tuy nhiên, quả quyết để nói rằng các biến thể SARS-CoV-2 hiện tại sẽ tiếp tục tiến hóa và thích nghi. Trong một thăm dò gần đây đối với 77 chuyên gia dịch tể học từ 28 nước, đại đa số tin rằng trong vòng một năm các thuốc chích ngừa hiện nay có thể cần được cập nhật để giải quyết tốt hơn các biến thể mới, và rằng hiệu quả của thuốc chích ngừa thấp sẽ tạo điều kiện cho sự trỗi dậy của các biến thể như thế.

Chúng ta cần làm gì? Chúng ta cần tiếp tục làm điều mà chúng ta đã và đang làm: đeo khẩu trang, tránh những nơi ít thoáng khí, và tuân hành việc giữ khoảng cách xã hội để hạ thấp sự truyền nhiễm và ngăn chận các làn sóng khác được tạo ra bởi những biến thể mới này. Chúng ta cũng cần chích thuốc ngừa càng nhiều người tại nhiều nơi càng nhanh càng tốt để giảm số trường hợp bị truyền nhiễm và khả năng vi khuẩn tạo ra các biến thể mới và thoát khỏi các đột biến. Và với điều đó, điều quan trọng là các viên chức y tế công cộng, các chính quyền và các tổ chức phi chính phủ giải quyết sự do dự và công bằng chích thuốc ngừa cả địa phương và toàn cầu.