Nhà Văn Mỹ Larry McMurtry, Người Bảo Vệ Quyền Tự Do Ngôn Luận, Vừa Qua Đời Ở Tuổi 84

 

Larry McMurtry, nhà văn người Mỹ đa tài đã đoạt Giải Pulitzer và cũng là nhà viết kịch bản đoạt Giải Oscar, vừa qua đời ở tuổi 84 tại tư gia ở Thành Phố Archer thuộc Tiểu Bang Texas, theo bản tin của NPR tường thuật hôm 26 tháng 3 năm 2021.

Ông được yêu thích vì sự mô tả hấp dẫn nhưng không ủy mị về Miền Tây Nước Mỹ trong các cuốn sách như “Lonesome Dove” cũng như đối với các vở kịch gia đình gồm “Terms of Endearment.”

Trong một tuyên bố, người đại diện gia đình Amanda Lundberg nói rằng McMurtry “đã từ trần tối ngày 25 tháng 3 vì đứng tim ở tuổi 84 với sự có mặt của những người thân sống với ông gồm người bạn sáng tác lâu năm Diana Ossana, vợ ông Norma Faye và ba con chó của họ.”

 

 

McMurtry sinh ngày 3 tháng 6 năm 1936 tại Thành Phố Archer, Texas, cách Wichita Falls của Texas 25 dặm, là con trai của Hazel Ruth và William Jefferson McMurtry, là một nông dân. Ông đã lớn lên tại một trang trại bên ngoài Thành Phố Archer. Thành phố này là một kiểu mẫu cho thị trấn Thalia mà được nói nhiều trong tiểu thuyết của ông. Ông tốt nghiệp Cử Nhân vào năm 1958 tại Đại Học North Texas và Cao Học vào năm 1960 tại Đại Học Rice University, theo Jeff Falk trong tác phẩm xuất bản tháng 9 năm 2015 “Rice Alum, Author Larry McMurtry Receives National Humanities Medal.”

Trong hồi ký của mình, McMurtry cho biết trong khoảng thời gian năm tới sáu năm đầu tại trang trại của ông nội của ông, thì ông chưa có cuốn sách nào, nhưng đại gia đình của ông đã ngồi trước hiên nhà hàng đêm và kể nhiều chuyện. Vào năm 1942, khi người anh em họ của ông là Robert Hilburn đang trên đường nhập ngũ cho Thế Chiến Thứ II, ông này đã ghé qua trang trại và để lại một thùng chứa 19 cuốn sách. Từ đó McMurtry bắt đầu đọc. Những cuốn sách đó kể các câu chuyện phiêu lưu mạo hiểm của những cậu con trai tiêu biểu của thập niên 1930s, và ông đã đọc chúng không ngưng. Cuốn sách đầu tiên ông đọc là “Sergeant Silk: The Prairie Scout” của nhà văn Tô Cách Lan Robert Leighton.

 

 

Trong niên học 1960-1961, McMurtry là thành viên của Wallace Stegner tại Trung Tâm Viết Lách Sáng Tạo của Đại Học Stanford, nơi ông đã học viết thảo tiểu thuyết dưới sự hướng dẫn của nhà văn Ái Nhĩ Lan Frank O'Connor và nhà văn Mỹ Malcolm Cowley, cùng với những nhà văn tạo cảm hứng khác, gồm Wendell Berry, Ken Kesey, Peter S. Beagle, và Gurney Norman.

McMurtry và Kesey vẫn còn là bạn bè sau khi McMurtry rời California và trở lại Texas để hướng dẫn sáng tác một năm tại Đại Học Texas Christian University. Trong năm 1963 ông trở lại Đại Học Rice, nơi ông là giảng sư Anh Ngữ cho đến năm 1969. Ông đã tiêu khiển cho một số học sinh của ông với các tác phẩm về Hollywood và tư vấn cho việc đóng phim Hud. Trong năm 1964, Kesey và Merry Pranksters đã thực hiện chuyến du hành xuyên quốc gia đáng nhớ của họ, ghé lại nhà của McMurtry tại Houston. Sự thám hiểm trong xe buýt nhà trường sơn màu tối Further đã được Tom Wolfe ghi lại trong sách của ông, “The Electric Kool-Aid Acid Test.” Cùng năm đó, McMurtry được trao Học Bổng Guggenheim.

McMurtry đã lãnh nhiều giải thưởng từ Viện Texas Institute of Letters: 3 lần được Giải Jesse H. Jones Award – trong năm 1962, cho cuốn Horseman, Pass By; vào năm 1967, cho phim Last Picture Show, mà ông chia với Tom Pendleton qua tác phẩm The Iron Orchard; và vào năm 1986, với cuốn Lonesome Dove. Ông đã đoạt Giải Amon G. Carter cho văn xuôi định kỳ trong năm 1966 cho tác phẩm Texas: Good Times Gone or Here Again? Và Giải Lon Tinkle Award cho Sự Thành Tựu Trọn Đời trong năm 1984. Vào năm 1986, McMurtry nhận Giải Peggy V. Helmerich Distinguished Author Award hàng năm từ Tulsa Library Trust. Ông đã viết về cuốn tiểu thuyết đoạt Giải Pulitzer năm 1985, Lonesome Dove, trong hồi ký Literary Life: A Second Memoir năm 2009, rằng đó là “Gone With the Wind của Miền Tây… một cuốn sách khá hay; nó không phải là một kiệt tác cao ngất,” theo Alison Flood trong bài viết “Lonesome Dove Author and Brokeback Mountain Screenwriter Larry McMurtry Dies at 84,” đăng trên báo The Guardian ngày 27 tháng 3 năm 2021.

McMurtry đã mô tả phương pháp viết tiểu thuyết của ông trong cuốn “Books: A Memoir.” Ông nói rằng từ cuốn tiểu thuyết đầu tay của ông, ông đã dậy sớm và viết 5 trang truyện kể. Khi ông xuất bản cuốn hồi ký vào năm 2008, ông cho biết ông vẫn còn sử dụng phương pháp này, dù sau này ông đã viết 10 trang một ngày. Ông cũng viết mỗi ngày, bất kể là ngày nghỉ lễ và cuối tuần. McMurtry là một cây bút đều độ cho mục điểm sách New York Review of Books.

Ông ấy là người bảo vệ quyết liệt quyền tự do ngôn luận, và trong lúc làm chủ tịch Văn Bút từ năm 1989 tới 1991, đã cam đảm lãnh đạo các nỗ lực của tổ chức này để ủng hộ nhà văn Salman Rushdie, là người viết cuốn tiểu thuyết “The Satanic Verses” vào năm 1988 mà đã gây ra cuộc tranh cãi lớn trong một số người Hồi Giáo, với Lãnh Tụ Tối Cao của Iran, Ayatollah Ruhollah Khomeini, đã đưa ra lời kêu gọi thẩm quyển ám sát Rushdie, sau đó đã có nhiều nỗ lực nhắm vào cuộc sống của nhà văn này, theo Anthony Loyd trong bài viết “Tomb of the unknown assassin reveals mission to kill Rushdie,” được đăng trên báo The Times tại London, vào ngày 8 tháng 6 năm 2005.  

Trong năm 1989, McMurtry đã điều trần nhân danh Văn Bút Mỹ trước Quốc Hội Hoa Kỳ trong việc chống lại các luật lệ di trú trong Đạo Luật McCarran–Walter Act vào năm 1952 mà qua nhiều thập niên đã cho phép từ chối visa và trục xuất các nhà văn ngoại quốc vì lý do ý thức hệ. Ông đã kể lại việc Văn Bút Mỹ trước đây đã đăng cai tổ chức Đại Hội Văn Bút Quốc Tế năm 1986, “có một vấn nạn nghiêm trọng khi cuộc họp như thế có thể thực sự diễn ra trong đất nước này hay không… Đạo Luật McCarran-Walter Act có thể đã ngăn cản hữu hiệu sự tập trung như thế tại Hoa Kỳ.” Ông đã lên án các luật lệ liên quan như là “một sự sỉ nhục đối với tất cả những người yêu thích những đảm bảo hiến pháp đối với sự tự do phát biểu và tụ họp. Đối với một nhà văn là người sống tùy thuộc vào sự trao đổi ý tưởng và kinh nghiệm không bị ngăn cấm, những điều khoản này là đặc biệt kinh khủng.” Nhờ đó, một số điều khoản mà đã loại trừ một số thành phần di dân dựa vào niềm tin chính trị của họ được thu hồi bởi Đạo Luật Di Trú năm 1990.

 

 

Trong khi ở tại Stanford, McMurtry đã trở thành người tuyển chọn sách hiếm. Trong những năm sống tại Houston, ông đã quản trị một tiệm sách có tên Bookman. Vào năm 1969, ông dời về vùng Thủ Đô Hoa Thịnh Đốn, Trong năm 1970 cùng với 2 người hợp tác, ông bắt đầu mở tiệm sách tại Georgetown, mà ông đặt tên là Booked Up. Trong năm 1988, ông mở thêm tiệm sách Booked Up khác tại Thành Phố Archer. Nó trở thành một trong những tiệm sách cổ lớn nhất tại Hoa Kỳ, có từ 400,000 tới 450,000 đầu sách. Vì áp lực kinh tế từ việc bán sách qua mạng, McMurtry gần muốn đóng tiệm sách tại Thành Phố Archer vào năm 2005, nhưng đã chọn giữ nó lại sau khi được sự ủng hộ rất lớn của công chúng.


Vào đầu năm 2012, McMurtry quyết định giảm bớt quy mô và bán phần lớn sách tồn kho của ông. Ông cảm thấy việc thu thập là trách nhiệm đối với những người thừa kế ông, theo Michael Lindenberger trong tác phẩm “The Great Book Sale of Teas,” xuất bản ngày 15 tháng 8 năm 2012 và được báo Time đưa tin vào ngày 20 tháng 8 năm 2012. Cuộc bán đấu giá đã được thực hiện vào ngày 10 và 11 tháng 8 năm 2012, và được giám sát bởi Addison and Sarova Auctioneers của Macon tại Georgia. Cuộc đấu giá sách này đã bán các cuốn sách trên kệ, và được gọi là “The Last Booksale,” phù hợp với tiêu đề The Last Picture Show của McMurtry. Các nhà đại lý, các nhà sưu tập, và những người đến xem đã đến từ khắp nước để chứng kiến cuộc đấu giá lịch sử này. Như được tuyên bố bởi McMurtry vào cuối tuần lễ bán đấu giá, “Tôi chưa bao giờ thấy nhiều người xếp hàng trong Thành Phố Archer, và tôi chắc là tôi sẽ không bao giờ thấy lại cảnh đó nữa.”

Dù sau khi bán hơn một nửa số sách mà ông có vào năm 2012, McMurtry vẫn còn khoảng 200,000 cuốn sách trong bộ sưu tập riêng của ông và trong kho lưu giữ, theo bản tin của NPR hôm 26 tháng 3 năm 2021 cho biết.

 

 

McMurtry trở thành nổi tiếng đối với các cuốn phim mô phỏng tác phẩm của ông, mà được xem bởi nhiều người, đặc biệt phim Hud (từ cuốn tiểu thuyết Horseman, Pass By), với các ngôi sao Paul Newman và Patricia Neal; Peter Bogdanovich đạo diễn phim The Last Picture Show; Terms of Endearment của đạo diễn James L. Brooks, đã thắng 5 Giải Academy Awards, gồm Giải Phim Hay Nhất vào năm 1984; và tác phẩm Lonesome Dove, đã trở thành phim truyền hình nổi tiếng với các ngôi sao Tommy Lee Jones và Robert Duvall.

Vào năm 2006, ông là đồng quán quân với Diana Ossana của Giải Kịch Bản Hay Nhất của Giải Quả Cầu Vàng và Giải Acanemy Award (Oscar) cho Giải Kịch Bản Chuyển Thể Hay Nhất cho Brokeback Mountain, phỏng theo truyện ngắn bởi E. Annie Proulx. Khi nhận giải Oscar ông đã mặc áo khoác dạ hội với quần jeans và giày ống cao bồi. Trong lời phát biểu, ông đã ca ngợi các cuốn sách, nhắc nhở cử tọa rằng phim được làm ra từ một truyện ngắn. Khi nhận Giải Quả Cầu Vàng ông đã không quên nhắc đến hãng chế tạo máy đánh chữ Mermes 3000.

 

 

McMurtry đã kết hôn Jo Scott, một giáo sư Anh Ngữ và cũng là tác giả 5 cuốn sách, theo Diana Finlay Hendricks trong tác phẩm “Larry McMurtry: An Accidental Feminist?”  Trước khi li dị, họ có một người con trai với nhau là James McMurtry. Người con trai này và đứa con trai của anh ấy, tức là cháu nội của Larry McMurtry là Curtis McMurtry đều là ca sĩ, nhạc sĩ và chơi đàn guitar.

Vào năm 1991, McMurtry đã giải phẫu tim. Trong thời gian hồi phục, ông bị trầm cảm rất nặng. Ông đã viết cuốn tiểu thuyết “Streets of Laredo” trong thời gian này.

McMurtry đã kết hôn lần nữa với Norma Faye Kesey, là vợ cũ của nhà văn Ken Kesey, vào ngày 29 tháng 4 năm 2011, trong một buổi lễ tại Thành Phố Archer.

McMurtry đã viết khoảng 30 cuốn tiểu thuyết cũng như hàng chục tác phẩm không hư cấu khác gồm hồi ký, lịch sử và các bài tiểu luận. Ông đã viết hơn 20 kịch bản phim và truyền hình.

Sinh tại một trang trại ở Texas, McMurtry lại rất yêu thích Miền Tây thông qua gia đình của ông.

“Miền Tây là nơi rất đẹp,” theo ông phát biểu trong chương trình All Things Considered vào năm 2014 của Đài NPR. “Tất cả những nơi ở đó đều đáng yêu thích. Tất cả mọi nơi ở đó đều có những người cỡi ngựa. Đó là hình ảnh nên thơ và nó đã có mặt ở đó từ lâu.” Nhưng ông ấy lại muốn tìm kiếm khung cảnh của nỗi nhớ nhà đối với những chàng cao bồi, theo ông cho biết thêm.

 

 

“Lonesome Dove” là cuốn tiểu thuyết của Larry McMurtry viết vào năm 1985. Đây là cuốn tiểu thuyết được xuất bản lần đầu tiên của bộ tiểu thuyết Lonesome Dove nhưng là phần thứ ba của bộ truyện theo thứ tự thời gian.

Cuốn tiểu thuyết này là cuốn sách bán chạy nhất và đã đoạt Giải Pulitzer dành cho thể loại Hư Cấu vào năm 1986. Vào năm 1989, nó đã được chuyển thể sang loạt truyền hình mà các ngôi sao điện ảnh Tommy Lee Jones và Robert Duvall thủ vai, đã giành được sự tán thưởng của giới phê bình và quần chúng. 

Câu chuyện xoay quanh mối quan hệ giữa nhiều cựu nhân viên Kiểm Lâm Texas và những phiêu lưu của họ khi lái một đàn gia súc đi từ Texas tới Montana. Lấy bối cảnh những năm kề cận của Miền Tây Hoang Dã, cuốn tiểu thuyết khám phá những đề tài về tuổi già, cái chết, tình yêu đơn phương, và bằng hữu.

Cuốn sách lấy bối cảnh vào cuối thập niên 1870s tại một thị trấn nhỏ Lonesome Dove ở biên giới Texas. Hai người trưởng đoàn là các cựu nhân viên Kiểm Lâm Texas Woodrow F. Call và Augustus "Gus" McCrae, điều hành Công Ty Hat Creek Cattle Company và Livery Emporium. Cùng làm việc với họ là Joshua Deets, một người săn tìm người da đen và là một hướng đạo sinh từ những ngày còn trong Kiểm Lâm, Pea Eye Parker, một cựu nhân viên Kiểm Lâm khác là người đáng tin cậy nhưng không mấy thông minh, Bolivar, một tên cướp người Mexico đã hoàn lương là người nấu ăn cho họ, và Newt Dobbt, một thiếu niên 17 tuổi là người có mẹ là bà Maggie đã từng là gái điếm. Nhiều người tin rằng Call là cha của Dobbs, dù không ai nói điều đó cho anh ấy biết.

Jake Spoon, một cựu nhân viên Kiểm Lâm khác, đến Lonesome Dove sau khi trảo qua một thập niên đi khắp nước Mỹ. Ông ấy hiện đang chạy trốn sau khi vô tình bắn một nha sĩ tại Fort Smith, Arkansas, là người có người anh em đã từng làm cảnh sát quận, July Johnson. Jake đã làm cho Gus và Call thích thú với những câu chuyện về con đường cái quang, và sự mô tả về Montana của ông đã gây cảm hứng cho họ để tập trung đàn gia súc và lái đi về phía bắc để sáng lập một trang trại chăn nuôi đầu tiên trên dòng Sông Yellowstone River.

Trong khi đó, tại Fort Smith, July Johnson bắt đầu theo dõi Jake Spoon, với đứa con trai riêng 12 tuổi tên Joe. Vợ của July, Elmira, người đã ân hận vì lấy ông này, cũng đang tự thực hiện cuộc tìm kiếm người yêu cũ của bà là Dee Boot.

Trong khi lái đàn gia súc đi về phía bắc, Jake từ từ mệt mỏi với Lorena, một gái điếm mà ông đã đem theo trên cuộc hành trình, và ông đã bỏ cô này để đi đánh bạc tại Austin. Bà ấy đã bị bắt cóc bởi một tên cướp người Da Đỏ có tên Blue Duck. Rượt theo tên cướp để cứu Lorena, Gus gặp July. Cùng họ tấn công trại cướp của Blue Duck, giết chết nhiều tên cướp và cứu được Lorena. Tuy nhiên, Blue Cuck đã trốn thoát và đã giết chết nhiều thành viên của nhóm của July.

Jake Spoon bây giờ đang ở Fort Worth nơi ông nghe rằng July đang theo sát ông. Ông quyết định rời khỏi Texas ngay lập tức, cùng với những người anh em của dòng họ Surggs là những người mà ông vừa nhận ra là những tên cướp. Cảnh báo ngày càng gia tăng bởi những căng thẳng bạo động, Jake nhận ra rằng ông bị đám đông lấn áp và không thể làm được gì nhiều về chuyện đó.

Gus và Call đến để bảo vệ một tên trùm đường mòn đang bị tấn công bởi anh em nhà Suggs và thất vọng khi thấy Jake ở trong đám bọn họ. Jake xin với những cựu nhân viên Kiểm Lâm khác, nhưng họ nói rằng ông đã vượt qua lằn ranh và đẩy ông về phía anh em nhà Suggs.

Đoàn gia súc tiếp tục đi, đến Montana, đẹp như Jake đã mô tả. Những người Da Đỏ tấn công nhóm này, và Gus bị thương nặng. Gus đi tới Thành Phố Miles thuộc Montana, với các vết thương bị nhiễm độc. Trên bờ vực của cái chết, ông sụp đổ, và khi tỉnh dậy, ông thấy một bác sĩ đã cưa cái chân bị nhiễm trùng của ông. Còn chân kia của ông cũng bị nhiễm trùng, nhưng Gus nói rằng ông thà chết còn hơn sống cuộc đời mất giá trị. Call đến, năn nỉ Gus cho phép cắt cụt chân, nhưng ông đã kiên quyết từ chối. Ông yêu cầu Call chăm sóc Newt và chôn ông bên bờ suối ở Texas.

Call đã thành lập một trang trại giữa Sông Missouri và Sông Milk, nhưng cả mùa đông dài ông bị đau khổ vì trầm cảm, hoàn toàn không còn hứng thú gì với đàn gia súc và trang trại. Ông đã để Newt gánh trách nhiệm lo cho trang trại trong khi ông rời khỏi đó vào mùa xuân để đem thi thể của Gus về lại Texas. Ông vẫn không thể tự nhận ra Newt chính là đứa con trai ruột của mình, mà rất tuyệt vọng về cậu này, dù hắn đã nhận trách nhiệm lo cho trang trại.

Du hành với thi thể của người bạn trong chiếc xe kéo, Call bắt đầu lôi cuốn nhiều đến sự chú ý không mong muốn. Ông làm cuộc đi vòng qua Colorado và New Mexico để tránh những người khác càng nhiều càng tốt. Tại New Mexico, ông khám phá Blue Duck đã bị bắt bởi cảnh sát quận. Ông đến thăm tên cướp trong tù nơi người Da Đỏ chế nhạo ông, nói rằng ông đã đột kích, giết chết, hãm hiếp, và bắt cóc mà không bị trừng phạt suốt đời dù nhiều nỗ lực tốt nhất của đội Kiểm Lâm Texas.

Cuối cùng khi ông về lại đến Texas, Call đã mệt mỏi. Ông chôn Gus bên bờ suối tại San Antonio, theo ước nguyện của người bạn ông. Rồi ông trở lại Lonesome Dove, và ngưởi đầu bếp Bolivar người đã từ chối đi theo nhóm trên đường lái đàn gia súc và rất vui để gặp lại ông.

Trong thị trấn Lonesome Dove, Call nhìn thấy quán rượu đã bị cháy rụi; chủ quán, người yêu Lorena điên cuồng, đã tự sát sau sự ra đi của cô bằng cách đốt cháy quán rượu trong khi anh ta vẫn ở bên trong.

Câu chuyện kết thúc ở đó. Ngoài phong cảnh thiên nhiên thật đẹp còn đọng lại một cách bình yên trong tâm thức của người đọc mà ngay cả người sắp chết như Gus cũng muốn quay về an giấc nghìn thu, những bi kịch của các nhân vật trong truyện làm cho người đọc suy gẫm thấm thía hơn về bản chất vô thường và khổ đau của cuộc tồn sinh.