Tin mới, Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 31/12/2018 đã ký ban hành luật Sáng kiến Tái bảo đảm Châu Á nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo của Mỹ và đồng minh ở khu vực Ấn Độ Thái Bình Dương trước những thách thức đang lên từ phía Trung Quốc. Luật này nhìn nhận vai trò đối tác chiến lược giữa Mỹ và Ấn Độ trong việc củng cố hoà bình và an ninh ở khu vực Ấn Độ Thái Bình Dương và kêu gọi việc tăng cường hợp tác giữa hai nước trên các lĩnh vực ngoại giao, kinh tế và an ninh. Luật này Mỹ cũng qui định cấp một ngân khoản gồm 1,5 tỷ đô la mỗi năm trong 5 năm để tăng cường sự hiện diện của Mỹ trong khu vực, và 150 triệu đô la mỗi năm trong 5 năm cho dân chủ, pháp quyền, hỗ trợ xã hội dân sự.
Từ khá lâu Mỹ tăng cường hiện diện quân sự chống TC ở Biển Đông nhưng không hăng hái, quyết liệt như thời TT Trump. Như bây giờ đây, lần đầu Mỹ kêu gọi đồng minh tăng cương quân lực và hiện diện quân sự ở Biển Đông để tuần tra và để gửi thông điệp mạnh đến Trung Quốc.
Còn Phụ tá Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đặc trách châu Á - Thái Bình Dương Randy Schriver, tuyên bố ngày 27/12 được tờ News.com.au loan tải như sau, "Mỹ hoan nghênh Australia gần đây đã đẩy mạnh hoạt động hải quân ở Biển Đông. Tuy nhiên, tôi cho rằng việc nhiều đồng minh và đối tác khác của Mỹ tham gia vào hoạt động này sẽ tạo thêm áp lực đối với Trung Quốc.”
Ngoài ra, Mỹ còn tăng cường hải lực, không lực cho Biển Đông và lập căn cứ chiến lược ở Nam Thái bình dương Mỹ kết hợp với Úc nâng cấp Đảo Manus của Papua New Guinea thành căn cứ chiến lược để kềm hãm sự bành trướng của TC trong khu vực. Đảo Manus là một căn cứ của đồng minh trong Thế Chiến 2 chống lại Nhật Bản ở Thái Bình Dương. Trên đảo có căn cứ hải quân Lombrum có thể đóng một vai trò quan trọng trong nỗ lực của Mỹ và các đồng minh nhằm đẩy lùi ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực. Căn cứ này có cảng nước sâu và nhiều bến tàu, một đường băng dài 2,7 km, và các trại quân sự có thể chứa hàng chục ngàn binh sĩ Thuỷ quân Lục chiến. Căn cứ này từng tiếp đón 800 chiếc tàu, có nhiều kho nhiên liệu và một bệnh viện lớn, với 3000 giường bệnh.
Còn Anh là đồng minh lịch sử của Mỹ thì Bộ trưởng Quốc Phòng Anh Gavin Williamson tiết lộ trên báo Anh Sunday Telegraph, số đề ngày 31/12/2018, về khả năng Luân Đôn mở thêm căn cứ quân sự mới, rất có thể là ở Đông Nam Á, tại Singapore hoặc Brunei. Đây là một chuyển động mới trong chính sách ngoại giao, quốc phòng của Anh Quốc, sau khi đã đóng cửa các căn cứ quân sự ở Đông Nam Á và Vịnh Ba Tư trong những năm 1960. Nhật báo Hồng Kông South China Morning Post cho rằng nếu Anh Quốc thành lập một căn cứ quân sự ở Đông Nam Á, điều đó có nhiều khả năng sẽ phủ bóng đen lên quan hệ Trung Quốc với các nước Đông Nam Á, đặc biệt là các quốc gia đã đồng ý cho Anh Quốc mở căn cứ trên lãnh thổ của mình. Theo ông Hứa Lợi Bình (Xu Liping), giáo sư tại Viện Nghiên Cứu Châu Á Thái Bình Dương thuộc Viện Hàn Lâm Khoa Học Xã hội Trung Quốc: "Rõ ràng đây là động thái phô trương sức mạnh của Anh nhằm vào Trung Quốc, chứng tỏ sự can dự rõ rệt các các cường quốc bên ngoài vào vấn đề Biển Đông".
Và Ông Nghê Lạc Hùng nhận định kế hoạch lập căn cứ Anh cho thấy là Luân Đôn ủng hộ cách tiếp cận cứng rắn với Trung Quốc mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đề ra.
Còn Nhựt, chính phủ Nhật Bản hôm 18/12/2018 thông qua kế hoạch quốc phòng cho 5 năm tới. Theo đó lần đầu tiên kể từ sau Đệ nhị Thế chiến quân đội Nhật sở hữu hai hàng không mẫu hạm, mua thêm nhiều chiến đấu cơ tối tân, nhằm đối phó với sức mạnh quân sự của Trung Quốc trong khu vực. Song song đó, chính phủ Nhật dự trù mua thêm 45 phi cơ tàng hình F-35B của hãng Lockheed Martin trị giá 4 tỉ đô la, thêm vào số 42 chiếc đã đặt hàng. Ngoài ra còn mua 105 chiếc F-35As (một phiên bản khác không thể sử dụng cho hàng không mẫu hạm), 2 hệ thống phòng không Aegis Ashore để ngăn chận hỏa tiễn Bắc Triều Tiên, 4 phi cơ Boeing KC-46 Pegasus để mở rộng tầm tiếp liệu, 9 máy bay cảnh báo Northrop Grumman E-2 Hawkeye. Báo chí Nhật ước tính phí tổn tổng cộng lên đến trên 1.000 tỉ yen (8,8 tỉ đô la). Thủ tướng Shinzo Abe nhận định Nhật Bản cần phải có những phương tiện hiệu quả hơn, trước «mối đe dọa đáng lo ngại» từ các hoạt động quân sự trên biển và trên không của Trung Quốc tại châu Á. Bên cạnh đó là Bắc Triều Tiên vốn khó lường, và một nước Nga đang trỗi dậy gây khó khăn cho đồng minh Hoa Kỳ. Quyết định của Nhật Bản tăng ngân sách quốc phòng lên mức kỷ lục không chỉ nhằm mục đích xoa dịu Mỹ mà còn giúp Tokyo đối phó với Trung Quốc. Ông Akira Kato, giáo sư chính trị quốc tế và an ninh khu vực tại Đại học Tokyo cho rằng: “Ngân sách quốc phòng gia tăng của Nhật Bản là trực tiếp nhắm vào việc đối phó với mối đe dọa quân sự của Trung Quốc. Khoản tăng ngân sách này cũng là một phần nỗ lực của Nhật Bản để mua thêm thiết bị quân sự của Mỹ nhằm tránh xảy ra chiến tranh thương mại với Washington”.
Những chuyển động mới, tình hình tăng cường hiện diện và quân sự vào Biển Đông của Mỹ và đồng minh là đối phó, đương đầu với TC. Theo ông Schriver, các đồng minh của Mỹ như Australia, Anh, Pháp và Canada đều có động thái tăng cường hiện diện quân sự ở Biển Đông bởi các nước này đều nhận thức rõ những hành vi TC vi phạm quy tắc và luật pháp quốc tế ở vùng biển này đều sẽ tác động tiêu cực đến tình hình toàn cầu.
Căng thẳng trên Biển Đông gần đây gia tăng sau khi Trung Quốc ngang nhiên bồi đắp các đảo nhân tạo trái phép và tăng cường hoạt động quân sự hóa tại quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Hành động này đi ngược cam kết của Bắc Kinh về việc không quân sự hóa Biển Đông và hứng chịu nhiều chỉ trích của dư luận quốc tế.
Mỹ hồi cuối tháng 9 cũng điều tàu khu trục USS Decatur di chuyển trong phạm vi 12 hải lý quanh đảo nhân tạo Trung Quốc bồi đắp trái phép ở đá Ga Ven và đá Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa. Hải quân Mỹ cáo buộc tàu khu trục lớp Type-052C của Trung Quốc đã cố tình cản trở USS Decatur theo cách không an toàn và thiếu chuyên nghiệp, buộc chiến hạm Mỹ phải đổi hướng.
Trong tháng 10, máy bay, tàu chiến của 5 nước Australia, Singapore, Malaysia, New Zealand và Anh cũng tham gia cuộc diễn tập Bersama Lima ở khu vực thuộc Biển Đông ngoài khơi Malaysia và Singapore.
Còn phía TQ, họ hăm doạ Đài Loan "thống nhất hoặc là chết". Quân đội Trung Quốc cảnh báo Đài Loan có thể chỉ đối mặt với "cái chết" nếu hòn đảo này chống lại bằng vũ lực các nỗ lực thống nhất của đại lục, và rằng Bắc Kinh sẽ tiếp tục "các cuộc tuần tra bao vây" trong vùng biển và không phận quanh hòn đảo.
Mỹ tuy ngưng bang giao với Đài Loan nhưng vẫn còn nghĩa vụ hiệp ước yểm trợ quân sự cho Đài Loan. Thời TT Trump, Mỹ và Đài Loan xích lại gần nhau nhiều.
TC rơi vào hoàn cảnh cô đơn vô cùng bất lợi về quân sự trong vùng Á châu Thái bình dương. Nếu có chiến tranh xảy ra Vạn Lý Trường Thành ngoài Biển Đông của TC sẽ bị Mỹ và đồng minh biến thành cát đá chìm xuống đáy biển../. (VA)