Cuộc bầu cử nghị viện diễn ra vào ngày Chủ Nhật 13-03-16 và đây cũng là những cuộc bầu cử nghị viện tiểu bang đầu tiên ở Đức trong năm 2016.
Theo kết quả thăm dò cử tri "Politbarometers" trước bầu cử thì CDU của bà Merkel bị đe dọa thất bại nặng nề vào ngày Chủ nhật siêu bầu cử ở Baden-Wuerttemberg và Rheinland-Pfalz. Chỉ có thống đốc Haseloff (CDU, Sachsen-Anhalt) không bị khó khăn theo nghiên cứu khảo sát các cuộc bầu cử mới được công bố. Đề tài chính trong tất cả các cuộc bầu cử kể trên là sự khủng hoảng người tị nạn xảy ra tại Đức từ mùa Thu 2015. Điểm đáng lưu ý là cả hai, Kretschmann (Baden-Wuerttemberg) và Dreyer (Rheinland-Pfalz) hỗ trợ chính sách tị nạn của bà Merkel. Ngược lại, ứng cử viên CDU Wolf và Kloeckner khác lúc đầu về sau không ủng hộ Merkel. Haseloff cũng là một trong những người chỉ trích chính sách tị nạn của thủ tướng Đức Merkel.
Các đảng chính trị lớn đã chuẩn bị cho các tổn thất nặng, bất ngờ - nhưng không phải là lý do duy nhất tại sao CDU và SPD lo lắng. Ba cuộc bầu cử tiểu bang trong Quý I năm 2016 là một kiểm tra về sự tín nhiệm chính phủ trong cuộc khủng hoảng người tị nạn ở Đức.
Tại tất cả các tiểu bang, phải đạt năm phần trăm là mức tối thiểu mới được vào quốc hội.
Stuttgart/Mainz/ Magdeburg: Tất cả ba chính quyền có thể mất đa số của họ. Tại Baden-Wuerttemberg là liên minh Xanh+Đỏ, tiểu bang Rheinland-Pfalz: SPD +Xanh, ở Sachsen-Anhalt là liên minh Đen+Đỏ. Vào ngày Chủ Nhật, các công dân quyết định trong ba tiểu bang về tân nghị viện và đồng thời gián tiếp đánh giá chính sách tị nạn của thủ tướng Angela Merkel. Tổng cộng có khoảng 12,7 triệu người được kêu gọi đi bỏ phiếu: Baden-Wuerttemberg khoảng 7,7 triệu người; Rheinland-Pfalz khoảng 3,1 triệu và Sachsen-Anhalt 1,9 triệu cử tri.
Việc gì đến phải đến. Dân chúng ba tiểu bang nói trên rũ nhau đi bầu, từ 08h00 sáng cho đến 18h00 để quyết định đảng phái nào tham chính, đại diện cho họ. Dưới đây là kết quả chính thức của cuộc bầu cử lại ba nghị viện hôm chủ Nhật cuối tuần được công bố ngày 14.03.2016 như sau:
1) Baden-Wuerttemberg
SPD: 12,7% (-10,4%, trong ngoặc +/- là kết quả của năm 2011 để độc giả tiện so sánh); Xanh: 30,3 % (+6,1%). Trong khi đó thì đảng CDU được 27% (-12%): FDP:8,3% (+3%). Đảng AfD lần đầu ra tranh cử tại Baden-Wuerttemberg 13,1%, trở thành đảng mạnh thứ ba, hơn cả SPD, sau Xanh và CDU, được tham chính tại nghị viện Baden-Wuerttemberg. Tả Khuynh: 2,9%.
Đây là kết quả lịch sử cho đảng Xanh vì ông Kretschmann hai lần thắng cử liên tiếp ở Baden-Wuerttemberg. Ngay trong đêm 13.03.2016, thống đốc Baden-Wuerttemberg, Kretschmann nói sau khi kết quả bán chính thức được công bố lần đầu vào tối ngày chủ nhật 13.03.2016 là cử tri đã ủy nhiệm ông tiếp tục lãnh đạo chính phủ tiểu bang, nhưng Xanh phải tìm một đối tác liên minh khác vì SPD thất nặng nề. SPD mất gần 50 phần trăm so với năm 2011.
2) Rheinland-Pfalz
Bà Malu Dreyer (SPD) bảo vệ được chức Thống đốc ở Rheinland-Pfalz. SPD chiếm 36,2% (+0,5%); Xanh là đảng bị sút giảm nhiều nhất chỉ còn 5,3% (-10,1%). Trong khi đó thì đảng CDU với ứng cử viên Julia Kloeckner được 31,8% (-3,4%): FDP:6,2% (+2%). Đảng AfD lần đầu ra tranh cử tại Rheinland-Pfalz chiếm 12,6% (+12,6%) và được tham chính tại nghị viện Rheinland-Pfalz. Tả Khuynh: 2,8%, không được tham chính.
Dù bị thua nhưng ứng cử viên hàng đầu của đảng CDU ở Rheinland-Pfalz, bà Kloeckner tuyên bố đánh giá liên minh đang cầm quyền Đỏ + Xanh thất bại. Riêng đảng FDP lần này đã thắng cử, tái nhập vào nghị viện tiểu bang.
3) Sachsen-Anhalt
SPD: 10,6% (trong ngoặc +/- là kết quả của năm 2011 để độc giả tiện so sánh, -10,9%); Xanh bị sút giảm còn: 5,2 % (-1,9%) nhưng được tham chính và FDP với 4,9% thì bị loại. Trong khi đó thì đảng CDU được 29,8% (-2,7%): Tả Khuynh: 16,3% (-7,4%). Đảng AfD lần đầu ra tranh cử tại Sachsen-Anhalt 24,2% và được vào ngay nghị viện, đồng thời cũng là đảng mạnh thứ hai ở Sachsen-Anhalt, trên cả hai đảng từng tham chính là Tả Khuynh và SPD. Haseloff cũng phải tìm liên minh để thành lập chính phủ.
Thay lời kết: Dựa vào kết quả bầu cử kể trên, người viết đưa ra vài nhận định riêng sau đây:
Một điều đáng lưu ý, đảng Tả Khuynh (hậu thân của cộng sản Đông Đức cũ) ngoại trừ tại tiểu bang Sachsen-Anhalt ở phía Đông (DDR cũ, nhưng sự ủng hộ sút giảm, -7,4%) hầu như mất hẳn sự tin tưởng và ủng hộ của dân Đức tại 2 tiểu bang ở phía Tây, rõ ràng và cũng dễ hiểu vì dân phía Tây Đức đầy kinh nghiệm trải qua bài học cộng sản DDR vì chính họ đã phải thắt lưng buộc bụng để giúp cho đồng hương phía Đông từ hơn 25 năm qua kể từ khi nước Đức thống nhất nên đã bị thất bại ở Baden-Wuerttemberg và Rheinland-Pfalz, không được tham chính tại đây.
Một điểm cũng cần lưu ý là FDP sau liên tiếp thắng cử hai lần tại Hamburg và Bremen nay cũng được vào tham chính tại Baden-Wuerttemberg, Rheinland-Pfalz. FDP với đảng trưởng rất trẻ tuổi Lindner thay đổi đường lối chính trị và cách thức sinh hoạt, vận động tranh cử. FDP chống lại mô hình cũ có tính cách bảo thủ trước đây!. Bây giờ FDP với một mô hình mới "xác thực trên thị trường", trẻ trung hóa trên chính trường Đức, không đi theo kiểu "lối cũ đường mòn" và do đó thành công một cách ngạc nhiên.
Liên minh màu Đỏ-Xanh không còn tiếp tục cầm quyền tại Baden-Wuerttemberg, vì SPD thất bại thê thảm. Đảng mạnh thứ ba tại đây là AfD mặc dầu ngay trước bầu cử SPD cũng như CDU kêu gọi cử tri đừng bỏ phiếu cho AfD.
CDU Baden-Wuerttemberg chỉ đạt 27 phần trăm là kết quả tồi tệ nhất kể từ 1952.
Tại Baden-Wuerttemberg, sự hình thành một chính phủ khá khó khăn. Thống đốc Winfried Kretschmann Xanh đạt được kết quả 30,3 phần trăm và là lực lượng mạnh nhất. Tuy nhiên đối tác liên minh trước đây của họ SPD bị mất phiếu đáng kể do đó không đủ cho việc tiếp tục một liên minh xanh-đỏ. Không những Xanh là lực lượng mạnh nhất được quyền ưu tiên, CDU Baden-Wuerttemberg tuy về hạng hai sau cuộc bầu cử ở tiểu bang nhưng họ vẫn có thể và cho biết sẽ mở các cuộc đàm phán liên minh với tất cả các đảng hắng cử, trừ AFD. "Lời khuyên của tôi không phải là đóng cửa sớm, nhưng cần ngồi lại nói chuyện với nhau. Tuy nhiên "với aFD thì chúng tôi không giao tiếp", lãnh đạo tiểu bang kiêm đại diện chủ tịch liên bang CDU, Thomas Strobl cho biết hôm nay với SWR. Ứng cử viên Baden-Wrttemberg CDU Guido Wolf cũng bày tỏ quan điểm tương tự vào ngày sau cuộc bầu cử. "Chúng tôi có một nhiệm vụ đảm bảo rằng cần có một chính phủ ổn định ở Baden-Wuerttemberg," ông nói trong chương trình " Morgenmagazin (Tạp chí Morning)" của ZDF. Do đó, đảng của ông mở rộng cho " chính phủ tương lai ". CDU muốn đàm phán với tất cả ba đảng khác là Xanh, SPD và FDP.
Về mặt toán học có thể sẽ có một liên minh Xanh và CDU hay tay ba giữa Xanh, SPD và FDP với chức thống đốc thuộc về Xanh hoặc liên minh CDU, SPD và FDP với chức thống đốc thuộc về CDU trong trường hợp này. "Tôi khuyên bạn tiếp tục mở những cuộc đàm phán với các đảng dân chủ. Điều quan trọng là đất nước có một chính phủ ổn định và hợp lý", Strobl nói. "Lợi ích cá nhân" cần phải được bỏ qua ở đây.
Khi tôi đang viết bài này thì biết tin là tối thứ Hai, 14.03.16 là SPD đã ban hành lời từ chối một liên minh với CDU và FDP. Ngược lại FDP cũng đã từ chối liên minh với đảng Xanh và SPD. Qua đó chỉ còn lại Xanh + CDU và hai đảng cho biết là muốn đàm phán với nhau.
Tại Rheinland-Pfalz, CDU với 31,8% cũng là kết quả nghèo nàn trong lịch sử CDU, thua SPD (36,2%). SPD nhắm mục tiêu thành lập liên minh đèn giao thông với FDP và Xanh. Một liên minh lớn chỉ dành cho "tình huống khẩn cấp", vì vậy, bây giờ SPD sẽ tìm cuộc đối thoại với FDP và Xanh, thống đốc Malu Dreyer (SPD) cho biết tại Berlin sau bầu cử vào ngày thứ Hai 14.03.2016.
FDP bày tỏ sự miễn cưỡng ban đầu. "Chúng tôi không chờ đợi một đề nghị từ SPD. Mục tiêu của FDP chúng tôi là được vào quốc hội," Hartmut Hoeppner, giám đốc điều hành của đảng Tự do, tại Rheinland-Pfalz cho thông tấn xã AFP biết.
Liên minh đen-đỏ không thể tiếp tục cầm quyền tại Sachsen-Anhalt nữa vì sự yếu kém của SPD. Tuy Haseloff đã trải qua khó khăn CDU thực sự vẫn là lực lượng mạnh nhất nhưng sự ủng hộ cử tri tại tiểu bang này dành cho CDU cũng sút giảm. Một liên minh có khả năng thành hình được là CDU, SPD cộng thêm đối tác thứ ba là Xanh.
Vì biết không có đảng nào muốn liên minh với AfD để cầm quyền nên họ tuyên bố sẽ làm đối lập ở các nghị viện tiểu bang để rút tiả kinh nghiệm. Khách quan mà nói thì đảng AfD là đảng giành chiến thắng lớn trong cuộc bầu cử vừa qua.
Tóm lại, bầu cử ở Đức rất tự do và đa đảng. Chuyện trên 50% cho một đảng đã khan hiếm rồi chứ đừng nói chi đắc cử gần 100% như ở các nước cộng sản hay độc tài đảng trị. Với sự thắng cử cao của AfD làm cho việc thành lập liên minh chính phủ ở các tiểu bang kể trên trở nên khó khăn vô cùng. Không đơn giản chỉ tìm được một đối tác liên minh như nhiệm kỳ trước mà đôi khi phải cần tới giải pháp tay ba (gồm ba đảng).
Sự bảo thủ cố hữu nhiều khi không phải là đường lối chính trị đúng đắn đem lại thành công, đó cũng là hậu quả mà các tỉnh bộ CDU nhận lãnh qua đường lối tị nạn cứng nhắt của Merkel, bất kể sự chỉ trích và kêu gọi cần phải thay đổi của chính trị gia nội đảng từ nhiều tháng qua. Đúng như dự đoán trước bầu cử, CDU thất bại nặng nề ở Baden-Wuerttemberg và Rheinland-Pfalz dầu rằng vài tháng trước đây được sự ủng hộ nhiều hơn Xanh và SPD.
Mặc dù tất cả các đảng tranh cử đều kêt luận theo kết quả bầu cử ngay tối 13.03.2016 là dân chúng Đức KHÔNG đồng ý với chính sách tị nạn của bà Merkel !. Rõ ràng nhất là sự đánh giá của Chủ tịch Quốc hội Đức, Norbert Lammert (CDU) và nhà lãnh đạo đảng CSU / Bavaria Horst Seehofer. Xin được trích dẫn:
Chủ tịch Quốc hội Đức, Lammert (CDU) nhìn thấy kết quả của ba cuộc bầu cử vừa qua như là một phát súng cảnh báo cho các đảng phái thành lập lâu nay và có thế đứng vững. "Trong bản tóm tắt kết quả thu được cho tất cả các đảng phái dân chủ có rất nhiều nguyên nhân để suy ngẫm", Lammert nói hôm chủ nhật ở đài truyền hình Phoenix. Toàn bộ chiến dịch tranh cử ở các tiểu bang đã được chồng chất bởi những tranh chấp về chính sách tị nạn của thủ tướng Angela Merkel (CDU).
CSU đổ lỗi Merkel cho CDU-flops, Munich, 14/03/2016: Lãnh đạo CSU Seehofer qua sự sụp đổ của CDU ở Baden-Wuerttemberg và Rheinland-Pfalz nói "bởi vì một trận động đất chính trị". Đảng CSU của ông đã tìm thấy thủ phạm chính một cách nhanh chóng: Merkel - và chính sách tị nạn của bà ta (sic). CSU đổ lỗi thủ tướng Merkel cho sự thất bại của CDU vào ngày bầu cử 13.3.16. Với cảnh báo quyết liệt đảng chị em hiện đang đòi hỏi sự thay đổi nhanh chóng trong chính sách tị nạn.
"Những kết quả bầu cử là một trận động đất chính trị ở Đức", lãnh đạo đảng CSU Horst Seehofer cho biết sau một cuộc họp hội đồng quản trị CSU tại Munich vào ngày thứ Hai 14.03.16. Từ gốc có thể là một sự sụt giảm mạnh, cũng có thể là một tai nạn" sẽ trở thành sự sụp đổ và sự kiện này liên quan đến "sự tồn tại" của CDU và CSU. Tuy nhiên khi được hỏi liệu bà Merkel còn có phải là vị thủ tướng "đúng", Seehofer trả lời: "Có."
Trong số các nguyên nhân dẫn đến sự "phá sản CDU" ở Baden-Wuerttemberg và Rheinland-Pfalz, Seehofer cho biết: "Lý do chính là chính sách tị nạn". Nó không có ý nghĩa gì cả nếu tránh nói chuyện này. "Ngươi ta có một đất nước bị chia rẽ, một" gánh nặng "giữa CDU và CSU và EU rách nát. "Đây là hậu quả của một chính sách sai lầm!".
Ngay cà giới doanh nhân cũng chỉ trích đường lối chính trị của Merkel. Xin dẫn chứng:
Doanh nhân đòi hỏi sự điều chỉnh từ CDU / Handelsblatt: Với sự thành công bầu cử của cánh hữu dân túy aFD một phản ứng lớn trong nền kinh tế Đức đòi hỏi chính phủ liên bang phải phản ứng. "Sự thành công của AFD là một tuyên bố rõ ràng về sự phản đối đối với CDU. Nếu thủ tướng đảo ngược chính sách tị nạn trước đó, AFD không có được sự ủng hộ như vậy", người đứng đầu các công ty quần áo Trigema, Wolfgang Grupp nói với Handelsblatt. Quan trọng bây giờ là Angela Merkel cũng "nên nhận thức báo động và thay đổi trong chính sách tị nạn của mình".
Nhà xây dựng máy móc Martin Herrenknecht, là thành viên của CDU, đòi hỏi bà Merkel một chương trình cải cách toàn diện. "Các đảng phái chính trị thành lập lâu nay, đứng đầu là CDU, cuối cùng phải tích cực và cụ thể hơn để giải quyết vấn đề thực tế cũng như những thách thức phải đối mặt với đất nước và làm việc trong sạch thông qua qua các chương trình, Herrenknecht nói với Handelsblatt". "Tương lai của Đức không phải được quyết định trong các chương trình nói chuyện hay theo thống kê nhưng bằng cách liên kết những chính sách thực hiện hầu thuyết phục người dân và cụ thể cho chính họ sự an toàn ngay cả trong thời điểm lịch sử đặc biệt".
Thilo Brodtmann, giám đốc điều hành của Hiệp hội kỹ sư Đức (VDMA), cũng kêu gọi các đảng phải hành động. 'Chúng ta cần một bộ ba chính trị của các chính phủ ổn định, nhiều khả năng giải quyết hơn sự khủng hoảng người tị nạn và một chương trình nghị sự đảm bảo tương lai', Brodtmann nói với Handelsblatt. Nhưng bên cạnh việc quản lý khủng hoảng không nên quên các chủ đề đảm bảo sự thịnh vượng. Nền kinh tế toàn cầu hóa cho thấy những thách thức nào bạn đang đứng ở đây. 'Đức phải làm việc hết sức để giữ vị trí hàng đầu của mình, giám đốc điều hành VDMA cho biết, và nói thêm: "Là một nước xuất khẩu ngành công nghiệp, chúng ta nói rõ ràng rằng tương lai của chúng ta nằm ở châu Âu".
Friedrich von Metzler, chịu trách nhiệm cá nhân của Bankhaus Metzler lo ngại về sự phát triển mạnh của AFD. "Thật là bất hạnh chỉ vì vấn đề người tị nạn nảy sinh ra ý tưởng cấp tiến như vậy", von Metzler cho Handelsblatt biết. 'Đó là thiểu số nhưng nhiều người đồng ý thành đa số, làm tổn hại hình ảnh của Đức'. Có nhiều tình nguyện viên, nhiều người đã chiến đấu cho một nước Đức cởi mở.
Andreas Barner, Xếp của Boehringer Ingelheim và chủ tịch Hiệp hội các 'nhà tài trợ, bày tỏ sự hy vọng rằng AFD bây giờ không vĩnh viễn đứng vững trong hệ thống chính trị. 'Dân chủ luôn luôn là thử thách - một lần nữa như là kết quả bầu cử của AFD. Nhưng sự hiện diện AfD trong quốc hội, tôi hy vọng, sẽ chỉ có thể trong thời gian ngắn ", Barner đã nói với Handelsblatt.
NHƯNG... theo AFP, ngày 14 tháng ba năm 2016, thủ tướng Đức Angela Merkel (CDU) từ chối một sự thay đổi đường lối trong chính sách tị nạn để phản ứng, đối phó với sự thành công bầu cử của AfD. Merkel tuyên bố vẫn không thay đổi chính sách tị nạn của bà ta, một chính sách mở rộng cửa chào đón người di dân, tị nạn mới mà hậu quả đã đưa đến sự khủng hoảng tị nạn ở Đức nói riêng và ảnh hưởng đến Âu Châu nói chung. Từ "tiền đề cơ bản", bà ta sẽ tiếp tục theo đuổi chính sách của mình, "như tôi đã làm trong những tháng gần đây", Angela Merkel giải thích rõ ràng như vậy. Tuy nhiên nhà lãnh đạo CDU thừa nhận rằng cho đến nay đã không có "giải pháp bền vững" với cuộc khủng hoảng người tị nạn và điều này đã đóng góp để AfD thành công.
Merkel gọi thành công bầu cử của aFD là "vấn đề" của CDU và cho biết mặc dù sự thành công bầu cử của CDU ở Sachsen-Anhalt với Reiner Haseloff là một "ngày xấu" cho đảng của bà. "Tôi nghĩ rằng chúng ta cần phân biệt rõ ràng với AFD", bà ta nói: "Chúng ta phải cung cấp các giải pháp". Đồng thời Merkel nói rõ rằng bà ta vẫn phải dựa vào một giải pháp châu u để giảm số lượng người tị nạn và bác bỏ giải pháp quốc gia đơn phương, mức tối đa cho việc tiếp nhận những người tị nạn.
Chính phủ liên bang vẫn muốn nắm giữ, duy trì chính sách tị nạn hiện nay ngay cả sau khi AFD thắng cử mạnh mẽ trong ba cuộc bầu cử tiểu bang vừa qua. Phát ngôn viên chính phủ Steffen Seibert xác nhận tuyên bố của Merkel, cho biết tại Berlin vào ngày thứ Hai, 14.03.16: "Chính phủ liên bang tiếp tục theo đuổi quá trình chính sách tị nạn với tất cả sức mạnh của chúng tôi tại nội địa và ở nước ngoài". Một số đã đạt được, nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm. Đây cũng là thái độ của lãnh đạo đảng SPD Sigmar Gabriel và nhiều chính trị gia hàng đầu của đảng Dân chủ xã hội Đức (SPD) đã tái khẳng định sau các cuộc bầu cử nghị viện tiểu bang, Seibert cho biết thêm.
Kết quả bầu cử cho thấy "địa bàn lớn của CDU Baden-Wuerttemberg" thất bại thê thảm, Rheinland-Pfalz cũng thua nặng dù trước đó theo nhiều cuộc khảo sát cử tri CDU hơn SPD, hy vọng sẽ nắm chính quyền tại đây. Chẳng lẽ Merkel CHƯA nhìn ra được điều quá rõ ràng cho dù chính bà ta rất nhiều lần đich thân vận động tranh cử cho hai ứng cử viên hàng đầu của CDU là Guido Wolf (Baden-Wuerttemberg) và Julia Kloeckner (Rheinland-Pfalz) nhưng nào có mang lại kết quả tốt gì đâu ?!. Một chính trị gia bình thường cũng có thể suy xét và nhận thấy điều này vì cử tri Đức đã "bỏ phiếu bằng chân" hôm 13.3.16 liên quan đến chính sách tị nạn do Merkel chủ xướng. Còn gì rõ hơn với một chứng minh cụ thể là cử tri Đức KHÔNG đồng ý bằng lá phiếu kín, dân chủ, đưa đến sự thất bại cho CDU??. Theo phân tích, thống kê từ các chuyên gia Đức nghiên cứu về bầu cử thì đa số cử tri của CDU, SPD, Tả khuynh và Xanh và đặc biệt nhất là những người xưa nay hầu như thờ ơ với bầu cử lần này lại đi bầu cho AfD (lần đầu với kết quả trên 10% lên đến 24,2% chẳng phải là chuyện dễ dàng, muốn là được!), họ lờ đi cảnh giác từ mọi phía kêu gọi đừng bỏ phiếu cho "đảng có khuynh hướng cực hữu AfD". Tôi nghĩ các người chịu trách nhiệm cho các đảng phái mất phiếu đều nhìn thấy nhưng hơi khó hiểu là tại sao họ không đủ can đảm nhìn rõ sự thật phũ phàng này?.
Bà Merkel từng khẳng định về đường lối chính trị do bà ta chủ xướng: không có Plan B !. Tôi nghĩ có lẽ vì vậy nên thiếu uyển chuyển, không chịu thay đổi?. Đồng ý chính trị phức tạp, kẻ chống người theo là chuyện rất bình thường nhưng không để ý đến sự đòi hỏi của người dân đủ mọi thành phần thì thật tình mà nói, dân chúng Đức và ngay cả người viết dù xưa nay ủng hộ Merkel, bây giờ cũng chưa hiểu rõ là bà ta và ngay cả SPD, trừ Rheinland-Pfalz, dù thất bại ê chề, muốn gì?.
Vì bài cũng khá dài rồi nên người viết xin được ngừng ở đây và cố gắng nếu thời gian cho phép sẽ trở lại với bài tham luận khác.
* © Lê-Ngọc Châu _ Nam Đức, chiều ngày 15.03.16
(Chuyển ngữ, tóm lược và nhận định theo AFP, dpa, Spiegel, ARD, Handelsblatt...)
Theo kết quả thăm dò cử tri "Politbarometers" trước bầu cử thì CDU của bà Merkel bị đe dọa thất bại nặng nề vào ngày Chủ nhật siêu bầu cử ở Baden-Wuerttemberg và Rheinland-Pfalz. Chỉ có thống đốc Haseloff (CDU, Sachsen-Anhalt) không bị khó khăn theo nghiên cứu khảo sát các cuộc bầu cử mới được công bố. Đề tài chính trong tất cả các cuộc bầu cử kể trên là sự khủng hoảng người tị nạn xảy ra tại Đức từ mùa Thu 2015. Điểm đáng lưu ý là cả hai, Kretschmann (Baden-Wuerttemberg) và Dreyer (Rheinland-Pfalz) hỗ trợ chính sách tị nạn của bà Merkel. Ngược lại, ứng cử viên CDU Wolf và Kloeckner khác lúc đầu về sau không ủng hộ Merkel. Haseloff cũng là một trong những người chỉ trích chính sách tị nạn của thủ tướng Đức Merkel.
Các đảng chính trị lớn đã chuẩn bị cho các tổn thất nặng, bất ngờ - nhưng không phải là lý do duy nhất tại sao CDU và SPD lo lắng. Ba cuộc bầu cử tiểu bang trong Quý I năm 2016 là một kiểm tra về sự tín nhiệm chính phủ trong cuộc khủng hoảng người tị nạn ở Đức.
Tại tất cả các tiểu bang, phải đạt năm phần trăm là mức tối thiểu mới được vào quốc hội.
Stuttgart/Mainz/ Magdeburg: Tất cả ba chính quyền có thể mất đa số của họ. Tại Baden-Wuerttemberg là liên minh Xanh+Đỏ, tiểu bang Rheinland-Pfalz: SPD +Xanh, ở Sachsen-Anhalt là liên minh Đen+Đỏ. Vào ngày Chủ Nhật, các công dân quyết định trong ba tiểu bang về tân nghị viện và đồng thời gián tiếp đánh giá chính sách tị nạn của thủ tướng Angela Merkel. Tổng cộng có khoảng 12,7 triệu người được kêu gọi đi bỏ phiếu: Baden-Wuerttemberg khoảng 7,7 triệu người; Rheinland-Pfalz khoảng 3,1 triệu và Sachsen-Anhalt 1,9 triệu cử tri.
Việc gì đến phải đến. Dân chúng ba tiểu bang nói trên rũ nhau đi bầu, từ 08h00 sáng cho đến 18h00 để quyết định đảng phái nào tham chính, đại diện cho họ. Dưới đây là kết quả chính thức của cuộc bầu cử lại ba nghị viện hôm chủ Nhật cuối tuần được công bố ngày 14.03.2016 như sau:
1) Baden-Wuerttemberg
SPD: 12,7% (-10,4%, trong ngoặc +/- là kết quả của năm 2011 để độc giả tiện so sánh); Xanh: 30,3 % (+6,1%). Trong khi đó thì đảng CDU được 27% (-12%): FDP:8,3% (+3%). Đảng AfD lần đầu ra tranh cử tại Baden-Wuerttemberg 13,1%, trở thành đảng mạnh thứ ba, hơn cả SPD, sau Xanh và CDU, được tham chính tại nghị viện Baden-Wuerttemberg. Tả Khuynh: 2,9%.
Đây là kết quả lịch sử cho đảng Xanh vì ông Kretschmann hai lần thắng cử liên tiếp ở Baden-Wuerttemberg. Ngay trong đêm 13.03.2016, thống đốc Baden-Wuerttemberg, Kretschmann nói sau khi kết quả bán chính thức được công bố lần đầu vào tối ngày chủ nhật 13.03.2016 là cử tri đã ủy nhiệm ông tiếp tục lãnh đạo chính phủ tiểu bang, nhưng Xanh phải tìm một đối tác liên minh khác vì SPD thất nặng nề. SPD mất gần 50 phần trăm so với năm 2011.
2) Rheinland-Pfalz
Bà Malu Dreyer (SPD) bảo vệ được chức Thống đốc ở Rheinland-Pfalz. SPD chiếm 36,2% (+0,5%); Xanh là đảng bị sút giảm nhiều nhất chỉ còn 5,3% (-10,1%). Trong khi đó thì đảng CDU với ứng cử viên Julia Kloeckner được 31,8% (-3,4%): FDP:6,2% (+2%). Đảng AfD lần đầu ra tranh cử tại Rheinland-Pfalz chiếm 12,6% (+12,6%) và được tham chính tại nghị viện Rheinland-Pfalz. Tả Khuynh: 2,8%, không được tham chính.
Dù bị thua nhưng ứng cử viên hàng đầu của đảng CDU ở Rheinland-Pfalz, bà Kloeckner tuyên bố đánh giá liên minh đang cầm quyền Đỏ + Xanh thất bại. Riêng đảng FDP lần này đã thắng cử, tái nhập vào nghị viện tiểu bang.
3) Sachsen-Anhalt
SPD: 10,6% (trong ngoặc +/- là kết quả của năm 2011 để độc giả tiện so sánh, -10,9%); Xanh bị sút giảm còn: 5,2 % (-1,9%) nhưng được tham chính và FDP với 4,9% thì bị loại. Trong khi đó thì đảng CDU được 29,8% (-2,7%): Tả Khuynh: 16,3% (-7,4%). Đảng AfD lần đầu ra tranh cử tại Sachsen-Anhalt 24,2% và được vào ngay nghị viện, đồng thời cũng là đảng mạnh thứ hai ở Sachsen-Anhalt, trên cả hai đảng từng tham chính là Tả Khuynh và SPD. Haseloff cũng phải tìm liên minh để thành lập chính phủ.
Thay lời kết: Dựa vào kết quả bầu cử kể trên, người viết đưa ra vài nhận định riêng sau đây:
Một điều đáng lưu ý, đảng Tả Khuynh (hậu thân của cộng sản Đông Đức cũ) ngoại trừ tại tiểu bang Sachsen-Anhalt ở phía Đông (DDR cũ, nhưng sự ủng hộ sút giảm, -7,4%) hầu như mất hẳn sự tin tưởng và ủng hộ của dân Đức tại 2 tiểu bang ở phía Tây, rõ ràng và cũng dễ hiểu vì dân phía Tây Đức đầy kinh nghiệm trải qua bài học cộng sản DDR vì chính họ đã phải thắt lưng buộc bụng để giúp cho đồng hương phía Đông từ hơn 25 năm qua kể từ khi nước Đức thống nhất nên đã bị thất bại ở Baden-Wuerttemberg và Rheinland-Pfalz, không được tham chính tại đây.
Một điểm cũng cần lưu ý là FDP sau liên tiếp thắng cử hai lần tại Hamburg và Bremen nay cũng được vào tham chính tại Baden-Wuerttemberg, Rheinland-Pfalz. FDP với đảng trưởng rất trẻ tuổi Lindner thay đổi đường lối chính trị và cách thức sinh hoạt, vận động tranh cử. FDP chống lại mô hình cũ có tính cách bảo thủ trước đây!. Bây giờ FDP với một mô hình mới "xác thực trên thị trường", trẻ trung hóa trên chính trường Đức, không đi theo kiểu "lối cũ đường mòn" và do đó thành công một cách ngạc nhiên.
Liên minh màu Đỏ-Xanh không còn tiếp tục cầm quyền tại Baden-Wuerttemberg, vì SPD thất bại thê thảm. Đảng mạnh thứ ba tại đây là AfD mặc dầu ngay trước bầu cử SPD cũng như CDU kêu gọi cử tri đừng bỏ phiếu cho AfD.
CDU Baden-Wuerttemberg chỉ đạt 27 phần trăm là kết quả tồi tệ nhất kể từ 1952.
Tại Baden-Wuerttemberg, sự hình thành một chính phủ khá khó khăn. Thống đốc Winfried Kretschmann Xanh đạt được kết quả 30,3 phần trăm và là lực lượng mạnh nhất. Tuy nhiên đối tác liên minh trước đây của họ SPD bị mất phiếu đáng kể do đó không đủ cho việc tiếp tục một liên minh xanh-đỏ. Không những Xanh là lực lượng mạnh nhất được quyền ưu tiên, CDU Baden-Wuerttemberg tuy về hạng hai sau cuộc bầu cử ở tiểu bang nhưng họ vẫn có thể và cho biết sẽ mở các cuộc đàm phán liên minh với tất cả các đảng hắng cử, trừ AFD. "Lời khuyên của tôi không phải là đóng cửa sớm, nhưng cần ngồi lại nói chuyện với nhau. Tuy nhiên "với aFD thì chúng tôi không giao tiếp", lãnh đạo tiểu bang kiêm đại diện chủ tịch liên bang CDU, Thomas Strobl cho biết hôm nay với SWR. Ứng cử viên Baden-Wrttemberg CDU Guido Wolf cũng bày tỏ quan điểm tương tự vào ngày sau cuộc bầu cử. "Chúng tôi có một nhiệm vụ đảm bảo rằng cần có một chính phủ ổn định ở Baden-Wuerttemberg," ông nói trong chương trình " Morgenmagazin (Tạp chí Morning)" của ZDF. Do đó, đảng của ông mở rộng cho " chính phủ tương lai ". CDU muốn đàm phán với tất cả ba đảng khác là Xanh, SPD và FDP.
Về mặt toán học có thể sẽ có một liên minh Xanh và CDU hay tay ba giữa Xanh, SPD và FDP với chức thống đốc thuộc về Xanh hoặc liên minh CDU, SPD và FDP với chức thống đốc thuộc về CDU trong trường hợp này. "Tôi khuyên bạn tiếp tục mở những cuộc đàm phán với các đảng dân chủ. Điều quan trọng là đất nước có một chính phủ ổn định và hợp lý", Strobl nói. "Lợi ích cá nhân" cần phải được bỏ qua ở đây.
Khi tôi đang viết bài này thì biết tin là tối thứ Hai, 14.03.16 là SPD đã ban hành lời từ chối một liên minh với CDU và FDP. Ngược lại FDP cũng đã từ chối liên minh với đảng Xanh và SPD. Qua đó chỉ còn lại Xanh + CDU và hai đảng cho biết là muốn đàm phán với nhau.
Tại Rheinland-Pfalz, CDU với 31,8% cũng là kết quả nghèo nàn trong lịch sử CDU, thua SPD (36,2%). SPD nhắm mục tiêu thành lập liên minh đèn giao thông với FDP và Xanh. Một liên minh lớn chỉ dành cho "tình huống khẩn cấp", vì vậy, bây giờ SPD sẽ tìm cuộc đối thoại với FDP và Xanh, thống đốc Malu Dreyer (SPD) cho biết tại Berlin sau bầu cử vào ngày thứ Hai 14.03.2016.
FDP bày tỏ sự miễn cưỡng ban đầu. "Chúng tôi không chờ đợi một đề nghị từ SPD. Mục tiêu của FDP chúng tôi là được vào quốc hội," Hartmut Hoeppner, giám đốc điều hành của đảng Tự do, tại Rheinland-Pfalz cho thông tấn xã AFP biết.
Liên minh đen-đỏ không thể tiếp tục cầm quyền tại Sachsen-Anhalt nữa vì sự yếu kém của SPD. Tuy Haseloff đã trải qua khó khăn CDU thực sự vẫn là lực lượng mạnh nhất nhưng sự ủng hộ cử tri tại tiểu bang này dành cho CDU cũng sút giảm. Một liên minh có khả năng thành hình được là CDU, SPD cộng thêm đối tác thứ ba là Xanh.
Vì biết không có đảng nào muốn liên minh với AfD để cầm quyền nên họ tuyên bố sẽ làm đối lập ở các nghị viện tiểu bang để rút tiả kinh nghiệm. Khách quan mà nói thì đảng AfD là đảng giành chiến thắng lớn trong cuộc bầu cử vừa qua.
Tóm lại, bầu cử ở Đức rất tự do và đa đảng. Chuyện trên 50% cho một đảng đã khan hiếm rồi chứ đừng nói chi đắc cử gần 100% như ở các nước cộng sản hay độc tài đảng trị. Với sự thắng cử cao của AfD làm cho việc thành lập liên minh chính phủ ở các tiểu bang kể trên trở nên khó khăn vô cùng. Không đơn giản chỉ tìm được một đối tác liên minh như nhiệm kỳ trước mà đôi khi phải cần tới giải pháp tay ba (gồm ba đảng).
Sự bảo thủ cố hữu nhiều khi không phải là đường lối chính trị đúng đắn đem lại thành công, đó cũng là hậu quả mà các tỉnh bộ CDU nhận lãnh qua đường lối tị nạn cứng nhắt của Merkel, bất kể sự chỉ trích và kêu gọi cần phải thay đổi của chính trị gia nội đảng từ nhiều tháng qua. Đúng như dự đoán trước bầu cử, CDU thất bại nặng nề ở Baden-Wuerttemberg và Rheinland-Pfalz dầu rằng vài tháng trước đây được sự ủng hộ nhiều hơn Xanh và SPD.
Mặc dù tất cả các đảng tranh cử đều kêt luận theo kết quả bầu cử ngay tối 13.03.2016 là dân chúng Đức KHÔNG đồng ý với chính sách tị nạn của bà Merkel !. Rõ ràng nhất là sự đánh giá của Chủ tịch Quốc hội Đức, Norbert Lammert (CDU) và nhà lãnh đạo đảng CSU / Bavaria Horst Seehofer. Xin được trích dẫn:
Chủ tịch Quốc hội Đức, Lammert (CDU) nhìn thấy kết quả của ba cuộc bầu cử vừa qua như là một phát súng cảnh báo cho các đảng phái thành lập lâu nay và có thế đứng vững. "Trong bản tóm tắt kết quả thu được cho tất cả các đảng phái dân chủ có rất nhiều nguyên nhân để suy ngẫm", Lammert nói hôm chủ nhật ở đài truyền hình Phoenix. Toàn bộ chiến dịch tranh cử ở các tiểu bang đã được chồng chất bởi những tranh chấp về chính sách tị nạn của thủ tướng Angela Merkel (CDU).
CSU đổ lỗi Merkel cho CDU-flops, Munich, 14/03/2016: Lãnh đạo CSU Seehofer qua sự sụp đổ của CDU ở Baden-Wuerttemberg và Rheinland-Pfalz nói "bởi vì một trận động đất chính trị". Đảng CSU của ông đã tìm thấy thủ phạm chính một cách nhanh chóng: Merkel - và chính sách tị nạn của bà ta (sic). CSU đổ lỗi thủ tướng Merkel cho sự thất bại của CDU vào ngày bầu cử 13.3.16. Với cảnh báo quyết liệt đảng chị em hiện đang đòi hỏi sự thay đổi nhanh chóng trong chính sách tị nạn.
"Những kết quả bầu cử là một trận động đất chính trị ở Đức", lãnh đạo đảng CSU Horst Seehofer cho biết sau một cuộc họp hội đồng quản trị CSU tại Munich vào ngày thứ Hai 14.03.16. Từ gốc có thể là một sự sụt giảm mạnh, cũng có thể là một tai nạn" sẽ trở thành sự sụp đổ và sự kiện này liên quan đến "sự tồn tại" của CDU và CSU. Tuy nhiên khi được hỏi liệu bà Merkel còn có phải là vị thủ tướng "đúng", Seehofer trả lời: "Có."
Trong số các nguyên nhân dẫn đến sự "phá sản CDU" ở Baden-Wuerttemberg và Rheinland-Pfalz, Seehofer cho biết: "Lý do chính là chính sách tị nạn". Nó không có ý nghĩa gì cả nếu tránh nói chuyện này. "Ngươi ta có một đất nước bị chia rẽ, một" gánh nặng "giữa CDU và CSU và EU rách nát. "Đây là hậu quả của một chính sách sai lầm!".
Ngay cà giới doanh nhân cũng chỉ trích đường lối chính trị của Merkel. Xin dẫn chứng:
Doanh nhân đòi hỏi sự điều chỉnh từ CDU / Handelsblatt: Với sự thành công bầu cử của cánh hữu dân túy aFD một phản ứng lớn trong nền kinh tế Đức đòi hỏi chính phủ liên bang phải phản ứng. "Sự thành công của AFD là một tuyên bố rõ ràng về sự phản đối đối với CDU. Nếu thủ tướng đảo ngược chính sách tị nạn trước đó, AFD không có được sự ủng hộ như vậy", người đứng đầu các công ty quần áo Trigema, Wolfgang Grupp nói với Handelsblatt. Quan trọng bây giờ là Angela Merkel cũng "nên nhận thức báo động và thay đổi trong chính sách tị nạn của mình".
Nhà xây dựng máy móc Martin Herrenknecht, là thành viên của CDU, đòi hỏi bà Merkel một chương trình cải cách toàn diện. "Các đảng phái chính trị thành lập lâu nay, đứng đầu là CDU, cuối cùng phải tích cực và cụ thể hơn để giải quyết vấn đề thực tế cũng như những thách thức phải đối mặt với đất nước và làm việc trong sạch thông qua qua các chương trình, Herrenknecht nói với Handelsblatt". "Tương lai của Đức không phải được quyết định trong các chương trình nói chuyện hay theo thống kê nhưng bằng cách liên kết những chính sách thực hiện hầu thuyết phục người dân và cụ thể cho chính họ sự an toàn ngay cả trong thời điểm lịch sử đặc biệt".
Thilo Brodtmann, giám đốc điều hành của Hiệp hội kỹ sư Đức (VDMA), cũng kêu gọi các đảng phải hành động. 'Chúng ta cần một bộ ba chính trị của các chính phủ ổn định, nhiều khả năng giải quyết hơn sự khủng hoảng người tị nạn và một chương trình nghị sự đảm bảo tương lai', Brodtmann nói với Handelsblatt. Nhưng bên cạnh việc quản lý khủng hoảng không nên quên các chủ đề đảm bảo sự thịnh vượng. Nền kinh tế toàn cầu hóa cho thấy những thách thức nào bạn đang đứng ở đây. 'Đức phải làm việc hết sức để giữ vị trí hàng đầu của mình, giám đốc điều hành VDMA cho biết, và nói thêm: "Là một nước xuất khẩu ngành công nghiệp, chúng ta nói rõ ràng rằng tương lai của chúng ta nằm ở châu Âu".
Friedrich von Metzler, chịu trách nhiệm cá nhân của Bankhaus Metzler lo ngại về sự phát triển mạnh của AFD. "Thật là bất hạnh chỉ vì vấn đề người tị nạn nảy sinh ra ý tưởng cấp tiến như vậy", von Metzler cho Handelsblatt biết. 'Đó là thiểu số nhưng nhiều người đồng ý thành đa số, làm tổn hại hình ảnh của Đức'. Có nhiều tình nguyện viên, nhiều người đã chiến đấu cho một nước Đức cởi mở.
Andreas Barner, Xếp của Boehringer Ingelheim và chủ tịch Hiệp hội các 'nhà tài trợ, bày tỏ sự hy vọng rằng AFD bây giờ không vĩnh viễn đứng vững trong hệ thống chính trị. 'Dân chủ luôn luôn là thử thách - một lần nữa như là kết quả bầu cử của AFD. Nhưng sự hiện diện AfD trong quốc hội, tôi hy vọng, sẽ chỉ có thể trong thời gian ngắn ", Barner đã nói với Handelsblatt.
NHƯNG... theo AFP, ngày 14 tháng ba năm 2016, thủ tướng Đức Angela Merkel (CDU) từ chối một sự thay đổi đường lối trong chính sách tị nạn để phản ứng, đối phó với sự thành công bầu cử của AfD. Merkel tuyên bố vẫn không thay đổi chính sách tị nạn của bà ta, một chính sách mở rộng cửa chào đón người di dân, tị nạn mới mà hậu quả đã đưa đến sự khủng hoảng tị nạn ở Đức nói riêng và ảnh hưởng đến Âu Châu nói chung. Từ "tiền đề cơ bản", bà ta sẽ tiếp tục theo đuổi chính sách của mình, "như tôi đã làm trong những tháng gần đây", Angela Merkel giải thích rõ ràng như vậy. Tuy nhiên nhà lãnh đạo CDU thừa nhận rằng cho đến nay đã không có "giải pháp bền vững" với cuộc khủng hoảng người tị nạn và điều này đã đóng góp để AfD thành công.
Merkel gọi thành công bầu cử của aFD là "vấn đề" của CDU và cho biết mặc dù sự thành công bầu cử của CDU ở Sachsen-Anhalt với Reiner Haseloff là một "ngày xấu" cho đảng của bà. "Tôi nghĩ rằng chúng ta cần phân biệt rõ ràng với AFD", bà ta nói: "Chúng ta phải cung cấp các giải pháp". Đồng thời Merkel nói rõ rằng bà ta vẫn phải dựa vào một giải pháp châu u để giảm số lượng người tị nạn và bác bỏ giải pháp quốc gia đơn phương, mức tối đa cho việc tiếp nhận những người tị nạn.
Chính phủ liên bang vẫn muốn nắm giữ, duy trì chính sách tị nạn hiện nay ngay cả sau khi AFD thắng cử mạnh mẽ trong ba cuộc bầu cử tiểu bang vừa qua. Phát ngôn viên chính phủ Steffen Seibert xác nhận tuyên bố của Merkel, cho biết tại Berlin vào ngày thứ Hai, 14.03.16: "Chính phủ liên bang tiếp tục theo đuổi quá trình chính sách tị nạn với tất cả sức mạnh của chúng tôi tại nội địa và ở nước ngoài". Một số đã đạt được, nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm. Đây cũng là thái độ của lãnh đạo đảng SPD Sigmar Gabriel và nhiều chính trị gia hàng đầu của đảng Dân chủ xã hội Đức (SPD) đã tái khẳng định sau các cuộc bầu cử nghị viện tiểu bang, Seibert cho biết thêm.
Kết quả bầu cử cho thấy "địa bàn lớn của CDU Baden-Wuerttemberg" thất bại thê thảm, Rheinland-Pfalz cũng thua nặng dù trước đó theo nhiều cuộc khảo sát cử tri CDU hơn SPD, hy vọng sẽ nắm chính quyền tại đây. Chẳng lẽ Merkel CHƯA nhìn ra được điều quá rõ ràng cho dù chính bà ta rất nhiều lần đich thân vận động tranh cử cho hai ứng cử viên hàng đầu của CDU là Guido Wolf (Baden-Wuerttemberg) và Julia Kloeckner (Rheinland-Pfalz) nhưng nào có mang lại kết quả tốt gì đâu ?!. Một chính trị gia bình thường cũng có thể suy xét và nhận thấy điều này vì cử tri Đức đã "bỏ phiếu bằng chân" hôm 13.3.16 liên quan đến chính sách tị nạn do Merkel chủ xướng. Còn gì rõ hơn với một chứng minh cụ thể là cử tri Đức KHÔNG đồng ý bằng lá phiếu kín, dân chủ, đưa đến sự thất bại cho CDU??. Theo phân tích, thống kê từ các chuyên gia Đức nghiên cứu về bầu cử thì đa số cử tri của CDU, SPD, Tả khuynh và Xanh và đặc biệt nhất là những người xưa nay hầu như thờ ơ với bầu cử lần này lại đi bầu cho AfD (lần đầu với kết quả trên 10% lên đến 24,2% chẳng phải là chuyện dễ dàng, muốn là được!), họ lờ đi cảnh giác từ mọi phía kêu gọi đừng bỏ phiếu cho "đảng có khuynh hướng cực hữu AfD". Tôi nghĩ các người chịu trách nhiệm cho các đảng phái mất phiếu đều nhìn thấy nhưng hơi khó hiểu là tại sao họ không đủ can đảm nhìn rõ sự thật phũ phàng này?.
Bà Merkel từng khẳng định về đường lối chính trị do bà ta chủ xướng: không có Plan B !. Tôi nghĩ có lẽ vì vậy nên thiếu uyển chuyển, không chịu thay đổi?. Đồng ý chính trị phức tạp, kẻ chống người theo là chuyện rất bình thường nhưng không để ý đến sự đòi hỏi của người dân đủ mọi thành phần thì thật tình mà nói, dân chúng Đức và ngay cả người viết dù xưa nay ủng hộ Merkel, bây giờ cũng chưa hiểu rõ là bà ta và ngay cả SPD, trừ Rheinland-Pfalz, dù thất bại ê chề, muốn gì?.
Vì bài cũng khá dài rồi nên người viết xin được ngừng ở đây và cố gắng nếu thời gian cho phép sẽ trở lại với bài tham luận khác.
* © Lê-Ngọc Châu _ Nam Đức, chiều ngày 15.03.16
(Chuyển ngữ, tóm lược và nhận định theo AFP, dpa, Spiegel, ARD, Handelsblatt...)
- Từ khóa :
- Đức
- ,
- Angela Merkel
- ,
- Munich
Gửi ý kiến của bạn
