Mới đây, một nhóm chuyên viên thuộc Viện nghiên cứu giáo dục-đào tạo phía Nam của bộ Giáo dục CSVN đã thực hiện một cuộc điều tra về định hướng học nghề của học sinh trung học tại Sài Gòn. Phân tích kết quả điều tra trên 3,000 học sinh, nhóm chuyên viên này đưa ra những biểu số như sau: có đến 89.4% học sinh thích vào đại học, nhưng chỉ có 4.7% học sinh thích làm công nhân và 5.9% chưa thể hiện rõ thái độ chọn nghề.
Trước khi có cuộc điều tra này, hội Tâm lý Giáo dục Sài Gòn cũng đã thực hiện một cuộc thăm dò với 1,427 phiếu điều tra tâm lý học sinh lớp 12 thuộc 12 trường phổ thông trung học và dạy nghề ở Sài Gòn, thời điểm từ tháng 4-1998 đến tháng 6-1999, kết quả cho biết có 451 học sinh chưa biết nên chọn nghề nào để học, con số này chiếm 31.6%, 378 học sinh chọn nghề qua giới thiệu của bạn bè hoặc theo phong trào, chiếm 26.5%, 280 học sinh chọn nghề theo sự thúc ép của gia đình, con số này là 19.62%.
Trong một cuộc thăm dò ý kiến của một số giới chức ngành giáo dục CSVN về định hướng học nghề của học sinh, báo Người Lao Động đã ghi lại nhận xét của một hiệu trưởng trường kỹ thuật như sau: ông Võ Hồng Thái, hiệu trưởng trường Kỹ thuật Cao Thắng, cho rằng giới trẻ chưa chuẩn bị sẵn tâm thế hoặc thiếu định hướng trong việc chọn nghề. Thực tế trong mùa tuyển sinh vừa qua, có tới 1 ngàn 135 trong số 1 ngàn 403 học sinh của trường chọn học ngành điện tử, điện xí nghiệp, điện lạnh và xe hơi, con số này chiếm 81%, trong khi các ngành nghề đúc kim loại, nguội sửa chữa, kỹ nghệ sắt, mộc tuyển không đủ chỉ tiêu. Theo ông Thái, những ngành nghề nào thu hút ít học viên do quan niệm các nghề này nặng nhọc, cực, bụi bặm, lại là những ngành nghề có nhiều cơ hội tìm việc làm nhất, ngược lại thì dễ bị ối, trong năm 1998, 50% học viên nghề xe hơi và 26.6% nghề điện tử ra trường không tìm được việc làm. Trước khi quyết định chọn nghề học, giới trẻ không quan tâm đến đầu ra này.
Cũng theo báo Người Lao động, phân tích tài liệu tuyển sinh tại trường Đại học Kỹ thuật Sài Gòn năm 1999, các chuyên viên cho biết hơn 30% số học sinh có hộ khẩu tại Sài Gòn đáng lý ra không nên dự thi vào trường này làm gì, vì sức học yếu chắc chắn rớt, vừa lãng phí thời gian, tiền bạc. Ước tính để đậu vào trường Đại học Kỹ thuật Sài Gòn, mỗi thí sinh phải tốn 1,225,000 đồng chi phí thi, luyện thi, nhà trọ đối với thí sinh các tỉnh. Mùa tuyển sinh vừa qua, trường có 2,549 thí sinh quá kém hoặc bỏ thi, tổng số tiền mà các thí sinh nói trên bỏ ra lên đến 3,1 tỷ đồng. Tình trạng này cũng xảy ra ở nhiều trường đại học khác. Báo Người Lao Động viết thêm: Những con số nêu trên chứng tỏ sự quan tâm của thanh niên đối với việc chọn nghề chưa tới nơi tới chốn, hoặc định hướng nghề nghiệp tương lai bị lệch pha. Nguyên nhân có nhiều trong đó có tâm lý khoa bảng, trọng học chữ hơn học nghề là một ví dụ. Một chuyên viên cho biết rằng xu hướng lựa chọn nghề của thanh niên dồn vào kênh đại học, không chấp nhận tiến thân theo lối học nghề, ngay cả học sinh trượt đại học cũng không tha thiết vào việc học nghề, nếu có vào thì động cơ học tập cũng chưa đúng đắn hoặc chưa sẵn sàng.
Bạn,
Tại cuộc hội thảo “định hướng phát triển hệ thống cơ sở dạy nghề” được tổ chức mới đây tại Sài Gòn, một tiến sĩ về giáo dục học đã nhận xét rằng “hiện nay thanh niên chưa có đủ thông tin về chính mình, nghĩa là khả năng của mình tới đâu, sở trường, sở đoản của mình là gì, có phù hợp với nghề mình định thi vào hay không thì hoàn toàn không biết.”