Hôm nay,  

"Made in China 2025" Bắc Kinh Tăng Cường Củng Cố Các Tập Đoàn Kinh Tế Quốc Doanh

18/03/201500:00:00(Xem: 5658)

Nhà nước không thể nghĩ thay và làm thay cho thị trường được.

Trung Quốc đề ra mục tiêu cải tổ doanh nghiệp nhà nước để tạo ra những đại tập đoàn theo kiểu “chaebol” của Hàn Quốc hay “zaibatsu” của Nhật Bản. Cùng lúc Bắc Kinh lại muốn mở cửa các tập đoàn quốc doanh cho tư nhân. Hai quyết định đó có mâu thuẫn với nhau hay không?

Thủ tướng Lý Khắc Cường trong ngày đầu tiên khóa họp 12 Quốc hội Trung Quốc, báo trước là kinh tế nước này đang đứng trước nhiều thách thức. Tổng sản phẩm nội địa trong năm 2015 sẽ chỉ đạt 7 %. Đây là mức tăng trưởng thấp nhất kể từ khi Bắc Kinh cởi trói kinh tế.

Kết thúc kỳ họp thứ 3 Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc khóa 12, cũng ông Lý Khắc Cường cho rằng ngay cả mục tiêu tăng trưởng 7 % cũng không dễ hoàn thành, nhưng Bắc Kinh hiện có trong tay «hàng loạt công cụ» để hỗ trợ kinh tế.

Ở giữa khóa họp, báo chí tiết lộ nội trong tháng 3/2015 sáng kiến mang tên «Made in China 2025» sẽ được trình làng. Một trong các điểm chính của kế hoạch đó nhằm tái cơ cấu khu vực doanh nghiệp nhà nước. Bắc Kinh theo đuổi hai mục đích: một là xây dựng một mô hình các đại tập đoàn như của Hàn Quốc và Nhật Bản để nâng cao khả năng cạnh tranh và bung ra thị trường quốc tế. Hai là các nhà lãnh đạo ở Bắc Kinh đang đứng trước một thực tế: có tới 2/3 trên tổng số khoảng 155.000 doanh nghiệp nhà nước cần được tổ chức lại, do nợ quá lớn, hiệu quả kinh tế thì quá thấp.

Kế hoạch «Made in China 2025» sắp được Trung Quốc công bố bao gồm những gì? Tính khả thi của chương trình cải tổ sâu rộng đó? Chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa lần lượt trả lời các câu hỏi trên.

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Sau Đại hội 18 của đảng Cộng sản Trung Quốc vào cuối năm 2012, lãnh đạo mới của Bắc Kinh gồm có Chủ tịch Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Khắc Cường đã nói đến yêu cầu chuyển hướng kinh tế từ đầu năm 2013. Sau cả năm thảo luận trong Ban Chấp hành Trung ương qua các Hội nghị kỳ ba và bốn, việc chuyển hướng đã có vẻ nhúc nhích nhưng trong bối cảnh tăng trưởng chậm hơn và mỗi năm một chậm. Chỉ tiêu cho năm 2015 chỉ còn là 7%.

- Bên trong cơ chế kinh tế, người ta chú ý đến hai chuyện. Thứ nhất là gánh nợ quá lớn của Trung Quốc, có thể lên tới 250% hay 280% của tổng sản phẩm nội địa GDP, tùy theo sự phân tích của các trung tâm nghiên cứu quốc tế. Số nợ đó tương đương với từ 26 đến 28 ngàn tỷ đô la cho một nền kinh tế một năm sản xuất chừng từ 9 đến 10 ngàn tỷ đô la.

- Thứ hai là Trung Quốc có chừng 155 ngàn doanh nghiệp nhà nước, với núi nợ do Bộ Tài chính Bắc Kinh ước lượng vào cuối năm 2013 là khoảng 10 ngàn 700 tỷ đô la. Ngày nay tất nhiên là cao hơn ít ra gấp rưỡi, là 15 ngàn tỷ đô la, trong khi họ lại có mức doanh lợi trung bình chỉ bằng phân nửa lãi suất ngân hàng loại trung bình là khoảng 7% một năm. Chuyện ấy bất thường vì các doanh nghiệp nhà nước đều được vay với điều kiện ưu đãi và cho thấy hiệu năng rất kém.

RFI: Thủ tướng Lý Khắc Cường nói đến việc tái cơ cấu hệ thống doanh nghiệp nhà nước với phần tham gia của tư nhân. Đồng thời lại thông báo kế hoạch củng cố các tập đoàn kinh tế nhà nước lớn nhất để thành mũi nhọn cạnh tranh trên toàn cầu từ nay đến 2025 mà Bắc Kinh gọi là "Made in China". Hai chuyện ấy có mâu thuẫn với nhau không ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Cho đến khi Bắc Kinh thông báo chi tiết của kế hoạch này vào cuối tháng 3/2015, tôi chỉ có thể dự đoán hai chuyện song hành theo kiểu tôi gọi là " chẵn lẻ gì thì nhà cái cũng ăn".

- Thứ nhất, Bắc Kinh có khoảng 10 vạn xí nghiệp quốc doanh cần tái cơ cấu. Nôm na là " cổ phần hóa " hay " tư nhân hoá ", là định giá tài sản là trị giá bao nhiêu rồi bán một phần vốn cho tư nhân mua. Đấy là chiều hướng Thủ tướng Lý Khắc Cường gọi là áp dụng " quy luật thị trường " trong kế hoạch cải cách.

- Nhưng thực chất là kêu gọi tư nhân bỏ tiền ra mua cổ phần để hùn vốn và trả tiền hùn hạp cho nhà nước, mà không chắc được mua đa số và có thẩm quyền về quản trị. Tôi gọi đó là chuyện "tậu voi chung với Đức Ông ", nghĩa là vừa phải đánh cồng vừa phải rửa phân.

- Thứ hai là với các tập đoàn lớn thì Bắc Kinh lại có chủ trương trái ngược. Đó là sát nhập để củng cố các cơ sở kinh doanh do trung ương quản lý thành những đại tổ hợp có khả năng cạnh tranh quốc tế trong các lãnh vực họ coi là chiến lược như 1) năng lượng là dầu khí và thậm chí nhà máy nguyên tử, 2) tài nguyên khoáng sản như kim loại quý, sắt thép hay đất hiếm, 3) vô tuyến viễn thông, 4) xe hơi, 5) máy bay, v.v...

- Đấy là chiều hướng xây dựng "Trung Quốc Mộng" của ông Tập Cận Bình để Trung Quốc tiến dần lên vị trí cường quốc kinh tế có thể đứng ngang hàng nước Mỹ.

RFI: Riêng về kế hoạch «Made in China» thì liệu rằng điều ấy có khả thi hay không?


Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi nhìn thấy hai khía cạnh trong này: thứ nhất là chính trị, thứ nhì mới là kinh tế.

- Về chính trị thì từ hai chục năm nay, sau khi thế hệ lãnh đạo thứ ba là Giang Trạch Dân và Chu Dung Cơ tiến hành cải cách doanh nghiệp và dẹp bớt các công ty quốc doanh lỗ lã, thì các tập đoàn kinh tế còn lại đều trở thành cơ sở kinh doanh và chính trị của các đảng viên cao cấp. Họ cấu kết với nhau để trục lợi dù có hiệu năng rất kém và ngày nay đã trở thành những thế lực cưỡng chống việc cải cách của thế hệ lãnh đạo thứ năm là Tập Cận Bình và Lý Khắc Cường.

- Với kế hoạch chấn chỉnh, tăng cường và sát nhập các tập đoàn lớn thành mũi nhọn cạnh tranh có kích thước và khả năng quốc tế nhờ ưu thế gần như độc quyền, ông Tập Cận Bình có cơ hội thay thế nhân sự và gạt các đại gia trong các tập đoàn ấy ra ngoài.

- Đấy là việc có vẻ chính đáng và nhẹ nhàng hơn là quy kết tội tham nhũng như ta đã thấy trong giới quản lý các doanh nghiệp dầu khí dưới trướng của nguyên Trưởng ban Chính pháp Trung ương và xưa kia một ông trùm về dầu khí là Chu Vĩnh Khang. Vì vậy, về chính trị thì kế hoạch tái cơ cấu các doanh nghiệp nhà nước, có vẻ thuận lý và khả thi vì ông Tập Cận Bình có cơ hội đưa thành phần trung kiên với mình vào các vị trí then chốt về kinh tế.

RFI: Còn tính chất khả thi về kinh tế, Trung Quốc sẽ thành công chăng?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Lãnh đạo Trung Quốc tưởng là học kinh nghiệm Hoa Kỳ vào đầu thế kỷ 20, Nhật Bản vào giữa thế kỷ 20 hay Nam Hàn vào 50 năm trước. Đó là chính quyền yểm trợ các đại tổ hợp kinh doanh sắt thép, năng lượng, cơ khí, như Carnegie, Ford, General Electric, Standard Oil, Mitsubishi, Mitsui, Samsung, v.v... để tìm lực đẩy cho kinh tế quốc dân. Bắc Kinh tiếp tục chiến lược đó với các "zaibatsu" của Nhật hay "chaebols" của Đại Hàn, nhưng mà mang màu sắc Trung Quốc.

- Tuy nhiên, Trung Quốc không nhìn thấy sự khác biệt là: các doanh nghiệp Mỹ, Nhật, Hàn đều là của tư nhân, không phải của nhà nước; họ phải cạnh tranh thật sự trong khung cảnh kinh tế thị trường chứ không có thể giữ thế độc quyền; nếu được bộ máy nhà nước yểm trợ thì vài chục năm sau là mất sức cạnh tranh; và có khi bị khủng hoảng như đã thấy tại Nhật từ năm 1990 và Nam Hàn từ năm 1997-1998. Sau đó là các doanh nghiệp này đều phải tự cải cách để tồn tại và thành công, nếu không là vỡ nợ và tiêu vong.

- Chuyện thứ ba, quan trọng nhất, ngần ấy tập đoàn lớn của Trung Quốc đều đang có vấn đề về nợ nần và hiệu năng quản lý. Cho nên nếu muốn chấn chỉnh thì Bắc Kinh sẽ mất ít ra cả ngàn tỷ đô la cho các công ty quản lý tài sản của trung ương để bù vốn đắp nợ cho các tập đoàn bị lỗ lã.

- Sau đó, nếu các tập đoàn này không có quyền tự tri và khả năng quản lý hiện đại hơn thì chưa chắc là các sản phẩm cao cấp "Made in China" đã có thể cạnh tranh được với các tổ hợp quốc tế. Trong khi đó, ta không quên rằng với cơ cấu dân số hiện tại đang bị lão hóa, ưu điểm nhân công rẻ có năng suất cao của Trung Quốc cứ giảm dần trong khi các thị trường Đông Nam Á có hơn 600 triệu dân lại sẵn sàng trám vào khoảng trống của Trung Quốc. Nghĩa là trên thì khó cạnh tranh với tổ hợp tiên tiến của Âu-Mỹ-Nhật-Hàn, dưới lại bị các nước đi sau lấn tới.

- Trong những năm tới, các nước đi sau tại Đông Nam Á có thể là nơi tiếp nhận đầu tư Âu-Mỹ-Nhật-Hàn để trực tiếp cạnh tranh với các tập đoàn Trung Quốc. Cho nên, tôi không tin rằng chiến lược mới của Trung Quốc sẽ thành công. Mà thật ra nó cũng chỉ là chiến lược cũ đã từng thất bại. Yếu tố chính ở đây là khả năng cạnh tranh bằng sự sáng tạo và tùy vào quyền tự do trong loại hình kinh tế tri thức. Nhà nước không thể nghĩ thay và làm thay cho thị trường được.

RFI: Bên cạnh việc đánh cuộc vào các đại tập đoàn để chinh phục thị trường quốc tế, Trung Quốc đang phác họa ra một lộ trình phát triển mới vào thời điểm mà nền kinh tế nước này đang hụt hơi. Tỷ lệ tăng trưởng trong quý 4/2014 rơi xuống còn 7,4 % mức thấp nhất từ 24 năm qua. Bên cạnh đó, động lực chính là xuất khẩu cũng đang bị chựng lại. Bắc Kinh đề ra mục tiêu tăng trưởng cho khu vực xuất khẩu là 7 % trong năm 2014 trên thực tế, tổng kim ngạch xuất khẩu trong năm qua của các nhà sản xuất Trung Quốc chỉ tăng có 3,4 %.

Nợ công của khu vực kinh tế nhà nước, của các chính quyền địa phương thì không ngừng gia tăng. Trong bối cảnh đó từ ba năm qua, Bắc Kinh cố gắng xoay trục mô hình kinh tế, dựa trên cả xuất khẩu lẫn sức tiêu thụ nội địa. Có điều trước mắt, tiêu thụ trong nước vẫn chưa khởi sắc để có thể hy vọng tiếp tay với khu vực xuất khẩu, tạo ra tăng trưởng cho đất nước với gần 1,5 tỷ dân này.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Sau ngày nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp và bị một số tòa án tiểu bang chống đối và hiện nay có hơn 120 vụ tranh tụng đang được xúc tiến. Trump cũng đã phản ứng bằng những lời lẽ thoá mạ giới thẩm phán và không thực thi một số phán quyết của tòa án. Nghiêm trọng hơn, Trump ngày càng muốn mở rộng quyền kiểm soát hoạt động của các công ty luật và công tố viên nghiêm nhặt hơn. Trong khi các sáng kiến lập pháp của Quốc hội hầu như hoàn toàn bị tê liệt vì Trump khống chế toàn diện, thì các cuộc tranh quyền của Hành pháp với Tư pháp đã khởi đầu. Nhưng Trump còn liên tục mở rộng quyền lực đến mức độ nào và liệu cơ quan Tư pháp có thể đưa Trump trở lại vị trí hiến định không, nếu không, thì nền dân chủ Mỹ sẽ lâm nguy, đó là vấn đề.
Khi Bạch Ốc công bố công thức tính thuế lên các quốc gia với các thang thuế khác nhau, người ta nhận ra đó chỉ là một một phép tính toán học căn bản, chẳng liên quan đến kinh tế học hay mậu dịch lẫn các dữ liệu thực tế nào cả. Chúng chỉ là những số liệu vô nghĩa và phi lý. Việt Nam không đánh thuế hàng Mỹ đến 90% và đảo hoang của những chú chim cánh cụt có liên quan gì đến giao thương. Điều này thể hiện một đối sách vội vã, tự phụ và đầy cảm tính, cá nhân của Donald Trump nhằm tạo áp lực lên thế giới, buộc các nước tái cân bằng mậu dịch với Mỹ hơn là dựa trên nền tảng giao thương truyền thống qua các hiệp ước và định chế quốc tế. Hoặc nhỏ nhặt hơn, để trả thù những gì đã xảy ra trong quá khứ: Trump ra lệnh áp thuế cả những vật phẩm tâm linh từ Vatican đưa sang Mỹ như một thái độ với những gì đức Giáo Hoàng Francis từng bày tỏ.
Tổng thống Donald Trump vào hôm qua đã đột ngột đảo ngược kế hoạch áp thuế quan toàn diện bằng cách tạm dừng trong 90 ngày. Chỉ một ngày trước đó đại diện thương mại của Trump đã đến Quốc Hội ca ngợi những lợi ích của thuế quan. Tuần trước chính Trump đã khẳng định "CHÍNH SÁCH CỦA TÔI SẼ KHÔNG BAO GIỜ THAY ĐỔI". Nhưng Trump đã chịu nhiều áp lực từ những nhân vật Cộng Hòa khác, các giám đốc điều hành doanh nghiệp và thậm chí cả những người bạn thân thiết, đã phải tạm ngừng kế hoạch thuế quan, chỉ duy trì thuế căn bản (baseline tariff) 10% đối với tất cả những đối tác thương mại.
Trật tự thế giới là một vấn đề về mức độ: nó thay đổi theo thời gian, tùy thuộc vào các yếu tố công nghệ, chính trị, xã hội và ý thức hệ mà nó có thể ảnh hưởng đến sự phân phối quyền lực trong toàn cầu và ảnh hưởng đến các chuẩn mực. Nó có thể bị thay đổi một cách triệt để bởi các xu hướng lịch sử rộng lớn hơn và những sai lầm của một cường quốc. Sau khi Bức tường Berlin sụp đổ vào năm 1989, và gần một năm trước khi Liên Xô sụp đổ vào cuối năm 1991, Tổng thống Mỹ George H.W. Bush đã tuyên bố về một "trật tự thế giới mới". Hiện nay, chỉ hai tháng sau nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Donald Trump, Kaja Kallas, nhà ngoại giao hàng đầu của Liên minh châu Âu, đã tuyên bố rằng "trật tự quốc tế đang trải qua những thay đổi ở mức độ chưa từng thấy kể từ năm 1945". Nhưng "trật tự thế giới" là gì và nó được duy trì hoặc phá vỡ như thế nào?
Hãy bắt đầu niềm tin này với câu nói của John Kelly, tướng thủy quân lục chiến hồi hưu, cựu Bộ trưởng Nội an, cựu chánh văn phòng của Donald Trump (2018): “Người phát điên vì quyền lực là mối đe dọa chết người đối với nền dân chủ.” Ông phát biểu câu này tại một hội nghị chuyên đề về nền Dân chủ ở Mount Vernon vào tháng 11/2024, ngay tại ngôi nhà của George Washington, vị tổng thống đầu tiên, người mở ra con đường cho nền dân chủ và tự do của Hoa Kỳ. Không đùa đâu! Tướng Kelly muốn nói, những người phát điên vì quyền lực ấy có thể giữ các chức danh khác nhau, thậm chí là Tổng Thống, nhưng trong thâm tâm họ là bạo chúa, và tất cả các bạo chúa đều có cùng một đặc điểm: Họ không bao giờ tự nguyện nhượng quyền lực.
Gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố áp dụng chính sách áp thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu vào Mỹ, trước đó Trump cũng đã áp đặt biện pháp trừng phạt chung đối với Liên Âu, Canada, Mexico và Trung Quốc, nhưng lại tạm hoãn trong 30 ngày để cho Canada và Mexico thương thuyết. Các biện pháp bất nhất này gây nhiều hoang mang cho chính giới và doanh nghiệp các nước đối tác.
Trong buổi phỏng vấn ngày 31 tháng 10 năm 2024 với bình luận gia cánh hữu Tucker Carlson, Tổng thống Donald Trump khẳng định rằng dưới thời Joe Biden, Hoa Kỳ đã mắc sai lầm nghiêm trọng khi vô tình đẩy Nga và TQ lại gần nhau. Theo Trump, một trong những ưu tiên hàng đầu khi ông quay trở lại Tòa Bạch Ốc sẽ là phá vỡ liên minh này. Khi đó, Trump tự tin tuyên bố: “Tôi sẽ phải tách họ ra, và tôi tin mình sẽ làm được.” Và ngay từ những ngày đầu của nhiệm kỳ thứ hai, Trump đã tỏ rõ mong muốn đàm phán với Nga nhằm nhanh chóng kết thúc chiến tranh ở Ukraine. Một cách giải thích cho chính sách này là: Trump đang làm đúng những gì từng nói trong cuộc trò chuyện với Carlson. Việc rút Hoa Kỳ khỏi cuộc xung đột tại Âu Châu và khôi phục quan hệ với Moscow, kể cả khi phải bỏ rơi Ukraine, là một phần trong chiến lược tập trung đối phó với TQ.
Cuộc đua vào Tòa án Tối cao Wisconsin rất quan trọng vì nó ảnh hưởng lớn đến các vấn đề pháp lý và chính sách trong tiểu bang. Wisconsin là một bang chiến địa quan trọng trong các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Tòa tối cao tiểu bang có thể đóng vai trò lớn trong các tranh chấp liên quan đến luật bầu cử, quyền tiếp cận lá phiếu và các thách thức đối với kết quả bầu cử. Cuối cùng, sự lo lắng có cơ sở của người dân cuối cùng đã được hóa giải. Số tiền “đầu tư” $20 triệu của Musk đã không thắng được sự lựa chọn của Wisconsin.
Lịch sử là sự lập lại, nhìn ngược về thời gian: Sau khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc vào năm 211 (trước Công Nguyên) Ông đã nghe lời vị Tể Tướng Lý Tư đốt tất cả các ghi chép của Sử Gia không thuộc nước Tần, kể cả Kinh Thi. Bất cứ ai thảo luận về Kinh Thi và Kinh Thư sẽ bị xử tử. Trong Sử Ký của Tư Mã Thiên, vụ đốt sách chôn Nho được gọi là “Phần thư khanh nho”, bao gồm việc đốt sách và chôn sống hơn 460 học giả. (1) Năm 1958, Mao Trạch Đông đã liên hệ bản thân ông với Tần Thuỷ Hoàng. Khi ông ta chôn sống 460 học giả ông nói trong một bài phát biểu với các đồng chí của mình: “Các bạn (những nhà trí thức) căm ghét chúng tôi, coi chúng tôi là những Tần Thuỷ Hoàng. Các bạn nhầm rồi. Chúng tôi thậm chí còn vượt Tần Thuỷ Hoàng một trăm lần”.(2) Năm 1975 khi CS miền Bắc, chiếm Việt Nam Cộng Hòa, phong trào đốt sách cũng xảy ra ngay tại miền Nam, Việt Nam. Hàng trăm cuốn sách được người Cộng Hòa mang đi giấu hay mang ra nước ngoài và hàng ngàn cuốn sách bị đố
Hai tháng đã trôi qua. Trên những diễn đàn mạng xã hội và cả trong những cuộc đối thoại đời thường, rất nhiều người thổ lộ về một thói quen vừa xuất hiện: đếm xem còn bao nhiêu ngày nữa kết thúc nhiệm kỳ bốn năm của chính quyền hiện tại. “Đếm thời gian trôi” vốn không phải là một thói quen tích cực trong đời sống. Nó phản chiếu tâm trạng chán nản, buông xuôi, thậm chí là sợ hãi. Hàng loạt câu hỏi “Chúng ta phải làm gì?”; “Rồi chuyện gì nữa?”; “Chúng ta đang sống ở thời đại nào?”… Trong đó, câu hỏi lớn nhất, và biểu lộ sự phẫn nộ của người dân nhất, đó là: “Đảng Dân Chủ đang làm gì?”
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.