NGUYỄN BÍCH CHÂU
(1356 -1377)
Bà quê Nam Định, là ái phi của Trần Duệ Tông, bà nhìn xa hiểu rộng, thấy triều chính thối nát, dâng vua “Kê minh thập sách” (Mười kế sách trị nước như tiếng gà báo sáng):
1 - Phù quốc bản, hà bạo khử tắc nhân tâm khả an
2 - Thủ cựu quy, phiền nhiễu cách tắc triều cương bất vẫn
3 - Ức quyền hạnh, dĩ trừ quốc tế
4 - Thải những lại, dĩ tỉnh dân ngư
5 - Nguyện chấn Nho phong, sử tước hỏa dữ nhật nguyên nhi tịch chiểu
6 - Nguyện cầu trực gián, hội thành môn giữ ngôn lộ tịnh khai
7 - Gián binh, đương tiên dũng lục nhi tả thân tài
8 - Tuyển tướng nghi hậu thế gia nhi tiền thao lược
9 - Khí giới, quỷ kỳ kiên nhuệ, bất tẩy thỉ hoa
10 - Trận pháp, giáo dĩ chỉnh tề, hà tu vũ đạo
Nghĩa Nôm:
1 - Bền gốc nước, trừ kẻ bạo thì dân chúng được yên.
2 - Giữ nếp xưa, phiền nhiễu nên bỏ thì triều cương không rối.
3 - Ngăn kẻ lạm quyền để trừ mọt nước.
4 - Loại bọn quan tham nhũng để bớt vơ vét của dân.
5 - Mở lối nho phong để đóm lửa được soi cùng mặt trời mặt trăng.
6 - Tìm những lời trực gián để đường ngôn luận được rộng mở.
7 - Rèn luyện binh sĩ cần hạng có dũng, hơn là hạng vóc vạc lớn.
8 - Chọn tướng lựa người thao lược trước, sau mới đến bậc thế gia.
9 - Khí giới cốt tinh nhuệ hơn là lòe loẹt.
10 - Tập trận pháp cần chỉnh tề không cần múa nhảy.
Vua xem xong, khen ngợi mà không thực hành. Năm 1377, vua cương quyết thân chinh đánh Chiêm Thành, Bà dâng biểu can vua không nghe. Thuyền đến cửa bể Nghệ An, vua lại mê tín tế thần, Bà can không được, trầm mình hy sinh. Vua Duệ Tông làm văn tế Bà. Sau đấy vua tử trận như Bà đã tiên liệu.
Cảm mộ: Bà Nguyễn Bích Châu
“Kê minh thập sách”, sửa sang mong
Một dạ lo lường khắp núi sông
Dâng biểu lời ngay, tha thiết nước
Trầm mình can gián, sắt son lòng.
Nguyễn Lộc Yên
(1356 -1377)
Bà quê Nam Định, là ái phi của Trần Duệ Tông, bà nhìn xa hiểu rộng, thấy triều chính thối nát, dâng vua “Kê minh thập sách” (Mười kế sách trị nước như tiếng gà báo sáng):
1 - Phù quốc bản, hà bạo khử tắc nhân tâm khả an
2 - Thủ cựu quy, phiền nhiễu cách tắc triều cương bất vẫn
3 - Ức quyền hạnh, dĩ trừ quốc tế
4 - Thải những lại, dĩ tỉnh dân ngư
5 - Nguyện chấn Nho phong, sử tước hỏa dữ nhật nguyên nhi tịch chiểu
6 - Nguyện cầu trực gián, hội thành môn giữ ngôn lộ tịnh khai
7 - Gián binh, đương tiên dũng lục nhi tả thân tài
8 - Tuyển tướng nghi hậu thế gia nhi tiền thao lược
9 - Khí giới, quỷ kỳ kiên nhuệ, bất tẩy thỉ hoa
10 - Trận pháp, giáo dĩ chỉnh tề, hà tu vũ đạo
Nghĩa Nôm:
1 - Bền gốc nước, trừ kẻ bạo thì dân chúng được yên.
2 - Giữ nếp xưa, phiền nhiễu nên bỏ thì triều cương không rối.
3 - Ngăn kẻ lạm quyền để trừ mọt nước.
4 - Loại bọn quan tham nhũng để bớt vơ vét của dân.
5 - Mở lối nho phong để đóm lửa được soi cùng mặt trời mặt trăng.
6 - Tìm những lời trực gián để đường ngôn luận được rộng mở.
7 - Rèn luyện binh sĩ cần hạng có dũng, hơn là hạng vóc vạc lớn.
8 - Chọn tướng lựa người thao lược trước, sau mới đến bậc thế gia.
9 - Khí giới cốt tinh nhuệ hơn là lòe loẹt.
10 - Tập trận pháp cần chỉnh tề không cần múa nhảy.
Vua xem xong, khen ngợi mà không thực hành. Năm 1377, vua cương quyết thân chinh đánh Chiêm Thành, Bà dâng biểu can vua không nghe. Thuyền đến cửa bể Nghệ An, vua lại mê tín tế thần, Bà can không được, trầm mình hy sinh. Vua Duệ Tông làm văn tế Bà. Sau đấy vua tử trận như Bà đã tiên liệu.
Cảm mộ: Bà Nguyễn Bích Châu
“Kê minh thập sách”, sửa sang mong
Một dạ lo lường khắp núi sông
Dâng biểu lời ngay, tha thiết nước
Trầm mình can gián, sắt son lòng.
Nguyễn Lộc Yên
- Từ khóa :
- California
- ,
- San Jose
- ,
- Westminster
Gửi ý kiến của bạn
