Tháng tư nhìn lại ấy vậy mà sắp bốn chục năm, một chế độ bức tử, một quân đội tan hàng, một miền Nam tan hoang. Hàng triệu gia đình lâm vào cảnh chồng sĩ quan ngụy, bố biệt kích ngụy, ông nội ngụy binh thời Pháp, gia đình bên vợ diện ngụy quân, bên chú ruột diện ngụy quyền… Cứ thế dây mơ rễ má chỉ vì diện ngụy mà người người điêu đứng, nhà nhà nát tan sau tháng tư đen.
Quy vào diện này diện nọ chưa đủ, người ta còn đầu độc trẻ thơ bằng những câu vè rẻ tiền ghi trong sách giáo khoa, thậm chí có câu,
Ngụy là gì em hay thắc mắc
Cô bảo rằng lũ giặc hại dân
Ngụy quyền với lại ngụy quân
Là phường bán nước buôn dân ấy mà!
Dạy trẻ như thế mà vẫn có kẻ tin, cho nên các cụ ta thường nói chính trị là bẩn thỉu, chiến tranh là vô luân dù nó có nhân danh cái gì đi nữa.
Nhìn lại lịch sử bốn nghìn năm văn hiến (nhưng chinh chiến cũng nhiều), Đại Việt ta vốn dĩ có đặc điểm hay chia cắt, phân tranh, nên các phe đối nghịch hay dùng cái ‘ngụy’ để áp đặt cho nhau. Từ thời hậu Trần đã có ngụy Hồ, thời Hậu Lê có từ ngụy Mạc. Sang thời chúa Nguyễn, Gia Long liệt anh em Tây sơn là bọn ngụy Tây, và gọi sách mé là Ngụy Nhạc, Ngụy Huệ, khiến sử gia Trần Trọng Kim sau này đã lên án đòi phải được bạch hóa để trả lại vị trí cho người anh hùng đại thắng quân Thanh.
Sau hiệp định Genève, Nam Bắc chia đôi, hai bên chắng chịu công nhận tính hợp pháp của nhau về mặt Nhà nước. Cụm từ ‘Ngụy quyền Hà-nội’ luôn được nhắc trong các dịp Tết khi những người Cộng sản vi phạm thỏa hiệp ngưng bắn. Nặng nề hơn khi cuộc chiến sắp tàn, nhiều thông tin tố cáo trước dư luận quốc tế, đại loại như ‘Nguỵ quyền Hà nội đã trắng trợn vi phạm Hiệp định Paris khi xua quân vượt Trường Sơn tấn công thành phố Ban Mê Thuột của ta…’
Trong chiến tranh bất kể đông tây kim cổ, được thì làm vua thua làm ‘ngụy’, cướp chính quyền mà thắng thì là ‘cách mạng’, thất bại trở thành phiến quân. Hồ Quý Ly khi thất thế bị liệt là ‘giặc Hồ’, ở miền Nam Nguyễn Chánh Thi làm đảo chính bị thất bại từ chủ tướng xuống hàng ‘phản loạn’, ba năm sau Dương Văn Minh may mắn hơn trở thành người hùng của cách mạng hồ hởi lên ngôi. Biến cố Tháng tư không nằm trong ngoại lệ. Chế độ bị bức tử chịu mất tên và căn cước chính trị ‘Việt nam Cộng hòa’ trở thành ‘ngụy quyền Sài-gòn’, binh lính thành ‘ngụy quân’, các nguyên thủ của họ bỗng dưng bị gọi bằng ‘thằng’, một sự đứt đoạn đổi đời từ trắng sang đen.
Nói cho ngay vào cuối ’60 khi hai chế độ một Bắc (VNDCCH) một Nam (VNCH) đều là những thực thể có thật có thủ đô có chánh phủ được cộng đồng quốc tế công nhận, thì lấp ló phía sau có một cái ‘ngụy’ khi Cộng sản miền Bắc phát động chiến dịch xâm chiếm miền Nam, cho ra đời một tổ chức được ngụy trang dưới cái tên Mặt trận giải phóng miền Nam. Về sau cũng tạo ra một chánh phủ bù nhìn và một lực lượng mang tên Quân giải phóng. Đáng chú ý là trên chiếc xe tăng sô-viết phá cổng Dinh Độc Lập trưa 30-4, bộ đội Bắc Việt không trương cờ đỏ sao vàng mà ngụy trang dưới là cờ của Mặt trận giải phóng. Cờ bay trên nóc dinh là phút ‘huy hoàng’ cuối cùng của tổ chức hữu danh vô thực này trước khi bị xóa sổ ít ngày sau đó.
Năm 1976, quốc hội chính thức khai tử cái gọi là ‘Chánh phủ lâm thời Cộng hòa miền nam Việt nam’ mà đa phần gốc người Nam bộ, mỉa mai thay người vượt biên sớm nhất lại là Trương Như Tảng, nguyên bộ trưởng tư pháp của chánh phủ ngụy tạo, ít năm sau Dương Quỳnh Hoa bộ trưởng y tế xin trả lại thẻ đảng của Cộng sản Việt nam. Họ Trương sang tới Pháp có viết một hồi ký, ‘Mémoir d’un Vietcong’ (Hồi ký của một Việt cộng), có dịch sang tiếng Anh nhưng không gây được tiếng vang vì thiên hạ hiểu rằng chanh vắt rồi thì vỏ phải quăng.
Trùm tuyên truyền của phát-xít Đức có lý khi ông nói cái gì cứ nói dối hoài cuối cùng sẽ thành sự thật. Từ khi cái ‘ngụy’ lên ngôi, nó trở thành phổ biến trong ngôn ngữ sinh hoạt miền Nam, mà gia đình nào cũng có phần dính dấp, chẳng hiểu thế nào mà nó đi dần vào vô thức. Riết rồi trong cách xưng hô chẳng ai phật lòng, chẳng mấy quan tâm.
Chuyện kể ông hàng xóm của tôi, một cán bộ tập kết hay dẫn thằng út tôi và vợ con ông về quê dưới Long an mỗi lần giỗ tết, đã ân cần giới thiệu với bà con, ‘bố nó sĩ quan ngụy đang học tập ngoài Bắc’. Con cháu vợ tôi vượt biên bị công an hỏi chồng chị làm gì, dạ thưa …chồng em sĩ quan ngụy, xin anh tha cho em về nuôi con. Chuyện nghe dù vô tâm cũng muốn trào nước mắt.
Bản thân tôi với người Hà nội cũng có vài giai thoại. Lần đầu khi ra Bắc lấy hộ chiếu trước khi đi Mỹ, thuê một phòng ở ga Hàng Cỏ, giơ thẻ chứng minh nhân dân cho cô tiếp viên, một lúc sau trả lại thẻ, liếc qua liếc lại cô hỏi tôi, chắc chú là sĩ quan ngụy đi cải tạo về, tôi chột dạ sao cô biết, cô hạ giọng, chú cẩn thận khi giao tiếp. Gặng hỏi cô bảo có cái dấu (ngụy) ghi ngầm trong thẻ chỉ chúng cháu làm văn phòng mới biết!
Hai mươi năm sau, trở lại Hà-nội với tư cách ‘Việt kiều’. Vào ngõ hẻm thăm một người thân, hỏi thăm số nhà, cô bé trạc tuổi teen đon đả chỉ đường còn lễ phép hỏi thêm, chắc bác hồi trước là … sĩ quan ngụy, có phải thế không ạ? Khách chỉ biết gật đầu, mỉm cười rồi quay đi.
Cũng là cái hay và chẳng biết có là cái may cho đất nước mình, từ đầu thiên niên kỷ, các báo chính thống bắt đầu đổi giọng, nguỵ quyền Sài gòn thành chính quyền Sài gòn, ngụy quân thành các sĩ quan nhân viên chế độ cũ. Rồi từ khi các đồng chí láng giềng muốn chơi cha, sự kiện Hoàng Sa, Gạc Ma bỗng dưng thành điểm nóng. Hình ảnh Ngụy Văn Thà. người hạm trưởng ở lại với biển Đông năm xưa trở thành anh hùng chống ngoại xâm được cả nước biết tên. Bài thơ ‘Người anh hùng họ Ngụy’ của một nhà thơ cộng sản như khơi dậy một điều lô-gích ‘những người yêu nước, chết vì nước, không thể nào là ngụy’ càng làm bẽ mặt những người một thời áp đặt nó.
Cụm từ VNCH như một thực thể của lịch sử dần dà được phục hồi, nhiều báo mạng đã đăng nguyên văn ‘Bạch thư tố cáo Trung quốc cưỡng chiếm Hoàng Sa’ với lời lẽ đanh thép của Luật sư Vương Văn Bắc, ngoại trưởng của VNCH mà bốn thập niên sau khi được đọc lại tôi muốn nổi da gà. Cũng chẳng còn là điều cấm kỵ khi một đài Truyền hình tỉnh (Đồng Nai) nhân kỷ niệm 39 năm sự kiện Hoàng sa đã cho công chiếu trận đánh Hoàng Sa, một cuốn phim tư liệu do phía VNCH thực hiện, với đầy đủ cờ quạt, mũ áo, chiến cụ, hạm đội hiên ngang rẽ sóng thẳng tiến Hoàng Sa và hình ảnh Ngụy Văn Thà cùng con tàu Nhật Tảo với 68 thủy thủ đoàn vĩnh viễn nằm lại với đảo.
Gần đây, thành phố 300 năm của đất Bến Nghé thủ đô một thời của miền Nam dù đã mất tên nay lại lấp lánh trên Ga Hàng Cỏ theo tuyến đường Bắc-Nam, dòng chữ điện tử ‘Chuyến tàu nhanh Hànội-Sàigòn khởi hành lúc…’ trở thành quen thuộc với khách lên tàu những dịp xuôi Nam.
Cái gì của lịch sử xin trả về cho lịch sử, mà lịch sử thì rất công bằng. Người Bến Nghé xin khép lại bài viết và coi cái ‘ngụy’ người ta áp đặt như là một hệ lụy tất yếu sau tháng Tư đen nhằm hạ nhục và trả thù một tập thể ngã ngựa vốn dĩ đã có thời là một phần và chứng nhân của lịch sử. Còn chuyện bán nước, nhượng đảo hay không thì sự kiện Hoàng Sa đã tỏ lộ chân lý sáng ngời không cần tranh cãi, ‘những người yêu nước, chết vì nước, không thể nào là ngụy’.
Người Bến Nghé
Cali, 39 năm Tháng tư nhìn lại
Quy vào diện này diện nọ chưa đủ, người ta còn đầu độc trẻ thơ bằng những câu vè rẻ tiền ghi trong sách giáo khoa, thậm chí có câu,
Ngụy là gì em hay thắc mắc
Cô bảo rằng lũ giặc hại dân
Ngụy quyền với lại ngụy quân
Là phường bán nước buôn dân ấy mà!
Dạy trẻ như thế mà vẫn có kẻ tin, cho nên các cụ ta thường nói chính trị là bẩn thỉu, chiến tranh là vô luân dù nó có nhân danh cái gì đi nữa.
Nhìn lại lịch sử bốn nghìn năm văn hiến (nhưng chinh chiến cũng nhiều), Đại Việt ta vốn dĩ có đặc điểm hay chia cắt, phân tranh, nên các phe đối nghịch hay dùng cái ‘ngụy’ để áp đặt cho nhau. Từ thời hậu Trần đã có ngụy Hồ, thời Hậu Lê có từ ngụy Mạc. Sang thời chúa Nguyễn, Gia Long liệt anh em Tây sơn là bọn ngụy Tây, và gọi sách mé là Ngụy Nhạc, Ngụy Huệ, khiến sử gia Trần Trọng Kim sau này đã lên án đòi phải được bạch hóa để trả lại vị trí cho người anh hùng đại thắng quân Thanh.
Sau hiệp định Genève, Nam Bắc chia đôi, hai bên chắng chịu công nhận tính hợp pháp của nhau về mặt Nhà nước. Cụm từ ‘Ngụy quyền Hà-nội’ luôn được nhắc trong các dịp Tết khi những người Cộng sản vi phạm thỏa hiệp ngưng bắn. Nặng nề hơn khi cuộc chiến sắp tàn, nhiều thông tin tố cáo trước dư luận quốc tế, đại loại như ‘Nguỵ quyền Hà nội đã trắng trợn vi phạm Hiệp định Paris khi xua quân vượt Trường Sơn tấn công thành phố Ban Mê Thuột của ta…’
Trong chiến tranh bất kể đông tây kim cổ, được thì làm vua thua làm ‘ngụy’, cướp chính quyền mà thắng thì là ‘cách mạng’, thất bại trở thành phiến quân. Hồ Quý Ly khi thất thế bị liệt là ‘giặc Hồ’, ở miền Nam Nguyễn Chánh Thi làm đảo chính bị thất bại từ chủ tướng xuống hàng ‘phản loạn’, ba năm sau Dương Văn Minh may mắn hơn trở thành người hùng của cách mạng hồ hởi lên ngôi. Biến cố Tháng tư không nằm trong ngoại lệ. Chế độ bị bức tử chịu mất tên và căn cước chính trị ‘Việt nam Cộng hòa’ trở thành ‘ngụy quyền Sài-gòn’, binh lính thành ‘ngụy quân’, các nguyên thủ của họ bỗng dưng bị gọi bằng ‘thằng’, một sự đứt đoạn đổi đời từ trắng sang đen.
Nói cho ngay vào cuối ’60 khi hai chế độ một Bắc (VNDCCH) một Nam (VNCH) đều là những thực thể có thật có thủ đô có chánh phủ được cộng đồng quốc tế công nhận, thì lấp ló phía sau có một cái ‘ngụy’ khi Cộng sản miền Bắc phát động chiến dịch xâm chiếm miền Nam, cho ra đời một tổ chức được ngụy trang dưới cái tên Mặt trận giải phóng miền Nam. Về sau cũng tạo ra một chánh phủ bù nhìn và một lực lượng mang tên Quân giải phóng. Đáng chú ý là trên chiếc xe tăng sô-viết phá cổng Dinh Độc Lập trưa 30-4, bộ đội Bắc Việt không trương cờ đỏ sao vàng mà ngụy trang dưới là cờ của Mặt trận giải phóng. Cờ bay trên nóc dinh là phút ‘huy hoàng’ cuối cùng của tổ chức hữu danh vô thực này trước khi bị xóa sổ ít ngày sau đó.
Năm 1976, quốc hội chính thức khai tử cái gọi là ‘Chánh phủ lâm thời Cộng hòa miền nam Việt nam’ mà đa phần gốc người Nam bộ, mỉa mai thay người vượt biên sớm nhất lại là Trương Như Tảng, nguyên bộ trưởng tư pháp của chánh phủ ngụy tạo, ít năm sau Dương Quỳnh Hoa bộ trưởng y tế xin trả lại thẻ đảng của Cộng sản Việt nam. Họ Trương sang tới Pháp có viết một hồi ký, ‘Mémoir d’un Vietcong’ (Hồi ký của một Việt cộng), có dịch sang tiếng Anh nhưng không gây được tiếng vang vì thiên hạ hiểu rằng chanh vắt rồi thì vỏ phải quăng.
Trùm tuyên truyền của phát-xít Đức có lý khi ông nói cái gì cứ nói dối hoài cuối cùng sẽ thành sự thật. Từ khi cái ‘ngụy’ lên ngôi, nó trở thành phổ biến trong ngôn ngữ sinh hoạt miền Nam, mà gia đình nào cũng có phần dính dấp, chẳng hiểu thế nào mà nó đi dần vào vô thức. Riết rồi trong cách xưng hô chẳng ai phật lòng, chẳng mấy quan tâm.
Chuyện kể ông hàng xóm của tôi, một cán bộ tập kết hay dẫn thằng út tôi và vợ con ông về quê dưới Long an mỗi lần giỗ tết, đã ân cần giới thiệu với bà con, ‘bố nó sĩ quan ngụy đang học tập ngoài Bắc’. Con cháu vợ tôi vượt biên bị công an hỏi chồng chị làm gì, dạ thưa …chồng em sĩ quan ngụy, xin anh tha cho em về nuôi con. Chuyện nghe dù vô tâm cũng muốn trào nước mắt.
Bản thân tôi với người Hà nội cũng có vài giai thoại. Lần đầu khi ra Bắc lấy hộ chiếu trước khi đi Mỹ, thuê một phòng ở ga Hàng Cỏ, giơ thẻ chứng minh nhân dân cho cô tiếp viên, một lúc sau trả lại thẻ, liếc qua liếc lại cô hỏi tôi, chắc chú là sĩ quan ngụy đi cải tạo về, tôi chột dạ sao cô biết, cô hạ giọng, chú cẩn thận khi giao tiếp. Gặng hỏi cô bảo có cái dấu (ngụy) ghi ngầm trong thẻ chỉ chúng cháu làm văn phòng mới biết!
Hai mươi năm sau, trở lại Hà-nội với tư cách ‘Việt kiều’. Vào ngõ hẻm thăm một người thân, hỏi thăm số nhà, cô bé trạc tuổi teen đon đả chỉ đường còn lễ phép hỏi thêm, chắc bác hồi trước là … sĩ quan ngụy, có phải thế không ạ? Khách chỉ biết gật đầu, mỉm cười rồi quay đi.
Cũng là cái hay và chẳng biết có là cái may cho đất nước mình, từ đầu thiên niên kỷ, các báo chính thống bắt đầu đổi giọng, nguỵ quyền Sài gòn thành chính quyền Sài gòn, ngụy quân thành các sĩ quan nhân viên chế độ cũ. Rồi từ khi các đồng chí láng giềng muốn chơi cha, sự kiện Hoàng Sa, Gạc Ma bỗng dưng thành điểm nóng. Hình ảnh Ngụy Văn Thà. người hạm trưởng ở lại với biển Đông năm xưa trở thành anh hùng chống ngoại xâm được cả nước biết tên. Bài thơ ‘Người anh hùng họ Ngụy’ của một nhà thơ cộng sản như khơi dậy một điều lô-gích ‘những người yêu nước, chết vì nước, không thể nào là ngụy’ càng làm bẽ mặt những người một thời áp đặt nó.
Cụm từ VNCH như một thực thể của lịch sử dần dà được phục hồi, nhiều báo mạng đã đăng nguyên văn ‘Bạch thư tố cáo Trung quốc cưỡng chiếm Hoàng Sa’ với lời lẽ đanh thép của Luật sư Vương Văn Bắc, ngoại trưởng của VNCH mà bốn thập niên sau khi được đọc lại tôi muốn nổi da gà. Cũng chẳng còn là điều cấm kỵ khi một đài Truyền hình tỉnh (Đồng Nai) nhân kỷ niệm 39 năm sự kiện Hoàng sa đã cho công chiếu trận đánh Hoàng Sa, một cuốn phim tư liệu do phía VNCH thực hiện, với đầy đủ cờ quạt, mũ áo, chiến cụ, hạm đội hiên ngang rẽ sóng thẳng tiến Hoàng Sa và hình ảnh Ngụy Văn Thà cùng con tàu Nhật Tảo với 68 thủy thủ đoàn vĩnh viễn nằm lại với đảo.
Gần đây, thành phố 300 năm của đất Bến Nghé thủ đô một thời của miền Nam dù đã mất tên nay lại lấp lánh trên Ga Hàng Cỏ theo tuyến đường Bắc-Nam, dòng chữ điện tử ‘Chuyến tàu nhanh Hànội-Sàigòn khởi hành lúc…’ trở thành quen thuộc với khách lên tàu những dịp xuôi Nam.
Cái gì của lịch sử xin trả về cho lịch sử, mà lịch sử thì rất công bằng. Người Bến Nghé xin khép lại bài viết và coi cái ‘ngụy’ người ta áp đặt như là một hệ lụy tất yếu sau tháng Tư đen nhằm hạ nhục và trả thù một tập thể ngã ngựa vốn dĩ đã có thời là một phần và chứng nhân của lịch sử. Còn chuyện bán nước, nhượng đảo hay không thì sự kiện Hoàng Sa đã tỏ lộ chân lý sáng ngời không cần tranh cãi, ‘những người yêu nước, chết vì nước, không thể nào là ngụy’.
Người Bến Nghé
Cali, 39 năm Tháng tư nhìn lại
- Từ khóa :
- Người Bến Nghé
- ,
- Cộng Sản
- ,
- Tháng Tư
- ,
- Pháp
Gửi ý kiến của bạn
Vụ «khủng hoảng thế kỷ» xảy ra đột ngột và gay gắt qua vụ tàu lặn Pháp-Úc tưởng chừng như khó mà hàn gắn lại được tình đồng minh kỳ cụu xưa nay nhưng rồi cũng thấy nhiều dấu hiệu tích cực để tin chắc trời sẽ lại sáng.
Nguyễn Khải, Nguyễn Mộng Giác, Võ Phiến đều đã đi vào cõi vĩnh hằng. Lớp người Việt kế tiếp, đám thường dân Bốn Thôi cỡ như thì sống cũng không khác xưa là mấy. Tuy không còn phải “né viên đạn của bên này, tránh viên đạn của bên kia, đỡ ngọn roi của bên nọ” như trong thời chiến nhưng cuộc sống của họ (xem ra) cũng không được an lành hay yên ổn gì cho cho lắm
Như vậy là bao trùm mọi lĩnh vực quốc phòng, an ninh xã hội có nhiệm vụ bảo vệ đảng và chế độ bằng mọi giá. Nhưng tại sao, giữa lúc tệ nạn tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, suy thoái đạo đức, lối sống và tình trạng “tự diễn biến” và “tự chuyển hóa” trong nội bộ vẫn còn ngổng ngang thì lại xẩy ra chuyện cán bộ nội chính lừng khừng trong nhiệm vụ?
Nhật báo Washington Post của Mỹ ghi nhận là:
“Tổng thống Pháp Macron vốn dĩ đã rất tức giận khi được tham vấn tối thiểu trước khi Mỹ rút khỏi Afghanistan. Điều đó bây giờ đã tăng lên. Chính quyền Biden nên xem xét sự không hài lòng của Pháp một cách nghiêm túc.
Hoa Kỳ cần các đối tác xuyên Đại Tây Dương vì đang ngày càng tập trung chính sách đối ngoại vào cuộc cạnh tranh cường quốc với Trung Quốc. Và trong số này, Pháp được cho là có khả năng quân sự cao nhất.
Sau khi tấm ảnh người đàn ông đi xe máy chở người chết cuốn chiếu, chạy qua đường phố của tỉnh Sơn La (vào hôm 12 tháng 9 năm 2016 ) được lưu truyền trên mạng, Thời Báo – Canada đã kêu gọi độc giả góp tay ủng hộ gia đình của nạn nhân. Số tiền nhận được là 1,800.00 Gia Kim, và đã được những thân hữu của toà soạn – ở VN – mang đến tận tay gia đình của người xấu số, ở Sơn La.
Công bằng mà nói, ngày càng có nhiều sự đồng thuận là chúng ta cần phải làm nhiều hơn nữa để ngăn chặn các hành động của Trung Quốc trong khu vực. Sự răn đe đòi hỏi những khả năng đáng tin cậy. Liên minh mới này phù hợp với lý luận đó.
Liên quan đến cuộc bầu cử Quốc Hội Đức 2021 trước đây tôi đã giới thiệu lần lượt ba ứng cử viên: Scholz của SPD, Laschet (CDU) và Baerbock (Xanh). Nhưng trong những tháng qua có khá nhiều tin giật gân nên để rộng đường dư luận tôi lại mạn phép ghi ra vài điểm chính bằng Việt ngữ từ vài tin tức liên quan đến cuộc bầu cử 2021 được truyền thông và báo chí Đức loan tải.
Năm 17 tuổi, đang khi học thi tú tài, tôi bỗng nhiên bị suyễn. Căn bệnh này – vào cuối thế kỷ trước, ở miền Nam – vẫn bị coi là loại nan y, vô phương chữa trị. Từ đó, thỉnh thoảng, tôi lại phải trải qua vài ba cơn suyễn thập tử nhất sinh.
Những lúc ngồi (hay nằm) thoi thóp tôi mới ý thức được rằng sinh mệnh của chúng ta mong manh lắm, và chỉ cần được hít thở bình thường thôi cũng đã là một điều hạnh phúc lắm rồi. If you can't breathe, nothing else matters!
Một người không có trí nhớ, hoặc mất trí nhớ, cuộc đời người ấy sẽ ra sao? Giả thiết người ấy là ta, cuộc đời ta sẽ như thế nào? Ai cũng có thể tự đặt câu hỏi như vậy và tự cảm nghiệm về ý nghĩa của câu hỏi ấy. Sinh hoạt của một người, trong từng giây phút, không thể không có trí nhớ. Cho đến một sinh vật hạ đẳng mà chúng ta có thể biết, cũng không thể tồn tại nếu nó không có trí nhớ.
Trí nhớ, Sanskrit nói là smṛti, Pāli nói là sati, và từ Hán tương đương là niệm, cũng gọi là ức niệm, tùy niệm. Nói theo ngôn ngữ thường dùng hiện đại, niệm là ký ức. Đó là khả năng ghi nhớ những gì đã xảy ra, thậm chí trong thời gian ngắn nhất, một sát-na, mà ý thức thô phù của ta không thể đo được.
Ba mươi năm trước tôi là thành viên hội đồng quản trị của một cơ quan xã hội giúp người tị nạn trong khu vực phía đông Vịnh San Francisco (East Bay) nên khi đó đã có dịp tiếp xúc với người tị nạn Afghan.
Nhiều người Afghan đã đến Mỹ theo diện tị nạn cộng sản sau khi Hồng quân Liên Xô xâm chiếm đất nước của họ và cũng có người tị nạn vì bị chính quyền Taliban đàn áp.
Người Afghan là nạn nhân của hai chế độ khác nhau trên quê hương, chế độ cộng sản và chế độ Hồi giáo cực đoan.
Copyright © 2021 vietbao.com All rights reserved 