Báo điện tử Tuổi Trẻ ngày 5/2/2014 đưa tin về cuộc phỏng vấn Tổng
Thống Aquino, Phi Luật Tân do New York Times thực hiện như sau, “Nếu
chúng ta chấp nhận những gì chúng ta cho là sai trái, điều gì đảm
bảo rằng những điều sai trái ấy sẽ không tiếp tục leo thang? Thế
giới phải làm việc này, nên nhớ rằng vùng Sudetenland (trước kia
thuộc Czechoslovakia) đã được nhượng cho Hitler để tránh chiến tranh
thế giới xảy ra,” Tổng thống Aquino phát biểu trong cuộc phỏng vấn
dài 90 phút với tờ New York Times tại phủ tổng thống.
Ông Aquino nhắc lại việc Anh và Pháp đồng ý nhượng Sudetenland cho
Hitler với hi vọng tránh bùng nổ chiến tranh thế giới thứ II, nhưng
rồi cuộc chiến vẫn cứ nổ ra.Theo tổng thống Aquino, giống như
Czechslovakia, Philippines đang đối mặt với yêu cầu bảo vệ lãnh thổ
trước một thế lực nước ngoài mạnh hơn rất nhiều. Manila cần sự hỗ
trợ mạnh mẽ từ các nước trên thế giới nhằm chống lại sự đe dọa từ
phía Trung Quốc.Tuyên bố được xem là phát ngôn mạnh mẽ nhất của ông
Aquino nhằm cảnh báo các lãnh đạo châu Á về việc Bắc Kinh củng cố
quân đội để thực hiện tham vọng bá chủ tại biển Đông. Manila hầu như
đã đánh mất việc kiểm soát hiệu quả bãi cạn Scarborough về tay Trung
Quốc, sau khi quân đội nước này mất thế cân bằng với Trung Quốc vào
năm 2012. Việc rút quân là một phần trong thỏa thuận mà Mỹ đứng ra
làm trung gian. Theo đó, hai bên sẽ rút quân trong khi thương lượng về
tranh chấp lãnh thổ. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn giữ quân lại tại bãi
cạn này.”
Chúng ta thử duyệt lại thời biểu để xem căng thẳng tại Biển Hoa Đông
và Biển Đông đã leo thang như thế nào để đưa đến tuyên bố thẳng thừng
của TT. Aquino.
- Ngày 23/11/2013: Hoa Lục đơn phương tuyên bố thiết lập “Vùng Nhận
Dạng Phòng Không” trùng lấp lên không phận của Nhật Bản và Nam Hàn
khiến Hoa Kỳ phải đưa pháo đài bay B-52 bay qua đây để phản đối hành
động nguy hiểm này và đồng thời hỗ trợ tinh thần cho đồng minh.
- Cuối Tháng 11, 2013 chính quyền tỉnh Tỉnh Hải Nam của Trung Quốc
thông qua quy định mới, yêu cầu các tàu cá nước ngoài từ Tháng 1,
2014 phải xin phép mới được thăm dò hoặc đánh bắt cá tại vùng biển
gần như bao gồm 3/4 Biển Đông khoanh vùng bởi Đường Lưỡi Bò rộng 3.5
triệu kilo mét vuông. Học giả Carl Thayer của Úc Châu đã gọi đây là
hành vi hải tặc của một quốc gia.
- Ngày 24/12/2013 giới chức Nhật Bản cho biết một máy bay và bốn tàu
chiến Trung Quốc đã bị phát hiện ở gần quần đảo tranh chấp
Senkaku/Điếu Ngư trên Biển Hoa Đông.
- Ngày 26/12/2013: Thủ Tướng Nhật Shinzo Abe viếng thăm đền thờ tử sĩ
Yasukuni gây phản ứng dữ dội từ phía Trung Quốc và Nam Hàn. Cùng là
nạn nhân của quân phiệt Nhật trong Thế Chiến II, Việt Nam và Phi Luật
Tân giữ im lặng. Nam Hàn phản ứng chỉ vì tự ái dân tộc nhưng có
chừng mực vì dù sao Nam Hàn và Nhật Bản vẫn còn là “đồng minh”
trong việc đối phó với Băc Hàn. Trong khi đó Trung Quốc khóet sâu thêm
sự kiện này khiến nổ ra những cuộc đấu khẩu tại diễn đàn Liên Hiệp
Quốc. Trung Quốc đã ví Ô. Abe như Hitler của Đức Quốc Xã. Xét cho
cùng, sự kiện Ô. Abe viếng thăm Đền Yasukuni có xúc phạm tới các
nước như Việt Nam, Trung Quốc, Triều Tiên và Phi Luật Tân nhưng để đối
phó với hiểm họa từ Trung Quốc, Nhật Bản phải chuẩn bị chiến tranh.
Mà muốn chuẩn bị chiến tranh thì không còn cách nào hơn là khơi dậy
lòng ái quốc của tòan dân và tinh thần tự hào của binh sĩ. Cân đo
giữa phản ứng của thế giới và sự tồn vong của đất nước, từ cổ
chí kim, người ta cũng phải hành xử như Nhật Bản mà thôi. Hơn thế
nữa, rõ ràng sự khôi phục tinh thần tự hào của Nhật Bản không nhằm
xâm lăng hay ăn hiếp các quốc gia Đông Nam Á mà chỉ nhằm đối phó với
âm mưu bành trướng của Trung Quốc. Cả thế giới đều nhìn thấy rõ cho
nên chính Hoa Kỳ cũng chỉ phản ứng nhẹ nhàng.
- VOA tiếng Việt ngày 27/12/2013 đưa tin Trung Quốc đưa một tàu tuần tra
đại dương lớn có trang bị bãi đáp trực thăng ra Biển Đông. Bắc Kinh
nói tàu Hải Tuần 21 dưới sự quản lý của Cục An toàn Hàng hải tỉnh
Hải Nam sẽ giám sát an toàn lưu thông hàng hải và thực hiện các quy
ước quốc tế.
- Cuối Tháng 12, 2013 báo Asahi Shimbun Nhật Bản đưa tin không quân Trung
Quốc vừa soạn thảo đề xuất cho vùng nhận diện phòng không (ADIZ)
mới, trong đó có cả nguồn tin từ chính phủ Trung Quốc dấu tên. Theo
kế hoạch, vùng phòng không này sẽ có trọng tâm là quần đảo Hoàng Sa
của Việt Nam và có thể mở rộng ra phần lớn Biển Đông. Bản dự thảo
từng được trình lên các viên chức quân sự cấp cao của Trung Quốc vào
tháng 5/2013. Bắc Kinh phủ nhận tin này với lý do “Trung Quốc hiện
không cảm thấy mối đe dọa nào từ ASEAN và lạc quan với quan hệ song
phương.” Tuy nhiên Hoa Kỳ hoảng quá bèn lên tiếng cảnh cáo Hoa Lục một
hành vi như vậy sẽ là ”một hành động nguy hiểm và khiêu khích”. Còn
tướng Nguyễn Chí Vịnh được coi như nhà thiết kế chíến lược quốc
phòng của Việt Nam, trong cuộc phỏng vấn của báo Nhân Dân ngày
28/1/2014 đã nói rằng “Vùng Nhận Dạng Phòng Không” nếu được thiết
lập sẽ nguy hiểm cả Đường Lưỡi Bò vì luật hàng không thế giới chặt
hơn luật hàng hải rất nhiều. Khi đó máy bay dân sự từ Hà Nội vào
Sài Gòn cũng phải xin phép. Tướng Nguyễn Chí Vịnh đã xác định
chính sách đối ngọai của Việt Nam như sau, “muốn nhìn thấy Trung Quốc
XHCN phát triển không đe dọa nước nào; tôn trọng, hợp tác với Việt
Nam cùng phát triển, để trở thành những quốc gia có vai trò quan
trọng trong khu vực và trên thế giới. Chỉ có độc lập tự chủ và chủ
quyền lãnh thổ là không nhân nhượng.”
- Ngày 4/12/2014 BBC tiếng Việt trích dẫn nguồn tin của AP nói rằng
một ủy ban của chính phủ Nhật dự kiến kêu gọi nước này cho phép
quân đội Nhật giúp đỡ các đồng minh bị tấn công và nới lỏng việc xuất
cảng vũ khí. Phúc trình của ủy ban dự định đưa ra vào Tháng Tư năm
nay. BBC nhận xét rằng “Nếu điều này xảy ra, đó sẽ là thay đổi lớn
về chính sách quốc phòng của Nhật Bản và thay đổi hòan tòan cục
diện Á Châu.” Nó thay đổi cục diện Á Châu là vì tùy theo lời giải
thích, Nhật Bản có thể sẽ:
- Bán vũ khí hoặc viện trợ vũ khí cho Phi Luật Tần, đồng thời gửi
tàu chiến tới giúp - khi Phi Luật Tân bị đe bởi hải quân Trung Quốc.
- Thay vì chỉ loanh quanh phòng vệ đất nước như trước đây, Nhật Bản
có thể gửi tàu chiến đi kèm với hải quân Hoa Kỳ khi Hoa Kỳ tăng phái
tàu chiến tới Biển Đông. Nói khác đi, Nhật Bản và Hoa Kỳ có thể sẽ
hợp đồng tác chiến trên Biển Đông.
- Còn đối với Việt Nam, Nhật Bản có thể sẽ viện trợ tàu tuần
duyên, bán máy bay săn tàu ngầm P-1 nhưng không gửi tàu chiến tới giúp
Việt Nam vì Việt Nam theo sách lược tự lực tự cường “Không liên minh
với ai để chống ai”.
Thật lạ lùng, sau Thế Chiến II 70 năm, lịch sử thế giới thay đổi một
cách ly kỳ và ngọan mục. Có thể một vài tháng nữa, hoặc năm nữa,
chúng ta sẽ chứng kiến các tàu chiến của Nhật Bản tiến vào Biển Đông
không phải để tiến hành chính sách Đại Đông Á như năm 1945 mà là để
giúp đỡ các nước Đông Nam Á ngăn chặn tham vọng bành trướng của con
khủng long Trung Quốc. Thế mới hay câu nói “Dưới ánh mặt trời này
chuyện gì cũng có thể xảy ra” muôn đời vẫn đúng.
Nhận Định:
- Khi Ô. Aquino tuyên bố như thế, điều đó có nghĩa là Phi Luật Tân
không còn chịu đựng được nữa. Cánh cửa ngọai giao có thể khép lại
vì ngọai giao với Trung Quốc lúc này vô ích. Con đường duy nhất là
kêu gọi sự trợ giúp của cộng đồng quốc tế. Nhìn vào cách ứng xử
của Phi Luật Tân trong những năm qua chúng ta thấy không giống như Việt
Nam “làm mà không nói”. Phi Luật Tân “vừa làm vừa nói” và đôi khi nói
mạnh do không có chung biên giới với Trung Quốc mà lại có hiệp ước
phòng thủ chung với Hoa Kỳ. Lời kêu gọi của TT. Aquino chắc chắn sẽ
tác động mạnh mẽ tới Hoa Kỳ và Hoa Kỳ sẽ phải làm gì đây?
- Kể từ khi Hoa Kỳ công bố kế họach “Xoay Trục” vào năm 2012 sau đổi
thành “Tái Cân Bằng Lực Lượng” thì Hoa Kỳ cũng “vừa nói vừa làm”.
“Vừa nói” có nghĩa là Hoa Kỳ mạnh mẽ cảnh báo Hoa Lục cũng như giữ
nguyên lập trường “các bên không được xử dụng vũ lực hoặc đe dọa xử
dụng vũ lực” trong tranh chấp Biển Đông lẫn Biển Hoa Đông. “Vừa làm”
có nghĩa là Hoa Kỳ khi công khai, khi ngấm ngầm dàn thế trận để đối
phó với Trung Quốc…nhưng không làm mạnh quá sợ “phật lòng” Trung
Quốc. Rõ ràng việc Hoa Kỳ cung cấp hai tuần dương hạm cho Phi Luật Tân
lại tháo gỡ các hỏa tiễn trang bị cho hai tàu này cho thấy Hoa Kỳ
sợ phản ứng mạnh từ phía Trung Quốc. Vào ngày 5/12/2013 sự kiện tàu
chiến tàu chiến Hoa Kỳ phải né qua một bên để tránh tàu chiến của
Trung Quốc đang lao thẳng vào mình ở Biển Đông cho thấy Hoa Kỳ tránh
đụng chạm với Trung Quốc. Bất cứ một sự đụng độ nào giữa Hoa Kỳ
và Trung Quốc - dù chỉ ở Biển Đông cũng sẽ là thảm họa cho Hoa Kỳ
và Hoa Lục - điểu mà các chiến lược gia Hoa Kỳ lo ngại. Hiện nay Hoa
Kỳ đang lúng túng giữa hai mục tiêu đối nghịch nhau, đó là vừa muốn
“hợp tác chiến lược với Trung Quốc” mà lại muốn “ngăn chặn ảnh
hưởng của Trung Quốc.” Trung Quốc vừa đem lại phồn thịnh và ổn định
kinh tế cho Hoa Kỳ nhưng cũng đe dọa nền an ninh và thách thức địa vị
siêu cường của Hoa Kỳ. Cho nên thế giới không ngạc nhiên khi thấy hành
động thiếu mạnh mẽ và nhiều khi khó hiểu trong việc triển khai chiến
lược “Tái Cân Băng Lực Lượng” của Hoa Kỳ tại Á Châu. Nếu như Iran,
Libya, Iraq hay Syria mà có hành động ngang ngược tại Biển Đông và
Biển Hoa Đông như thế thi Hoa Kỳ đã cấm vận, lập “Vùng Cấm Bay” hoặc
đánh “tan xác” từ lâu rồi chứ không phải chỉ cảnh báo hay ngọai giao
con thoi như ngày hôm nay. Thế mới hay khi mình là đại cường có vũ
khí tối tân, nhất là vũ khí nguyên tử thì người ta sẽ “kính nể”
mình hơn. Đó là sự thực phũ phàng! Không biết Hoa Kỳ sẽ thi hành
nghĩa vụ đồng minh của mình đối với Phi Luật Tân như thế nào? Viện
trợ ào ạt vũ khí? Đem tàu chiến vào vùng Scarboroug để Hoa Lục nản
chí mà phải chấp nhận giải pháp ngọai giao hay chỉ phản đối suông
suông?
- Việt Nam do có chung 1449 km biên giới đất liền với Trung Quốc và là
một nước nhỏ cho nên phải sống chung hòa bình với Trung Quốc và chắc
chắn không thể gây hấn hoặc trở thành “tiền đồn” cho bất cứ cường
quốc hay siêu cường nào để chống lại Trung Quốc… cũng giống như Mexico
hay Canada nếu muốn tự sát thì hãy liên minh với Nga hoặc Tàu để
chống lại Hoa Kỳ. Tổ tiên Việt Nam suốt 4000 năm đã hình thành một
sách lược ngọai giao để đối phó với nước Tàu, đó là: Hiếu hòa,
nhẫn nhục, chịu đựng nhưng lúc nào cũng cảnh giác và sẵn sàng
giáng trả mọi cuộc xâm lăng từ phương Bắc. Hiếu hòa và nhẫn nhục là
“điều kiện ắt có” nhưng “điều kiện đủ” vẫn là vũ khí tối tân và
liên kết với các đại cường khác để tạo hậu thuẫn quốc tế và xây
dựng một nến quốc phòng tự chủ. Việt Nam đang làm chuyện đó nhưng
“làm mà không nói”. Việt Nam hiện đang hợp tác chiến lược/hợp tác
tòan diện với năm hội viên thường trực của Hội Đồng Bảo An LHQ ấy
là chưa kể Ấn Độ, Nhật Bản, Úc Châu. Tháng Ba năm nay Ô. Trương Tấn
Sang sẽ công du Nhật Bản theo lời mời của Thủ Tường Abe cho thấy một
liên minh Việt-Nhật ngấm ngầm hình hành để đối phó với Trung Quốc
nhưng về mặt nổi cả Nhật Bản lẫn Việt Nam đều không làm ồn ào và
tuyên bố “đao to búa lớn” về cuộc gặp gỡ này. Chúng ta hiểu tâm lý
người Nhật, hễ kiếm sĩ Nhật rút gươm ra thì kẻ thù phải chết chứ
không có kiểu diễu võ giương oai phùng xòe huê dạng như võ sĩ Tàu.
Kết Luận:
Khi tình hình tiếp tục leo thang căng thẳng thì cánh của ngọai giao
thu hẹp lại và có khi khóa kín. Lúc đó người ta sẽ “đối thọai” với
nhau bằng súng đạn. Việc báo chí Trung Quốc gọi Ô. Aquino và Ô. Abe
là “thật nhục nhã “ (disgraced) cho thấy giải pháp ngọai giao giữa Hoa
Lục và Phi Luật Tân hay Nhật Bản là vô vọng. Cuộc khủng hoảng tại
Biển Hoa Đông và Biển Đông tạo lo sợ cho Á Châu và đang là thử thách
nghiêm trọng vị trí siêu cường của Hoa Kỳ và có thể làm thay đổi
trật tự thế giới. Làm thế nào để tháo gỡ thế lúng túng giữa một
bên là “hợp tác chiến lược” với Hoa Lục và một bên là “ngăn chặn
ảnh hưởng” của Hoa Lục đang làm các chiến lược gia Hoa Kỳ nhức đầu.
Chúng ta chờ xem phản ứng của cộng đồng thế giới và Hoa Kỳ trước
lời tuyên bố rất mạnh mẽ và khần thiết của Ô. Aquino. Hôm qua 5/2/2104
trong buổi điều trần trước tiểu ban ngọai giao Hạ Viện, Ô. Daniel
Russel - Thứ Trưởng Ngọai Giao Đặc Trách Đông Á nói rằng, "Bất
cứ tuyên bố chủ quyền biển nào của Trung Quốc không gắn với các đặc
điểm địa lý đã được xác định đều là trái với luật pháp quốc
tế." Đây là lời tuyên bố mạnh mẽ nhất từ trước tới giờ của Hoa
Kỳ, nó có thể là cách để tháo gỡ thế lúng túng - vừa muốn giúp
đỡ đồng minh lại vừa muốn “không đứng vào phe nào” trong tranh chấp
Biển Đông. Ngoài ra, đại sứ Mỹ tại Philippines, Ô. Philip Goldberg cũng
cho biết việc Trung Quốc hung hăng theo đuổi yêu sách lãnh thổ sẽ là
động lực để Philippines sớm đồng ý với thỏa thuận an ninh cho phép
tăng thêm sự hiện diện quân sự của Mỹ tại nước này. Đã tới lúc Mỹ
làm mạnh hơn chăng?
Đào Văn Bình
(California ngày 6/2/2014)