Hai tuần sau ngày Tết Nguyên Đán, Hội Lim sẽ tưng bừng tổ chức ở tỉnh Bắc Ninh.
Đây không chỉ là truyền thống văn hóa lễ hội, nhưng còn là cơ hội cho doanh thu
du lịch khắp tỉnh. Và ít nhất, cũng hồi phục các ca khúc cổ.
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia kể về Hội Lim như sau.
Hội Lim là một lễ hội lớn của tỉnh Bắc Ninh, chính hội được tổ chức vào ngày 13
tháng giêng hàng năm, trên địa bàn huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh. Hội Lim được
coi là nét kết tinh độc đáo của vùng văn hoá Kinh Bắc.
Kinh Bắc xưa nổi tiếng là vùng đất của những câu truyện cổ, những sự tích văn
hoá. Vì truyền thống này mà nơi đây sở hữu nhiều lễ hội dân gian. Lễ hội được
nhiều người quan tâm nhất là Hội Lim tại thị trấn Lim, Tiên Du, Bắc Ninh.
Hội Lim là một sinh hoạt văn hoá - nghệ thuật đặc sắc của nền văn hoá truyền thống
lâu đời ở xứ Bắc và dân ca Quan họ trở thành tài sản văn hoá chung của dân tộc
Việt, tiêu biểu cho loại hình dân ca trữ tình Bắc Bộ.
Hình ảnh Hội Lim ở Bắc Ninh.
Hội Lim chính là hội chùa làng lim và đôi bờ sông Tiêu Tương. Hội Lim trở thành
hội hàng tổng (hội vùng) vào thế kỷ 18. Khi quan trấn thủ xứ Thanh Hóa Nguyễn
Đình Diễn là người thôn Đình Cả, Nội Duệ, xứ Kinh Bắc, có nhiều công lao với
triều đình, được phong thưởng nhiều bổng lộc, đã tự hiến nhiều ruộng vườn và tiền
của cho tổng Nội Duệ trùng tu đình chùa, mở mang hội hè, gìn giữ thuần phong mỹ
tục. Ông còn cho xây dựng trước phần lăng mộ của mình đặt tên là lăng Hồng Vân
trên núi Lim. Do có nhiều công lao với hàng tổng và việc ông đặt hậu ở chùa Hồng
ân, nên khi ông mất nhân dân tổng Nội Duệ đã tôn thờ làm hậu thần, hậu Phật
hàng tổng. Văn bia lăng Hồng Vân có tên Hồng Vân từ bi ký niên đại Cảnh Hưng 30
(1769) hiện giữ ở đình thôn Đình Cả đã cho biết khá rõ lai lịch, công trạng và
việc thờ phụng hậu hàng tổng Nguyễn Đình Diễn mỗi năm hai dịp vào "ngày
sinh" và "ngày hóa" của ông tại lăng Hồng Vân và chùa Hồng ân
trên núi Lim. Song trải tháng năm lịch sử, hội Lim đã có nhiều lớp văn hóa,
trong đó người ta chỉ tổ chức tế lễ hậu thần vào một dịp là ngày 13 tháng giêng
trùng với hội chùa Lim. Chính vì vậy mà có hội Lim và đây là hội hàng tổng.
8h ngày 13/1 Âm lịch, Hội Lim được mở đầu bằng lễ rước. Đoàn rước với đông đảo
người dân tham gia trong những bộ lễ phục ngày xưa, sặc sỡ sắc màu và cũng vô
cùng cầu kì, đẹp mắt kéo dài tới cả gần km. Trong ngày lễ, có nhiều nghi lễ và
tục trò dân gian nổi tiếng, trong đó có tục hát thờ hậu. Toàn thể quan viên,
hương lão, nam đinh của các làng xã thuộc tổng Nội Duệ phải tề tựu đầy đủ tại
lăng Hồng Vân để tế lễ hậu thần. Trong khi tế có nghi thức hát quan họ thờ thần.
Hình ảnh Hội Lim ở Bắc Ninh. Để hát thờ, các liền anh, liền chị quan họ nam và nữ của tổng Nội Duệ đứng
thành hàng trước cửa lăng hát vọng vào. Trong khi hát, họ chỉ được hát những giọng
lề lối để ca ngợi công lao của thần
Hội Lim đi vào lịch sử và tồn tại và phát triển cho đến ngày nay được hàng tổng
chuẩn bị tập rượt rất chu đáo từ ngày 9 và 10, rồi được diễn ra từ ngày 11 đến
hết ngày 14 tháng giêng. Chính hội là ngày 13, với các nghi thức rước, tế lễ
các thành hoàng các làng, các danh thần liệt nữ của quê hương tại đền Cổ Lũng,
lăng Hồng Vân, lăng quận công Đỗ Nguyên Thụy. Trong các nhà thờ họ Nguyễn, họ Đỗ
ở làng Đình Cả, dâng hương cúng Phật, cúng bà mụ Ả ở chùa Hồng Ân.
Hội Lim là lễ hội lớn của vùng Kinh Bắc, với những hoạt động lễ và hội phong
phú, gần như hội đủ những hoạt động văn hóa nghệ thuật và tín ngưỡng tâm linh của
các lễ hội trên vùng quê Bắc Ninh - mảnh đất có nhiều lễ hội dân gian.
Hình ảnh Hội Lim ở Bắc Ninh. Phần hội
Hội Lim đã trở thành nổi tiếng, được nhân dân khắp các vùng ca ngợi, truyền tụng:
Ba năm hai cái hội chùa,
Nào ai có lỡ bỏ bùa cho ai.
Già già, trẻ trẻ, gái trai,
Đua nhau ăn mặc, hán hài đi xem.
Hội Lim ai thấy chẳng thèm,
Tổ tôm, bài điếm, giò nem thiếu gì.
Đồn sắp có dệt cửi thi,
Cao lâu trăm thức thiếu gì thức ngon.Hình ảnh Hội Lim ở Bắc Ninh. Có nhiều trò chơi dân gian như đấu võ, đấu vật, đấu cờ, đu tiên, thi dệt cửi, nấu
cơm. Đặc sắc hơn cả là phần hát hội - Là phần căn bản và đặc trưng nhất của hội
Lim. Từ hát mời trầu, hát gọi đò đến con sáo sang sông, con nhện giăng mùng.
Hội thi hát diễn ra khoảng gần trưa, được tổ chức theo hình thức du thuyền hát
quan họ. Tại một hồ nước nhỏ sát bên cánh đồng làng Lim, chiếc thuyền hình rồng
được sơn son thiếp vàng rời bến trong những câu hát đậm đà nghĩa tình. Một bên
thuyền là các liền chị, đối diện là những em nhỏ súng sính trong những tà áo tứ
thân. Các liền anh thì đứng hoặc ngồi sát hai phía đầu và cuối thuyền. Tối ngày
12 sẽ là đêm hội hát thi quan họ giữa các làng quan họ. Mỗi làng quan họ có được
dựng một trại tại phần sân rộng của đồi Lim. Đây là phần hội hay nhất của cả lễ
hội Hội Lim.
Về với Hội Lim là về với một trời âm thanh, thơ và nhạc náo nức không gian đến
xao xuyến lòng người. Những áo mớ bảy mớ ba, nón ba tầm, quai thao, dải yếm lụa
sồi, những ô lục soạn, khăn đóng, áo cặp the hoa gấm... như ẩn chứa cả sức sống
mùa xuân của con người và tạo vật. Cách chơi hội của người quan họ vùng Lim
cũng là cách chơi độc đáo, mỗi cử chỉ giao tiếp đã mang trong nó một sắc thái
văn hoá cao.
Lễ hội diễn ra khắp các làng xã trong tổng Nội Duệ, trung tâm là núi Hồng Vân,
với nghi thức tế lễ rước xách uy nghiêm, hùng tráng và nhiều trò vui, đặc sắc
mà hấp dẫn nhất là đánh cờ người, tổ tôm điếm, thi dệt vải, thi làm cỗ và đón bạn,
ca hát Quan họ.