Luật sư Trần Danh San vừa từ trần vào sáng sớm ngày 11 tháng 11 năm
2013 tại tư gia ở thành phố Westminster California, vào độ tuổi 76. Mặc
dầu biết rõ được căn bệnh nan y của anh từ nhiều năm gần đây, các
bạn bè thân thiết cũng đã không nén được nỗi bùi ngùi thương tiếc
đối với một con người đày nghị lực và khẳng khái dũng cảm này.
Anh San là một thành viên năng nổ nhất trong nhóm Luật sư ở miền Nam
đã dám công khai lên tiếng tranh đấu cho Nhân quyền vào năm 1977 - giữa
lúc chính quyền cộng sản còn đang rất bạo ngược ngoan cố sau cuộc
chiến thắng tại miền Nam vào năm 1975. Thay mặt cho Nhóm, vào ngày 23
tháng 4 năm 1977 Luật sư San đã dùng loa phóng thanh tuyên đọc bản
“Tuyên Ngôn Nhân Quyền của Những Người Việt Nam Khốn Cùng” ngay trước
bậc thềm Nhà thờ Đức Bà – nơi có Công trường Kennedy ngay giữa Trung
tâm Thành phố Saigon.
Sự kiện này đã gây cho Nhà nước cộng sản nổi giận điên cuồng đến
độ họ đã ra tay truy bắt tòan bộ nhóm luật sư vào trại giam để thẩm
vấn với những đòn trả thù đánh đập hành hạ đê tiện. Người lớn
tuổi nhất trong Nhóm, thì phải kể đến Luật sư Vũ Đăng Dung Nguyên Thủ
lãnh Luật sư Đòan Tòa Thượng Thẩm Huế, rồi đến các Luật sư có tên
tuổi khác như Triệu Bá Thiệp, Nguyễn Hữu Giao v.v…
Theo nhiều nhân chứng là các cựu tù nhân chính trị sống cùng trại
giam như Đỗ Thái Nhiên, Vũ Ánh, Hồ Thành Đức cho biết, thì anh San đã
bị đánh đập tra khảo dữ dội nhất – nhưng anh San vẫn giữ được thái
độ hiên ngang kiên cường trước mặt đám người đã nặng tay hành hạ đối
với bản thân mình. Và anh San đã bị giam giữ đến trên 10 năm trong
nhiều trại tù khắc nghiệt nhất – cụ thể như trại giam số 4 Phan Đăng
Lưu (tức Khám Lớn Gia Định cũ), trại A 20 ở Xuân Phước Tuy Hòa.
Trước đó, thì tại miền Bắc một vị Luật sư danh tiếng là Nguyễn
Mạnh Tường đã công khai phê phán những sai lầm của Nhà nước cộng sản
trong chiến dịch Cải Cách Ruộng Đất ngay trong một phiên họp khóang
đại của Mặt Trận Tổ Quốc tại Hanoi vào ngày 30 tháng 10 năm 1956.
Luật sư Tường đã phải trả một giá quá đắt cho cái hành động can
đảm này – như ông đã ghi lại chi tiết những khốn khổ mà ông và gia
đình đã phải gánh chịu ròng rã bao nhiêu năm dưới chế độ cộng sản -
trong cuốn Hồi ký viết bằng tiếng Pháp có nhan đề là: “Mémoires dun
Excommunie “ (Hồi ký của một Kẻ Bị Khai Trừ) xuất bản ở Pháp vào
đầu thập niên 1990.
Và trong hơn 10 năm gần đây, thì giới luật sư thuộc thế hệ rất trẻ ở
tại Việt nam cũng đang tiếp nối công cuộc tranh đấu cho Tự Do, Dân Chủ
và Nhân Quyền – mà các bậc đàn anh như Nguyễn Mạnh Tường, Trần Danh
San, Triệu Bá Thiệp v.v… đã khởi xướng từ nhiều thập niên trước.
Điển hình như các Luật sư Nguyễn Văn Đài, Lê Thị Công Nhân, Lê Công
Định, Cù Huy Hà Vũ, Nguyễn Bắc Truyễn, Lê Trần Luật, Lê Quốc Quân
v.v… Và cả đều bị bắt giam trong các trại tù nữa.
Rõ ràng là đã và đang có sự chuyển giao cái ngọn Lửa Truyền Thống
trong giới Sĩ Phu Trí Thức - như cha ông chúng ta đã từng thực hiện
được từ bao nhiêu thế hệ trước đây trong lòng Dân tộc Việt Nam hào
hùng của chúng ta.
* Quả thật, Luật sư Trần Danh San đích thực là một tiêu biểu, một
đại diện thật xứng đáng cho giới luật gia miền Nam thời kỳ chế độ
Việt Nam Cộng Hòa vậy.
* Xin vĩnh biệt Anh San, người bạn thân thiết và kiên cường của tất
cả anh chị em chúng tôi.
* Và xin cầu chức Anh San luôn an nhiên thanh thản nơi Cõi Vĩnh Hằng.
RIP
Westminster California, ngày 18 tháng 11 năm 2013
Đoàn Thanh Liêm