WASHINGTON - 1 năm sau ngày đảng CH tưởng là khả thắng trong cuộc bầu
cử TT 2012, nội bộ đảng đang bị suy yếu vì tranh chấp giữa Tea Pary
và các phe nhóm. Sau thất bại của ứng viên Mitt Romney, ủy ban trung
ương đảng CH chỉ đưa ra 1 khuyến cáo về thay đổi chính sách, là ủng hộ
cải tổ luật di trú để thu phục cử tri gốc Nam Mỹ.
Đề luật di trú không tiến tới đuợc và không gây chú ý tại đảng CH do
phe CH kiểm soát - mối lo lớn nhất của các thủ lãnh là rạn nứt gia
tăng giữa phe hậu thuẫn doanh nghiệp và phe theo đuổi ý hệ chính trị.
2 phe quy trách lẫn nhau về giới hạn nợ công và về 16 ngày đóng cửa
công sở, là tình trạng hoang mang đáng ngại. Nan đề không chấm dứt
tại đó - thăm dò nhận thấy hậu thuẫn của ứng viên CH tranh ghế thống
đốc Virginia kém xa đối thủ, không như lịch sử là phe CH luôn thắng.
Ở bậc quốc gia, khó nhớ lại thời điểm nào mà đảng CH giống như
"rắn mất đầu". Ông Romney đã trở lại cuộc sống dân thường.
Các nhân vật ngôi sao rơi rụng - như nghị sĩ Marco Rubio (Florida) gây
bất bình với phe bảo thủ qua đề luật di trú trình ra Thượng Viện.
Nghị sĩ Mitch McConnell đang bận rộn với việc chuẩn bị tái tranh cử
năm tới. Tại Hạ Viện, chủ tịch Boehner củng cố tư thế bằng cách để
cho các đồng vịên cùng đảng biểu quyết chống lại đề án tránh đóng
cửa công sở.
Đề luật thỏa hiệp để mở cửa công sở đuợc thông qua bằng đa số phiếu
của phe DC. Giờ đây, các nhà vận động kỳ cựu của đảng CH đặt hy
vọng vào các nhân vật bảo thủ chấp nhận thu hẹp bát đồng với phe
thực dụng hơn trước bầu cử QH Tháng 11-2014 và bầu cử TT 2016.
Nhà phân tích Sara Taylor Fagen, giám đốc chính trị của TT Bush, nói
"Nếu không thể tìm điểm chung và cùng trong 1 hàng ngũ, vài năm
tới sẽ là 1 thời gian rất khó và xấu".
Bà Fagen nhận biết căng thẳng giữa phe thực dụng và phe giáo điều -
nhiều người trong phe thân Tea Party không cho tăng giới hạn nợ trừ khi
phe DC nhân nhượng chính trị. Bất trắc của bế tắc là công sở đóng
cửa gây thiệt hại tiềm năng kinh tế Hoa Lỳ. Bà Fagen nhận là khó thu
hẹp các bất đồng - bà nói "Tôi không nghĩ họ đối thoại với nhau".
Mặt khác, nhiều nhà tài trợ đang suy nghĩ, do dự, theo nhận xét của
ông John Ullyot, 1 cựu phụ tá lập pháp của 1 nhân vận CH ôn hoà. Các
nhân vật CH khác cho rằng tình thế chưa đến nỗi nào.
Ông Henry Barbour, nhà hoạt động của Mississippi và là tác giả 1 tập
sách viết về thất bại của cựu thống đốc Romney, tin rằng mọi thành
phần trong đảng CH vẫn đoàn kết về những vấn đề căn bản, như giảm
công chi, chống ObamaCare …
Nhưng, thực tế là 2 cuộc sơ tuyển nghị sĩ của đảng CH gần đây, là
phe có hậu thuẫn Tea Party đánh bại gần 12 chính khách CH dòng chính,
gồm 3 nghị sĩ tại chức.
Các nhà chuyên môn về vận động tranh cử báo động: đảng CH sẽ mất 5
ghế nghị sĩ nếu các ứng viên không thuộc phe Tea Party.
Nhiều nhà tham vấn tiên đoán tranh đấu nội bộ đảng CH còn tiếp tục,
ít nhất cho tới khi 1 lãnh tụ nổi lên qua vòng sơ tuyển ứng viên TT
2016.